Bezpieczne pożyczanie pieniędzy o czym warto pamiętać?

Bezpieczne pożyczanie pieniędzy o czym warto pamiętać?

Skrócony opis lekcji: Poziom: szkoła ponadgimnazjalna. Podstawa programowa kształcenia ogólnego: Podstawy przedsiębiorczości. Uczeń: podejmuje racjonalne decyzje opierając się na posiadanych informacjach i ocenia skutki własnych działań, zna prawa konsumenta oraz wymienia instytucje stojące na ich straży, wyjaśnia rolę, jaką w gospodarce pełnią instytucje rynkowe: bank centralny, banki komercyjne, giełda papierów wartościowych, fundusze inwestycyjne, firmy ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, oblicza procent od kredytu i lokaty bankowej, ocenia możliwość spłaty zaciągniętego kredytu przy określonym dochodzie. Cele zajęć: Uczeń powinien: oceniać korzyści oraz ryzyko związane z zaciągnięciem kredytu, charakteryzować poszczególne rodzaje kredytów, umieć korzystać z narzędzi umożliwiających ocenę wiarygodności pożyczkodawcy, obliczać koszty pożyczki, krytycznie oceniać oferty pożyczkowe instytucji parabankowych. Pojęcia kluczowe: Pożyczka, kredyt, prowizja, odsetki, oprocentowanie, rzeczywista roczna stopa oprocentowania, Komisja Nadzoru Finansowego, bank, parabank. Metody: praca w grupach, dyskusja, 2

elementy burzy mózgów, praca z tekstem. Materiały: Materiały zamieszczone na stronie Zanim podpiszesz http://www.zanim-podpiszesz.pl część Chcę pożyczyć pieniądze : kalkulator kosztów pożyczki, cztery zasady bezpiecznego pożyczania, słowniczek, pytania i odpowiedzi, film Zanim podpiszesz pożyczki, http://youtu.be/uawyey9i3m0, repozytorium wiedzy tekst, Karta ćwiczenia dla grup, Podręczny słownik. Przebieg zajęć: 1. Rozmawiając z uczniami przypomnij podstawowe zadania banków. Zaznacz, że bank jest instytucją, która gromadzi środki pieniężne, czyli przyjmuje oszczędności klientów, prowadzi rachunki bankowe, dokonuje rozliczeń pieniężnych oraz udziela kredytów i pożyczek. W Polsce zgodnie z prawem, aby prowadzić działalność bankową, należy uzyskać zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego. 2. Zapisz na tablicy pojęcia związane z działalnością pożyczkową banków - pożyczka, kredyt, odsetki, oprocentowanie, prowizja. Poproś uczniów, aby korzystając ze słowniczka zamieszczonego na stronie www.zanim-podpiszesz.pl lub w scenariuszu wyjaśnili te pojęcia. Po wykonaniu zadania upewnij się, że uczniowie je rozumieją, wyjaśnij wszelkie wątpliwości, podkreśl różnicę pomiędzy pożyczką a kredytem (możesz posłużyć się informacjami zamieszczonymi w zakładce: Pytania i odpowiedzi, dostępnej na stronie Zanim podpiszesz www.zanim-podpiszesz.pl). 3. Wyjaśnij, że dzisiaj w ofercie każdego banku znajduje się po kilka różnych propozycji kredytowych dla osób indywidualnych i firm. Decydując się na pożyczenie pieniędzy należy pamiętać, że jest to decyzja bardzo poważna, która będzie miała wpływ na stan portfela przez krótszy lub dłuższy czas. W tym drugim wypadku może i nawet kilkadziesiąt lat, jeśli zdecydujemy się wziąć kredyt na zakup mieszkania. 3

