PROGRAM BADAŃ OSADÓW ZALEGAJĄCYCH DNO AKWENÓW PORTOWYCH PRZEZNACZONYCH POD REALIZACJĘ PROJEKTU: Pogłębienie toru podejściowego i akwenów wewnętrznych Portu Gdynia: Etap I - Rozbudowa Obrotnicy nr 2 z przebudową Nabrzeża Gościnnego Etap II - Pogłębienie toru podejściowego Etap III - Pogłębienie akwenów wewnętrznych Portu Gdynia KOMÓRKA OPRACOWUJĄCA PROGRAM: Dział Ochrony Środowiska ZMPG S.A. tel.: (+4858) 621 52 69 (+4858) 627 45 16 fax.: (+4858) 627 40 29 e-mail: srodowisko@port.gdynia.pl
Spis treści 1. WSTĘP 3 2. OPIS PRZEDSIĘWZIĘCIA 3 3. OBSZAR BADAŃ 5 4. OKREŚLENIE LICZBY PUNKTÓW POBORU PRÓB 5 5. LOKALIZACJA PUNKTÓW I SPOSÓB POBORU PRÓB UROBKU 6 6. BADANIA WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNYCH UROBKU 7 7. BADANIA CHEMICZNE UROBKU 7 8. SPOSÓB OPRACOWANIA WYNIKÓW BADAŃ 8 Spis załączników Zał. 1. Lokalizacja miejsc poboru prób 2
1. WSTĘP Opracowanie niniejsze przygotowano w ramach działań przed - inwestycyjnych dla projektu: Pogłębienie toru podejściowego i akwenów wewnętrznych Portu Gdynia etap I- III, dla którego poszczególni gestorzy akwenów będą wnioskować o dofinasowanie z funduszy Unii Europejskiej. Realizacja ww. inwestycji polegającej na poprawie dostępu do Portu Gdynia od strony wody jest strategicznym projektem, który wpłynie na wzrost konkurencyjności Portu Gdynia w regionie Morza Bałtyckiego. Przedmiotem opracowania jest program badań osadów dennych zalegających dno wybranych akwenów portowych przeznaczonych pod realizację ww. projektu. Zakres opracowania obejmuje: 1) charakterystykę planowanego przedsięwzięcia, 2) określenie przewidywanej objętości urobku z prac czerpalnych w poszczególnych akwenach, 3) ustalenie liczby punktów oraz sposobu pobierania prób osadów, 4) lokalizację miejsc poboru prób, 5) określenie zakresu prac analitycznych i sposobu przedstawienia wyników badań. Omawiany program badań osadów dennych został opracowany na podstawie poniżej wymienionych dokumentów: Revised OSPAR Guidelines for the management of dredged material, HELCOM Guidelines for the disposal of dredged material at sea adopted in June 2007, Rozporządzenie Ministra Środowiska z 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje się, że odpady nie są niebezpieczne (Dz. U. z 2004 r. nr 128, poz. 1347). 2. OPIS PRZEDSIĘWZIĘCIA Planowana inwestycja związana jest z pogłębieniem toru podejściowego i akwenów wewnętrznych w Porcie Gdynia i będzie realizowana w trzech etapach, przez dwóch inwestorów Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. (Etap I i III) i Urząd Morski w Gdyni (Etap II). Etap I Obejmuje wybudowanie nowej obrotnicy nr 2 o średnicy 480 m w Basenie IX i związanych z tym robót budowlanych wynikających z konieczności przeniesienia doku pływającego Stoczni Marynarki Wojennej. Dok pływający zostanie zlokalizowany w istniejącej wnęce slipowej, znajdującej się w narożniku Nabrzeży Południowego II i Zachodniego. Z uwagi na charakterystykę istniejącej budowli oraz projektowanej niecki dokowej, konieczne będzie całkowite 3
