PORADNIK BEZPIECZNEGO ROWERZYSTY v jaki rower wybrać
SPIS TREŚCI ROWER Jaki rower wybrać Wyposażenie roweru Zadbany rower przed sezonem i po nim Zabezpieczenia ROWERZYSTA Znaki drogowe Droga rowerowa Bezpieczny rowerzysta Jak wozić pasażera WYPRAWY Wycieczka rowerowa PIERWSZA POMOC Zanim przyjedzie lekarz KARTA ROWEROWA Egzamin na kartę PAMIĘTAJ Dekalog rowerzysty 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 Zeszyt edukacyjny powstał na zlecenie Zarządu Dróg Miejskich w ramach kampanii społecznej Użyj dzwonka, poczujesz się pewniej.
Jak zapewne wiecie, Holandia jest krajem rowerów i rowerzystów Prawie jedna trzecia ruchu w naszym kraju to ruch rowerowy: 4,5 miliarda wycieczek rowerowych i 15 miliardów kilometrów przejechanych w ciągu roku. Każdy Holender przemierza na rowerze średnio tysiąc kilometrów rocznie. W Holandii mamy 18 milionów rowerów to więcej niż mieszkańców! Rząd holenderski w swojej polityce wspiera zrównoważony transport i korzystanie z roweru; zapewnia również rowerzystom odpowiednią infrastrukturę. Popularność roweru w Holandii często tłumaczy się tym, że w naszym kraju teren jest bardzo płaski mamy niewiele pagórków, nie wspominając o górach, a raczej ich braku. Z drugiej strony, Holandia jest bardzo wietrzna co przy jeździe pod wiatr daje efekt podobny do jazdy pod górę. Musi być więc inny powód, dla którego rower jest w Holandii aż tak popularny. Każdy ma swoje powody, dla których jeździ na rowerze. Mogę tylko powiedzieć, dlaczego ja to robię. Jazda na rowerze daje mi poczucie niezależności i wolności. Nie muszę czekać na przystanku autobusowym czy tramwajowym. Nie muszę korzystać ze stacji benzynowej ani tracić pieniędzy na drogie paliwo i utrzymanie samochodu. I przede wszystkim, każdy obrót rowerowych kół zbliża mnie do lepszego świata świata bez niezdrowego powietrza i zanieczyszczeń. Nie wspominając już o dobroczynnym wpływie roweru na moje zdrowie! Wiem, że jazda na rowerze staje się w Polsce coraz popularniejsza. Jednak główne drogi w Polsce wydają się mało bezpieczne, nie tylko dla samochodów, ale tym bardziej dla rowerów. Dlatego tak ważne jest, aby zadbać o bezpieczeństwo swoje własne, a także innych użytkowników drogi. Bezpieczny rower, wyposażony w światła, hamulce i dzwonek nie powinien być luksusem, ale obowiązkiem! Kampania Użyj dzwonka, poczujesz się pewniej jest bliska polityce rządu Holandii i ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa rowerzystów. Ten zeszyt edukacyjny może przyczynić się do podniesienia bezpieczeństwa rowerzystów, jak i wszystkich uczestników ruchu drogowego. Dlatego cieszę się, że mogę być honorowym patronem kampanii. Rower to nie tylko środek transportu, który nie zatrzyma się, gdy zabraknie paliwa. Rower to także sposób życia. Zostanie z nami na dobre. Nie czekajmy dłużej zacznijmy korzystać z dobrodziejstw, jakie oferuje jazda na rowerze. I róbmy to bezpiecznie! Marcel Kurpershoek Ambasador Królestwa Niderlandów w Polsce 3
ROWER To, jaki rower wybrać, zależy od tego, po jakich drogach będziesz jeździć ROWER GÓRSKI (MTB) Nie wystarczy, żeby miał dwa koła i jeździł. Wybór odpowiedniego roweru tylko z pozoru wydaje się łatwy. Dlatego najlepiej poprosić o radę specjalistów. Zanim wybierzesz się do sklepu rowerowego, odpowiedz sobie na pytania: Po jakich drogach będziesz jeździć? Czy będą to leśne ścieżki, czy miejskie drogi rowerowe? Od tego zależy wybór typu roweru. Zobacz, czym różni się góral od szosówki i dlaczego rower miejski nie nadaje się na wycieczkę po górzystym terenie. Jego osprzęt i wyposażenie umożliwiają jazdę po trudnym terenie. Grube opony z wyraźnym bieżnikiem i ponad 20 przełożeń (przerzutek) sprawiają, że popularny góral bez problemu pokonuje leśne