Strzelba gładkolufowa Hatsan Escort kal. 12/76

SZKOŁA POLICJI W KATOWICACH Strzelba gładkolufowa Hatsan Escort kal. 12/76 Opracowanie: nadkom. Tomasz Stechnij kom. Krzysztof Fojcik asp. Aleksandra Kukuła Zakład Wyszkolenia Specjalnego Wydawnictwo Szkoły Policji w Katowicach 2012

Wszelkie prawa zastrzeżone Szkoła Policji w Katowicach Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach

Spis treści Wstęp... 5 Budowa i obsługa strzelby gładkolufowej Hatsan Escort... 6 Właściwości bojowe i przeznaczenie... 6 Dane taktyczno-techniczne... 7 Podstawowe części i zespoły... 8 Przeznaczenie oraz opis części i zespołów... 10 Opis wyposażenia i jego przeznaczenia... 17 Rozkładanie i składanie... 18 Działanie części i mechanizmów... 20 Czyszczenie i konserwacja... 24 Wykaz i ilustracja wszystkich części strzelby gładkolufowej Hatsan Escort... 27 Amunicja kal. 12/70 do strzelb gładkolufowych... 29 Bibliografia... 33 Wykaz fotografii... 34

WSTĘP Niniejszy skrypt przeznaczony jest przede wszystkim dla słuchaczy szkolenia zawodowego podstawowego, jednakże za względu na zawarte w nim treści i poruszaną tematykę może stanowić materiał pomocniczy dla słuchaczy odbywających kursy specjalistyczne oraz kursy doskonalenia zawodowego. Staraliśmy się w sposób czytelny i przystępny przedstawić treści dotyczące: budowy i obsługi strzelby gładkolufowej Hatsan Escort, właściwości bojowych i przeznaczenia strzelby gładkolufowej Hatsan Escort, działania poszczególnych części i mechanizmów strzelby gładkolufowej Hatsan Escort. Pragniemy wyrazić szczególne podziękowania dla podinsp. Mirosława Szalkowskiego Dowódcy V Kompani Oddziału Prewencji Policji w Katowicach za pomoc w przygotowaniu i opracowaniu przedmiotowej publikacji oraz dla Pana Artura Grzegorczyka przedstawiciela firmy SHARG za konsultację oraz materiały pomocnicze dotyczące strzelby gładkolufowej Hatsan Escort. Autorzy 5

BUDOWA I OBSŁUGA STRZELBY GŁADKOLUFOWEJ HATSAN ESCORT Fot. 1. Widok strzelby gładkolufowej Hatsan Escort Fot. 2. Widok strzelby gładkolufowej Hatsan Escort z chwytem pistoletowym WŁAŚCIWOŚCI BOJOWE I PRZEZNACZENIE Strzelba Hatsan Escort jest jednolufową powtarzalną bronią strzelecką systemu przeładowania pump-action" nazywana także repetierem. Produkowana jest w Turcji. Kaliber omawianej broni wyraża się za pomocą tzw. wagomiaru, tzn. liczby kul o średnicy przewodu lufy, jaką można wykonać z jednego funta angielskiego (1Ib =0,45359 kg) czystego ołowiu. I tak, kaliber 12 nie oznacza, jak w przypadku innej broni, że broń wyposażona jest w lufę o średnicy 12 mm, 6

oznacza natomiast, że do broni o tym kalibrze można z funta ołowiu odlać 12 kul (tj. o masie 1/12 funta czyli ok. 38 gram). Dlatego też im większa liczba oznaczająca kaliber, tym średnica lufy jest mniejsza (kal. 12=18,2 mm, kal. 16=16,8 mm, kal. 20= 15,7 mm). Ważna jest też długość naboju do strzelby, tj. długość łuski, ponieważ w amunicji tego typu pocisk z reguły nie wystaje poza jej obrzeże. Część strzelb przystosowana jest do nabojów o długości 70 mm (12/70), inne natomiast do długości 76 mm (12/76). Te drugie mogą strzelać także krótszymi nabojami. Reasumując druga wartość kalibru w broni gładkolufowej oznacza bądź to długość łuski po jej całkowitym rozwinięciu się bądź też głębokość komory nabojowej. Opisywana broń służy do samoobrony, wymuszania posłuszeństwa, obezwładniania przestępców zgodnie z warunkami, zasadami i przypadkami użycia broni palnej, a także do niszczenia osłon technicznych na odległościach do 50 m. Cel zastosowania strzelby gładkolufowej zależny jest od rodzaju i typu użytej amunicji. Do strzelania używa się następujących nabojów: nabój specjalny W8MP z pociskiem typu brenneke ; nabój specjalny śrutowy LFT-6,8 (loftka); nabój z pociskiem gumowym BĄK, CHRABĄSZCZ 20, 30 i 50; nabój z pociskiem akustycznym ONS-2000; nabój specjalny PIK; nabój specjalny CS. DANE TAKTYCZNO-TECHNICZNE kaliber 12/76 masa broni z kolbą 2,9 kg masa broni z chwytem pistoletowym 2,5 kg długość broni z kolbą 960 mm długość broni z chwytem pistoletowym 710 mm długość lufy 460 mm 7