przebudowanie istniejącej wnęki z zachowaniem jedynie podobnego układu ideowego budowli. W celu wybudowania nowej obrotnicy nr 2 konieczne jest dokonanie rozbiórki Pirsu nr III (Nab. Gościnnego) na długości ~ 240 m oraz głowicy Pirsu nr II na długości ~ 25 m. W ramach realizacji tego etapu przewiduje się wykonanie robót czerpalnych do rzędnej - 13,50 m w zakresie związanym z wykonaniem obrotnicy. Kubatura robót czerpalnych 155 200 m 3. Etap II Pogłębianie toru podejściowego do rzędnej ok. 17,00 m. Przewidywana wielkość urobku 1 114 016 m 3. Etap III W tym etapie planowane jest wykonanie robót czerpalnych do rzędnej -16,00 m w Kanale Portowym oraz akwenach portowych. W związku z planowanym znacznym zwiększeniem głębokości w kanale, przewiduje się możliwość wystąpienia konieczności przebudowy przyległych do kanału nabrzeży. Ewentualna konieczność przebudowy sąsiadujących z Kanałem Portowym nabrzeży będzie wiązała się jedynie z ich wzmocnieniem wynikającym ze zwiększonych głębokości w ich niedalekim sąsiedztwie. Wykonanie prac czerpalnych do rzędnej -16,00 m wymusi przełożenie/ zabezpieczenie kabli i rurociągów podwodnych. Planowane wielkości kubatury urobku w ramach robót czerpalnych w etapie III wynoszą: Nazwa akwenu Przewidywana kubatura urobku z prac czerpalnych [m 3 ] Kanał Portowy i Obrotnica nr 1 535 300 Kanał Portowy od Obrotnicy nr 1 do Obrotnicy nr 2 421 700 Obrotnica nr 2 o średnicy 480 m 420 000 Od Obrotnicy nr 2 o średnicy 480 m do końca Kanału Portowego wraz z Obrotnicą nr 3 1 241 079 Basen III wraz z wejściem 841 632 Baseny sąsiadujące z inwestycją 973 713 Sumaryczna kubatura urobku z prac czerpalnych 4 433 424 4
3. OBSZAR BADAŃ Badania osadów dennych z dna basenów portowych prowadzone będą na terenie toru podejściowego do Portu Gdynia, Kanału Portowego oraz akwenów wewnętrznych portu zgodnie z załącznikiem 1. 4. OKREŚLENIE LICZBY PUNKTÓW POBORU PRÓB Ilość punktów poboru prób osadów dennych z akwenów przeznaczonych pod realizację planowanego przedsięwzięcia określono w oparciu o następujące dane: przewidywaną objętość urobku z prac czerpalnych, Revised OSPAR Guidelines for the management of dredged material, HELCOM Guidelines for the disposal of dredged material at sea adopted in June 2007. Zgodnie z powyższymi zaleceniami do Konwencji HELCOM i OSPAR zalecane są następujące zależności pomiędzy kubaturą urobku, a liczbą punktów poboru prób. Kubatura urobku z prac czerpalnych [m 3 ] Ilość punktów poboru prób < 20 000 3 25 000 100 000 4 6 100 000 500 000 7 15 500 000 2 000 000 16-30 >2 000 000 Po 10 dodatkowych punktów na każde następne 1 000 000 m 3 Przewidywana kubatura osadów dennych przeznaczonych do wyczerpania w ramach ww. projektu kształtuje się następująco, w poszczególnych etapach: Nr etapu I II Lokalizacja Budowa nowej Obrotnicy nr 2 o średnicy 480 m wraz z robotami koniecznymi do przeniesienia doku pływającego SMW Tor Podejściowy przy pogłębieniu do -17,00 m, szerokości 150 m i długości 3 855 m - Awanport wraz z Basenem III, III - Kanał Portowy wraz z basenami sąsiadującymi Sumaryczna kubatura urobku do wyczerpania z projektu Szacunkowa kubatura osadów dennych do wyczerpania [m 3 ] Inwestor Szacunkowy czas realizacji 155 200 ZMPG S.A. 2014-2015 1 114 016 Urząd Morski w Gdyni 2016-2018 4 433 424 ZMPG S.A. 2016-2018 5 702 640 5
