Werbowanie, transport, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osób z zastosowaniem gróźb lub użyciem siły lub też z wykorzystaniem innej

Podobne dokumenty
POPRZEZ HANDEL LUDŹMI ROZUMIE SIĘ: DZIAŁANIA: -wynajmowanie. -przewożenie. -przechowywanie. -przyjmowanie osób PRZY STOSOWANIU: -gróźb.

Komenda Wojewódzka Policji z siedzibą w Radomiu

Handlem ludźmi jest werbowanie, transport, dostarczanie, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osoby z zastosowaniem:

KOMENDA WOJEWÓDZKA POLICJI W KRAKOWIE

Handel ludźmi. Warszawa, dnia 28 września 2018 roku

Przepisy i dokumenty strategiczne oraz krajowe struktury powołane do walki z handlem ludźmi. Departament Analiz i Polityki Migracyjnej 1

Protokół z Palermo o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, 2000 r.

Grafika:

o zmianie ustawy Kodeks karny, ustawy o Policji, ustawy Przepisy wprowadzające Kodeks karny oraz ustawy Kodeks postępowania karnego.

Biuro Służby Kryminalnej Komendy Głównej Policji

Wydział Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Katowicach. Handel ludźmi

Praca przymusowa i handel ludźmi. Forum Inspiracji 17 maja 2019 Warszawa dr. hab. Joanna Unterschütz, prof. WSAiB

Handel ludźmi aspekty ścigania, prewencji oraz udzielania wsparcia jego ofiarom

EUROPEJSKI DZIEŃ WALKI Z HANDLEM LUDŹMI

Przedawnienie przestępstw seksualnych popełnionych na szkodę małoletniego

Prawa ofiar. Konwencja Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi

Handel ludźmi a kryzysy migracyjny i uchodźczy na początku XXI wieku w regionie śródziemnomorskim, w Europie czy w Unii Europejskiej?

PRAWA CZŁOWIEKA A HANDEL KOBIETAMI I MŁODYMI LUDŹMI W EUROPIE. PRZYBORNIK EDUKACYJNY CO WARTO WIEDZIEĆ

Zagrożenie karą. kara pozbawienia wolności od lat 2 do 12. kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Apel Wojewody Dolnośląskiego w zw. z wyjazdami za granicę.

System wsparcia i ochrony ofiar handlu ludźmi

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości z upoważnienia ministra na interpelację nr 4922

Polski system instytucjonalny w zakresie przeciwdziałania handlowi ludźmi. Wyzwania.

Handlem ludźmi jest werbowanie, transport, dostarczanie, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osoby z zastosowaniem:

Policja 997. Wszyscy na sprzedaż?

2003 r. a) popełnione przez sprawców działających w zorganizowanej grupie przestępczej, b) mające charakter międzynarodowy.

WSPÓŁCZESNE FORMY NIEWOLNICTWA

PRZESTĘPSTWO HANDLU LUDŹMI W PRAWIE MIĘDZYNARODOWYM I KRAJOWYM

Przeciwdziałanie handlowi ludźmi w Ukrainie

Analiza polskiego prawa pod kątem efektywności ścigania handlu ludźmi do pracy przymusowej

DZIAŁ PIERWSZY. PRAWO KARNE

10/1/2009. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich

DZIAŁ PIERWSZY. PRAWO KARNE

Źródło: Wygenerowano: Piątek, 2 marca 2018, 08:24

HANDEL LUDŹMI W POLSCE ZWALCZANIE I ZAPOBIEGANIE

PROSTYTUCJA PRZYMUS CZY DOBROWOLNOŚĆ?