szybkostrzelność praktyczna 5 strz./10-15 s rażenie obezwładniające pocisku zależy od typu naboju prędkość wylotowa pocisku zależy od typu naboju energia wylotowa pocisku zależy od typu naboju pojemność magazynka 5 nabojów przyrządy celownicze wyregulowane na 35 m PODSTAWOWE CZĘŚCI I ZESPOŁY Fot. 3. Podstawowe elementy strzelby gładkolufowej Hatsan Escort Strzelba składa się z następujących zespołów, mechanizmów i części: 1. zespołu lufy, 2. zespołu przesuwnego, 3. mechanizmu uderzeniowo-spustowego, 4. mechanizmu zasilającego, 5. zespołu komory zamkowej i kolby. Podczas strzelania broń działa następująco: Po naciśnięciu na język spustowy kurek wyzębia się z zaczepu kurka i pod działaniem własnej sprężyny (napiętej w czasie ładowania broni) uderza w iglicę, która nakłuwa spłonkę, ta zaś zapala ładunek prochowy. Podczas spalania się 8

ładunku prochowego w lufie powstają gazy prochowe. Pocisk pod działaniem ciśnienia gazów prochowych zostaje wyrzucony z lufy. W celu oddania kolejnego strzału należy broń ponownie załadować (przeładować). W wyniku przemieszczenia się zespołu przesuwnego do tyłu, zostaje wyciągnięta z komory nabojowej wystrzelona łuska, a następnie po zetknięciu się z wyrzutnikiem, wyrzucona na zewnątrz komory zamkowej broni. Jednocześnie pod naciskiem suwadła, kurek jest obracany (napinana jest jego sprężyna) do zazębienia się z zaczepem kurka i pozostawiony w położeniu napiętym. W końcowym odcinku ruchu do tyłu, suwadło naciska swoim występem na ramię ustalacza (uwalniając kolejny nabój z magazynka, który przesuwa się na podajnik), a następnie podnosi podajnik. Podajnik podaje nabój na linię dosyłania (unosi go do góry). Przesuwając suwadło w przednie położenie, nabój z podajnika zostaje wprowadzony (przez zamek) do komory nabojowej. Następnie podajnik zostaje przesunięty do tyłu. Wskutek nacisku występu suwadła, rygiel zamka zostaje uniesiony do góry i wprowadzony za oporę ryglową lufy. Broń zostaje zaryglowana. Przednie położenie suwadła przy zaryglowanej broni jest ustalone przez dźwignię zatrzasku suwadła. Aby oddać kolejny strzał należy powtórnie pociągnąć za język spustowy. W ten sposób można prowadzić ogień aż do wystrzelenia ostatniego naboju z magazynka. Przed przypadkowym naciśnięciem języka spustowego chroni przesuwny bezpiecznik, unieruchamiający język spustowy. Bezpiecznik znajduje się w tylnej części ramki mechanizmu uderzeniowo-spustowego za kabłąkiem spustu. Uruchamiany jest (włączany lub wyłączany) palcem dłoni obejmującej szyjkę kolby. Przed oddaniem strzału przedwczesnego, tj. wówczas, gdy broń nie jest jeszcze zaryglowana, zespół przesuwny nie jest przesunięty całkowicie do przodu, zabezpiecza konstrukcyjne rozwiązanie mechanizmu uderzeniowego współpracującego z węzłem ryglowym i zatrzaskiem suwadła. Wyciąg łuski z własną sprężyną walcową umieszczony jest w zamku. Nieruchomy wyrzutnik umieszczony jest w tylnej części lufy. 9

Broń zasilana jest z niewymiennego magazynka rurowego umieszczonego pod lufą, którego standardowa pojemność wynosi 5 nabojów kal. 12/76 (lub 5 nabojów 12/70). Strzelba Hatsan Escort ma bardzo proste przyrządy celownicze i z tego powodu oddanie celnego strzału wymaga od strzelającego pewnego minimum umiejętności strzeleckich. PRZEZNACZENIE ORAZ OPIS CZĘŚCI I ZESPOŁÓW 1. Zespół lufy Lufa nadaje pociskowi kierunek lotu. Część wlotową przewodu lufy stanowi gładka i odpowiadająca kształtowi łuski komora nabojowa. Z częścią cylindryczną przewodu lufy łączy komorę nabojową stożek przejściowy. W tylnej części lufa ma wykonane przedłużenie mieszczące zaporę ryglową i wyrzutnik. Wewnętrzna powierzchnia lufy jest gładka. Ponadto do lufy przy wylocie umocowany jest łącznik rury magazynka będący jednocześnie podstawą muszki i przednim uchwytem pasa nośnego. Lufa jest wykonana z wysokogatunkowej stali stopowej odpornej na korozje i działanie gazów prochowych. Fot. 4. Zespół lufy 10

2. Zespół przesuwny W skład zespołu przesuwnego wchodzi: 1. zamek kompletny, 2. suwadło. Fot. 5. Zespół przesuwny z zamkiem Zamek dosyła nabój do komory nabojowej, zamyka i rygluje przewód lufy podczas strzału, umożliwia wyciągnięcie łuski (naboju) z komory nabojowej. Zamek składa się z następujących części: 1. trzon zamka, 2. rygiel, 3. iglica, 4. kołek ustalający iglicę, 5. sprężyna iglicy, 6. wyciąg łusek, 7. sprężyna wyciągu, 8. popychacz wyciągu, 9. oś wyciągu łusek. 11