ścieżki, wzniesienia i strome podjazdy. Wzmocniona rama, odporny na uderzenia i brud osprzęt pozwalają na jazdę po bezdrożach. Rower do jazdy górskiej to tzw. hardtail. Ma sztywny tył, ale może być wyposażony w przedni amortyzator. Rower z amortyzacją przedniego i tylnego koła (fullsuspension) idealnie sprawdza się podczas długich górskich wycieczek. Kiedyś potocznie nazywany kolarzówką. To rower przeznaczony do jazdy po drogach asfaltowych. Duże, bardzo wąskie i gładkie opony najlepiej sprawdzają się na twardej nawierzchni. Rower szosowy musi być przede wszystkim lekki, dlatego jego rama jest produkowana ze specjalnych materiałów, np. włókna węglowego. Szosówka ma mniej przerzutek niż rower górski. Jej charakterystyczną cechą jest kierownica. Mocno wygięta do dołu wymusza na kolarzu przyjęcie bardzo pochylonej pozycji. Choć nie jest ona wygodna, umożliwia osiąganie dużych prędkości. To rower, którym szybko pokonasz dużą odległość. ROWER SZOSOWY 4
ZASTANÓW SIĘ: Utwardzona nawierzchnia czy bezdroża? Krótkie przejażdżki czy dalekie wyprawy? Wyposażenie dodatkowe? Jeśli tak, to jakie? Styl jazdy? Rekreacja czy jazda wyczynowa? ROWER TREKKINGOWY Ten uniwersalny rower często jest wybierany przez tych, którzy nie potrafią się zdecydować na konkretny typ roweru. Jego budowa i wyposażenie sprawiają, że doskonale sprawdza się zarówno na bezdrożach, jak i na drogach asfaltowych. Podobnie jak rower górski ma wytrzymałą konstrukcję i osprzęt. Opony natomiast bardziej przypominają te do szosówki. Choć mają bieżnik, są dość wąskie. Kształt ramy, duże koła, dodatkowe wyposażenie takie jak bagażnik, sakwy, błotniki sprawiają, że rowerem trekkingowym można pokonywać wiele kilometrów podczas długich, nawet wielodniowych wypraw rowerowych. ROWER MIEJSKI (holender) Jak sama nazwa wskazuje, jest przeznaczony do jazdy po mieście. Konstrukcja ramy, szeroka kierownica i siodełko umożliwiają jazdę w wyprostowanej, wygodnej pozycji. Klasyczny holender jest ciężki, ma duże koła z błotnikami, jeden hamulec i nie ma przerzutek. Obowiązkowe wyposażenie takiego roweru to bagażnik oraz koszyk z przodu. Wszystko to sprawia, że jazda takim rowerem po mieście to przyjemność. Mimo że coraz częściej holendry są wyposażone w przerzutki (od 3 do 14 biegów), a nawet przedni amortyzator, nie są to rowery na długie wycieczki po zróżnicowanym terenie. jaki rower wybrać 5
ROWER Wyposażenie roweru, czyli wszystko to, co rower musi i może mieć Kiedy myślisz o wyposażeniu roweru, zastanów się nie tylko nad tym, żeby dostosować pojazd do swojego stylu jazdy. Ważne są nie tylko wygoda i funkcjonalność. Liczy się przede wszystkim twoje bezpieczeństwo. Między innymi dlatego przepisy o ruchu drogowym określają, jakie powinno być wyposażenie roweru. Sakwy wybór jest ogromny: małe, duże, skórzane, ze specjalnych wodoodpornych materiałów. Pamiętaj, żeby zamocowane na bagażniku nie zasłaniały świateł i odblasków. Bagażnik przydaje się podczas dalekich wypraw, jak również, gdy jeździsz na rowerze do szkoły lub pracy. Zabezpieczenie przeciw kradzieży Jest ich wiele rodzajów najczęściej to łańcuch zamykany na kluczyk albo blokada z zamkiem szyfrowym. Czerwone światło pozycyjne najczęściej są to ledowe wielofunkcyjne migacze, które dają też światło ciągłe. Kiedy są zintegrowane z hamulcami, działają jak światło stopu w samochodzie. Informują nadjeżdżające pojazdy, że na drodze przed nimi znajduje się rower. Czerwony odblask w przeciwieństwie do świateł pozycyjnych, które można zdemontować, jeśli w ciągu dnia jest dobra widoczność, odblask musi być zamontowany na stałe. 6 Nóżka przydaje się, kiedy w miejscu postoju nie ma specjalnego stojaka na rowery. Możesz na niej wygodnie oprzeć rower, zamiast kłaść go na ziemi.