Marek Michalak. RZECZPOSPOLITA POLSKA Warszawa, września 2013 roku Rzecznik Praw Dziecka. ZSR SOO/l 3/2013/ER

Pedofile online polskie spojrzenie. Jakub Śpiewak

Zezwolenie na pobyt stały

Komiks opublikowanych w ramach kampanii "Nie jesteś na sprzedaż"

Wybrane artykuły z aktów prawnych dotyczące najczęściej spotykanych problemów młodzieży

Każdy ruch w Internecie zostawia ślad. Psychologiczne i prawne aspekty groomingu. Marta Wojtas, Łukasz Wojtasik Fundacja Dzieci Niczyje

Ujawnienie przestępstwa o charakterze

Odpowiedzialność prawna nieletnich

Bezpieczna szkoła bezpieczny uczeń. Zespół Szkolno-Przedszkolny w Świerzawie

Małgorzata Pomarańska-Bielecka Adopcja ze wskazaniem i zagrożenia z nim związane.

PRZEMOC SEKSUALNA WOBEC DZIECI INFORMATOR DLA RODZICÓW I OPIEKUNÓW

Zagrożenie przestępczością, związaną z przemocą w rodzinie wśród funkcjonariuszy Policji za okres od dnia 1 stycznia do 30 czerwca 2014 roku.

DZIAŁ PIERWSZY. PRAWO KARNE

POLSKA INFORMACJE OGÓLNE

PRZECZYTAJ informator dokładnie przed wyjazdem! ZABIERZ go ze sobą za granicę!

Procedury postępowania przez Policję w związku z tzw. porwaniem rodzicielskim

ПРАВОВЫЕ ИНСТРУМЕНТЫ БОРЬБЫ С ТОРГОВЛЕЙ ЛЮДЬМИ PRAWNE INSTRUMENTY ZWALCZANIA HANDLU LUDŹMI

Podstawy prawne zwalczania przestępstw internetowych na szkodę dzieci w Polsce

Wybrane aspekty przemocy w rodzinie

WYDZIAŁ PREWENCJI KWP W KATOWICACH. Rola współpracy międzyresortowej w przeciwdziałaniu przemocy domowej

Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks postępowania karnego. (druk nr 359)

Świadomość społeczna Polaków nt. przemocy w rodzinie

USTAWA z dnia 2013 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw

KODEKS KARNY. Art. 207.

Handel ludźmi podstawowe informacje dla pracowników urzędów pracy

Prokuratura Rejonowa Warszawa Mokotów b. Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski

MATERIAŁY SZKOLENIOWE

DZIAŁ PIERWSZY. PRAWO KARNE

DECYZJA RAMOWA RADY 2003/568/WSISW(1) z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

I. Uregulowania dotyczące przemocy w rodzinie zawarte w Kodeksie Karnym.

Małgorzata Pomarańska Bielecka Marcin Wiśniewski. Analiza przepisów prawa dotyczących zapobiegania i przeciwdziałania zjawisku handlu dziećmi

Katedra Kryminologii i Nauk o Bezpieczeństwie Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii. Szczególne rodzaje przestępczości

Rola Policji w systemie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz udział w grupie roboczej. nadkom. Piotr Raźny Wydział Prewencji KMP w Krakowie

Krajowe Centrum Interwencyjno- Konsultacyjne dla ofiar handlu ludźmi Warszawa 18 X 2017

Przestępczość z wykorzystaniem internetowych platform handlowych. Modus operandi sprawców i aktywne zwalczanie fraudów.

RAPORT 2011/2012. Zjawisko handlu ludźmi, w odniesieniu do cudzoziemców przebywających w Polsce.

Zjawisko handlu ludźmi w Polsce. Wybrane zagadnienia. Departament Polityki Migracyjnej, Zespół do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi 1

ZJAWISKO HANDLU LUDŹMI W POLSCE

Spis treści. Część I Problematyka ofiar przestępstw w powszechnych dokumentach o uniwersalnych prawach człowieka...25

Warszawa, dnia 26 września 2016 r. Poz. 61 ZARZĄDZENIE NR 14 KOMENDANTA GŁÓWNEGO POLICJI. z dnia 22 września 2016 r.