Fot. 6. Zamek (widok z boku) Fot. 7. Zamek (widok od spodu) Trzon zamka łączy ww. części w jeden zespół, zapewniając poprawną pracę mechanizmu ryglowego i odpalającego. Wyciąg utrzymuje łuskę (nabój) na czółku zamka do chwili zetknięcia się z wyrzutnikiem wyciągu, natomiast zaskakuje za kryzę łuski, gdy nabój zostanie dodany do komory nabojowej. Rygiel zamka w czasie strzału łączy lufę z zamkiem. Ruch rygla wymuszony jest przez występ suwadła mający odpowiednio ukształtowane współpracujące z ryglem powierzchnie. Iglica jest przeznaczona do zbijania spłonki w przedniej części ma grot, a w tylnej zgrubienie z wycięciem ograniczającym jej ruch, o które opiera się jeden koniec 12

sprężyny iglicy. Drugi koniec sprężyny iglicy opiera się o rygiel zamka. Suwadło składa się z ramki i przymocowanej do niej przegubem sprężystym tulei rękojeści przeładowania. Na ramce suwadła znajdują się powierzchnie sterujące włączaniem oraz wyłączaniem rozdzielacza i ustalacza położenia naboju, ruchem podajnika i ryglem zamka. W występie ryglującym ramki suwadła umieszczony jest popychacz ze sprężyną, którego zadaniem jest rozsuwanie połączenia suwadło zamek po zwolnieniu suwadła z zatrzasku i tym samym rozryglowanie (otwarcie komory nabojowej) broni. 3. Mechanizm spustowo-uderzeniowy Mechanizm spustowo-uderzeniowy ma za zadanie spowodowanie nakłucia spłonki przez iglicę. Jest on typu kurkowego z zakrytym kurkiem obrotowym i własną sprężyną uderzeniową. Mechanizm uderzeniowy napinany jest za pomocą występu suwadła podczas jego przemieszczania się w tylne położenie. Fot. 8. Mechanizm uderzeniowo-spustowy Zatrzask suwadła, uruchamiany z zewnątrz (przed ładowaniem lub rozładowaniem broni), pozwala na odblokowanie suwadła z przedniego położenia, wyjście rygla zamka zza zapory ryglowej lufy, umożliwiając tym samym ruch zespołu przesuwnego do tyłu. Przycisk zatrzasku suwadła umieszczony jest w przedniej części kabłąka ramki mechanizmu uderzeniowo- 13

-spustowego, z jego lewej strony. Bezpiecznik od strzału przypadkowego unieruchamia język spustowy. Znajduje się on w tylnej części ramki mechanizmu spustowo-uderzeniowego, za kabłąkiem spustu. Fot. 9. Mechanizm uderzeniowo-spustowy. Przed kabłąkiem widoczny zatrzask suwadła Mechanizm spustowy (z przechwyceniem kurka) może być uruchomiony tylko wtedy, kiedy bezpiecznik jest ustawiony w położeniu odbezpieczonym. Jeżeli kurek jest ustawiony na zaczepie spustu, mechanizm uderzeniowy jest napięty i strzelba jest załadowana. Bez naciśnięcia na przycisk zatrzasku suwadła uniemożliwiony jest ruch zespołu przesuwnego do tyłu. Fot. 10, Fot. 11. Widok bezpiecznika w stanie odbezpieczonym i zabezpieczonym 14

4. Mechanizm zasilania Magazynek rurowy mieści standardowo 5 nabojów. Składa się on z rury magazynka obustronnie zakończonej gwintem. Jeden koniec jest wkręcony w komorę zamkową, na drugim umieszczonym w łączniku jest nakręcona nakrętka mocująca magazynek do lufy. Wewnątrz rury znajduje się donośnik podparty spiralną sprężyną walcową. Naboje w magazynku ułożone są szeregowo. Zasilaniem broni steruje suwadło podczas ruchu do tyłu i następnie do przodu, zapewniając kolejne, prawidłowe wyjście nabojów z magazynka. Ustalacz położenia i rozdzielacz nabojów umieszczone są w komorze zamkowej. Zadaniem ustalacza jest ustawienie naboju wysuniętego z rury magazynka przez donośnik na stałej pozycji, po czym przepuszczenie go na podajnik naboju. Rozdzielacz zabezpiecza przed wysunięciem się z rury magazynka, podczas ładowania więcej niż jednego naboju. Pojemność magazynka może być zmniejszana, przez wprowadzenie ogranicznika liczby nabojów (trzpień dystansowy). Zmiana pojemności magazynka powinna być wykonywana przez rusznikarza. Fot. 12. Rura magazynka z wyciągniętą sprężyną 15