Dzwonek albo inny sygnał ostrzegawczy, to element obowiązkowego wyposażenia. Używaj dzwonka, poczujesz się pewniej. Lusterko w zależności od rodzaju mocuje się je na pałąku lub wciska w kierownicę. Dzięki niemu nie musisz się odwracać, by upewnić się, czy możesz bezpiecznie skręcić. Białe lub żółte selektywne światło pozycyjne oświetla drogę przed rowerem i sprawia, że rower jest widoczny dla innych uczestników ruchu. Nie musi dawać światła ciągłego. Hamulce rower musi mieć co najmniej jeden sprawny hamulec. Niektóre typy i modele rowerów z założenia mają tylko jeden hamulec, na przednim kole. Najlepiej jednak, by były dwa. Hamowanie jest wtedy skuteczniejsze i bezpieczniejsze. Błotniki plastikowe lub metalowe, krótkie albo długie. Dzięki nim woda i błoto spod kół nie ochlapią ci twarzy ani pleców. TWÓJ ROWER MUSI MIEĆ: Co najmniej jedno światło pozycyjne barwy białej lub żółtej selektywnej z przodu. Co najmniej jedno światło odblaskowe barwy czerwonej o kształcie innym niż trójkąt. Co najmniej jedno światło pozycyjne barwy czerwonej z tyłu. Co najmniej jeden skutecznie działający hamulec. Dzwonek lub inny sygnał ostrzegawczy o nieprzeraźliwym dźwięku. wyposażenie roweru Odblaski na szprychy dzięki nim jesteś lepiej widoczny, kiedy przejeżdżasz w poprzek jezdni. 7
ROWER Jak zacząć i jak zakończyć sezon rowerowy? Jeśli rower ma być bezpieczny, trzeba go nie tylko odpowiednio wyposażyć, ale też regularnie o niego dbać. Po zimie rower wymaga przeglądu technicznego. Sprawdzenie powietrza w kołach na początku sezonu nie wystarczy. Przed nadejściem zimy należy go umyć i wyczyścić osprzęt. PAMIĘTAJ: Nie zostawiaj brudu ani błota. Nie myj roweru wodą pod ciśnieniem. Nie zanurzaj roweru w wodzie. Po umyciu nasmaruj łańcuch. Dzieci powinny czyścić rower z pomocą dorosłego. 8
PRZED SEZONEM Raz w roku każdy rower powinien przejść przegląd techniczny. Najlepiej zrobić to przed pierwszą przejażdżką w nowym sezonie. Pamiętaj, że choć na pierwszy rzut oka wszystko wydaje się w porządku, wystarczy jedna niedokręcona śrubka i możesz poważnie się potłuc, gdy spadniesz z roweru. Dlatego oddaj rower do serwisu, tam zajmą się nim fachowcy. Wyregulują przerzutki, sprawdzą zużycie klocków hamulcowych, naciąg linek w hamulcach i szprych w kołach, wymienią części, które się zużyły. SPRAWDŹ: hamulce przerzutki łańcuch opony ZIMOWANIE To, czy twój rower będzie sprawny przez długie lata, zależy od tego, gdzie i w jakich warunkach przechowasz go do następnej wiosny. Możesz kupić specjalne stojaki, uchwyty, pokrowce, jednak najważniejsze jest to, żeby nie stawiać roweru na balkonie czy w takim miejscu, gdzie będzie narażony na czynniki atmosferyczne. PO SEZONIE Większe zabrudzenia trzeba czyścić na bieżąco. Jeśli wcześniej nie było takiej potrzeby, właśnie przyszedł czas na dokładne umycie roweru. Nie musisz pucować ramy na wysoki połysk, ale zadbaj o osprzęt. Na co zwrócić uwagę podczas czyszczenia roweru? Ramę roweru najlepiej przetrzeć wilgotną szmatką. Jeśli woda dostanie się do wnętrza rur w ramie, ta zacznie rdzewieć. Mycie pod bieżącą wodą, szczególnie pod ciśnieniem, może spowodować wypłukanie smaru np. z piast i doprowadzić do szybszego ich zużycia. Zachowaj ostrożność podczas czyszczenia napędu. Nawet jeśli nie planujesz użyć rozpuszczalnika czy innego środka chemicznego, możesz się zranić, wycierając zębatki zwykłą szmatką. Najlepszym sposobem mycia łańcucha jest moczenie go w nafcie. Pamiętaj, żeby po takiej kąpieli łańcuch nasmarować. Czyszcząc hamulce, zwróć uwagę na zużycie klocków hamulcowych i pamiętaj o wytarciu linek oraz dźwigni na kierownicy. Jeśli brud dostał się do wnętrza amortyzatora, konieczne będzie jego rozmontowanie i wyczyszczenie każdego elementu. W takiej sytuacji najlepiej oddać rower do serwisu. zadbany rower przed sezonem i po nim Nie naprawiaj roweru na własną rękę, lepiej oddaj go pod opiekę fachowcom. 9
Zadbaj o to, by twój rower był dobrze strzeżony Najbardziej popularnym sposobem zabezpieczenia roweru przed kradzieżą są różnego rodzaju blokady. Nie gwarantują one jednak pełni bezpieczeństwa. Ważne jest też, w jaki sposób przypinasz rower i gdzie go zostawiasz. Czy można coś zrobić, żeby skradziony rower łatwiej odnaleźć? ROWER POPULARNE ZAPIĘCIA ROWEROWE U-LOCK Sztywny metalowy pierścień w kształcie litery U. Za jego pomocą przypina się rower na przykład do słupa albo barierki. Jeśli blokadą zepniesz tylko koło z ramą, cały rower można przenieść bez konieczności usuwania zabezpieczenia. ZAPIĘCIE KABLOWE To długa lub krótka linka stalowa. Jest lekka i zajmuje mało miejsca, więc jest bardzo praktyczna. Nie stanowi jednak dużej przeszkody dla złodzieja. Najlepiej stosować ją jako dodatkowe zabezpieczenie. ŁAŃCUCH Może być zamykany na kłódkę albo mieć zapięcie szyfrowe. Jeśli łańcuch jest wystarczająco długi, możesz przełożyć go przez koła i ramę, zanim przypniesz go do stojaka rowerowego czy innego nieruchomego elementu. BLOKADA NA TYLNE KOŁO Mocuje się ją na stałe pod siodełkiem. Służy do zablokowania tylnego koła, przez co na rowerze nie można odjechać. To wygodny i dobry sposób zabezpieczenia roweru, jeśli musisz tylko na chwilę zostawić swój pojazd i cały czas masz go na oku. 10
