Nobody s Unpredictable STUDENCI PRAWA W POLSCE 2007

Nobody s Unpredictable STUDENCI PRAWA W POLSCE 2007

Spis treści Opis projektu...3 Metodologia...4 1. Wizerunek zawodów prawniczych 5 2. Zmiany w zawodach prawniczych..13 3. Oczekiwania wobec przyszłej pracy..19 4. Przygotowania do przyszłej pracy...29 5. Zachowania podczas studiów.39 6. Dane demograficzne..53 2

Opis projektu Badania Rynku Studentów Prawa są prowadzone od 7 lat przez Europejskie Stowarzyszenie Studentów Prawa ELSA Poland. Badania mają na celu określenie sytuacji studentów prawa w Polsce - ich potrzeb, oczekiwań i kwalifikacji. Wyniki badań służą zarówno Stowarzyszeniu jako podstawa przy określaniu priorytetów działalności ELSA, a także partnerom ELSA zarówno z sektora edukacyjnego jak i komercyjnego. Badania są prezentowane także w mediach dotychczas z wyników badań korzystały m.in. Gazeta Wyborcza, Edukacja Prawnicza i Rzeczpospolita. W roku 2003 ELSA Poland rozpoczęła współpracę z IPSOS Polska. Forma i przebieg badań był konsultowany z profesjonalistami z IPSOS dzięki temu Badania Rynku Studentów Prawa nabrały nowego wymiaru. Badanie tegoroczne jest już piątym pomiarem zrealizowanym przy udziale Ipsos. 3

Podejście metodologiczne Badanie polegało na przeprowadzeniu 1148 ankiet wśród dziennych studentów prawa z III, IV i V roku. Badanie odbyło się w na wydziałach prawa i administracji działających w 15 ośrodkach akademickich, w których istnieją Grupy Lokalne ELSA Poland. Zarząd Krajowy ELSA Poland powołał Ogólnopolskiego Koordynatora ds. Badania Rynku, którego zadaniem było nadzorowanie pracy 15 lokalnych koordynatorów wyznaczonych w każdej Grupie Lokalnej. Do zadań tych ostatnich należało przeprowadzenie odpowiedniej liczby ankiet, a następnie wprowadzenie danych do formularza zbiorczego. Na podstawie formularzy zbiorczych Ipsos opracował wyniki badań. Badanie przeprowadzono w miastach: Białystok, Gdańsk, Katowice, Kraków, Lublin, Łódź, Olsztyn, Opole, Poznań, Rzeszów, Słubice, Szczecin, Toruń, Warszawa, Katowice i Wrocław. Kwestionariusze były wypełniane samodzielnie przez respondentów. 4

Nobody s Unpredictable 1. Wizerunek zawodów prawniczych Strzałkami oznaczone są istotnie statystycznie różnice na poziomie ufności 0.95 pomiędzy pomiarem w 2006 roku a pomiarem w 2007 r. 5

PRESTIŻ ZAWODÓW PRAWNICZYCH Które z wymienionych zawodów prawniczych są według Ciebie najbardziej prestiżowe? Sędzia Adwokat 65% 6 Notariusz 40% Radca prawny 2 Pracownik naukowy Prokurator 21% 21% Doradca podatkowy Pracownik organów ścigania Komornik Rzecznik patentowy Referendarz sądowy Pracownik samorządu terytorialnego Pracownik administracji publicznej 8% 3% 2007: N=1148 6

Sędzia Adwokat Notariusz Pracownik naukowy Radca prawny Prokurator Doradca podatkowy Komornik Pracownik organów ścigania. Rzecznik patentowy Pracownik samorządu terytorialnego Referendarz sądowy Pracownik administracji publicznej PRESTIŻ ZAWODÓW PRAWNICZYCH Zmiana opinia pomiędzy ostatnimi 3 pomiarami 8% 11% 5% 3% 1% 1% 3% 3% 3% Które z wymienionych zawodów prawniczych są według Ciebie najbardziej prestiżowe? 21% 21% 2 23% 28% 2 2 3 40% 41% 45% 59% 55% 69% 70% 65% 65% 2007 2006 2005 2005: N=1236, 2006: N=1213, 2007: N=1148 7