Nr etapu Planowana ilość punktów poborów w poszczególnych etapach: Lokalizacja I Budowa nowej Obrotnicy nr 2 o średnicy 480 m wraz z robotami koniecznymi do przeniesienia doku pływającego SMW II Tor Podejściowy przy pogłębieniu do -17,00 m, szerokości 150m i długości 3855 m III Awanport wraz z Basenem III, Kanał Portowy na wysokości nabrzeża Helskiego I i II wraz z Obrotnicą nr 3, Baseny sąsiadujące. Szacunkowa kubatura osadów dennych do wyczerpania [m 3 ] Sugerowana zaleceniami HELCOM ilość miejsc poboru Ustalona ilość miejsc poboru przez ZMPG S.A. (zał. 1) 155 200 7-15 31 1 114 016 16-30 66 4 433 424 30+2*10+5=55 98 Sumaryczna ilość miejsc poboru prób przez ZMPG S.A. 195 5. LOKALIZACJA PUNKTÓW I SPOSÓB POBORU PRÓB UROBKU Na podstawie oszacowanej kubatury urobku z prac czerpalnych wyznaczono liczbę punktów poboru prób, które naniesiono zgodnie z poniższą siatką: Nr etapu Lokalizacja I Budowa nowej Obrotnicy nr 2 o średnicy 480 m wraz z robotami koniecznymi do przeniesienia doku pływającego SMW II Tor Podejściowy przy pogłębieniu do -17,00 m, szerokości 150m i długości 3855 m III Awanport wraz z Basenem III, Kanał Portowy na wysokości nabrzeża Helskiego I i II wraz z Obrotnicą nr 3 Baseny sąsiadujące Ustalona ilość miejsc poboru przez ZMPG S.A. (zał. 1) Ustalony rozstaw punktów Długość rdzeni pobieranych próbek osadów dennych 31 Co 100 m. 3 m 66 Co 100 m 6 m 98 150 x 200 m 3 m Na terenie akwenów Basenu IX (użytkowany przez Stocznię Marynarki Wojennej) i toru podejściowego do portu nie są prowadzane regularne prace czerpalne. Powoduje to, że w górnej warstwie osadów dennych tworzy się warstwa mulista chrakteryzująca się dużą zawartością materii organicznej akumulującej zanieczyszczenia. W związku z powyższym, dla tych akwenów został przyjęty gęstszy rozstaw punktów pomiarowych t. j. co 100 m. Natomiast na terenie przeznaczonym pod realizację Etapu III były wykonywane szeroko zakrojone prace pogłębiarskie zakończone w roku 2010, a co za tym idzie dno basenów w dużej mierze składa się głównie z piasków w mniejszym stopniu absorbujących zanieczyszczenia. Dlatego przyjęto siatkę punktów pomiarowych o większym rozstawie (200 m). Na podstawie map batymetrycznych akwenów i planowanych prac dla poszczególnych etapów projektowanego przedsięwzięcia przyjęto pobór odpowiednio długich rdzeni od 3 do 6 m (powyższa tabela). 6
Lokalizację miejsc pobierania prób rdzeniowych osadów przedstawiono na planie Portu Gdynia Załącznik nr 1. 6. BADANIA WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNYCH UROBKU W ramach badań osadów dennych zostaną wykonane badania właściwości fizycznych urobku, które pozwolą na przeanalizowanie jego zachowania w trakcie prac czerpalnych i odkładania na klapowisku. W ramach tych badań wykonane zostaną następujące oznaczenia: Uwodnienie osadu, Opis makroskopowy, Skład granulometryczny osadu. 