RŚEQVŁA DIALOQki I(SIĘQA DRVQA

RŚEQVŁA DIALOQki I(SIĘQA DRVQA 950 ROCZNICA FUNDACJI ' TY!'iiCA TYNIEC WYDAWNICTWO BENEDYKTYNÓW KRAKÓW 1994

Przekład: Anna Świderkówna Tekst łaciński według kodeksu 914 biblioteki opactwa St. Gallen (IX w.) przedruk za zgodą wydawcy z: Die Benediktusregel. Lateinisch/deutsch, Beuron 1992. Opracowanie graficzne: O. Hieronim Kreis OSB Redakcja techniczna: Marek Grzelak lmprimi potest: Opactwo Benedyktynów L.dz.llS/93, Tyniec, dnia 9.12.1993 r. t Adam Kozłowski OSB, opat tyniecki ISBN 83-85433-16-3 TYNIEC Wydawnictwo Benedyktynów ul. Benedyktyńska 37/39 30 375 Kraków teł. (012) 67-55-26; 67-59-77 tevfax. 67-50-00 Copyright by Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec

SPIS TREŚCI Wprowadzenie..................... 11 CAPITULA REGULJE Prologus........................ 24 I De generibus monachorum.......... 36 II Qualis debeat abbas esse.......... 40 III De adhibendis ad eonsiliurn fratribus. 52 IV Qure sunt instrumenta bonorum operurn.... 56 V De obcedientia................... 68 VI De taciturnitate................. 72 VII De humilitate.................. 74 VIII De Officiis divinis in noctibus..... 94 IX Quanti psalmi dicendi sunt nocturnis Horis................... 96 X Qualiter restatis tempore agatur nocturna Laus.... 100 XI Qualiter diebus Dominicis Vigilire agantur................ XII Quomodo Matutinorum sollemnitas agatur.... XIII Privatis diebus qualiter agantur Matutini.... XIV In nataliciis Banetorurn qualiter agantur Vigilire.... 100 104 104 108 REGUŁA Prolog....... 25 l. O różnych rodzajach mnichów... 37 2. Jaki powinien być opat... 41 3. O zwoływaniu braci na radę... 53 4. Jakie są "narzędzia" dobrych uczynków... 57 5. O posłuszeństwie... 69 6. O cnocie milczenia....... 73 7. O pokorze... 75 8. O nocnym oficjum... 95 9. Ile psalmów należy odmawiać w godzinach nocnych.... 97 10. Jak należy odprawiać modlitwę nocną w czasie lata... 101 11. Jak należy odprawiać wigilie w niedziele... 101 12. Jak należy odprawiać jutrznię... 105 13. Jak należy odprawiać jutrznię w dni powszednie... 105 14. Jak należy odprawiać jutrznię w uroczystości świętych.... 109 384 385

XV Alleluia quibus temporibus dicatur. 108 XVI Qualiter divina Opera per diem agantur................. 110 XVII Quot psalmi per easdem Horas canendi sunt..................... 112 XVIII Quo ordine ipsi psalmi dicendi sunt..................... 114 XIX De disciplina psallendi.......... 120 XX De reverentia orationis.......... 120 XXI De decanis monasterii.......... 122 XXII Quomodo dormiant monachi..... 124 XXIII De excommunicatione culparum. 126 XXIV Qualis debet esse modus excommunicationis................ 128 XXV De gravioribus culpis........... 128 XXVI De his, qui sine iussione iungunt se excommunicatis......... 130 XXVII Qualiter debeat abbas sollicitus esse circa excommunicatos.......... 132 XXVIII De his, qui srepius correpti emendare noluerint............... 134 XXIX Si debeant fratres exeuntes de monasterio iterum recipi......... 136 XXX De pueris minori retate, qualiter corripiantur............... 138 XXXI De cellarario monasterii, qualis sit 138 XXXII De ferramentis vel rebus monasterii...................... 144 XXXIII Si quid debeant monachi proprium habere.................. 144 15. W jakich okresach śpiewa się alleluja 109 16. Jaki jest w ciągu dnia porządek oficjum.............. 111 17. Ile psalmów należy odmawiać w czasie dziennych godzin oficjum. 113 18. Jaka powinna być kolejność psalmów 115 19. Jak należy śpiewać psalmy....... 121 20. O czci należnej Bogu podczas modlitwy.................... 121 21. O dziekanach klasztornych....... 123 22. Jak powinni spać mnisi.......... 125 23. O ekskomunice za winy.......... 127 24. W jaki sposób należy ekskomunikować winnych....... 129 25. O cięższych wykroczeniach........ 129 26. O tych, którzy samowolnie podchodzą do ekskomuniko w anych 131 27. Jak opat powinien troszczyć się o ekskomunikowanych.......... 133 28. O tych, którzy nie chcą się poprawić mimo częstych napomnień 135 29. Czy przyjmować braci, którzy wystąpili z klasztoru...... 137 30. Jak należy karać młodszych chłopców.................... 139 31. Jaki powinien być szafarz klasztorny................... 139 32. O narzędziach i innych przedmiotach należących do klasztoru. \....... 145 33. Czy mnisi powinni posiadać coś na własność............... 145 386 387