Nadwiślański Oddział Straży Granicznej

Polska Grupa

Zagrożenia w Internecie z akcentem na ochronę i dochodzenie praw. Diagnoserw Dawid Stramowski, Chrząstowo 4, Nakło Nad Notecią

Warszawa, dnia 10 maja 2007 r. Rzecznik Praw Obywatelskich dr Janusz KOCHANOWSKI RP II/O7/DK. Wielce Szanowny Panie Ministrze

Zadania przedstawicieli podmiotów odpowiedzialnych za stosownie procedury Niebieskie Karty

X EUROPEJSKI DZIEŃ WALKI Z HANDLEM LUDŹMI

Działania krakowskiej Policji w ramach procedury NIEBIESKIE KARTY

USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw 1)

Polscy sędziowie wobec handlu ludźmi i jego ofiar

mł.asp. Adam Wiącek UNIA EUROPEJSKA FUNDUSZ SPÓJNOŚCI EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Przemoc w szkole regulacje prawne

Działania profilaktyczne Policji na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w cyberprzestrzeni

USTAWA. z dnia r. o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy Przepisy wprowadzające Kodeks karny oraz ustawy Kodeks postępowania karnego

U S T A W A z dnia r. o zmianie ustawy - Kodeks karny

o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii

Etap I - Przyjęcie zgłoszenia o stosowaniu przemocy w rodzinie.

Część I. Uwagi ogólne

Rozdział 7. podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA

Prawne aspekty przeciwdziałania. przemocy w rodzinie

Czym jest handel ludźmi? Handel ludźmi jest zbrodnią: polegającą na wykorzystaniu drugiego człowieka, np. do pracy przymusowej, w żebractwie,

Aspekty prawne wykorzystania nowych technologii w celu bezprawnego skopiowania danych z kart płatniczych

U S T A W A z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie

Transkrypt:

HANDEL LUDŹMI asp.szt. Robert Wojciechowski Wydział Prewencji Komendy Miejskiej Policji w Kielcach

Poprzez handel ludźmi rozumie się: Werbowanie, transport, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osób z zastosowaniem gróźb lub użyciem siły lub też z wykorzystaniem innej formy przymusu, uprowadzenia, oszustwa, wprowadzenia w błąd, nadużycia władzy lub wykorzystania słabości, wręczenia lub przyjęcia płatności lub korzyści dla uzyskania zgody osoby mającej kontrolę nad inną osobą w celu jej wykorzystania

Poprzez handel ludźmi rozumie się: Wykorzystanie obejmuje: - wykorzystanie prostytucji innych osób lub inne formy wykorzystania seksualnego, - pracę lub usługi o charakterze przymusowym, - niewolnictwo lub praktyki podobne do niewolnictwa, - zniewolenie albo usunięcie organów. Protokół o zapobieganiu, zwalczaniu, oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej 15 listopad 2001r.

Poprzez handel ludźmi rozumie się: art. 115 22 kk (nowelizacja z 8 września 2010r.) Handlem ludźmi jest werbowanie, transport, dostarczanie, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osoby z zastosowaniem: 1. przemocy lub groźby bezprawnej, 1. przemocy lub groźby bezprawnej, 2. uprowadzenia, 3. podstępu, 4. wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,

Poprzez handel ludźmi rozumie się: 5) nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności, 6) udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą w celu jej wykorzystania, nawet za jej zgodą, w szczególności w prostytucji, pornografii lub innych formach seksualnego wykorzystania, w pracy lub usługach o charakterze przymusowym, w żebractwie, w niewolnictwie lub innych formach wykorzystania poniżających godność człowieka albo w celu pozyskania komórek, tkanek lub narządów wbrew przepisom ustawy. Jeżeli zachowanie sprawcy dotyczy małoletniego, stanowi ono handel ludźmi, nawet gdy nie zostały użyte metody lub środki wymienione w pkt 1 6.