7. BADANIA CHEMICZNE UROBKU Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. zlecił wykonanie opracowania pt. Ustalenie listy substancji, których występowanie w osadzie zalegającym dno akwenów portowych jest spodziewane. Ww. opracowanie, Instytut Morski w Gdańsku wykonał na podstawie badań własnych, wiedzy literaturowej oraz sposobu wykorzystania terenów w Porcie Gdynia i w oparciu o HELCOM Guidelines for the disposal of dredged material at sea adopted in June 2007. Powyższe opracowanie stanowi pierwszy etap oceny osadów dennych zalegających dna akwenów portowych, w celu przemieszczenia ich w obrębie wód powierzchniowych, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje się, że odpady nie są niebezpieczne. Ze względu na sposób użytkowania akwenów portowych przeznaczonych pod realizację planowanego projektu Pogłębienie toru podejściowego i akwenów wewnętrznych Portu Gdynia etap I-III oraz w oparciu o powyższe opracowanie próby urobku badane będą na zawartość następujących substancji: 1) oznaczenie zawartości metali ciężkich: arsenu (As), chromu (Cr), cynku (Zn), kadmu (Cd), miedzi (Cu), niklu (Ni), ołowiu (Pb), rtęci (Hg), 2) oznaczenie zawartości wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA): benzo(a)antracenu, benzo(b)fluorantenu, benzo(k)fluorantenu, 7
benzo(ghi)perylenu, benzo(a)pirenu, dibenzo(a,h)antracenu, indeno(1,2,3-c,d)pirenu, 3) oznaczenie polichlorowanych bifenyli (PCB) suma kongenerów: 28, 52, 101, 118, 138, 153 i 180, 4) całkowity węgiel organiczny, 5) oleje mineralne, 6) Tributylocyny - ze względu na użytkowanie części akwenu przeznaczonego pod realizację Etapu I planowanego przedsięwzięcia przez Stocznię Marynarki Wojennej i możliwość wystąpienia w osadach dennych składników przeciwporostowych, związek ten będzie mierzony w punktach od 18 do 31, 36 39, 42-44, 46-47, 50-51, 55. Analizy chemiczne zostaną wykonane przez akredytowane laboratorium t. j.: akredytowane laboratorium w rozumieniu ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087, z późn. zm.) lub certyfikowane jednostki badawcze, o których mowa w art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz. U. Nr 63, poz. 322) lub własne laboratorium prowadzącego instalację oraz użytkownika urządzenia, posiadającego certyfikat systemu zarządzania jakością, pod warunkiem że laboratorium to jest objęte systemem zarządzania jakością. z zastosowaniem metodyk określonych w uchylonym rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony (Dz. U. Nr 55, poz. 498 z 2002 r.) lub innych miarodajnych metodyk zatwierdzonych w procesie akredytacji i uznanych w certyfikacie akredytacji. 8. SPOSÓB OPRACOWANIA WYNIKÓW BADAŃ Po zakończeniu całości prac zostanie wykonane opracowanie zawierające: omówienie sposobu pobierania prób i lokalizację miejsc pobierania prób, charakterystykę pobranych prób, metodykę analiz, zbiorcze zestawienie wyników badań, ocenę zanieczyszczenia badanego urobku w odniesieniu do wartości normatywnych i wnioski końcowe. Zgodnie z art. 2 pkt 7 Ustawy o odpadach z 14 grudnia 2012 r. (Dz. U. z 2013 r., poz. 21) urobek z prac czerpalnych może być przemieszczany w obrębie wód powierzchniowych pod warunkiem, że nie jest niebezpieczny. W związku z powyższym, na podstawie przeprowadzonych badań i w oparciu o Rozporządzanie Ministra Środowiska z 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje się, że odpady nie są niebezpieczne, zostanie dokonana ocena urobku, czy nie jest on niebezpieczny i może być przemieszczany w obrębie wód powierzchniowych. 8