PRESTIŻ ZAWODÓW PRAWNICZYCH Zmiana opinia pomiędzy ostatnimi 3 pomiarami Które z wymienionych zawodów prawniczych są według Ciebie najbardziej prestiżowe? 70% 60% 70% 69% 65% 59% 2007 2006 2005 2004 50% 2003 40% 41% 40% 30% 28% 2 2 20% 21% 2 21% Sędzia Adwokat Notariusz Pracownik naukowy Radca prawny Prokurator 8

Zainteresowanie zawodami prawniczymi Które z wymienionych zawodów chciałbyś wykonywać? Adw okat Radca praw ny Sędzia Notariusz Prokurator Pracow nik naukow y Doradca podatkow y Pracow nik adm inistracji publicznej Zam ierzam pracow ać poza branżą praw niczą Kom ornik Pracow nik organów ścigania Pracow nik sam orządu terytorialnego Rzecznik patentow y Referendarz sądow y Inny 13% 10% 9% 5% 5% 3% 3% 3% 19% 23% 25% 3 43% 2007: N=1148 9

Zainteresowanie zawodami prawniczymi Które z wymienionych zawodów chciałbyś wykonywać? Adw okat Radca praw ny Sędzia Prokurator Pracow nik naukow y Notariusz Doradca podatkow y Zam ierzam pracow ać w biznesie, ale nie jako radca praw ny Pracow nik adm inistracji publicznej Kom ornik Pracow nik organów ścigania Pracow nik sam orządu terytorialnego Rzecznik patentow y Referendarz sądow y Inny 13% 10% 1 1 9% 10% 9% 9% 9% 5% 5% 3% 3% 3% 3% 3% 5% 43% 4 29% 3 38% 40% 25% 3 3 19% 20% 23% 20% 23% 2 23% 2007 2006 2005 2005: N=1236, 2006: N=1213, 2007:N=1148 10

Zainteresowanie zawodami prawniczymi Które z wymienionych zawodów chciałbyś wykonywać? 50% 40% 30% 4 43% 38% 3 3 2007 2006 2005 2004 2003 25% 20% 20% 10% 13% 1 10% 0% Adw okat Radca praw ny Sędzia Pracow nik naukow y Doradca podatkow y 11

Zainteresowanie zawodem Prestiżowe zawody prawnicze i chęć wykonywania zawodu w przyszłości 2006 vs 2007 Niższy 50 prestiż Duże zainteresowanie Adwokat Wysoki prestiż Duże zainteresowanie Radca prawny 25 Notariusz Sędzia Prokurator Pracownik naukowy Doradca podatkowy Pracownik administracji 2006 publicznej Komornik 2007 Pracownik organów ścigania Referendarz sądowy Wysoki prestiż Rzecznik patentowy 0 Małe zainteresowanie Niższy prestiż 0 40 80 Małe zainteresowanie Prestiż 2006: N=1213, 2007: N=1148 12

Nobody s Unpredictable 2. Zmiany w zawodach prawniczych 13

Dostęp do zawodów prawniczych Czy uważasz, że dalsze zmiany w prawie otwierające dostęp do wykonywania zawodów prawniczych: 100% 90% 80% 70% 60% 50% 9% 11% 1 Nie mam zdania Są niepotrzebne 40% 8 79% Są potrzebne 30% 20% 10% 0% 2006 2007 2006: N=1213, 2007:N=1148 14

Zakres zmian dotyczących egzaminów na aplikacje Koszty egzaminu powinny być niższe Egzamin powinien odbywać się z większą ingerencją administracji państwowej 3 50% 5 5 Próg zdawalności powinien być niższy Próg zdawalności powinien być wyższy 2 25% 21% 2 Egzamin powinien być przeprowadzany tylko przez samorządy prawnicze Uważam, że obecne warunki egzaminów nie powinny się zmienić 9% Nie mam zdania w tej kwestii 9% 2006: N=1213, 2007: N=1148 15