HANDEL LUDŹMI Działanie: werbowanie ludzi, ich transport, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie Środki: groźby i użycie siły, uprowadzenie, oszustwo, podstęp, nadużycie władzy, wykorzystanie słabości, wręczenie lub przyjęcie płatności i innej korzyści Cel: wykorzystanie ofiary

Formy handlu Handel ludźmi w celu wykorzystania ich w przemyśle erotycznym większość osób będących przedmiotem handlu ludźmi nie jest informowana o warunkach, w jakich będą musiały pracować. Niektórzy trafiają do przemysłu erotycznego wbrew swej woli, w drodze oszustwa lub przy użyciu siły. Zadłużenie/niewolnicze długi, zabieranie dokumentów, przymus psychiczny i fizyczny, gwałt seksualny oraz więzienie są to najczęstsze problemy, z jakimi spotykają się osoby będące przedmiotem handlu. Przestępstwo handlu kobietami należy do tych, które bardzo trudno wykryć. Przyczyniają się do tego elementy zagraniczne (szybkie przemieszczanie ofiary między państwami), wstyd ofiary, która często nie chce poinformować Policji (z obawy przed ujawnieniem faktu pracy w prostytucji, wydaleniem i zemstą przestępców). Jest oczywiste, że zarówno handlarze jak i ich klienci są zainteresowani w ukryciu swego procederu.

Formy handlu Należy również zwrócić uwagę na problem podatności niektórych kobiet na stanie się ofiarą tego przestępstwa. Są kobiety, które godzą się na pracę za granicą, domyślają się, że będzie to praca w prostytucji lub liczą się z taką możliwością i z większym lub mniejszym oporem akceptują to zajęcie. Dopiero gdy okazuje się, że trzeba pracować bez możliwości odmowy, z bardzo różnymi klientami, świadczyć usługi bardzo nisko opłacane dochodzi do konfliktu między nimi a sutenerem. Próby oporu z ich strony spotykają się z fizyczną i psychiczną presją, pobiciem, odbieraniem dokumentów, uwięzieniem połączonym ze ścisłą kontrolą. Stosuje się też szantaż polegający na filmowaniu lub fotografowaniu kobiety w sytuacjach, które mogą ją kompromitować, poniżać grożąc wysłaniem tego zapisu rodzinie, znajomym.

Formy handlu Handel ludźmi w celu zmuszania do pracy/praktyki zbliżone do niewolnictwa ten handel jest szczególnie ukierunkowany na sektor rolnictwa, budownictwa i pracy w fabrykach. Ludzie są zmuszani do pracy niewolniczej (przymus, wykorzystywanie, ograniczanie możliwości przemieszczania się, minimalna płaca lub jej brak itd.). Handel ludźmi przeznaczonymi do pracy w domach (pielęgnowanie) osoby te są zmuszane do nieprzerwanej pracy w niewolniczych warunkach (przymus, wykorzystywanie, ograniczanie możliwości przemieszczania się, minimalna płaca lub jej brak) jako służący lub do opieki przy osobach ciężko chorych i upośledzonych.

Formy handlu Handel ludźmi w celu zawarcia małżeństwa z reguły z bogatym cudzoziemcem kobiety przyjeżdżają do nieznanego środowiska, nie znając języka ani kultury, natomiast ich status w większości przypadków jest całkowicie uzależniony od męża. Stają się ich niewolnicami, są zmuszane do prostytucji, pracy bez wynagrodzenia itd. Handel ludźmi w celu zmuszania do żebractwa kobiety, dzieci, ludzie starzy lub upośledzeni są zmuszani do żebrania w wielkich miastach, również w innych państwach. Nie potrafią poruszać się w miejscu, w którym się znajdują, a poza tym są pod stałym nadzorem kogoś kto im zabiera wyżebrane pieniądze. Handel ludźmi w celu pobierania organów młodzi ludzie czy dzieci są sprzedawani lub porywani, następnie pobiera się od nich organy, które służą do przeszczepów.