5. Zespół komory zamkowej i kolby Komora zamkowa łączy wszystkie zespoły i mechanizmy strzelby. Wykonana jest ze stopu lekkiego. Wewnątrz komory zamkowej umieszczone są obrotowo rozdzielacz i ustalacz naboju ze sprężystym podparciem. W przedniej części znajduje się gniazdo lufy, w tylnej otwór do mocowania kolby. W dolnej ściance komory zamkowej znajduje się okno załadowcze, przez które jest ładowany magazynek rurowy. W prawej ściance bocznej wykonane jest okno ekstrakcji łuski (rozładowania naboju). Komorę zamkową łączy się z mechanizmem spustowo-uderzeniowym za pomocą dwóch kołków. Kolba przymocowana jest do komory zamkowej śrubą dwustronną z dwoma nakrętkami. Kolba zakończona jest gumowym trzewikiem łagodzącym odrzut. Do kolby przykręcone jest dolne strzemiączko pasa nośnego. Fot. 13, Fot. 14. Zespół komory zamkowej i kolby 16

OPIS WYPOSAŻENIA I JEGO PRZEZNACZENIA Do wyposażenia strzelby zalicza się wycior, szczoteczkę do konserwacji oraz zasobnik na naboje (pas z nabojami lub pojemnik umieszczony wewnątrz środka transportowego). Nie zaleca się przenoszenia nabojów luzem w kieszeniach munduru lub ubrania ochronnego. Fot. 15. Wyciory z różnymi końcówkami do czyszczenia lufy strzelby Hatsan Escort Fot. 16. Zasobnik na naboje znajdujący się w komplecie wyposażenia 17

Fot. 17. Strzelba gładkolufowa Hatsan Escort z kompletnym wyposażeniem znajdującym się w zestawie ROZKŁADANIE I SKŁADANIE Wskazówki ogólne Strzelbę można rozkładać częściowo lub całkowicie: częściowo rozkłada się ją do czyszczenia, konserwacji i przeglądu, a całkowicie do czyszczenia w przypadku znacznego jej zabrudzenia, po przebywaniu z nią na deszczu lub śniegu i do naprawy. Częste i niekonieczne rozkładanie strzelby jest zabronione, gdyż przyspiesza zużycie części mechanizmów. Strzelbę należy rozkładać na stole, a w warunkach polowych na czystej podściółce. Części należy układać w kolejności rozkładania i obchodzić się z nimi ostrożnie. Nie należy kłaść jednej części na drugą, ani stosować nadmiernej siły i uderzeń podczas rozkładania. Nauka rozkładania i składania broni na strzelbach bojowych jest dopuszczalna pod warunkiem szczególnie ostrożnego obchodzenia się z częściami i zespołami. 18

Częściowe rozkładanie i składanie strzelby gładkolufowej Hatsan Escort Częściowe rozkładanie: 1. sprawdzić czy broń nie jest załadowana, sprawdzając komorę nabojową, podajnik i donośnik magazynka jeżeli jest, należy ją rozładować; 2. odkręcić nakrętkę rury magazynka; Fot. 18. Nakrętka lufy 3. wysunąć lufę do przodu i oddzielić ją od komory zamkowej; 4. wysunąć układ przesuwny wraz z zamkiem do przodu i oddzielić go od broni; 5. rozłożyć zamek, oddzielając iglicę, sprężynę iglicy i kołek. Fot. 19. Strzelba Hatsan Escort rozłożona na podstawowe części 19

Składanie po częściowym rozłożeniu: 1. złożyć zamek i umieścić go na suwadle mechanizmu przesuwnego; 2. wsunąć zespół przesuwny z zamkiem w komorę zamkową do oporu, zwracając uwagę, aby prowadnice ramki suwadła znalazły się w gniazdach komory zamkowej; 3. wsunąć lufę w komorę zamkową, zwracając uwagę, aby łącznik lufy został dokładnie osadzony na rurze magazynka; 4. zakręcić nakrętkę rury magazynka, sprawdzić poprawność złożenia broni przez kilkakrotne przeładowanie. DZIAŁANIE CZĘŚCI I MECHANIZMÓW Położenie części i zespołów przed załadowaniem: Przed załadowaniem części i zespoły strzelby znajdują się w następującym położeniu: zespół przesuwny z zamkiem jest w skrajnym przednim położeniu podparty zatrzaskiem suwadła, czółko zamka opiera się o tylne ścięcie lufy, rygiel zamka, w wyniku oddziaływania na niego powierzchni występu ryglującego suwadła, opiera się o powierzchnię zapory ryglowej na lufie; kurek jest zwolniony i pod działaniem własnej sprężyny uderzeniowej znajduje się w skrajnym przednim położeniu; język spustowy jest w przednim położeniu unieruchomiony bezpiecznikiem, podajnik nabojów pozostaje w swoim dolnym położeniu; magazynek rurowy nie jest załadowany nabojami, donośnik magazynka jest w skrajnym tylnym położeniu, rozdzielacz nabojów jest wciśnięty przez występ suwadła, ustalacz naboju jest zwolniony. 20