JAK PRZYPINAĆ ROWER Zabezpieczenie, którego używasz, powinno być na tyle długie, żeby można było opleść nim koła i ramę roweru. Przypinając rower do barierki czy słupka, pamiętaj, żeby nie mocować blokady na jednej, łatwej do zdjęcia części roweru, szczególnie siodełku lub kierownicy. GDZIE PARKOWAĆ W wielu miejscach możesz zostawić rower przypięty do specjalnego stojaka. Jeśli jednak nie znajdziesz go nigdzie w pobliżu, wybierz mocną, trwale przymocowaną konstrukcję. Może to być na przykład płot czy latarnia. Pamiętaj, żeby zaparkowany przy chodniku rower nie przeszkadzał pieszym. Unikaj miejsc na uboczu. Wybieraj te widoczne, gdzie zawsze jest dużo przechodniów. OZNAKOWANIE ROWERU Niestety, żadne zabezpieczenie nie gwarantuje, że rower nie zostanie skradziony. Jeśli tak się stanie, łatwiej będzie go odnaleźć dzięki odpowiedniemu oznakowaniu. Na ramie roweru specjalnym tajnopisem zapisuje się kod, który jest widoczny w świetle ultrafioletowym. Wszelkie próby zamalowania takiego kodu są bezcelowe. Dodatkowo, oznakowany rower zostaje wpisany do policyjnego rejestru, w którym można sprawdzić, kto jest właścicielem pojazdu. Informacji na temat znakowania rowerów szukaj w komendzie rejonowej policji i w urzędzie gminy. PAMIĘTAJ: Nie zostawiaj roweru w bramach i zaułkach. Przypinaj rower do mocno osadzonych, trwałych przedmiotów. Nie zostawiaj na rowerze łatwych do zdjęcia dodatków takich jak licznik, pompka czy oświetlenie. Jeśli przypinasz rower na dłużej, użyj dwóch niezależnych blokad; jedną z nich zablokuj koła. zabezpieczenia 11
Rowerzysta to pełnoprawny uczestnik ruchu drogowego Masz swoje prawa i obowiązki, które wynikają z przepisów ruchu drogowego. Dla twojego bezpieczeństwa bardzo ważna jest znajomość tych przepisów, ogólnych zasad poruszania się na rowerze i oznakowania dróg. ROWERZYSTA ZNAKI DROGOWE Zakazu, nakazu, ostrzegawcze, informacyjne. Jako uczestnik ruchu drogowego musisz je znać i do wszystkich się stosować. Nie tylko do tych, na których widnieje symbol roweru. B-9 T-22 A-24 Zakaz wjazdu rowerów Zakaz obowiązuje na jezdni i poboczu. Znak ten jest stosowany nie tylko na drogach o dużym natężeniu ruchu i dużej dopuszczalnej prędkości, ale też tam, gdzie w pobliżu została wytyczona droga dla rowerów. Nie dotyczy rowerów Tabliczka umieszczona pod znakiem informuje, że nie dotyczy on rowerów. Rowerzyści Znak ostrzega kierowców, że zbliżają się do przejazdu dla rowerzystów lub innego miejsca, w którym rowerzyści wyjeżdżają z drogi dla rowerów. 14 PRĘDKOŚĆ Rowery nie są wyposażone w prędkościomierze, ale ograniczenia prędkości dotyczą też rowerzystów. Wielu z nich nie jest świadomych tego, jaką prędkość mogą rozwinąć. Szczególnie kiedy zjeżdżają z góry czy wzniesienia. A im większa prędkość, tym poważniejsze urazy podczas wypadku. Pamiętaj, żeby zwolnić w miejscach, gdzie ciąg rowerowy spotyka się z ulicą, oraz na drogach dla rowerzystów i pieszych.
D-6a C-13 C-13/16 D-6a Przejazd dla rowerzystów Oznacza miejsce przejazdu rowerów w poprzek drogi. Umieszczony bezpośrednio przed przejazdem informuje kierowców, że powinni zmniejszyć prędkość i zachować szczególną ostrożność. Gdy obok przejazdu jest przejście dla pieszych, informuje o tym znak D-6b (przejście dla pieszych i przejazd dla rowerów). C-13a C-13 Droga dla rowerów Jako rowerzysta masz obowiązek z niej korzystać. Kiedy droga dla rowerów się kończy (C-13a), ostrożnie włącz się do ruchu na ulicy czy innej ścieżce, na którą wjedziesz. Droga dla rowerzystów i pieszych To połączone na jednej tarczy znaki C-13 i C-16. Organizację ruchu na takiej drodze wskazuje dzieląca symbole kreska. Pionowa (C-13/16) oznacza, po której stronie drogi poruszają się piesi, a po której rowerzyści. Pozioma (C-16/13) informuje, że zarówno piesi, jak i rowerzyści mogą poruszać się po całej szerokości drogi. znaki drogowe D-6b C-16/13 15
ROWERZYSTA Droga rowerowa, chodnik, ulica. Jak po nich jeździć? Pamiętaj, że na każdej drodze, którą jedziesz, obowiązują nie tylko przepisy ruchu drogowego, ale też zdrowy rozsądek i uprzejmość. 16 DROGA ROWEROWA Droga przeznaczona do ruchu rowerów. Jest oddzielona od innych dróg i jezdni oraz oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi. Jak poruszać się po drodze rowerowej? Pamiętaj o kilku zasadach: Zanim zaczniesz wyprzedzać, sprawdź, czy nie zajedziesz nikomu drogi. Zachowaj szczególną ostrożność, gdy dojeżdżasz do ulicy. Zwolnij, rozejrzyj się i jeśli będzie taka potrzeba zatrzymaj rower. Dostosuj prędkość jazdy do warunków na drodze. Jeśli jest tłok, nie próbuj wszystkich wyprzedzać. DROGA DLA ROWERÓW I PIESZYCH Jadąc taką drogą, musisz zachować szczególną ostrożność. Pamiętaj: Ciągi pieszo-rowerowe przeznaczone są zarówno dla pieszych, jak i rowerzystów. Pieszy porusza się wolniej od rowerzysty. Podczas wyprzedzania zadbaj o bezpieczeństwo swoje i pieszych. Nie jedź szybko. Pieszy może nagle wkroczyć na tor twojej jazdy. Zgodnie z przepisami, masz obowiązek ustąpić pierwszeństwo pieszemu.