Formy handlu Nielegalne adopcje często zagraniczne, w celu zmuszania do popełniania drobnych przestępstw kryminalnych lub żebrania INNE -?

Metody werbowania Podstawowe mechanizmy zostania ofiarą to: "na pracę (oferty pracy), "na miłość (ogłoszenia matrymonialne), na uprowadzenie Te mechanizmy nie tylko się nie wykluczają, ale często ze sobą współwystępują. Kiedy ofiara uświadamia sobie, że pracuje za znacznie mniejsze wynagrodzenie, niż oczekiwała, lub kiedy uświadamia sobie, że została sprzedana, często nie decyduje się na zmianę swojej sytuacji, na zerwanie z zajęciem, nawet, jeżeli miałaby taką możliwość. Dodatkowo sprawcy stosują kilka mechanizmów przywiązujących ofiarę do siebie jednym z nich jest "mechanizm długu". Według niego ofiara ma rzekomo wobec sprawcy dług do spłacenia i wierzy, że po spłacie zacznie przyzwoicie zarabiać. Sankcją za niespłacenie długu jest pobicie, gwałt, lub inne kary. Dług powstaje w ten sposób, że sprawca obciąża ofiarę kosztami za różne fikcyjne usługi lub zawyżonymi kosztami rzeczywistych usług i wymusza pracę, z której środki mają być przeznaczone na spłatę.

Ściganie sprawców W Polsce, zgodnie z art. 189a kodeksu karnego: 1 Kto dopuszcza się handlu ludźmi, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3. 2 Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W świetle przepisu 189a 1 kk handel ludźmi jest zagrożony karą nie niższą niż 3 lata, co oznacza że jest zbrodnią, a górna granica ustawowego zagrożenia karą to pozbawienie wolności do 15 lat. Z uwagi na wysoki stopień społecznej szkodliwości ustawodawca wprowadził również karalność przygotowania do popełnienia przestępstwa handlu ludźmi (art. 189a 2 kk).

Ściganie sprawców Identyczna kara jak za handel ludźmi jest przewidziana za oddanie innej osoby w stan niewolnictwa, utrzymywanie jej w tym stanie albo uprawianie handlu niewolnikami (art. 8 przepisów wprowadzających kodeks karny). Zgodnie z definicją zawartą w art. 115 23 kk. niewolnictwo jest stanem zależności, w którym człowiek jest traktowany jak przedmiot własności. Należy zauważyć, że ze względu na specyfikę znamion przestępstwa handlu ludźmi wobec ofiar popełniane są jednocześnie inne czyny zakazane.

Ściganie sprawców Przestępstwa powiązane z handlem ludźmi Art. 203 Doprowadzenie innej osoby do uprawiania prostytucji z użyciem przemocy, groźby bezprawnej, podstępu lub wykorzystania stosunku zależności lub krytycznego położenia. Art. 204 1 Nakłanianie innej osoby do uprawiania prostytucji lub ułatwianie uprawiania prostytucji w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. 2 Czerpanie korzyści majątkowych z uprawiania prostytucji przez inną osobę. 3 Nakłanianie małoletniego do uprawiania prostytucji lub ułatwianie mu uprawiania prostytucji w celu osiągnięcia korzyści majątkowej bądź czerpanie korzyści majątkowych z uprawiania prostytucji przez małoletniego.