Działanie części i zespołów podczas ładowania: Przed przystąpieniem do ładowania strzelby należy ją przygotować w następujący sposób: 1. odbezpieczyć broń; 2. naciskając na zatrzask suwadła, przesunąć zespół ruchomy w tylne położenie i sprawdzić, czy nie ma naboju w komorze nabojowej i na podajniku; 3. przesunąć z powrotem zespół ruchomy do przodu; 4. zwolnić napięty zespół uderzeniowy, pociągając za język spustowy; 5. zabezpieczyć broń, naciskając bezpiecznik z lewej strony do oporu (do całkowitego zasłonięcia czerwonej obwódki na główce bezpiecznika). Strzelba jest gotowa do ładowania nabojów: 6. obrócić broń oknem wyrzutnika do góry (dla osób leworęcznych oknem wyrzutnika do dołu); 7. trzymając nabój za kryzę łuski, nacisnąć nim podajnik i wsunąć nabój kciukiem do rury magazynka za ustalacz położenia naboju; w ten sam sposób ładować kolejne naboje do magazynka wg ilości podanej w komendzie lub do pełnej pojemności. Ładowanie broni: W czasie ładowania magazynka naboje układają się jeden za drugim w rzędzie, ściśnięta sprężyna magazynka poprzez donośnik przesuwa je do wyjścia magazynka do momentu oparcia się o ustalacz położenia naboju. Po naciśnięciu na zatrzask suwadło zostaje uwolnione z przedniego skrajnego położenia i pod działaniem sprężyny popychacza rygla przesuwa się do tyłu, aż do oparcia się o zwolniony kurek. 21

Ten niewielki ruch suwadła do tyłu pozwala na wyjście rygla zza zapory ryglowej lufy i tym samym do odryglowania broni. Podczas dalszego ruchu zespołu ruchomego do tyłu napinany jest kurek, aż do ustawienia się na zaczepie spustu. Suwadło, przesuwając się dalej do tyłu, zwalania rozdzielacz, a na dalszej drodze ruchu również ustalacz, wskutek czego nabój przesuwany jest z magazynka na podajnik. W końcowym odcinku ruchu suwadło uruchamia podajnik. Podajnik, podnosząc się do góry, przenosi nabój z linii donoszenia na linię dosyłania. Podczas ruchu suwadła do przodu nabój z podajnika zostaje dosłany czółkiem zamka do komory nabojowej. Wskutek nacisku suwadła na rygiel, pokonawszy siłę sprężyny popychacza rygla, rygiel jest podnoszony do góry za oporę ryglową lufy i tym samym rygluje broń. W skrajnym przednim położeniu zespołu ruchomego, zatrzask suwadła unosząc się do góry (pod działaniem własnej sprężyny), zatrzymuje zespół przesuwny w przednim położeniu. Działanie części i zespołów podczas rozładowania: Przesuwając zespół ruchomy do tyłu, wyciąg osadzony w zamku będzie wyciągał nabój (lub wystrzeloną łuskę) z komory nabojowej. Występ sterujący rozdzielaczem (umieszczony na suwadle) zwolni nacisk, przez co nabój w magazynku zostanie przesunięty do wyjścia, aż do zatrzymania się na ustalaczu. Wyciąganie naboju lub wystrzelonej łuski, zakończy się jej wyrzuceniem na zewnątrz komory zamkowej strzelby, kiedy kryza łuski zetknie się z wyrzutnikiem. Jednocześnie kurek będzie obracał się pod naciskiem występu suwadła (będzie napinana jego sprężyna uderzeniowa) do momentu zazębienia z zaczepem spustu. W końcowym odcinku drogi ruchu zespołu do tyłu suwadło naciśnie na ustalacz i uwolniony nabój z magazynka przesunie się na podajnik, a następnie wraz z nim zostanie uniesiony do góry (podany za linię dosyłania). 22

Aby rozładować broń należy: 1. zabezpieczyć broń; 2. skierować wylot lufy w bezpiecznym kierunku; 3. naciskając na zatrzask suwadła energicznie przesuwać zespół przesuwny do tyłu i do przodu (pompowanie), aż do usunięcia wszystkich nabojów z broni; 4. sprawdzić, czy w komorze nabojowej broni i na podajniku nie pozostał nabój; 5. przesunąć do przodu zespół przesuwny; 6. odbezpieczyć broń, zwolnić mechanizm uderzeniowy, pociągając za język spustowy; 7. zabezpieczyć broń. Rozładowanie naboju z komory nabojowej: Jeżeli po załadowaniu strzelby (wprowadzony nabój do komory nabojowej) odstąpiono od strzelania (samodzielnie lub na komendę) należy bezzwłocznie usunąć nabój z komory nabojowej. Komorę nabojową strzelby należy rozładować następująco: 1. zabezpieczyć strzelbę; 2. nacisnąć zatrzask suwadła i przesuwając zespół przesuwny do tyłu, drugą ręką wcisnąć podajnik do góry; gdy położenie podajnika się ustali, energicznie pociągnąć zespół do tyłu, starając się uchwycić wolną ręką nabój wyrzucony z komory nabojowej i nabój, który w tym samym czasie pod działaniem sprężyny magazynka, uwolniony przez ustalacz, wypadnie na zewnątrz komory zamkowej; 3. załadować naboje do magazynka; 4. sprawdzić, czy nie ma naboju na podajniku; 5. przesunąć zespół ruchomy w przednie położenie; 23