Forma egzaminów na aplikacje Czy uważasz, że egzaminy na aplikacje (adwokackie, notarialne i radcowskie) powinny być państwowe? 100% 90% 80% 70% 1 1 13% 10% Nie mam zdania Zdecydowanie nie 60% 50% 40% 30% 20% 10% 71% 7 Zdecydowanie tak 0% 2006 2007 2006: N=1213, 2007: N=1148 16

Stosunek do zwiększania liczby prawników mających prawo wykonywania zawodu Czy uważasz, że należy dążyć do zwiększenia liczby prawników mających prawo wykonywania zawodu? Zdecydowanie tak Raczej nie Nie mam zdania w tej kwestii Raczej tak Zdecydowanie nie 43% 3 1 5% 45% 39% 8% 3% 5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 2006: N=1213, 2007: N=1148 17

Zakres uprawnień doradcy prawnego Czy uważasz, że doradca prawny powinien mieć takie same uprawnienia jak adwokat i radca prawny? 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 21% 20% 6 61% 1 19% 2006 2007 Nie mam zdania Nie, powinien mieć mniejsze Zdecydowanie tak 2006: N=1213, 2007: N=1148 18

3. Oczekiwania wobec przyszłej pracy 19

Czynniki decydujące o znalezieniu dobrej pracy Co Twoim zdaniem decyduje o znalezieniu dobrej pracy? 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Wysokie kw alifikacje Dośw iadczenie Nieform alne układy Znajomość języków Um iejętność zaprezentow ania się pracodaw cy Ukończenie dobrej uczelni Dodatkow e kursy i szkolenia 19 17 27 27 25 31 30 32 30 30 30 35 41 40 44 45 48 66 69 72 2007 2006 2005 Wysoka średnia ocen Wygląd Praca społeczne w trakcie studiów 5 5 8 9 9 8 8 9 2005: N=1236, 2006: N=1213, 2007: N=1148 20

Mniej ważne Ważność Ważne Oczekiwane cechy przyszłego pracodawcy Czym będziesz się kierował/a wybierając pracę po studiach? Oceń wszystkie poniższe cechy pracodawcy korzystając ze skali na której 1 oznacza, że ta cecha jest dla Ciebie zupełnie nieważna, zaś 5 iż jest bardzo ważna. Wysokość wynagrodzenia Praca w gronie specjalis tów posiadających wysokie kwalifikacje Ścieżka kariery i określone kryteria awansu Atmosfera w pracy Gwarancja bezpiecznego zatrudnienia 43 43 42 40 39 Szkolenia i możliwości dalszego zdobywania wiedzy 34 Czas pracy Możliwości stałego kontaktu z językami obcymi 28 30 Marka przedsiębiorstwa 24 Obszar działania przedsię biorstwa (Polska, Europa, Świat) 23 Miejscowość 20 Świadczenia socjalne 18 Tempo pracy Wielkość przedsiębiorstwa Otrzymane wyposażenie do datkowe (np. telefon komórkowy, samochód itd.) 14 13 18 TopBox wartość procentowa odpowiedzi bardzo ważna (5) 21

Wysokość wynagrodzenia Praca w gronie specjalistów posiadających wysokie kwalifikacje Ścieżka kariery i określone kryteria awansu Atmosfera w pracy Gwarancja bezpiecznego zatrudnienia Szkolenia i możliwości dalszego zdobywania wiedzy Czas pracy Możliwości stałego kontaktu z językami obcymi Świadczenia socjalne Miejscowość Tempo pracy Obszar działania przedsiębiorstwa (Polska, Europa, Świat) Marka przedsiębiorstwa Wielkość przedsiębiorstwa Otrzymane wyposażenie dodatkowe (np.: telefon komórkowy, samochód itd.) Oczekiwane cechy przyszłego pracodawcy 4,4 4,3 4,2 4,1 3,9 4 3,8 3,7 3,6 3,5 3,4 3,3 3,2 3,1 2,9 3 2,8 2,7 2,6 2,5 4,3 4,1 4,1 4 Czym będziesz się kierował/a wybierając pracę po studiach? Oceń wszystkie poniższe cechy pracodawcy korzystając ze skali na której 1 oznacza, że ta cecha jest dla Ciebie zupełnie nieważna, zaś 5 iż jest bardzo ważna. 4,1 4 4 3,9 4 4 3,9 3,8 3,8 Średnie na skali 1-5, gdzie 5 oznacza bardzo ważna, a 1 zupełnie nie ważna 3,7 3,6 3,5 3,4 3,4 3,4 3,4 3,2 3,4 2007 2006 3,1 3,1 2,8 3 22