XXXIV Si omnes requaliter debeant necessaria accipere............... 146 XXXV De septimanariis coquinre...... 148 XXXVI De in:firmis fratribus......... 152 XXXVII De senibus vel infantibus..... 156 XXXVIII De ebdomadario lectore...... 156 XXXIX De mensura cibus.......... 160 XL De mensura potus.............. 162 XLI Quihus horis oportet re:ficere fratre. 164 XLII Ut post Completorium nemo loquatur....................... 168 XLIII De his, qui ad Opus Dei vel ad mensam tarde occurrunt.... 170 XLIV De his, qui excommunicantur, quomodo satisfaciant.............. 174 XLV De his, qui falluntur in oratorio... 176 XLVI De his, qui in aliis quibushbet rebus delinquunt................. 178 XLVII De signi:ficanda hora Operis Dei. 180 XLVIII De opera manuum cotidiana... 182 XLIX De Quadragesimre observatione.. 188 L De fratribus, qui longe ab oratorio laborant aut in via sunt............ 190 LI De fratribus, qui non longe satis pro:ficiscuntur................... 192 LII De oratorio monasterii........... 192 LIII De hospitibus suscipiendis....... 194 LIV Si debeat monachus litteras vel aliquid suscipere............... 200 34. Czy wszyscy w równej mierze powinni otrzymywać to, co niezbędne 147 35. O odbywających tygodniową służbę w kuchni.................... 149 36. O braciach chorych............. 153 37. O starcach i dzieciach........... 157 38. O tygodniowej służbie lektora..... 157 39. O mierze posiłku............... 161 40. O mierze napoju............... 163 41. O porach posiłków.............. 165 42. O milczeniu po komplecie....... 169 43. O tych, co spóźniają się na służbę Bożą lub na posiłek.... 171 44. Jak powinni zadośćuczynić bracia ekskomunikowani........ 175 45. O tych, którzy mylą się w oratorium 177 46. O tych, którzy popełnią jakieś inne uchybienie.......... 179 47. O zwoływaniu na służbę Bożą..... 181 48. O codziennej pracy fizycznej....... 183 49. O zachowaniu wielkiego postu..... 189 50. O braciach, którzy pracują daleko od oratorium albo są w podróży... 191 51. O braciach, którzy nie udają się zbyt daleko.................. 193 52. O klasztornym oratorium......... 193 53. O przyjmowaniu gości........... 195 54. Czy mnich może otrzymywać listy lub cokolwiek innego........... 201 388 389

LV De vestiario vel calciario fratrum... 202 LVI De mensa abbatis.............. 206 LVII De artificibus monasterii........ 206 LVIII De disciplina suscipiendorum fratrom........................ 210 LIX De filiis nobiliurn aut pauperum, qui offeruntur.................... 220 LX De sacerdotibus, qui forte voluerint in monasterio habitare............. 222 LXI De monachis peregrinis, qualiter suscipiantur.............. 226 LXII De sacerdotibus monasterii...... 230 LXIII De ordine congregationis..... 232 LXIV De ordinando abbate......... 236 LXV De prrepasito monasterii........ 244 LXVI De hostiariis monasterii........ 248 LXVII De fratribus in viam directis.... 250 LXVIII Si fratri inpossibilia iniungantur 252 LXIX Ut in monasterio non prresumat alter alterom defendere............ 252 LXX Ut non prresumat passim aliquis credere................... 254 LXXI Ut obredientes sibi sint invicem.. 256 LXXII De zelo bono, quod debent monachi habere.................. 258 LXXIII De hoc, quod non omnis iustitire observatio in hac sit Reguła constituta. 260 55. O ubraniu i obuwiu mnichów...... 203 56. O stole opata.................. 207 57. O rzemieślnikach klasztornych.... 207 58. O zasadach przyjmowania braci... 211 59. O ofiarowywanych przez rodziców synach ludzi możnych i ludzi ubogich 221 60. O kapłanach, którzy chcieliby mieszkać w klasztorze.......... 223 61. Jak należy przyjmować obcych mnichów.................... 227 62. O kapłanach klasztornych........ 231 63. O kolejności miejsc we wspólnocie.. 233 64. O ustanowieniu opata........... 237 65. O przeorze klasztoru............ 245 66. O furtianach klasztornych........ 249 67. O braciach, którzy udają się w drogę 251 68. Jeśli brat dostanie polecenie niemożliwe do wykonania....... 253 69. Niechaj nikt w klasztorze nie pozwala sobie bronić drugiego. 253 70. Niechaj nikt nie pozwala sobie bić drugiego samowolnie........ 255 71. Niechaj bracia będą posłuszni sobie nawzajem............... 257 72. O dobrej gorliwości, jaką mnisi mieć powinni................. 259 73. O tym, że reguła ta nie daje wszystkich wskazówek potrzebnych, by zachować całą sprawiedliwość.. 261 390 391

