Dostosowanie programu nauczania,,spotkania z fizyką w gimnazjum dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim WSTĘP: Ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim obowiązuje ta sama podstawa programowa, co uczniów z normą intelektualną. Realizuje on ten sam program nauczania program Spotkania z fizyką. Autorzy programu: Grażyna Francuz-Ornat, Teresa Kulawik,Maria Nowotny Różańska. Ucznia obowiązują te same podręczniki. Nr programu nauczania (w szkolnym zestawie programów nauczania):. 1. ZAKRES DOSTOSOWANIA PROGRAMU NAUCZANIA a) Cele kształcenia- Wymagania ogólne I. Wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązania prostych zadań obliczeniowych. II. Przeprowadzanie doświadczeń i wyciąganie wniosków z otrzymanych wyników. III. Wskazywanie w otaczającej rzeczywistości przykładów zjawisk opisywanych za pomocą poznanych praw i zależności fizycznych. IV. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularno-naukowych). b)treści kształcenia -Wymagania szczegółowe Dział VI Ruch drgający i falowy. Ruch drgający i jego opis (jakościowo). Rezonans mechaniczny. Jak powstaje fala? Rodzaje fal. Zjawisko odbicia załamania, interferencji fal. Fale dźwiękowe. Hałas. Wymagania szczegółowe Uczeń: 1) opisuje ruch wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie oraz analizuje przemiany energii w tych ruchach; 2) posługuje się pojęciami amplitudy drgań, okresu, częstotliwości do opisu drgań, wskazuje położenie równowagi oraz odczytuje amplitudę i okres z wykresu x(t) dla drgającego ciała; 3) opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fal na napiętej linie i fal dźwiękowych w powietrzu; 4) posługuje się pojęciami: amplitudy, okresu i częstotliwości, prędkości i długości fali do opisu fal harmonicznych oraz stosuje do obliczeń związki między tymi wielkościami; 5) opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych;
6) wymienia, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku; 7) posługuje się pojęciami infradźwięki i ultradźwięki 1) wyznacza okres i częstotliwość drgań ciężarka zawieszonego na sprężynie oraz okres i częstotliwość drgań wahadła matematycznego; 2) wytwarza dźwięk o większej i mniejszej częstotliwości od danego dźwięku za pomocą dowolnego drgającego przedmiotu lub instrumentu muzycznego; Dział VIII Prąd elektryczny. Prąd elektryczny. Napięcie elektryczne. Natężenie prądu elektrycznego.-obwód prądu stałego. Prawa przepływu prądu stałego. Źródła energii elektrycznej. Opór elektryczny. Praca i moc prądu elektrycznego. Energia elektryczna. Łączenie odbiorników energii elektrycznej. Domowa instalacja elektryczna- zasady bezpiecznego jej użytkowania. Wpływ prądu elektrycznego na organizmy żywe. Wymagania szczegółowe Uczeń: 1)opisuje przepływ prądu w przewodnikach jako ruch elektronów swobodnych; 2) posługuje się pojęciem natężenia prądu elektrycznego; 3) posługuje się (intuicyjnie) pojęciem napięcia elektrycznego; 4)posługuje się pojęciem oporu elektrycznego, stosuje prawo Ohma w prostych obwodach elektrycznych; 5) posługuje się pojęciem pracy i mocy prądu elektrycznego; 6) przelicza energię elektryczną podaną w kilowatogodzinach na dżule i dżule na kilowatogodziny; 7) buduje proste obwody elektryczne i rysuje ich schematy; 8) wymienia formy energii, na jakie zamieniana jest energia elektryczna 1) buduje prosty obwód elektryczny według zadanego schematu (wymagana jest znajomość symboli elementów: ogniwo, opornik, żarówka, wyłącznik, woltomierz, amperomierz); 2) wyznacza opór elektryczny opornika lub żarówki za pomocą woltomierza i amperomierza; 3) wyznacza moc żarówki zasilanej z baterii za pomocą woltomierza i amperomierza; Dział IX Magnetyzm Pole magnetyczne magnesów i prądu elektrycznego. Oddziaływanie biegunów magnetycznych. Elektromagnes- zasada działanie i zastosowania. Silnik prądu stałego. Zjawisko indukcji elektromagnetycznej (jakościowo). Wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej.