Oczekiwania finansowe netto wobec pierwszej pracy 100% 90% 80% 70% 60% 50% 5% 3% 3% 1% 3% 3% 5% 5% 11% 3 2 Jakiego wynagrodzenie (netto = do wypłaty) oczekujesz rozpoczynając pracę zaraz po studiach? 2 9% 29% 5% 15% 39% Nie wiem Powyżej 5000 złotych 4001-5000 złotych 3001-4000 złotych 40% 30% 20% 35% 51% 53% 39% 33% 2001-3000 złotych 1001-2000 złotych 10% Do 1000 złotych 0% 3% 5% 2003 2004 2005 2006 2007 23

Osobiste atuty w poszukiwaniu pracy Co uważasz za swój największy atut przy poszukiwaniu pracy? Wybierz wszystkie odpowiedzi, które Cię dotyczą. Pracowitość i odpowiedzialność 6 Łatwość nawiązywania kontaktu z ludźmi 4 Znajomość języków obcych 45% Umiejętności autoprezentacji 38% Doświadczenie zawodowe zdobyte w trakcie studiów Wysoka średnia ocen 30% 30% Dodatkowe kursy i szkolenia 25% Praca społeczna podczas studiów 20% Wygląd 19% 2007: N=1148 24

Osobiste słabości w poszukiwaniu pracy Co uważasz za swoją największą słabość przy poszukiwaniu pracy? Wybierz wszystkie odpowiedzi, które Cię dotyczą. Brak doświadczenia zawodowego zdobytego w trakcie studiów 38% Brak odbytych dodatkowych kursów i szkoleń 2 Niska średnia ocen 2 Słaba znajomość języków obcych 20% Brak solidnej wiedzy teoretycznej 1 Nieduże umiejętności autoprezentacji 1 Trudności w nawiązywaniu kontaktów z ludźmi 1 Niefrasobliwość i brak zapału do pracy 9% Wygląd 2007: N=1148 25

Osobiste atuty i słabości w poszukiwaniu pracy Co uważasz za swój największy atut przy poszukiwaniu pracy? Wybierz wszystkie odpowiedzi, które Cię dotyczą. Co uważasz za swoją największą słabość przy poszukiwaniu pracy? Wybierz wszystkie odpowiedzi, które Cię dotyczą. ATUTY SŁABOŚCI 2007 2006 2005 2007 2006 2005 Pracowitość i odpowiedzialność 6 70% 6 Brak doświadczenia zawodowego 38% 43% 6 Łatwość nawiązywania kontaktu z ludźmi 4 58% 59% Brak odbytych dodatkowych kursów i szkoleń 2 31% 29% Znajomość języków obcych 45% 53% 41% Słaba znajomość języków obcych 20% 1 15% Umiejętności autoprezentacji 38% 43% 35% Brak solidnej wiedzy teoretycznej 1 18% 1 Doświadczenie zawodowe 30% 3 15% Nieduże umiejętności autoprezentacji 1 9% 15% 26

Skłonność do zmiany miejsca zamieszkania w celu podjęcia pracy Czy byłbyś gotowy przeprowadzić się do innego miasta, gdyby wymagało tego podjęcie pracy? 100% 90% Zdecydowanie nie 80% 70% 4 45% Ewentualnie 60% 50% 40% 30% 20% 5 48% Zdecydowanie tak 10% 0% 2006 2007 2006: N=1213, 2007: N=1148 27

4. Przygotowania do przyszłej pracy 28

Co zamierzasz robić w ciągu pierwszego roku po zakończeniu studiów? Przystąpić do egzaminu na aplikację 58% Podjąć pracę w branży prawniczej 45% Kontynuować naukę 35% Podjąć pracę poza branżą prawniczą 1 Wyjechać za granicę w celach zarobkowych 11% Nie wiem jeszcze 13% 2007: N=1148 29

