Śladami ludności żydowskiej w Żelechowie
OPIS PROJEKTU
Plan wycieczki
Izaak Meir Weissenberg
Ulica gen. Orlicz - Dreszera w Żelechowie
Obecnie ul. Weissenberga
ulica Weissenberga w Żelechowie
Jechiel Lerer
Jakub Rotbaum
Obrazy Jakuba Rotbauma Młoda Żydówka Lea Rotbaum
Halina Birenbaum
Pani Halina z rodziną
Matka pani Haliny Birenbaum (z lewej) -Perl Kijewska ze swoją siostrą Esterą w Żelechowie
Fragment wiersza pani Haliny Birenbaum Ciocia Estera nie widziałam nigdy cioci Estery wyjechała za morze przed moim urodzeniem mama opowiadała o niej pokazywała fotografie gdy siadała przy moim łóżku aż zasnę spotkałyśmy się teraz przypadkiem po latach ciocia Estera nie wiedziała, że przeżyłam cudem stęsknione przywarłyśmy do siebie stanowiąc jedną duszę zgładzonej rodziny ich gwary obyczajów z stetl Żelechowa
Pani Halina Birenbaum z młodzieżą izraelską na wycieczce w obozie zagłady w Treblince przy macewie upamiętniającej żelechowskich Żydów
Uczniowie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych z Żelechowa w 2010r. z opiekunem Alicją Bienias
Budynek elektrowni żelechowskiej w 1932 r.
Pracownicy elektrowni ( w środku siedzi prokurent Srul Lerer)
Wnętrze żelechowskiej elektrowni
Współczesny wygląd budynku dawnej elektrowni
Współczesny wygląd budynku dawnej elektrowni
Świński rynek w okresie międzywojennym, po prawej stronie widać niewielki budynek elektrowni
Żydowski handlarz końmi na świńskim rynku
Świński rynek - wtorkowy targ w listopadzie 2015r.
Ulica Oficerska w okresie okupacji (obecnie Lelewela)
Ulica Lelewela obecnie
Żydowscy szewcy w Żelechowie
Dom rabina Abrahama Goldberga przy ulicy Berka Joselewicza (obecnie ul. Lipowa)
Ulica Lipowa
Icek Dawid Przysucher (z białą brodą) drugi rabin żelechowski spacerujący ulicą miasteczka
Dom rabina Icka Dawida Przysuchera przy ul. Zadybskiej (obecnie ul. Traugutta)
Współczesny wygląd tego budynku
Ulica Zadybska prowadząca z Żelechowa do pobliskiego lasu miejsce spacerów mieszkańców
Obecnie ulica Traugutta
Ulica Pałacowa w okresie międzywojennym, miejsce spacerów i innych zgromadzeń
Obecnie ulica Piłsudskiego
Siedziba zarządu gminy żydowskiej przy ulicy rabina Majzelsa (piętrowy budynek po lewej stronie)
Obecnie ulica Pudły
Rada Miejska Żelechowa w 1938 r., w jej składzie znajdują się radni żydowscy
Żelechowska mykwa
Potomkowie żydowskich mieszkańców Żelechowa - nierzadki widok w miasteczku
Tablica pamiątkowa w parku miejskim.
Żelechowska synagoga w czasach świetności, z prawej strony budynek chederu
Synagoga spalona przez Niemców, zdjęcie z 1943 r.
Spalona synagoga widoczna z wieży kościoła żelechowskiego
W miejscu dawnej synagogi park miejski.
W żelechowskim chederze
Pierwsza żydowska szkoła podstawowa w Żelechowie z nauczycielką Fanią Ogólnik
Polscy i żydowscy uczniowie oraz nauczyciele Szkoły Powszechnej nr 1
Obecny wygląd tego budynku
Szkoła Publiczna nr 1 w Żelechowie
Rynek był centrum gospodarczym Żelechowa
Zachodnia pierzeja rynku w 1915 r.
Żydzi handlujący na rynku żelechowskim
Rynek w Żelechowie i jego żydowscy mieszkańcy
Północna pierzeja rynku utrwalona na karcie pocztowej, wydanej przez Księgarnię Międzyrzeckiego w Żelechowie podczas okupacji niemieckiej w 1915 r
Współczesny widok
Tak do niedawna wyglądał Ratusz
Remont ratusza w 2015 roku.