4. Poproś uczniów o zapoznanie się z zasadami bezpiecznego pożyczania, zamieszczonymi na stronie www.zanim-podpiszesz.pl. Wspólnie je przeanalizujcie i omówcie. Zwróć uwagę na narzędzia dostępne na stronie, które potencjalny kredytobiorca może wykorzystać w celu sprawdzenia wiarygodności firmy oferującej kredyty/pożyczki oraz obliczenia kosztów pożyczki. 5. Zaproponuj uczniom, aby korzystając z kalkulatora znajdującego się na stronie www.zanim-podpiszesz.pl, obliczyli i przeanalizowali koszty pożyczki przy różnych parametrach liczbowych. Po wykonaniu zadania wyjaśnij, że jeśli roczna rzeczywista stopa oprocentowania (RRSO) nie różni się znacznie od oprocentowania nominalnego, oznacza to, że dodatkowych opłat nie ma. Jeśli zaś widać dużą różnicę oznacza to, że kredyt jest obwarowany dodatkowymi opłatami (np.: ubezpieczeniem). Podkreśl, że prawo zobowiązuje banki do zamieszczania w swoich ofertach kredytowych RRSO, gdyż informacja ta umożliwia konsumentom porównywanie różnych ofert kredytowych. 6. Zwróć uwagę, że na rynku usług finansowych obok banków działają również inne podmioty świadczące usługi podobne do bankowych, w tym usługi pożyczkowe. Zaproponuj uczniom obejrzenie filmu dostępnego na stronie http://youtu.be/uawyey9i3m0 Poproś, aby w trakcie oglądania spotu uczniowie zwrócili uwagę na następujące kwestie (zapisz je na tablicy): a) O jakich podmiotach opowiada film? b) Dlaczego zaciąganie pożyczek w tzw. parabankach niesie ze sobą duże ryzyko? c) Co różni banki od parabanków? d) Jak nazywa się instytucja nadzorująca działalność banków? e) Gdzie klienci mogą szukać pomocy i porady w przypadku wątpliwości przy podpisywaniu umowy kredytowej? 7. Po obejrzeniu filmu poproś ochotników o wypowiedzi. Zapytaj uczniów - czy spotkali się z ofertami, reklamami instytucji o których opowiada film? Jakie mają zdanie na temat działań tych instytucji, z jakimi poglądami się zetknęli? 8. Odnosząc się do filmu i wypowiedzi uczniów podkreśl zadania Komisji Nadzoru Finansowego, jako organu sprawującego nadzór nad bankami. Zaznacz, że para banki znajdują się poza kontrolą ze strony KNF, więc decydując się na zaciągniecie pożyczki w takiej firmie konsumenci podejmują wysokie ryzyko i pozbawiają się możliwości reklamacji w przypadku powstałych nieporozumień. 9. Zwróć uwagę na to, że klienci, którzy mają wątpliwości dotyczące na przykład podpisywanej umowy kredytowej lub wiarygodności firmy pożyczkowej, mogą zasięgnąć 4

bezpłatnej porady lub zwrócić się o pomoc do instytucji broniących praw i interesów konsumentów. Zaproponuj uczniom, aby korzystając z wybranej strony internetowej jednej z instytucji świadczących pomoc konsumentom, na przykład Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów www.uokik.gov.pl (zakładka: konsumenci), Federacji Konsumentów lub Stowarzyszenia Konsumentów Polskich, wyszukali dane kontaktowe rzecznika konsumentów i/lub terenowego oddziału Federacji Konsumentów znajdującego się w ich regionie/ miejscu zamieszkania. Zwróć uwagę również na numer infolinii konsumenckiej 800 007 707, pod którym udzielane są bezpłatne informacje i porady prawne oraz adres mailowy Centrum E-porad porady@konsumentow.pl, prowadzone przez ekspertów Stowarzyszenia Konsumentów Polskich. Możesz zaproponować uczniom nawiązanie kontaktu, zaplanowanie i zorganizowanie spotkania z przedstawicielem wybranej instytucji prokonsumenckiej. 10. W ostatniej części zajęć, poproś uczniów, aby pracując w parach lub małych grupach, przeczytali tekst pt. Jaki kredyt wybrać? (dostępny na stronie http://www.zanimpodpiszesz.pl/pdf/jaki_kredyt_wybrac.pdf), a następnie uzupełnili tabelę znajdującą się w karcie ćwiczeń. Po wykonaniu zadania poproś przedstawicieli grup o prezentacje efektów pracy na forum. 11. Podsumowując zajęcia podkreśl, że korzystanie z kredytów często umożliwia realizację ważnych, życiowych celów, na przykład zakup czy wyposażenie mieszkania, zakup samochodu czy innych towarów, ale decyzja o zaciągnięciu kredytu powinna być zawsze dobrze zaplanowana i przemyślana. 5

Karta ćwiczenia dla grup: Przeczytajcie tekst pt. Jaki kredyt wybrać? (do pobrania ze strony: http://www.zanimpodpiszesz.pl/pdf/jaki_kredyt_wybrac.pdf), a następnie pracując w grupach uzupełnijcie tabelę dopasowując rodzaj kredytu do jego opisu. Tabela do uzupełnienia 1 Opis Rodzaj kredytu Wysokość udzielonego kredytu jest z góry określona. Jeśli jest spłacany w wyznaczonym terminie, nie jest oprocentowany. Kredyt udzielany na określony cel, na dłuższy okres, często zabezpieczony przez poręczycieli. Kredyt długoterminowy, zabezpieczony hipoteką. Kredyt udzielany tylko do wysokości ustalonego limitu, mogą go uzyskać tylko posiadacze ROR, jest niskooprocentowany. Umożliwia dokonywanie płatności na kredyt w ramach przyznanego limitu. Wysokość kredytu jest ustalana z góry. Ma odroczony termin spłaty zadłużenia. Jeden z niżej oprocentowanych kredytów, w którym zastaw zawsze stanowi pojazd, który kupujemy za pożyczone pieniądze. 6