Co zamierzasz robić w ciągu pierwszego roku po zakończeniu studiów? Przystąpić do egzaminu na aplikację 58% 6 Podjąć pracę w branży prawniczej 45% 5 Kontynuować naukę 35% 45% Podjąć pracę poza branżą prawniczą 1 13% Wyjechać za granicę w celach zarobkowych 11% 1 trudno powiedzieć 13% 2006: N=1213, 2007: N=1148 30

Czy planujesz po zakończeniu studiów kontynuować naukę? Jeśli tak, to w jakiej formie? Studia doktoranckie Studia podyplomowe 2 2 28% 33% Studia za granicą 1 LL.M. (Master of Laws) 9% 13% Nie planuje 23% 3 2006: N=1213, 2007: N=1148 31

Chęć pracy po studiach w firmie prawniczej (kancelarii prawnej) Czy chciałbyś po studiach pracować w firmie prawniczej? Czy w przyszłości planujesz pracować w kancelarii prawnej? 1% 1% 29% 2 25% 30% 28% 11% 10% Nie wiem 21% Nie 50% 63% 65% 69% 71% Tak 2003 2004 2005 2006 2007 32

Osoby planujące w przyszłości pracę w kancelarii prawniczej N=815) Czynniki brane pod uwagę przy wyborze kancelarii prawnej, w której chciałbym pracować Specjalizacja w określonych dziedzinach praw a Wysokość w ynagrodzenia Dogodne w arunki w czasie odbyw ania aplikacji Renom a zatrudnionych praw ników Czas pracy Miejscow ość Międzynarodow y zasięg Pozycja w rankingach Możliw ość stałego kontaktu z językam i obcym i Krajow y zasięg Przekazyw anie inform acji o sw ojej działalności studentom na uczelniach 30% 2 2 15% 2 23% 21% 20% 19% 2 1 8% 1 10% 5% 50% 5 58% 5 40% 2006: N=837, 2007: N=815 33

Znajomość firm (1/2) % ZNAJOMOŚĆ WSPOMAGANA, STUDENCI WSKAZYWALI KTÓRE FIRMY ZNAJĄ Z PRZEDSTAWIONEJ LISTY Ernst & Young Deloitte Baker & McKenzie Domański Zakrzewski Palinka PricewaterhouseCoopers Allen & Overy Accreo Taxand McKinsey & Company Chałas i Wspólnicy Sołtysiński Kawecki & Szlęzak KPMG Polska White & Case Gardocki i Partnerzy Drzewiecki, Tomaszek & Wspólnicy Clifford Chance Kubas Kos Gaertner Wierzbowski Eversheds 19 19 17 16 14 12 12 11 22 22 24 27 27 32 40 64 56 2007: N=1148 34

Znajomość firm (2/2) % ZNAJOMOŚĆ WSPOMAGANA, STUDENCI WSKAZYWALI KTÓRE FIRMY ZNAJĄ Z PRZEDSTAWIONEJ LISTY CMS Cameron McKenna Dariusz Greszta 10 Beiten Burchardt 6 Linklaters 10 BSJP Brockhuis Schnell Jurczak Prusak 6 Dewey Ballantine Leśnodorski Ślusarek i Wspólnicy Michalik Dłuska Dziedzic Partnerzy Hogan & Hartson Pociej Dubois i Wspólnicy 10 10 10 9 9 DLA Piper Wiater Gide Loyrette Nouel Noerr Stiefenhoffer Lutz Norton Rose Salans Haarmann Hemmelrath 6 6 6 6 6 5 Wardyński i Wspólnicy 9 Łaszczuk i Wspólnicy 5 Chadburne & Parke 8 Rotthege Wasserman Partner 5 D. Dobkowski 8 Garrigues 4 Grynhoff Woźny Maliński Lovells M. Furtek i Wspólnicy Magnusson Law Firm Roedl & Partner 8 8 7 7 7 Mazars Miller Canfield Peter Nielsen Partners Squire Sanders Wiater Gleiss Lutz Moore Stephens 4 4 4 4 3 3 Weil, Gotshal & Manges 7 TGC Ordowska 3 2007: N=1148 35