6. odbezpieczyć broń; 7. zwolnić napięty mechanizm uderzeniowy pociągając za spust; 8. zabezpieczyć broń. Uwaga: Zabrania się przewożenia broni z załadowanym nabojem w komorze nabojowej środkami transportu. Zabezpieczanie i odbezpieczanie strzelby należy przeprowadzać tylko wówczas, gdy lufa broni skierowana jest w bezpiecznym kierunku. CZYSZCZENIE I KONSERWACJA Po każdorazowym użyciu broni zalecane jest jej czyszczenie i konserwacja za pomocą wycioru oraz substancji przeznaczonych do czyszczenia broni nieniszczących powierzchni oksydowanych. Strzelba jest wykonana z materiałów odpornych na korozję, lecz dla niezawodnego jej działania należy zwrócić uwagę na utrzymanie jej w czystości i odpowiednią konserwację. Po każdym strzelaniu należy po częściowym rozłożeniu, usunąć osad prochowy i inne zanieczyszczenia, zwracając szczególnie uwagę na przewód lufy. Do czyszczenia i konserwacji używać należy odpowiednich przyborów, szczoteczek miękkiego czyściwa oraz olejów i smarów stosowanych do konserwacji broni strzeleckiej. Po wyczyszczeniu broni, należy zakonserwować wszystkie metalowe powierzchnie cienką warstwą płynu konserwującego. Strzelbę należy czyścić: po ćwiczeniach, służbie i zajęciach bez strzelania oraz natychmiast po zakończeniu tych czynności; niezwłocznie po zakończeniu strzelania, bezpośrednio na strzelnicy (czyścimy i smarujemy przewód lufy i zamek, a następnie po powrocie ze strzelnicy (czyścimy jeszcze raz całą broń); 24

jeśli broń jest przechowywana w magazynie nie rzadziej niż jeden raz w miesiącu. W przypadku eksploatowania broni w trudnych warunkach atmosferycznych (deszcz, śnieg, zapylenie) należy zwiększyć częstotliwość obsługiwania broni. Do czyszczenia i smarowania broni należy używać: płynu do czyszczenia w przypadku czyszczenia przewodu lufy i innych części strzelby, na które działały gazy prochowe; czyściwa do wycierania w przypadku czyszczenia i smarowania części broni. Czyszcząc broń należy zachować następującą kolejność: 1. przygotować materiały do czyszczenia i smarowania; 2. częściowo rozłożyć strzelbę; 3. sprawdzić wycior i przygotować go do czyszczenia; 4. wyczyścić przewód lufy; na wycior zakładać czyściwo w takiej ilości, aby wycior wchodził do przewodu lufy pod nieznacznym naciskiem ręki; nasycić czyściwo płynem do czyszczenia; wprowadzić wycior do przewodu lufy i przesunąć płynnie wycior kilka razy wzdłuż całego przewodu lufy; czynność tę powtórzyć kilka razy, zmieniając każdorazowo czyściwo; dokładnie wytrzeć wycior; przetrzeć przewód czystą szmatką; obejrzeć szmatkę i jeżeli będą na niej ślady osadu prochowego, korozji lub brudu, powtórzyć czynność; wyczyszczoną lufę sprawdzić białą szmatką; jeżeli nie będzie na niej żadnych śladów zanieczyszczeń, przejrzeć dokładnie przewód lufy od strony wylotu i komory nabojowej, obracając wolno lufę w ręku; 5. wyczyścić zamek czyściwem nasyconym płynem do czyszczenia; oczyścić szczególnie te elementy zamka na które działały gazy prochowe; po wyczyszczeniu płynem do czyszczenia wytrzeć zamek do sucha; 25

6. wyczyścić komorę zamkową, mechanizm uderzeniowo-spustowy i magazynek rurowy; wszystkie części czyścić szmatką nasyconą płynem do czyszczenia, a następnie wytrzeć do sucha czystą szmatką; 7. wyczyścić części zespołu przesuwnego czyściwem nasyconym płynem do czyszczenia, a następnie wytrzeć do sucha. Strzelbę smarować w następującej kolejności: 1. przewód lufy w tym celu nakręcić na wycior szczoteczkę do konserwacji, nasycić ją płynem do czyszczenia, włożyć do przewodu lufy od strony komory nabojowej i przesunąć ją kilka razy wzdłuż całego przewodu lufy tak, aby nasmarować go równomiernie cienką warstwą płynu; 2. wszystkie pozostałe części metalowe broni cienką warstwą płynu do czyszczenia za pomocą czystej nasyconej nim szmatki. Uwagi Nadmierna ilość płynu może się przyczynić do zanieczyszczenia części i spowodować zacięcia broni. Po zakończeniu smarowania należy złożyć strzelbę, a następnie sprawdzić działanie jej zespołów i części. Strzelbę wniesioną z mrozu do ciepłego pomieszczenia należy wyczyścić po upływie 10-20 minut od chwili wniesienia. Przed wejściem do ciepłego pomieszczenia zaleca się przetrzeć powierzchnie zewnętrzne broni szmatką nasyconą płynem do czyszczenia. Strzelbę przekazywaną do magazynu na długotrwałe przechowywanie należy dokładnie oczyścić, a następnie obficie nasmarować płynem do czyszczenia. 26

