Priorytety dla Dzielnicy Wola W świetle zebranych materiału oraz w wyniku konsultacji eksperckich sformułowano pięć priorytetów: I. Poprawa dostępu dzieci w wieku 0-5 lat do różnych form opieki, w celu zwiększenia ich szans edukacyjnych. Wzrasta liczba dzieci na Woli, jednocześnie liczba miejsc w żłobkach i przedszkolach jest niewystarczająca (w 2009r. o miejsce w żłobkach ubiegało się 1052 dzieci, miejsce otrzymało 227 dzieci, w przedszkolach jest 2820 miejsc z których korzystało w 2009 r. 3687 dzieci). Ponadto 20% dzieci uczęszczających do przedszkoli wolskich jest spoza dzielnicy. Rozszerzenie oferty opieki instytucjonalnej dla najmłodszych zwiększa też szanse na rynku pracy wolskich matek oraz będzie korzystnie wpływać na poprawę będzie wyników szkolnych dzieci (szczególnie z tzw. starej Woli dzieci młodzież wolska uzyskuje niższe wyniki egzaminacyjne niż ich rówieśnicy z innych dzielnic). 1. Wdrażanie działań aktywizujących zawodowo rodziców dzieci w wieku 0-3 lata, 2. Samowspieranie grup rodziców najmłodszych dzieci ( wspólna opieka nad dziećmi), 3. Zaangażowanie seniorów do opieki nad dziećmi w wieku 0-5 lat (senior jako asystent), 4. Tworzenie placówek opieki nad dziećmi w formie spółdzielni socjalnych, 5. Wdrażanie programów kulturalno-edukacyjne kierowane do dzieci i młodzieży w wieku szkolnym (m.in. w ramach partnerstwa organizacji pozarządowych ze szkołą), 6. Postulat zagospodarowana czasu wolnego młodzieży, 7. Indywidualizacja pracy w placówkach już istniejących (stawianie na jakość a nie ilość), 8. Uruchomienie klubików przedszkolaka, 9. Wprowadzanie darmowych korepetycji dla młodzieży (wykorzystując zaplecze np. bibliotek, woluntarystyczną pracę seniorów). 1
II. Poprawa jakości życia seniorów oraz osób niepełnosprawnych poprzez zwiększenie ich udziału w życiu społecznym oraz zwiększenia dostępu do usług. Wola jest (demograficznie) starą Dzielnicą - ten proces będzie się pogłębiał. Wzrostowi liczby osób starszych towarzyszy wzrost liczny osób niepełnosprawnych. Dotychczasowa, i tak rozbudowana oferta (usługi opiekuńcze, świadczenia, działalność integrująco - aktywizująca) będzie wymagała rozszerzenia w kolejnych latach. Ponadto szacunkowo ok. 19000 mieszkańców Woli to osoby niepełnosprawne. Spośród wszystkich obiektów kulturalno-społecznych przystosowane do poruszania się na wózkach są jedynie 6 bibliotek, 4 muzea i 1 kino. Obok barier architektonicznych problemami seniorów oraz osób niepełnosprawnych w dzielnicy są: trudności w dostępie do służby zdrowia/rehabilitacji, problemy komunikacyjne, bezrobocie osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym, niska aktywność społeczna obu grup. Działania dedykowane seniorom 1. Wczasy na działkach 2. Wolontariat seniorski (opieka nad dziećmi) Działania dedykowane osób niepełnosprawnych 3. Dofinansowanie rehabilitacji (zwłaszcza turnusy) 4. Monitoring sytuacji rodzin osób niepełnosprawnych 5. Stworzenie miejsc pracy dla ON na terenie dzielnicy 6. Oznaczenie miejsc o dostępności bądź nie dla ON (zwłaszcza przystanki) Działania dedykowane obu grupom: 7. Kluby, miejsca spotkań wsparcie, rozwój, 8. Badania potrzeb ( szczególnie samotni) - stworzenie bazy danych, 9. Rozwój kanałów informacyjnych 10. Rozwój usług specjalistyczno-opiekuńczych w miejscach zamieszkania ( guzik ratunkowy ) 11. Zniesienie barier architektonicznych w placówkach publicznych, 12. Elektroniczna platforma wymiany usług, 13. E-learning, 2