Wymagania szczegółowe Uczeń: 1) nazywa bieguny magnetyczne magnesów trwałych i opisuje charakter oddziaływania między nimi; 2) opisuje zachowanie igły magnetycznej w obecności magnesu oraz zasadę działania kompasu; 3) opisuje oddziaływanie magnesów na żelazo i podaje przykłady wykorzystania tego oddziaływania; 4) opisuje działanie przewodnika z prądem na igłę magnetyczną; 5) opisuje działanie elektromagnesu i rolę rdzenia w elektromagnesie; 6) opisuje wzajemne oddziaływanie magnesów z elektromagnesami i wyjaśnia działanie silnika elektrycznego prądu stałego. 1) demonstruje działanie prądu w przewodzie na igłę magnetyczną (zmiany kierunku wychylenia przy zmianie kierunku przepływu prądu, zależność wychylenia igły od pierwotnego jej ułożenia względem przewodu); 5) demonstruje zjawisko załamania światła (zmiany kąta załamania przy zmianie kąta padania jakościowo); 6) wytwarza za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie,odpowiednio dobierając doświadczalnie położenie soczewki i przedmiotu Dział X Fale elektromagnetyczne. Optyka. Przesyłanie informacji. Fale elektromagnetyczne. Rozchodzenie się światła - zjawiska odbicia i załamania. Barwy. Obrazy optyczne. Wady soczewek. Natura światła. Rodzaje fal elektromagnetycznych. Przekazywanie informacji. Wymagania szczegółowe Uczeń: 1) porównuje (wymienia cechy wspólne i różnice) rozchodzenie się fal mechanicznych i elektromagnetycznych; 2) wyjaśnia powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym; 3) wyjaśnia powstawanie obrazu pozornego w zwierciadle płaskim, wykorzystując prawa odbicia; opisuje zjawisko rozproszenia światła przy odbiciu od powierzchni chropowatej; 4) opisuje skupianie promieni w zwierciadle wklęsłym, posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej, rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez zwierciadła wklęsłe; 5) opisuje (jakościowo) bieg promieni przy przejściu światła z ośrodka rzadszego do ośrodka gęstszego optycznie i odwrotnie; 6) opisuje bieg promieni przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą
(biegnących równolegle do osi optycznej), posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej; 7) rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki, rozróżnia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone; 8) wyjaśnia pojęcia krótkowzroczności i dalekowzroczności oraz opisuje rolę soczewek w ich korygowaniu; 9) opisuje zjawisko rozszczepienia światła za pomocą pryzmatu; 10) opisuje światło białe jako mieszaninę barw, a światło lasera jako światło jednobarwne; 11) podaje przybliżoną wartość prędkości światła w próżni; wskazuje prędkość światła jako maksymalną prędkość przepływu informacji; 12) nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych (radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, światło widzialne, promieniowanie nadfioletowe i rentgenowskie) i podaje przykłady ich zastosowania 1) demonstruje zjawisko załamania światła (zmiany kąta załamania przy zmianie kąta padania jakościowo); 2) wytwarza za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie, odpowiednio dobierając doświadczalnie położenie soczewki i przedmiotu 2. WYMAGANIA EDUKACYJNE Różnice jakie występują w indywidualnych możliwościach poznawczych uczniów, różnorakie psychofizyczne uwarunkowania uczniów upośledzonych umysłowo i podejście do nauki szkolnej powodują trudności w osiąganiu wielu wcześniej założonych celów edukacyjnych. Zatem sprawdzanie osiągnięć uczniów, jak również ocena ich postępów muszą być indywidualne. Podczas oceny osiągnięć ucznia należy brać pod uwagę: - zainteresowania ucznia zjawiskami fizycznymi występującymi w przyrodzie oraz chęć i gotowość zrozumienia ich, - indywidualne możliwości i właściwości psychofizyczne ucznia, - wcześniejsze osiągnięcia ucznia, - poziom wiedzy o budowie materii, jej właściwościach oraz rozumienie prostych zjawisk obserwowanych w życiu codziennym - poziom zdobytych umiejętności, - zachowania świadczące o umiejętności zastosowania wiedzy z dziedziny fizyki w codziennej praktyce ( ze szczególnym zwróceniem uwagi na bezpieczeństwo swoje i innych ludzi),