ULICA Jeśli nie ma wydzielonej drogi dla rowerów, poza wymienionymi sytuacjami, kiedy możesz jechać po chodniku, twoim obowiązkiem jest korzystanie z ulicy. Jako uczestnik ruchu ulicznego musisz przestrzegać wszystkich przepisów ruchu drogowego. PRZEKRACZANIE JEZDNI To sytuacja, w której dochodzi do wielu nieporozumień między rowerzystami a kierowcami samochodów. Zapamiętaj! Przed przejściem dla pieszych masz obowiązek zejść z roweru i przeprowadzić go na drugą stronę. Przejechać przez skrzyżowanie możesz wyłącznie na oznakowanym przejeździe rowerowym, który jest częścią drogi rowerowej. CHODNIK Przeznaczony jest tylko dla pieszych. Jednak w pewnych sytuacjach mogą korzystać z niego także rowerzyści. Możesz, ale nie musisz, wjechać na chodnik, jeśli: Opiekujesz się rowerzystą, który ma mniej niż 10 lat. Panują złe warunki pogodowe (np. gołoledź, silny wiatr). Widoczność na drodze jest ograniczona. Prędkość dopuszczalna na drodze przekracza 50 km/h, a chodnik ma co najmniej 2 m szerokości. JAZDA POZA MIASTEM Kiedy wybierasz się na wycieczkę rowerową poza miasto, staraj się wybierać boczne drogi. Takie, które są rzadziej uczęszczane przez samochody. Będzie przyjemniej i bezpieczniej. Jadąc drogą, pamiętaj o kilku zasadach: Trzymaj się zawsze prawej strony jezdni. Jeśli poruszasz się w grupie, jedź gęsiego. Zachowaj szczególną ostrożność podczas wykonywania manewrów, takich jak wyprzedzanie czy skręcanie. Nie wjeżdżaj na autostrady, drogi ekspresowe i te, na których widnieje znak zakazu wjazdu rowerów. jaki droga rower rowerowa wybrać 17
Bezpieczny rowerzysta to między innymi widoczny rowerzysta Bezpieczny rowerzysta to nie tylko ten, który zna i przestrzega przepisów o ruchu drogowym. Pamiętaj, żeby zadbać o odpowiedni strój. Taki, który będzie wygodny i dzięki któremu będziesz lepiej widoczny w czasie jazdy. Nie rezygnuj z odblasków. Pamiętaj o oświetleniu roweru. ROWERZYSTA OŚWIETLENIE ROWERU Przepisy jasno określają, jak powinien być oświetlony rower. Przede wszystkim oświetlenie powinno być przymocowane do roweru. Trzymanie latarki w ręce czy założenie na głowę tak zwanej czołówki nie powoduje, że rower jest prawidłowo wyposażony. Obecnie przepisy dopuszczają stosowanie migających lamp. Może ich też być więcej niż po jednej z przodu i z tyłu. W ciągu dnia, w warunkach dobrej widoczności, obowiązkowe oświetlenie pozycyjne roweru można zdemontować. ODBLASKI NA ROWERZE Nowe przepisy pozwalają na montowanie więcej niż jednego pomarańczowego odblasku na szprychach. Ponadto dozwolone są odblaskowe paski na oponach lub szprychach. 18 Tak jak w przypadku innych pojazdów, rower musi być oświetlony z przodu światłem białym lub żółtym selektywnym, a z tyłu czerwonym. Czerwone światło nie może być widoczne od przodu roweru, a białe i żółte selektywne od tyłu. CZERWONE ŚWIATŁO POZYCYJNE
STRÓJ ROWERZYSTY Musi być przede wszystkim wygodny. Taki, który nie będzie krępował twoich ruchów. Nie może być też zbyt luźny. Może się zdarzyć, że nogawka spodni wkręci się w łańcuch. Wybieraj jasne stroje i pamiętaj o odblaskach. W warunkach złej widoczności spowodowanych pogodą lub po zmroku, odbijające światło odblaskowe elementy na twoim ubraniu sprawią, że będziesz lepiej widoczny dla kierowców. Bardzo ważne jest też obuwie. Jeśli jeździsz na rowerze do pracy, zabierz ze sobą buty na zmianę. Nie próbuj jazdy w eleganckich pantoflach lub butach, które łatwo mogą zsunąć się ze stopy. KASK Choć przepisy tego nie wymagają, jeśli chcesz być bezpieczny, powinieneś założyć kask. Musi być dobrze dobrany. Nawet, gdy pasek pod brodą nie jest zapięty, kask nie powinien spadać z głowy. WŁAŚCIWE DOPASOWANIE KASKU Większość sprzedawanych kasków ma wewnętrzny pierścień, którego obwód regulujemy pokrętłem znajdującym się w tylnej części kasku. Niezbędna jest właściwa regulacja paska pod brodą. Jak to zrobić? Z obydwu boków kasku wychodzą dwa paski, które następnie schodzą się w jeden. Miejsce, w którym paski się łączą, jest regulowane plastikowym elementem. We właściwie dobranym kasku paski powinny łączyć się zaraz pod uchem. KASK PAMIĘTAJ: Oświetlenie roweru musi być zgodne z przepisami. Nie tylko rower ma być widoczny dla innych, rowerzysta również: noś odblaski! Jeśli wybierasz się na przejażdżkę rowerem, wybierz sportowy strój i wygodne obuwie. Pomyśl o swoim bezpieczeństwie: załóż kask! bezpieczny rowerzysta 19