WYKAZ I ILUSTRACJA WSZYSTKICH CZĘŚCI STRZELBY GŁADKOLUFOWEJ HATSAN ESCORT 1 101. KOMORA ZAMKOWA 401. RURA MAGAZYNKA 102. ROZDZIELACZ NABOJÓW 402. SPRĘŻYNA MAGAZYNKA 103. NIT SPRĘŻYNY ROZDZIELACZA 403. ZAŚLEPKA SPRĘŻYNY MAGAZYNKA 104. SPRĘŻYNA ROZDZIELACZA 404. DONOŚNIK MAGAZYNKA 105. OŚ ROZDZIELACZA I USTALACZA 405. OGRANICZNIK POJEMNOŚCI MAGAZYNKA 106. BLOKADA OSI 406. NAKRĘTKA 107. USTALACZ POŁOŻENIA NABOJU 411. OŚ MOCOWANIA 108. SPRĘŻYNA USTALACZA 413. OBEJMA ZABEZPIECZAJĄCA MOCOWANIE 201. RAMKA MECHANIZMU SPUSTOWO-UDERZENIOWEGO 417. NAKRĘTKA ZABEZPIECZAJĄCA MAGAZYNKA 414. PRZEDNIE MOCOWANIE PASA NOŚNEGO 601. ZAMEK 202. PODAJNIK 602. RYGIEL 415. TYLNE MOCOWANIE PASA NOŚNEGO 603. IGLICA 203. DŹWIGNIA PODAJNIKA 605. KOŁEK USTALAJĄCY IGLICY 204. OŚ DŹWIGNI PODAJNIKA 606. WYCIĄG 205. SPRĘŻYNA DŹWIGNI PODAJNIKA 607. POPYCHACZ WYCIĄGU 206. POPYCHACZ DŹWIGNI PODAJNIKA 608. SPRĘŻYNA WYCIĄGU 207. OŚ PODAJNIKA(a) I SPRĘŻYNY JĘZYKA SPUSTOWEGO(b) 609. OŚ WYCIĄGU 604. SPRĘŻYNA IGLICY 701. KOLBA 208. SPRĘŻYNA USTALAJĄCA 702. ŚRUBA MOCUJĄCA KOLBY 209. KUREK 703. NAKRĘTKI ŚRUBY MOCUJĄCEJ KOLBY 210. SWORZEŃ KURKA 704. PODKŁADKA SPRĘŻYNOWA ŚRUBY KOLBY 211. TULEJA SPRĘŻYNY KURKA 705. PODKŁADKA ŚRUBY KOLBY 212. SPRĘŻYNA KURKA 706. ŚRUBA MOCOWANIA 213. JĘZYK SPUSTOWY 707. TRZEWIK KOLBY 214. ZACZEP KURKA 709. ZAŚLEPKA PLASTIKOWA 215. TULEJA SPRĘŻYNY ZACZEPU KURKA 710. ŚRUBY ZAŚLEPKI PLASTIKOWEJ 216. SPRĘŻYNA ZACZEPU KURKA 711. PODKŁADKA KOLBY 217. OŚ ZACZEPU KURKA 718. RĘKOJEŚĆ PRZEŁADOWANIA (PLASTIKOWA) 218. SPRĘŻYNA JĘZYKA SPUSTOWEGO 719. SWORZEŃ RĘKOJEŚCI PRZEŁADOWANIA 219. BEZPIECZNIK 720. PODKŁADKA MAGAZYNKA 220. USTALACZ POŁOŻENIA BEZPIECZNIKA 801. SUWADŁO 708. ŚRUBY TRZEWIKA KOLBY 802. SPRĘŻYNA POPYCHACZA RYGLA 221. SPRĘŻYNA USTALACZA BEZPIECZNIKA 803. POPYCHACZ RYGLA 222. OŚ BEZPIECZNIKA 804. SWORZEŃ POPYCHACZA RYGLA 223. SWORZNIE MECHANIZMU SPUSTOWO-UDERZENIOWEGO 901. KOLBA (KOMPLETNA) 224. ZATRZASK SUWADŁA 902. MECHANIZM SPUSTOWO-UDERZENIOWY (KOMPLETNY) 225. SPRĘŻYNA ZATRZASKU SUWADŁA 903. ZAMEK (KOMPLETNY) 301. ZESPÓŁ LUFY 905. NAKRĘTKA MOCUJĄCA (KOMPLETNA) 302. KOMORA NABOJOWA 907. ZESPÓŁ PRZESUWNY (KOMPLETNY) 303. WYRZUTNIK 909. TYLNE MOCOWANIE PASA NOŚNEGO (KOMPLETNE) 306. MUSZKA 311. PIERŚCIEŃ LUFY (ŁĄCZNIK) 324. KULKA ŁOŻYSKA PIERŚCIENIA 325. SPRĘŻYNA PIERŚCIENIA 1. Źródło: Instrukcja użytkowania strzelby gładkolufowej Hatsan Escort, tłum. autorów skryptu. 27