Podręczny słownik pojęć: Bank Podmiot działający na podstawie zezwolenia i nadzorowany przez Komisję Nadzoru Finansowego, którego działalność polega na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów oraz dokonywaniu rozliczeń pieniężnych. Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) Instytucja gwarantująca depozyty w bankach z siedzibą w Polsce oraz prowadząca działalność pomocową wobec banków spółdzielczych i banków komercyjnych zagrożonych niewypłacalnością. W przypadku zawieszenia działalności banku i ustanowienia zarządu komisarycznego bądź złożenia wniosku o ogłoszenie jego upadłości BFG wypłaca klientom środki zgromadzone w banku do kwoty nieprzekraczającej równowartości w złotych 100.000 EUR w ciągu 20 dni. Więcej informacji patrz: www.bfg.pl. Chwilówka Łatwo i szybko dostępna pożyczka/kredyt, najczęściej w wysokości od kilkudziesięciu złotych do kilku tysięcy złotych na krótki okres. To najpopularniejsza forma drobnych pożyczek udzielanych często na niekorzystnych dla klienta i niejasnych warunkach, dlatego dla zachęty bywają reklamowane jako produkty bez sprawdzania w BIK, pożyczki prywatne, bez zbędnych formalności, bez poręczycieli lub pozabankowe dla tych, którzy nie mogą liczyć na kredyt w banku. Firma pożyczkowa Podmiot nie będący bankiem, którego działalność polega na udzielaniu pożyczek osobom fizycznym lub przedsiębiorstwom. Pożyczki udzielane są z własnych środków, a nie z funduszy zdeponowanych przez klientów. Podmiot ten nie podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Zawierając umowę o pożyczkę należy zwrócić szczególną uwagę na wymagania pożyczkodawcy związane z zabezpieczeniem oraz na całkowity koszt pożyczki obejmujący oprocentowanie, prowizje oraz wszelkie dodatkowe opłaty związane z jego udzieleniem oraz obsługą w trakcie trwania umowy. Inwestycja Rodzaj świadomego i celowego wydatku/nakładów środków pieniężnych na określone dobra, które w ustalonym czasie mają lub powinny przynieść dochód. 7

Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) Instytucja państwowa, sprawująca nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz nad instytucjami pieniądza elektronicznego. Celem KNF jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, wzmacnianie zaufania do rynku, a także zapewnienie ochrony interesów jego uczestników. Więcej informacji patrz: www.knf.gov.pl. Kredyt Umowa, na mocy której kredytodawca (bank, SKOK) przekazuje do dyspozycji kredytobiorcy określoną kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na określony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do spłaty kredytu wraz z odsetkami i ewentualnymi prowizjami w ustalonych w umowie terminach. Odsetki Dochód z udostępnienia bankowi środków pieniężnych z tytułu depozytu/lokaty lub koszt pozyskania środków pieniężnych w formie kredytu/pożyczki. Ich wysokość zależy od oprocentowania ustalonego pomiędzy stronami umowy lokaty lub umowy kredytu/pożyczki. Oprocentowanie Stopa procentowa podawana w skali rocznej, określająca wysokość odsetek od depozytu, które otrzyma depozytariusz lub odsetek od pożyczki/kredytu, które będzie płacić pożyczkobiorca. Parabank Polskie prawo nie definiuje pojęcia parabanku. Pojęciem tym jednak powinno określać się podmiot, niebędący bankiem ani instytucją uprawnioną, do przyjmowania depozytów i udzielania kredytów, lecz wykonujący czynności podobne do czynności bankowych i niepodlegający nadzorowi finansowemu, sprawowanemu przez organ nadzoru. Podmiot nadzorowany Podmiot posiadający zezwolenie KNF prowadzący działalność zastrzeżoną dla takich podmiotów jak banki, domy maklerskie, fundusze inwestycyjne, otwarte fundusze emerytalne, zakłady ubezpieczeń, emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym (np.: na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie). 8

Pożyczka Umowa, na podstawie której firma pożyczkowa, bank lub osoba fizyczna (pożyczkodawca) przekazuje innej osobie (pożyczkobiorca) określoną kwotę środków pieniężnych. Pożyczkobiorca po upływie określonego terminu spłaca pożyczkę wraz z odsetkami. W przeciwieństwie do kredytu bankowego w umowie pożyczki nie jest wymagane określenie celu pożyczki. Umowa pożyczki na kwotę przekraczającą 500 zł powinna być zawarta na piśmie. RRSO Inaczej rzeczywista roczna stopa oprocentowania stopa procentowa pożyczki/kredytu wyliczona zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim. RRSO pozwala na łatwiejsze porównanie ofert kredytowych i pożyczkowych, ponieważ oprócz oprocentowania uwzględnia ona także pozostałe koszty kredytu (np.: prowizje, ubezpieczenie, opłaty przygotowawcze). Shadow banking Równoległy system bankowy, na który składają się podmioty oferujące produkty i usługi finansowe nie podlegające nadzorowi KNF. W Polsce do tego typu instytucji można zaliczyć firmy udzielające pożyczek ze środków własnych oraz podmioty nielegalnie gromadzące środki klientów w celu obciążania ich ryzykiem. Stopa oprocentowania Patrz: oprocentowanie. Stopa zwrotu Ważny wskaźnik dotyczący opłacalności inwestycji. Relacja zysku do wartości zainwestowanego kapitału (w procentach). 9

www.nbp.pl