Wytwórnia Obuwia dla Bezrobotnych przy ulicy Kębłowskiej pracowali w niej także szewcy żydowscy
Pracownicy Wytwórni Obuwia dla Bezrobotnych lata trzydzieste XX wieku
Pracownicy Wytwórni Obuwia dla Bezrobotnych zdjęcie z 1932 roku
Współczesny wygląd budynku, ulica Chłopickiego
Żelechowski kirkut, powstał w 1802 roku
Rodzina Danowicz-Wierzbickich na grobie Symchy Danowicz, 1938 r.
Grób introligatora Jidla Mendla na żelechowskim kirkucie
Ślub na żelechowskim kirkucie w czasie okupacji
Nieliczne zachowane macewy
Podwójna macewa - unikat na żelechowskim kirkucie
W 2014 roku cmentarz żydowski ogrodzono i zamieszczono tablicę pamiątkową.
Nowe macewy na grobie cadyka Arona Jechiela Hopsteina zwanego Ariele Kuznicerem i rabina Arona ha-kohena postawione w listopadzie 2015roku.
Granice getta żelechowskiego
Obrazy z getta
Rozdawanie jedzenia w getcie przez organizację Żydowskiej Samopomocy Społecznej
Kuchnia Żydowskiej Samopomocy Społecznej w budynku dawnego chederu
Wschodni kraniec getta ulica Senatorska od strony Źródełka
Obecnie ulica Kościuszki
Zbiórka Żydów w dniu 30 września 1942 r. przed wywózką do obozu zagłady plac wokół synagogi
Furmanki chłopskie przygotowane przez Niemców do wywózki Żydów z żelechowskiego getta, 30 września 1942 r.
Transport dzieci i starców żydowskich do stacji kolejowej w Sobolewie
Kolumna Żydów z getta żelechowskiego prowadzonych do stacji kolejowej w Sobolewie
Ruiny żelechowskiego getta, zdjęcie z 1943 r.
Źródła informacji i zdjęć: Wydawnictwa i artykuły w czasopismach: Zdzisław Wojtowicz: Historia Żelechowa, Żelechów 1997 Grzegorz Szymczak: Historia ludności żydowskiej w Żelechowie, Zeszyty wiejskie 2009 z. XIV Michał Sztelmach: Żelechów na starej fotografii Ocalić od zapomnienia, Żelechów 2012 Źródła internetowe: Encyklopedia gmin żydowskich. Polska. tom VII, Jerozolima 1999, http://www.jewishgen.org/yizkor/zelechow/zelp000.html Księga pamiątkowa Żelechowskiej Gminy Żydowskiej, praca zbiorowa pod red. A. Wolfa Jasnego, Chicago 1953, http://www.jewishgen.org/yizkor/zelechow/zelp000.html We Remember Jewish Żelechów! http://www.zchor.org/zelechow/zelechow.html www.sztetl.org.pl/ www.kirkuty.xip.pl/ www.bagnowka.com Dawny Żelechów Facebook, https://pl-pl.facebook.com/dawny.zelechow Zdjęcia wykonane przez uczestników projektu.
Uczestnicy projektu Imiona i nazwiska uczniów, od prawej: Patryk Wąsikowski, Karolina Popiołek, Wioletta Goławska, Ilona Pietrzak, Natalia Leszko, Klaudia Matysiak, Klaudia Maciejewska, Julia Dutkiewicz, Klaudia Chmielewska, Martyna Jaroń, Urszula Traczyk, Katarzyna Kwas, Aneta Szczybelska, Magdalena Żmuda, Paulina Chmura, Paulina Frączek, Damian Jurzysta, Albert Żurawek, Marcin Czerwiński, Paweł Adamiec, Patryk Korgol, Filip Rusak, Kacper Mitek. Opiekunowie: Krystyna Wieczorkiewicz, Alicja Bienias. Nieobecni na zdjęciu: Krystian Klimaszewski, Karolina Miłosz, Adrian Wryk.
Za wsparcie w realizacji projektu Dziękujemy - trenerkom z Fundacji Forum Dialogu, paniom: Michalinie Laskowskiej i Jagodzie Szkarłat, - pasjonatom historii lokalnej, panom: Michałowi Sztelmachowi, Grzegorzowi Szymczakowi, Grzegorzowi Kapczyńskiemu oraz Janowi Zduńczykowi, - świadkom historii, panom: Józefowi Pszkitowi i Pietryce - Pani Burmistrz Żelechowa Mirosławie Miszkurce, - lokalnym mediom,