Kilka słów o tym, jak wozić pasażera Przepisy ruchu drogowego wyjaśniają wszelkie wątpliwości na temat tego, kto i w jaki sposób może przewozić na rowerze drugą osobę. Określają też dokładnie, jak powinna być wyposażona przyczepka. ROWERZYSTA
PRZYCZEPKA nowe przepisy! Przyczepki rowerowe mają coraz więcej zwolenników. Liczne testy i badania dowodzą, że jest to najbezpieczniejszy sposób przewożenia dzieci. Do niedawna był zabroniony przez polskie prawo. Nowe przepisy to zmieniły. Czy wiesz, jak powinna być wyposażona przyczepka rowerowa? Obowiązkowe wyposażenie przyczepki: C dyszel wyposażony w urządzenie sprzęgowe, uniemożliwiające przewrócenie się przyczepy w przypadku przewrócenia się roweru (nie dotyczy przyczep jednokołowych), C przynajmniej jedno światło pozycyjne czerwone z tyłu przyczepy, C przynajmniej jedno światło odblaskowe czerwone z tyłu przyczepy, C w przypadku, gdy przyczepa jest szersza od roweru, który ją ciągnie, jedno światło z przodu barwy białej lub żółtej selektywnej. KODEKS DROGOWY, ART. 33.2. Dziecko w wieku do 7 lat może być przewożone na rowerze, pod warunkiem, że jest ono umieszczone na dodatkowym siodełku zapewniającym bezpieczną jazdę. KODEKS DROGOWY, ART. 96.3. Kierować rowerem wieloosobowym oraz przewozić na rowerze inną osobę może osoba, która ukończyła 17 lat ( ). Jak wybrać odpowiedni FOTELIK? C Foteliki są dostosowane do wagi pasażera. Im wyższa dopuszczalna waga, tym dłużej mały pasażer może z niego korzystać. C Możesz wybrać spośród modeli montowanych na kierownicy, ramie i bagażniku roweru. Pamiętaj, że z obciążeniem na kierownicy trudniej prowadzi się rower i większe jest ryzyko wywrotki. Najlepiej wybierz się do sklepu z rowerem i dobierz odpowiedni system mocowania. C Dobrze, jeśli fotelik jest miękko wyściełany i ma podparcie pod głowę. C Obowiązkowy element wyposażenia fotelika to szelki. Mogą być pięcio- lub trzypunktowe. Najważniejsze, aby dziecko nie mogło samo ich odpiąć. C Zwróć uwagę na zakres regulacji długości podnóżków i sprawdź, czy mają zapięcia na nogi. PAMIĘTAJ: Wożenie pasażera na ramie albo kierownicy roweru jest niebezpieczne i zabronione prawem, podobnie jak przewożenie na bagażniku dziecka do 7. roku życia. jak wozić pasażera 21
WYPRAWY 22 Dobrze zaplanowana wyprawa rowerowa w każdą pogodę Nieważne, ile kilometrów masz do pokonania. Czy wybierasz się na wycieczkę do lasu, czy na kilkudniową wyprawę rowerową. W każdym przypadku musisz odpowiednio się przygotować. Weź pod uwagę długość trasy, jaką masz do pokonania, i pogodę. Spakuj najpotrzebniejsze rzeczy i ruszaj w drogę! CO ZE SOBĄ ZABRAĆ: bidon z napojem zapasową dętkę pompkę narzędzia apteczkę
WYCIECZKA ROWEROWA Jak się do niej przygotować? Po pierwsze, zaplanuj trasę. Po drugie, zabierz ze sobą tylko najpotrzebniejsze rzeczy. Wśród nich muszą się znaleźć podstawowe narzędzia rowerowe, czyli zestaw kluczy i łyżka do opon. Na wszelki wypadek weź też zapasową dętkę i oczywiście pompkę. Pamiętaj o bidonie z napojem. Warto zabrać też ze sobą apteczkę, a przynajmniej chusteczki dezynfekujące oraz zestaw opatrunków i plastry. JAZDA W GRUPIE Jeśli wybierasz się na wycieczkę większą grupą, pamiętaj o jednej ważnej zasadzie, która ma wpływ na bezpieczeństwo twoje, grupy, a także innych uczestników ruchu. Nie jedźcie obok siebie, ale jeden za