Indeks biblijny 265 Wykaz źródeł patrystycznych......... 269 Indeks łacińsko-polski.............. 277 Uzupełnienie indeksu łacińsko-polskiego............. 293 DIALOGI KSIĘGA DRUGA Prolog.......................... 302 l. O cudownej naprawie stłuczonego przetaka........... 303 2. Jak Benedykt pokonał cielesną pokusę 308 3. Jak pękła szklana czara naznaczona znakiem krzyża świętego........ 310 4. O niespokojnym mnichu.......... 318 5. Jak woda wytrysnęła ze skały dzięki modlitwie Benedykta...... 319 6. O żelaznym ostrzu, które powróciło do swojej rękojeści............. 321 7. Jak Maur chodził po wodzie........ 322 8. O kruku i zatrutym chlebie........ 323 9. O głazie ogromnym podniesionym siłą modlitwy Benedykta........ 330 10. O rzekomym pożarze w kuchni.... 330 11. Jak Benedykt uzdrowił chłopca przygniecionego walącym się murem 331 12. O mnichach, którzy jadali poza klasztorem..... 333 13. Jak Benedykt poznał, że brat mnicha Walentyniana nie zachował postu... 334 14. Jak został wykryty podstęp króla Totili...... 336 15. O przepowiedni udzielonej królowi Totili i tej, jaką otrzymał biskup Kanuzjum... 337 16. Jak pewien duchowny został uwolniony od szatana... 339 17. Jak Mąż Boży przepowiedział zburzenie swego klasztoru... 344 18. O schowanej beczce wina... 345 19. O podarowanych chusteczkach... 346 20. Jak Benedykt poznał pyszne myśli mnicha... 346 21. O dwustu korcach mąki znalezionych w czasie głodu... 347 22. Jak budowano klasztor w Terracina. 350 23. O wyklętych mniszkach... 352 24. O młodym mnichu, którego ziemia wyrzuciła z grobu... 356 25. Jak pewien mnich odchodząc z klasztoru spotkał po drodze smoka 357 26. O cudownym uleczeniu sługi... 358 27. O cudownym spłaceniu długu... 358 392 393

28. O flaszce szklanej, która nie rozbiła się na skałach........ 359 29. Jak pusta beczka napełniła się oliwą 361 30. Jak Benedykt spotkał szatana w postaci weterynarza.......... 362 31. Jak Mąż Boży swoim spojrzeniem uwolnił z więzów wieśniaka...... 364 32. O wskrzeszeniu zmarłego dziecka.. 366 33. O cudzie Scholastyki, siostry Benedykta.............. 368 34. Jak Benedykt ujrzał duszę swojej siostry opuszczającą ciało.. 371 35. Jak Benendykt zobaczył cały świat w jednym promieniu światła..... 372 36. Jak Benedykt napisał Regułę dla mnichów................. 376 37. Jak Benedykt zapowiedział swoją śmierć braciom......... 376 38. O świętej grocie................ 378 Wykaz skrótów................... 381 Spis treści....................... 384 l. Sigla przy słowie łacińskim oznaczają brak odpowiednika w tłumaczeniu polskim lub zastąpienie słowa kilkoma wyrazami. 394 KNAZSl'Y SEMil\TAR sv. Frantiskil Xan rskeh Kr.J!ŻNlrA BANe KA u /STRICA Y76 32. BA i)ll',j Seria: Z TRADYCJI MNISZEJ, J. O. ANSELM GRUN OSB Post- modlitwą ciała i duszy Uzasadnienie rakty i p ostu q pmte na Biblri, wypowiedziach Ojcow Kosera/a, pzsmaclr. dawnyclr mnichów, danych medycyny i doświadczemu autora. 2. Lectio divina 3. Życie w milczeniu Nakład wyczerpany 4. O. ANSELM GRUN OSB Modlitwa chórowa a kontemplacja Modlitwa lilltrgiczna jak i! p ołączeni modlitwy ustnej z duchowej. 5. O. JOHN MAIN OSB Chrześcijańska medytacja Angielski benedyktyn dzieli się doświadczeniem. medytacji, stanowiącym pomost pomrędzy tradycj 'J s ; ho. du a monastycyzmem chrzescl}ansklm. W przygotowaniu: 6-7. O. AUGUSTYN JANKOWSKI OSB Życie mnisze Konferencje o jimdamentaclr życia monastycznego. 8. O. THOMAS MERTON OCSO Życie i świętość Życie chrześcijatlskie jako udział w świętości Boga.