14. Zapewnienie miejsc z dostępem do komputera ( z dostosowaniem dla ON), 15. Łączenie pokoleń III. Zwiększenie integracja i partycypacji społecznej mieszkańców poprzez animowanie inicjatyw oddolnych oraz pełniejsze wykorzystanie zasobów Dzielnicy. Wola coraz bardziej różnicuje się społecznie, kulturowo i przestrzennie. Widoczny jest napływ nowych mieszkańców ( nowe osiedla, plomby ) o innym statusie edukacyjnym i materialnym niż mieszkańców starej Woli. Jednocześnie funkcjonują enklawy ludności wietnamskiej czy czeczeńskiej. Widoczne jest problem niskiej integracji przy jednoczesnym braku inicjatyw oddolnych (mimo np. preferencyjnych warunków wynajmu dla NGO-sów). Inicjatywy realizowane na terenie dzielnicy wychodzą w większości z JST i instytucji podległych a nie NGO-sów czy grup nieformalnych. Ponadto Wola ma stosunkowo dobrą infrastrukturę sportowo-kulturalno-edukacyjną (DK, biblioteki, obiekty sportowe, szkoły) których wykorzystanie możne być pełniejsze. 1. Partnerstwa lokalne na terenach rewitalizowanych Woli ( np. Ulrychów) wykorzystując przykład obecnie realizowanego projektu na Mokotowie, 2. Kreowanie ruchu sąsiedzkiego pobudzanie i łączenie (przy współpracy NGO-sów oraz spółdzielni mieszkaniowych), 3. Inicjowanie centrów społecznościowych prowadzonych przez sieć instytucji (poprzez oferowanie lokal przez JST oraz stworzenie platformy komunikacyjnej), 4. Stworzenie przestrzeni publicznej na Hyde Park oraz MURALE, 5. Festiwal Młodsi i starsi (Urząd Dzielnicy) różnice obyczajowe, pokoleniowe, konkursy, zdjęcia, filmy, 6. Analiza obecnej oferty instytucji adresowanych do mieszkańców (np. Domów Kultury) dotarcie do nowych osób (szczególnie grup młodzieży), 7. Zorganizowanie wsparcia dla ośrodków przy spółdzielniach mieszkaniowych m.in. rehabilitacja, 8. Wykorzystanie zasobów spółdzielni mieszkaniowych na tworzenie klubów. 3
IV. Zmniejszenie wykluczenia społecznego poprzez aktywną integrację społeczną oraz środowiskową pracę socjalną. Zidentyfikowano kilka środowisk i subobszarów (m.in. Urlychów, Gibalskiego) w których współwystępują problemy takie jak: ubóstwo, uzależnienia (głównie alkohol), przemoc rodzinna, bezrobocie. Wpływa to na poziom bezpieczeństwa w Dzielnicy. Z pośród prawie 3000 zarejestrowanych bezrobotnych na Woli największą grupę stanowią osoby bez średniego wykształcenia, następnie osoby 50+, dalej osoby bez kwalifikacji zawodowych i długotrwale bezrobotne. Od lat utrzymuje się na tym samym,wysokim poziomie odsetek klientów pomocy społecznej 4% mieszkańców korzysta ze świadczeń pieniężnych, ok. 3 % ze świadczeń rodzinnych i z funduszu alimentacyjnego. W 2009 r. 409 osób uzależnionych uzyskało wsparcie z OPS Wola. Problemem społecznym dotykającym Woli jest bezdomność (w wolskich noclegowniach jest ok. 1000 miejsc). W ramach tego priorytetu konieczne jest określenie kluczowych działań dedykowanych różnym grupą: osobom uzależnionym i ich rodzinom, bezrobotnym, sprawcom i ofiarom przemocy, bezdomnym, rodzinom zastępczym. 1. Rozszerzenie oferty szkoleń miękkich oraz szkoleń zawodowych, 2. Uruchomienie grup wsparcia dla grup wykluczonych, 3. Organizacja wspólnych imprez okolicznościowych (osób wykluczonych z innymi mieszkańcami) 4. Kreowanie relacji środowisk wykluczonego z innymi mieszkańcami (wspólne spędzanie czasu wolnego), 5. Sieć instytucji pomocowych dla osób wykluczonych, 6. Peer Edukator wolontariusze dla osób po przejściach, 7. Edukacja rodziców w każdym zakresie, 8. Zwiększenie dostępu do żłobków i przedszkoli na preferencyjnych warunkach dla osób w trudnej sytuacji życiowej, 9. Stworzenie bazy pracodawców zatrudniających osoby zagrożone wykluczeniem. 4