Znajomość firm ZNAJOMOŚĆ WSPOMAGANA, STUDENCI WSKAZYWALI KTÓRE FIRMY ZNAJĄ Z PRZEDSTAWIONEJ LISTY 2007 2006 2005 2004 2007 2006 2005 2004 Ernst & Young 6 70% 7 75% Hogan&Hartson 9% 11% 1 15% Deloitte 5 5 5 3 Lovells 8% 1 13% 9% Baker&McKenzie 40% 41% 3 3 Chadburne & Parke 8% Domański Zakrzewski Palinka 3 3 35% 28% Roedl & Partner 10% 13% 9% Allen&Overy 2 20% 25% 2 Magnusson Law Firm 1 10% PricewaterhouseCoopers 2 41% 50% 4 Weil, Gotshal& Menges 10% Chałas i wspólnicy 2 19% 18% 10% Salans 1 9% KPMG Polska 19% 23% 2 21% Gide Loyrette Nouel 8% Sołtysiński Kawecki& Szlęzak 19% 23% 23% 2 Beiten Burkhardt 3% White&Case 1 2 3 3 Noerr Stiefenhoffer Lutz 5% 5% Drzewiecki, Tomaszek& Wspólnicy 1 13% 1 1 Norton Rose Clifford Chance 1 9% 9% 9% Haarman Hemmeirath 5% 8% 11% Wierzbowski Eversheds 11% 1 1 - Łaszczuk i Wspólnicy 5% 8% CMS Cameron McKenna Dariusz Greszta 10% 1 1 15% Miller Canfield 5% 5% Linklaters 10% 1 2 2 Squire Sanders Wiater 5% - Dewey Ballantine 10% 1 1 1 Gleis Lutz 3% 5% 5% Wardyński i Wspólnicy 9% 13% 1 11% TGC Ordowska 3% 3% 10% Wzrost znajomości Spadek znajomości 36

W której z poniższych firm chciałbyś pracować? Ernst & Young 31% 3 Deloitte Domański Zakrzewski Palinka 18% 1 18% 25% PricewaterhouseCoopers Baker & McKenzie 13% 1 1 18% Allen & Overy Accreo Taxand 5% 11% 11% 1 2007 2006 2006: N=1213, 2007: N=1148 Wszystkie wskazania powyżej 10% 37

Które portale internetowe uważasz za cenne źródła informacji na temat prawniczego rynku pracy? www.lexstudent.pl www.pracuj.pl www.rzeczpospolita.pl www.edukacjaprawnicza.pl www.praktykiprawnicze.pl www.sejm.gov.pl www.edu.pl www.hoga.pl www.infor.pl www.semestr.pl www.napis.pl 9% 8% 5% 5% 3% 1 1 1 3 38% 30% 31% 25% 30% 3 2 33% 2 2007 2006 2006: N=1213, 2007: N=1148 38

5. Zachowania podczas studiów 39

Materiały pomocne przy nauce do egzaminów Z jakich materiałów korzystasz przygotowując się do egzaminu? Zakreśl wszystkie, z których korzystasz. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Zalecanego podręcznika Kodeksu lub konkretnej ustawy Notatek z wykładów 8 91% 85% 81% 90% 85% 8 85% 7 Podręczników dodatkowych Materiałów internetowych 2 30% 2 29% 38% 3 Czasopisma prawnicze 11% 40

Czytelnictwo czasopism prawniczych 2007 Które czasopisma prawnicze czytujesz? Rzeczpospolita (żółte strony) 7 Gazeta Prawna 51% Edukacja Prawnicza 41% Państwo i Prawo Radca Prawny Gazeta Sądowa Palestra Monitor Podatkowy Monitor Prawa Pracy Ius et Lex Jurysta Magazyn Prawniczy 23% 20% 19% 15% 1 1 13% 13% % wszystkich studentów czytających choć sporadycznie dany tytuł 41

Czytelnictwo czasopism prawniczych PORÓWNANIE MIĘDZY LATAMI 2007 Które czasopisma prawnicze czytujesz? Określ jak często czytasz te czasopisma. Czyta w ogóle 2004 2005 2006 2007 2 49% (żółte strony) 7 7 7 7 2006 2 4 2007 8% 43% 5 5 60% 51% 2006 8% 5 2007 2006 8% 3 29% Stale (każdy lub prawie każdy numer) Sporadycznie 4 4 3 41% 42