drugim, gęsiego, pamiętając, że w kolumnie może jechać nie więcej niż 15 rowerów, a odległość między kolumnami musi wynosić co najmniej 200 metrów. JAZDA W UPAŁ Słońce i wysoka temperatura wbrew pozorom mogą odebrać całą przyjemność z jazdy na rowerze. Chyba że odpowiednio się przygotujesz. Przede wszystkim w upalne dni nie wychodź na rower, kiedy słońce świeci najmocniej. Jazda w takich warunkach może być bardzo męcząca. Ryzykujesz przegrzaniem, a nawet udarem i odwodnieniem. Kiedy jest gorąco, wybierz lekki strój, najlepiej z tzw. tkanin oddychających. Ochroń głowę przed słońcem i załóż okulary przeciwsłoneczne. Nie zapomnij o bidonie z napojem. ROWEREM DO SZKOŁY I PRACY Rower to idealny środek transportu. Nie musisz tłoczyć się w komunikacji miejskiej ani stać w korkach. Jeśli jeździsz po mieście na rowerze miejskim, nie musisz zapewne przebierać się w specjalny sportowy strój. Wystarczy, że na drogę założysz wygodne obuwie, które zmienisz po przyjeździe do szkoły lub pracy. Rowery górskie i szosowe wymagają innego stylu jazdy. Bardziej męczącego i wyczerpującego. Pamiętaj, żeby zawsze mieć ze sobą strój na zmianę. Jeśli możesz wziąć orzeźwiający prysznic po dojechaniu na miejsce, zrób to. ROWEREM W ZIMIE Zimą największym wrogiem rowerzystów wcale nie jest śnieg ani chłód, ale lód. Jeśli mróz nie jest zbyt duży, wystarczy odpowiednio się ubrać. Strój nie musi być bardzo ciepły. Rozgrzejesz się podczas jazdy. Dlatego najlepiej ubrać się na cebulkę i w miarę potrzeby zdejmować z siebie kolejne warstwy. Garderoba, o której nie możesz zapomnieć, to ciepłe rękawiczki, czapka i szalik. A co z rowerem? Jeśli chcesz lepiej przystosować rower do zimowej jazdy, wymień opony na takie z kolcami. Mają lepszą przyczepność na śniegu. wycieczka rowerowa 23
Pierwsza pomoc (nie tylko) dla rowerzystów PIERWSZA POMOC Co powinno znaleźć się w apteczce rowerzysty? Jak opatrzyć lekkie otarcie czy stłuczenie? Kiedy i jak wezwać pogotowie? OTARCIE, SKALECZENIE Ranę przede wszystkim trzeba przemyć. Możesz to zrobić zwykłą wodą, ale najlepiej oczyść ją wodą utlenioną. Okolice rany przemyj wacikiem nasączonym spirytusem. Następnie na ranę nałóż jałowy opatrunek. Może to być wyjałowiona gaza przyklejona zwykłym plastrem albo specjalny plaster z opatrunkiem. Jeśli rana mocno krwawi, przez kilka minut uciskaj ją opatrunkiem. STŁUCZENIE Do bolącego miejsca przyłóż zimny okład, np. namoczoną w zimnej wodzie chustkę, albo owinięte w nią kostki lodu. Pamiętaj, żeby takiego chłodzącego opatrunku nie stosować zbyt długo, gdyż może to doprowadzić do odmrożenia lub uszkodzenia nerwu. Jeśli stłuczone miejsce wyraźnie spuchło, a ból jest bardzo silny, może to oznaczać zwichnięcie, a nawet złamanie. Jeśli doszło do urazu stawu, wezwij lekarza. URAZY STAWÓW Zanim pomoc dotrze na miejsce, opatrz uszkodzony staw. Zastosuj zimny okład i usztywnij zwichniętą lub skręconą kończynę elastycznym bandażem. Jeśli doszło do złamania, zdejmij z uszkodzonej kończyny biżuterię i ubranie, a następnie ustabilizuj ją. 24
WYPADEK CO ROBIĆ? Jeśli jesteś świadkiem wypadku, pomóż! Nie wpadaj w panikę, sprawdź, co się stało, poproś o pomoc i zacznijcie działać. Pierwsza rzecz to zabezpieczenie miejsca wypadku. Trzeba je oznaczyć tak, żeby inni uczestnicy ruchu widzieli, że coś się stało. Zadbaj, aby wokół poszkodowanego nie gromadził się tłum gapiów. Następnie trzeba ustalić, co się stało i jakie obrażenia poniósł poszkodowany. Jeśli sytuacja tego wymaga, wezwij pogotowie. Czekając na pomoc, zacznij udzielać pierwszej pomocy przedmedycznej. NA SYGNALE Kiedy słyszysz zbliżający się pojazd uprzywilejowany, czyli np. karetkę na sygnale obowiązkowo ustąp pierwszeństwa. Zrób wszystko, by ułatwić lekarzom dostęp do poszkodowanego. Pamiętaj, często to minuty decydują o ludzkim życiu. APTECZKA ROWERZYSTY lateksowe rękawiczki gaziki nasączone