Ściganie sprawców Wykroczenia powiązane z handlem ludźmi Art. 104 kw. Kto skłania do żebrania małoletniego lub osobę bezradną albo pozostającą w stosunku zależności od niego lub oddaną pod jego opiekę, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Przydatne strony internetowe www.strada.org.pl - to strona La Strady - Fundacji przeciwko Handlowi Kobietami. Na tej stronie są informacje na temat zjawiska handlu ludźmi, regulacje prawne oraz porady dla chcących pracować za granicą. Telefon zaufania La Strady (0048) (0-22) 628 99 99 czynny we wtorki w godz. 9.00-21.00. Pomagają i doradzają kobietom rozważającym możliwość wyjazdu do pracy za granicą, kobietom, które są ofiarami handlu ludźmi (które zostały sprzedane lub zmuszone do prostytucji), rodzinom dziewcząt i kobiet zaginionych. www.pracuj.info.pl - to strona serwisu Pracuj w Europie. Zawiera oferty pracy w Europie, aktualne informacje, porady i wskazówki na temat poszukiwania pracy (w języku polskim)

Przydatne strony internetowe www.msz.gov.pl to strona Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Zawiera m.in. Informacje dla wyjeżdżających z Polski oraz adresy polskich placówek dyplomatycznych. Na tej stronie dowiesz się m.in. w jakich sytuacjach i na jaką pomoc możesz liczyć ze strony konsula podczas pobytu za granicą. www.kcik.pl to strona Krajowego Centrum Interwencyjno Konsultacyjnego dla Ofiar Handlu Ludźmi, finansowane w całości z budżetu państwa jako zadanie publiczne, zlecane przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji organizacji pozarządowej w drodze konkursu. KCIK zapewnia między innymi: bezpieczne schronienie, pomoc medyczną, wsparcie psychologiczne i konsultacje prawne. Jedynym warunkiem jest chęć otrzymania pomocy.

NIE BĄDŹ OBOJĘTNY! Wydział do Walki z Handlem Ludźmi Biura Kryminalnego KGP prowadzi specjalną skrzynkę i infolinię, gdzie można poinformować funkcjonariuszy o wszelkich przejawach handlu ludźmi. Kontaktując się można przekazać informacje dotyczące zarówno handlu ludźmi, jak i pedofilii czy pornografii dziecięcej. Infolinia ta będzie również wykorzystywana do kontaktów z organizacjami pozarządowymi w zakresie niesienia pomocy ofiarom tych przestępstw. e-mail: handelludzmibsk@policja.gov.pl tel. 664 974 934 Policjanci obsługują infolinię od 6.00 do 22.00. W godzinach nocnych zgłoszenia i wszelkie informacje można nagrać na sekretarkę, a funkcjonariusze kontaktować się będą z osobami zainteresowanymi przekazaniem informacji. Infolinia ta nie jest numerem alarmowym. W sytuacjach zagrożenia życia bądź zdrowia należy dzwonić pod numer alarmowy 112 lub 997.

Pamiętaj!!! 1) Nigdy nie oddawaj nikomu swoich dokumentów tożsamości, 2) Jeżeli wyjeżdżasz za granicę to raczej nie sam lecz z kimś (koleżanką, kolegą), 3) Możesz zgłosić miejscowej Policji przestępstwo, którego padłeś ofiarą i wskazać winnych jego popełnienia. Jeśli trafiłeś na Policję czy to jako poszkodowany/a czy jako podejrzany/a, masz prawo do tłumacza domagaj się tego, 4) Jeśli jesteś podejrzany/a o dokonanie przestępstwa masz prawo do adwokata. Na Twoją prośbę policjant powiadomi o Twojej sytuacji polski konsulat, 5) W przypadku utraty paszportu lub innego dokumentu podróży konsul może po uprzednim potwierdzeniu Twojej tożsamości wydać paszport tymczasowy na powrót do kraju. Dobrze jest posiadać przy sobie, w czasie wyjazdu za granicę, kopie tej strony dokumentu, gdzie znajduje się zdjęcie i dane osobowe. Jeżeli dokument zostanie zgubiony, skradziony lub zniszczony kartka ta posłuży do szybkiego wyrobienia nowego dokumentu, 6) Podczas pobytu za granicą przestrzegaj praw i zwyczajów kraju, w którym jesteś