Znajomość języków obcych 2007 0% 10% 21% 31% 41% 3 Angielski 38% 1 Jakimi językami obcymi się posługujesz? 2004 2005 2006 2007 9 9 93% 89% Niemiecki 1 2 65% 60% 50% 4 Francuski 8% 2 2 28% 20% Hiszpański 1% 9% 1 1 1 Włoski Bardzo dobrze, biegle 8% 15% 11% 8% Rosyjski 3% 5% 11% Dobrze, komunikacyjnie 25% 2 21% 20% Inne 1% 1% 1% Słabo - 3% % wszystkich studentów 43

Znajomość terminologii prawniczej w językach obcych 2007 W bardzo dobrym stopniu 4 3 2 Zdecydowanie mała lub w ogóle 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Średnia Angielski (89% wszystkich studentów) 11% 19% 29% 18% 2 2,8 Niemiecki (4 wszystkich) 8% 11% 18% 58% 1,9 Francuski (20% wszystkich) 1% 1 1 61% 1,7 Hiszpański (1 wszystkich) 1% 1 19% 6 1,5 Rosyjski (20% wszystkich) 3% 3% 2 61% 1,6 Włoski (8% wszystkich) 21% 73% 1,3 Studenci znający dany język minimum słabo 44

Których języków obcych uczysz się lub uczyłeś w trakcie studiów? Angielski 7 7 Niemiecki 2 28% Francuski Hiszpański Rosyjski Włoski Inne 11% 1 10% 11% 10% 11% 8% 3% 2006: N=1213, 2007: N=1148 45

W jakich dziedzinach prawa specjalizujesz się lub pragniesz się specjalizować? Prawo cywilne Prawo karne Prawo spółek Prawo europejskie Prawo finansowe Prawo podatkowe Prawo międzynarodowe publiczne Prawo administracyjne Prawo bankowe i rynków kapitałowych Prawo obrotu nieruchomościami Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych Prawo własności intelektualnej Prawo ochrony konkurencji I konsumentów Historia I teoria prawa Prawo nowych technologii Prawo telekomunikacyjne Prawo ochrony środowiska Prawo energetyczne 1 1 15% 1 13% 15% 11% 15% 8% 1 13% 1 8% 10% 11% 9% 9% 8% 8% 9% 3% 3% 4 4 29% 29% 2006: N=1213, 2007: N=1148 46

Udział w zajęciach szkoły prawa obcego Czy brałaś/eś udział w zajęciach w ramach którejś ze szkół prawa obcego? 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Szkoła prawa angielskiego Szkoła prawa niemieckiego Szkoła prawa amerykańskiego 9% 9% 9% 8% 9% Nie brałem udziału, ponieważ nie ma w mieście gdzie studiuję: 15% 13% 1 Szkoła prawa francuskiego 5% 3% 15% 2007 2006 Inne 3% 1% 2005 47

Atrakcyjność aplikacji specjalistycznych Czy masz zamiar przystępować do egzaminu na wymienione poniżej aplikacje? Aplikacja adwokacka Aplikacja radcowska Aplikacja sądowa Aplikacja notarialna Aplikacja prokuratorska Aplikacja dyplomatyczna Aplikacja administracyjna Aplikacja rzecznika patentowego Aplikacja komornicza Aplikacja sejmowa Nie zamierzam przystępować do aplikacji 9% 9% 10% 5% 5% 5% 3% 8% 19% 19% 15% 19% 1 20% 2 25% 39% 35% 3 33% 29% 3 2007 2006 2005 43% 93% 48

Obowiązkowe praktyki studenckie (odbyte i przyszłe) Gdzie odbywałeś/aś lub będziesz odbywać obowiązkowe praktyki studenckie? Sąd 38% 4 Mała kancelaria polska Prokuratura Duża kancelaria polska 21% 21% 1 15% 30% 35% 2007 2006 Administracja publiczna 11% 11% Kancelaria międzynarodowa Dział prawny przedsiębiorstwa Bank Firma konsultingowa Inne 8% 5% 3% Procenty nie sumują się do 100, gdyż student mógł odbywać, lub ma zamiar odbywać praktyki w więcej niż jednym miejscu 2006: N=1213, 2007: N=1148 49