V. Poprawa warunków mieszkaniowych najuboższych mieszkańców Dzielnicy poprzez podniesienie standardów lokali socjalnych i komunalnych. Pomimo że ważnym atutem Dzielnicy są zasoby lokalowe (największe w stolicy) to widoczny jest problem mieszkań socjalnych i komunalnych (m.in. wyburzanie starych budynków, wzrastająca liczba orzeczonych eksmisji). Jednocześnie warunki mieszkaniowe lokali komunalnych i socjalnych (za wyjątkiem lokali na ul. Piaskowej) są raczej niskie (co zwiększa ich koszty eksploatacji - ponoszone pośrednio także z budżetu OPS oraz JST). Prowadzone w latach 1998-2002 polityka mieszkaniowa wykorzystująca jako narzędzie eksmisję (liczba eksmisji rocznie dochodząca do 100) nie przełożyła się na zmniejszenia zadłużenia lokali oraz wzrost samodzielności życiowej osób. Bazując m.in na tym doświadczeniu z perspektywy urzędu dzielnicy oraz OPS widoczna jest potrzeba tworzenia mieszkań chronionych (co wpłynie na zwiększanie usamodzielnianie wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych), mieszkań dla rodzinnych domów dziecka, czy stworzenie profesjonalnego rodzinnego domu pomocy społecznej. Działanie te z jednej strony wpłyną na podniesieni samodzielności klientów pomocy społecznej, a z drugiej obniży koszty ponoszone z tytułu wsparcia finansowego tych osób ze środków publicznych. Dzielnica podejmuje działania w zakresie poprawy bazy mieszkaniowe i podniesienia jakości życia mieszkańców - rewitalizacja (ul. Chłodna), budowa mieszkań komunalnych o wyższym standardzie (ul. Piaskowa). Ważnym atutem Woli są też wspomniane wyżej same zasoby lokalowe. Plany, rekomendacje w odniesieniu do tego priorytetu powstałe w wyniku konsultacji eksperckich: W wyniku konsultacji i analizy materiału w odniesieniu do sytuacji mieszkaniowej można sformułować następujące rekomendacje, propozycje działań: 1. Zintegrowane działania urzędu w zakresie mieszkalnictwa oraz pomocy społecznej (propozycja aby pracownik socjalny był członkiem komisji mieszkaniowej, aby na liście osób którym przyznawane są mieszkania znajdowały się, lub wręcz były preferowane osoby które przeszły pozytywnie programy readaptacyjne, aktywizujące prowadzone przez OPS, Biuro Polityki Społecznej); 5
2. Realizacja treningu samodzielności (m.in. dla podopiecznych domów dziecka) poprzez tworzenie mieszkań chronionych, tworzenie mieszkań przejściowych gdzie kilkuosobowa grupa byłych podopiecznych placówek opiekuńczo-wychowawczych pod opieką osoby dorosłe nabędzie kompetencji społecznych związanych z samodzielnym funkcjonowaniem poza placówką; 3. Ze względu na rosnący odsetek seniorów w dzielnicy zalecanym krokiem jest utworzenie rodzinnego domu pomocy społecznej; 4. Sprzedaż lokali (szczególnie w budynkach gdzie są mieszkania własnościowe) w atrakcyjnej lokalizacji (w sąsiedztwie Śródmieścia a za uzyskane środki budowana nowych mieszkań w innej lokalizacji); 5. Remont i podnoszenie standardu posiadanych lokali; 6. Ciągła praca nad wypracowywaniem nowych i wzmacnianiem dotychczasowych mechaników aktywizowania osób korzystających z mieszkań socjalnych i komunalnych do poprawy i zmiany własnej sytuacji oraz wywiązywania się z obowiązków związanych z korzystania z tej formy wsparcia. 6