płynem do dezynfekcji plastry z opatrunkiem gaziki jałowe środek przeciwbólowy żel łagodzący stłuczenia i urazy woda utleniona instrukcja udzielania pierwszej pomocy chusta trójkątna bandaż zwykły i elastyczny maseczka do sztucznego oddychania JAK WEZWAĆ POMOC To bardzo ważne, w jaki sposób przekażesz dyspozytorowi informacje o wypadku. Dlatego zanim wezwiesz pogotowie, musisz ustalić kilka szczegółów. Między innymi zapytaj poszkodowanego, czy jest na coś chory, czy zażywa leki i czy jest na coś uczulony. Kiedy wzywasz pogotowie, podaj: swoje imię i nazwisko co się stało zwrotny numer telefonu gdzie doszło do wypadku ile osób jest poszkodowanych i jaki jest ich stan informacje dodatkowe, np. czy poszkodowany jest przewlekle chory, czy i jakie leki przyjmuje Rozłącz się dopiero wtedy, gdy dyspozytor potwierdzi przyjęcie powiadomienia i odłoży słuchawkę. NUMERY ALARMOWE: 999 POGOTOWIE RATUNKOWE 998 STRAŻ POŻARNA 997 POLICJA 986 STRAŻ MIEJSKA 112 TELEFON ALARMOWY zanim przyjedzie lekarz 25
KARTA ROWEROWA Karta rowerowa twoje pierwsze prawo jazdy Karta rowerowa to dokument, który uprawnia do jazdy rowerem. To dowód na to, że znasz przepisy ruchu drogowego, zasady bezpiecznej jazdy, a także wiesz, jak udzielić pierwszej pomocy. Aby ją zdobyć, musisz mieć ukończone 10 lat i zdać specjalny egzamin. KTO PRZEPROWADZA EGZAMIN Twoje kwalifikacje może sprawdzić: nauczyciel wychowania komunikacyjnego uprawniony przez dyrektora szkoły, policjant posiadający specjalistyczne przeszkolenie z ruchu drogowego, egzaminator z wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego. EGZAMIN NA KARTĘ ROWEROWĄ Składa się z dwóch części: teoretycznej i praktycznej. Na teście musisz wykazać się znajomością przepisów kodeksu drogowego, umieć przygotować rower do jazdy, znać jego obowiązkowe wyposażenie, umieć udzielić pierwszej pomocy, a także, w części praktycznej, pokazać, że wiesz, jak bezpiecznie uczestniczyć w ruchu drogowym. 26
SPRAWDŹ, CZY JUŻ WSZYSTKO UMIESZ zasady ruchu drogowego, wyposażenie roweru, codzienna obsługa, regulacja i konserwacja roweru, jazda i manewry rowerem, pierwszeństwo przejazdu na skrzyżowaniu, dostosowanie prędkości do warunków atmosferycznych i drogowych, zasady bezpiecznej jazdy w odniesieniu do pieszych, jak przewozić bagaż, pierwsza pomoc i numery alarmowe. PRZEPISY Pamiętaj, że przepisy co jakiś czas się zmieniają. Celem poprawek w kodeksie jest przede wszystkim zwiększenie bezpieczeństwa, a także doprecyzowanie ewentualnych wątpliwości. Twoim obowiązkiem jest znajomość i przestrzeganie aktualnych przepisów kodeksu drogowego. Egzamin praktyczny jest przeprowadzany w miasteczku ruchu drogowego. egzamin na kartę GDZIE SZUKAĆ INFORMACJI www.wrd.policja.waw.pl W wyszukiwarkę na stronie wpisz: egzamin na kartę rowerową. Zapytaj nauczyciela wychowania komunikacyjnego, gdzie możesz zdać egzamin. 27
PAMIĘTAJ DEKALOG ROWERZYSTY Zadbaj o odpowiednie wyposażenie roweru. Rób przegląd techniczny roweru co najmniej raz w roku. Do jazdy na rowerze wybierz odpowiedni strój. Pamiętaj o kasku i odblaskach. Stosuj się do przepisów ruchu drogowego. Pamiętaj o innych uczestnikach ruchu. Zanim wyruszysz w trasę, odpowiednio się do niej przygotuj. Naucz się zasad udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej. Użyj dzwonka, poczujesz się pewniej. Bądź rozsądny i odpowiedzialny. 28
Tekst: Agnieszka Barjasz Konsultacja merytoryczna: Adam Sobieraj, Piotr Jakubczyk Zdjęcia: Fotolia, GIANT Polska Fotoedycja: Agnieszka Barjasz Projekt makiety i skład: Mariusz Olszewski Korekta: Małgorzata Żebrowska-Piotrak ISBN: 978-83-63292-31-7 Copyright by Grupa Wydawnicza BOOKMARK SA Warszawa 2012. All rights reserved Grupa Wydawnicza BOOKMARK SA siedziba: ul. Puławska 41 lok. 19 biuro: ul. Puławska 41 lok. 1 02-508 Warszawa e-mail: biuro@book-mark.pl www.book-mark.pl wydawnictwa na miarę