Odbyte dobrowolne praktyki studenckie % studentów, którzy odbywali dobrowolne praktyki: Nie 49% 4 5% Bez zmian w stosunku do roku 2006 2007: N=1148 Brak danych Tak Gdzie odbywałeś dodatkowe praktyki studenckie? (N=583) Mała kancelaria polska Sąd Duża kancelaria polska Administracja publiczna Prokuratura Kancelaria międzynarodowa Bank Dział prawny przedsiębiorstwa Firma konsultingowa Inne 5% 8% 3% 8% 11% 1 11% 10% 13% 1 2 2 2007 2006 38% 40% 50

Pośrednictwo ELSA w szukaniu praktyk studenckich Czy szukając praktyk korzystałeś z pośrednictwa ELSA? Nie 7 23% Tak 2006 (2) 2007: N=1148 51

Znajomość projektów ELSA Które projekty ELSA znasz? Dni Edukacji Praw niczej Adapciak - Obóz adaptacyjny dla studentów I roku Konkurs na Najlepszego Studenta Praw a Prim us in Prim is Lokalny Konkurs Krasom ów czy Praw nicza Akadem ia Film ow a Ogólnopolski Dzień Praktyk Praw niczych Konkurs w iedzy podatkow ej Moneta Aurea Praktyki krajow e Patrole Policyjne Wokanda - w yjścia na rozpraw y do sądów Konkurs Law Games Praktyki m iędzynarodow e Ogólnopolski Konkurs na Glosę Konkurs na Najlepszą Pracę Magisterską Luminarz Konkurs na esej w języku angielskim Verba Legis Moot Court Com petition Konkurs ITeleCt 33% 30% 2 25% 23% 23% 19% 19% 19% 1 15% 11% 10% 40% 53% 6 2007: N=1148 52

6. Dane demograficzne 53

DEMOGRAFIA Na jakiej uczelni studiujesz? Rok studiów Uniw ersytet Jagielloński 1 3 Uniw ersytet Warszaw ski 1 3 35% 3 33% 3 3 Uniw ersytet Wrocław ski Uniw ersytet Adama Mickiew icza Uniw ersytet Rzeszow ski 8% 8% 3 Uniw ersytet Mikołaja Kopernika 31% 30% 29% 28% 30% Uniw ersytet Warmińsko - Mazurski Uniw ersytet Śląski Uniw ersytet w Białymstoku 2 III rok IV rok V rok Uniw ersytet Gdański Uniw ersytet Szczeciński 5% Uniw ersytet Marii Curie-Skłodow skiej Uniw ersytet Łódzki Katolicki Uniw ersytet Lubelski 3% 2007:N=1148 Collegium Polonicum Uniw ersytet Opolski 54

DEMOGRAFIA Czy studiujesz równolegle inny kierunek studiów? Na jakim drugim kierunku studiujesz? (N=125 studentów) prawo niemieckie 19% ekonomia, finanse 1 europeistyka 11% Administracja 10% Nie 88% 1 Tak politologia Stosunki Międzynarodowe zarządzanie 9% 8% historia psychologia Socjologia Dziennikarstwo filologia angielska 2007: N=1148 Inne 8% 55

DEMOGRAFIA Czy miasto, w którym studiujesz jest Twoim rodzinnym miastem? Z jakiej wielkości miejscowości pochodzisz? (Studenci nie studiujący w swoim rodzinnym mieście N=770) Wieś 21% 33% Tak Miasto do 50.000 mieszkańców 3 Nie 6 Miasto od 50.001 do 100.000 mieszkańców 23% Miasto od 100.001 do 500.000 mieszkańców 21% Miasto powyżej 500.001 mieszkańców 1% 2007: N=1148 56

DEMOGRAFIA PŁEĆ WIEK 21 lat lub mniej 2 55% 45% Mężczyzna 22 lata 30% Kobieta 23 lata 25% 24 lata 13% 25 i więcej 5% Średnia: 22 lata 2007: N=1148 57