28

AMUNICJA KAL. 12/70 DO STRZELB GŁADKOLUFOWYCH 2 Amunicja bojowa ( penetracyjna) Nabój specjalny z pociskiem BRENEKA 6 Nabój specjalny śrutowy typu LOFTKA 6 5 5 1 1 4 4 3 3 2 2 1. łuska, 2. spłonka, 3. ładunek prochowy, 4. przybitka - sabot, 5. pocisk, 6. zatyczka. 1. łuska, 2. spłonka, 3. ładunek prochowy, 4. przybitka - sabot, 5. kulki ołowiane (loftki), 6. zatyczka. 2. Źródło rysunków zamieszczonych w rozdziale: Tomasz Stechnij, Waldemar Żółtaszek, Ryszard Lorkowski, Amunicja stosowana do strzelb gładkolufowych będących na wyposażeniu Policji, Katowice: Szkoła Policji w Katowicach, 2006. 29

Amunicja obezwładniająca (niepenetracyjna) Nabój gumowy CHRABĄSZCZ 20, 30, 50 2 3 4 5 1 6 1. łuska, 2. spłonka, 3. ładunek miotający, 4. przybitka, 5. pocisk gumowy (walec), 6. część głowicowa pocisku z nadlewami umożliwiającymi określenie mocy naboju Chrabąszcz 20, 30, 50. 30

Amunicja obezwładniająca (niepenetracyjna) Nabój ćwiczebny huk-błysk Nabój gumowy-bąk ONS-2000 6 5 1 4 3 2 1. łuska, 2. spłonka, 3. ładunek miotający, 4. przybitka, 5. pocisk gumowy (kula gumowa), 6. zatyczka. 1. łuska, 2. spłonka, 3. ładunek prochowy, 4. przybitka, 5. petarda, 6. zatyczka. 31

Amunicja proszkowa specjalna Nabój z pociskiem gazowym (proszkowo-obezwładniającym) CS-94M, CS-98 Nabój z pociskiem proszkowym PR-PIK-94M, PR-PIK-98 6 6 5 5 1 1 4 4 3 3 2 2 1. łuska, 2. spłonka, 3. ładunek prochowy, 4. przybitka-sabot, 5. plastikowy pojemnik, wypełniony proszkiem stalowym i CS, 6. zatyczka. 1. łuska, 2. spłonka, 3. ładunek prochowy, 4. przybitka-sabot, 5. plastikowy pojemnik wypełniony proszkiem stalowym, 6. zatyczka. 32

BIBLIOGRAFIA 1. Zarządzenie nr 498 Komendanta Głównego Policji z dnia 24 maja 2004 r. w sprawie wzorów i typów wprowadzonej na uzbrojenie Policji broni gładkolufowej typu MOSSBERG kal. 12/76 oraz SDASS IMPERATOR kal. 12/76, (Dz. Urz. KGP Nr 10, poz. 45). 2. Zarządzenie nr 467 Komendanta Głównego Policji z dnia 9 maja 2005 r. zmieniające zarządzenie w sprawie wzorów i typów wprowadzonej na uzbrojenie Policji broni gładkolufowej typu MOSSBERG kal. 12/76 oraz SDASS IMPERATOR kal. 12/76, (Dz. Urz. KGP Nr 10, poz. 58). 3. Decyzja 197 Komendanta Głównego Policji z dnia 8 maja 2009 r. w sprawie wprowadzenia na uzbrojenie Policji strzelb Hatsan Eskort i Remington 870 MCS oraz granatników kal. 40 mm x 46 B&T GL-06. 4. Tomasz Stechnij, Waldemar Żółtaszek, Ryszard Lorkowski, Amunicja stosowana do strzelb gładkolufowych będących na wyposażeniu Policji, Katowice: Szkoła Policji w Katowicach, 2006. 5. Instrukcja użytkowania strzelby gładkolufowej Hatsan Escort, tłum. autorów skryptu. 6. Hatsan Arms Company [online], strona internetowa producenta [dostęp: 10.07.2012 r., www.hatsan.com.tr]. 33

WYKAZ FOTOGRAFII Fot. 1. Widok strzelby gładkolufowej Hatsan Escort... 6 Fot. 2. Widok strzelby gładkolufowej Hatsan Escort z chwytem pistoletowym... 6 Fot. 3. Podstawowe elementy strzelby gładkolufowej Hatsan Escort... 8 Fot. 4. Zespół lufy... 10 Fot. 5. Zespół przesuwny z zamkiem... 11 Fot. 6. Zamek (widok z boku)... 12 Fot. 7. Zamek (widok od spodu)... 12 Fot. 8. Mechanizm uderzeniowo-spustowy... 13 Fot. 9. Mechanizm uderzeniowo-spustowy. Przed kabłąkiem widoczny zatrzask suwadła... 14 Fot. 10, Fot. 11. Widok bezpiecznika w stanie odbezpieczonym i zabezpieczonym... 14 Fot. 12. Rura magazynka z wyciągniętą sprężyną... 15 Fot. 13, Fot. 14. Zespół komory zamkowej i kolby... 16 Fot. 15. Wyciory z różnymi końcówkami do czyszczenia lufy strzelby Hatsan Escort... 17 Fot. 16. Zasobnik na naboje znajdujący się w komplecie wyposażenia... 17 Fot. 17. Strzelba gładkolufowa Hatsan Escort z kompletnym wyposażeniem znajdującym się w zestawie... 18 Fot. 18. Nakrętka lufy... 19 Fot. 19. Strzelba Hatsan Escort rozłożona na podstawowe części... 19 Wszystkie zamieszczone w publikacji fotografie są własnością Szkoły Policji w Katowicach. 34