- aktywność na zajęciach lekcyjnych, - zaangażowanie i inicjatywy uczniów na zajęciach pozalekcyjnych. Tak więc : Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: - nie opanował wiadomości i umiejętności niezbędnych do dalszego kształcenia; - nie zna podstawowych praw, pojęć i wielkości fizycznych oraz nie rozpoznaje podstawowych zjawisk fizycznych; - nie przejawia żadnej aktywności na lekcji, nie korzysta z pomocy koleżeńskiej i nauczyciela. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: - ma braki w wiadomościach i umiejętnościach określonych dostosowanym programem, a braki te nie przekreślają możliwości dalszego kształcenia, - zna podstawowe prawa i wielkości fizyczne oraz zjawiska fizyczne, - potrafi dokonać właściwego wyboru przyrządu do pomiaru podstawowych wielkości fizycznych - potrafi wskazać wykorzystanie poznanych zjawisk w życiu codziennym. - współpracuje w grupie, przynosi potrzebne materiały i przybory na zajęcia, wykonuje polecenia nauczyciela dotyczące bezpieczeństwa własnego i kolegów Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: - spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą i opanował w podstawowym zakresie wiadomości i umiejętności określone dostosowanym programem i - potrafi wymienić wielkości fizyczne i podać ich jednostki, - wie od czego zależą podstawowe wielkości fizyczne( np. praca, moc, rezystancja, prędkość) - potrafi wykonać proste doświadczenie fizyczne z pomocą nauczyciela, - rozpoznaje i nazywa zjawiska fizyczne w otaczającym go świecie, - podejmuje działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego, Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: - spełnia wymagania na ocenę dostateczną i opanował w dużym zakresie wiadomości określone programem dostosowanym, - potrafi przy niewielkiej pomocy nauczyciela lub z pomocą kalkulatora obliczyć wartości poznanych wielkości fizycznych, - samodzielnie pracuje na lekcji, wykonuje proste doświadczenia potwierdzające poznane prawa, - potrafi odczytać informację przedstawioną na rysunku, w tabeli, na wykresie
- wyszukuje potrzebne informacje dotyczące zastosowań osiągnięć fizyki we wskazanych źródłach z pomocą nauczyciela, - potrafi wskazać uboczne skutki oddziaływania omawianych zjawisk fizycznych na zdrowie człowieka - wykonuje proste pomiary. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: - spełnia wymagania na ocenę dobrą i opanował wiadomości i umiejętności programowe, - jest samodzielny- przygotowuje krótkie referaty i informacje na lekcje, - rozwiązuje samodzielnie proste zadania rachunkowe, - przelicza jednostki poznanych wielkości fizycznych, - potrafi samodzielnie zaplanować i przeprowadzić doświadczenie fizyczne. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: - spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą i ponad to rozwiązuje zadania dodatkowe na sprawdzianach, które dotyczą zagadnień omawianych na lekcji, wymagające kilku umiejętności (analizy wykresów, zamiany jednostek, przekształcania wzorów, samodzielnych obliczeń) 3. METODY I FORMY PRACY Podstawą nauczania fizyki jest obserwacja przedmiotów i zjawisk fizycznych w otaczającym świecie. Przede wszystkim należy wybierać te metody, które wymagają aktywnej postawy uczniów. Podczas pracy z uczniem niepełnosprawnym intelektualnie należy uwzględnić indywidualnie realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. W miarę możliwości uczniowie powinni pracować w grupach. Podczas takiej formy pracy należy ustalić zasady komunikowania się i właściwie delegować zadania jej członkom, tak by uczeń niepełnosprawny był aktywny. Metody i formy oceny dostosowywane są indywidualnie na podstawie wskazań poradni psychologiczno- pedagogicznej (odpowiedź w formie pisemnej np. za pomocą rysunku, uzupełniania zdań niedokończonych, wybór właściwych odpowiedzi; odpowiedź ustna, sprawdzian umiejętności praktycznych). 4. SPRZĘT I ŚRODKI DYDAKTYCZNE Realizację programu fizyki ułatwi stosowanie różnorodnych środków dydaktycznych: modeli, obrazów, plansz, schematów, filmów, prezentacji, przeźroczy, oraz poznanie i zrozumienie zjawisk fizycznych w codziennym życiu. Najlepszym środkiem dydaktycznym
służącym realizacji celów edukacyjnych na lekcjach fizyki jest przeprowadzanie doświadczeń i pokazów. Każda lekcja powinna dawać okazje do choćby krótkiej, ale samodzielnej pracy każdego ucznia (np. czytanie tekstu, wykonanie rysunku, wykonanie ćwiczenia, przeprowadzenie doświadczenia). Ważne jest również wyrabianie nawyku noszenia na lekcję przyborów, kalkulatora, zeszytu).