Dr med. Jadwiga Bernardczyk-Meller 2006/2007 Konspekt dla studentów Wydz. Lekarskiego Urazy narządu wzroku. Czerwone oko Zakres materiału: 1. Zespół dziecka bitego. 2. Oparzenia narządu wzroku- chemiczne, termiczne, elektryczne, promieniowanie 3. Urazy narządu wzroku - podział 4. Urazy tępe 5. Urazy przenikające 6. Ciała obce wewnątrzgałkowe 7. Urazy oczodołu 8. I pomoc w oparzeniach i urazach narządu wzroku 9. Czerwone oko- różnicowanie 10. Nagłe przypadki okulistyczne Przykładowe pytania: 1. Wymień podstawowe przyczyny czerwonego oka i omów ich różnicowanie 2. Pierwsza pomoc okulistyczna po oparzeniu kwasem/zasadą 3. Zespół dziecka bitego 4. Postępowanie w przypadku ciała obcego rogówki 5. Diagnostyka ciał obcych wewnątrzgałkowych 6. Rola lekarza rodzinnego w nagłych przypadkach okulistycznych/urazach narządu wzroku Konspekt: 1.Urazy narządu wzroku - bardzo dokładne zebranie wywiadu - czas, miejsce i okoliczności zdarzenia - wywiad dotyczący wcześniejszych chorób i urazów narządu wzroku - alergia - profilaktyka tężca - urazy narządu wzroku często współistnieją z urazami głowy-utrata przytomności, niepamięć, bóle głowy wymagają dalszej diagnostyki neurologicznej/neurochirurgicznej 2.Celem badania chorego z urazem narządu wzroku jest określenie zakresu tego urazu oraz wykluczenie pęknięcia gałki ocznej Jeśli stwierdzimy pęknięcie gałki ocznej lub je podejrzewamy, to dalsze badanie powinno być delikatne i ograniczone do czynności niezbędnych, by nie dopuścić do dalszego wydostawania się zawartości gałki ocznej na zewnątrz
3. Pęknięta gałka oczna Należy zbadać ostrość wzroku, Sprawdzić reakcje źrenic na światło pośrednią i bezpośrednią Wykonać USG lub KT w kierunku obecności ciała obcego wewnątrzgałkowego lub/ i wewnątrzoczodołowego Gałka oczna niepęknięta - pełne badanie okulistyczne ze szczególnym uwzględnieniem badania dna oka przy pełnej mydriazie 4. Zespół dziecka bitego- należy go zawsze podejrzewać u małych dzieci, gdy: Częste hospitalizacje małego dziecka, zwykle w różnych szpitalach Opóźnione zgłaszanie się do lekarza lub szpitala Liczne obrażenia Obrażenia tkanek miękkich o różnym stopniu nasilenia/ w różnym stadium gojenia Obrażenia skóry spowodowane przez oparzenia papierosem Badanie pełne badanie okulistyczne zmiany na dnie oczu oraz badanie pediatryczne, ocena CUN w KT lub NMR Obraz dna oczu: punktowate i plamkowate krwotoki śródsiatkówkowe Krwotoki przedsiatkówkowe- o kształcie łódki Krwotok do ciała szklistego Różnicowanie : uraz okołoporodowy Białaczka Wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego Nadciśnienie złośliwe Bakteryjne zapalenie wsierdzia Idiopatyczna trombocytopenia Niewydolność płucno-sercowa Są to niezwykle rzadkie przyczyny zmian na dnie oczu u małych dzieci Ważna rola lekarza okulisty w rozpoznawaniu tego zespołu postępowanie w przypadku stwierdzenia zespołu bitego dziecka- - zgłoszenie na policję i do służb socjalnych - jest to problem aktualny i nawracający - jeśli się mu nie zapobiegnie, to może doprowadzić do dalszych obrażeń i do śmierci dziecka 5. Oparzenia przedniego odcinka gałki ocznej: Chemiczne Termiczne Elektryczne Promieniowanie 6. Oparzenia chemiczne: Jest to najcięższy w skutkach rodzaj oparzeń Oparzenia spowodowane kwasem -----------martwica skrzepowa tkanek
Oparzenia spowodowane zasadami ----------martwica rozpływna 7. Klasyfikacja oparzeń chemicznych narządu wzroku: : łagodne: umiarkowane ciężkie: uszkodzenie nabłonka rogówki, erozje rogówki, przymglenie rogówki, bez martwicy spojówki i rogówki przymglenie rogówki, minimalna martwica twardówki i spojówki, zatarcie struktur tęczówki obrzęk i przymglenie rogówki, martwica spojówki i twardówki, silny odczyn ze strony tęczówki, możliwa perforacja gałki ocznej nawet w ciągu 2 tygodni od oparzenia 8. Leczenie jest zależne od czasu, który upłynął od oparzenia bezpośrednio po oparzeniu- PŁUKANIE WODĄ usunięcie resztek ciał obcych technika i czas płukania ogólnie leki przeciwbólowe i uspakajające bez badania okulistycznego nie podajemy leków miejscowo do worka spojówkowego OSTRY DYŻUR OKULISTYCZNY 9.Leczenie okulistyczne: Płukanie worka spojówkowego i dróg łzowych Uszkodzenia rogówki - antybiotyk, opatrunek, soczewka kontaktowa, Uszkodzenia spojówki - antybiotyk i masaż, by zapobiegać powstawaniu nieprawidłowych zrostów spojówkowych Zapalenie tęczówki- mydriatyki, sterydy miejscowo (uwaga na współistnienie uszkodzeń rogówki) Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe- beta-blokery miejscowo Utrata przeźroczystości rogówki- przeszczep rogówki Leczenie chirurgiczne innych powikłań 10.Promieniowanie : ultrafioletowe i podczerwone Ultrafiolet: źródła: lampa kwarcowa, łuk elektryczny podczas spawania Objawy - po 6-10 godzinach od ekspozycji- ból, światłowstręt, obrzęk powiek, zaczerwienienie gałki ocznej Leczenie- maść z antybiotykiem, opatrunek/ciemne okulary, środki p-bólowe ogólnie Ustąpienie dolegliwości po 24-48 godzinach
11. Promieniowanie jonizujące - działa toksycznie podczas terapii schorzeń nowotworowych narządu wzroku lub okolic - przekrwienie spojówek - wydzielina w worku spojówkowym - obniżenie czucia rogówki - uszkodzenie rogówki - obrzęk tarczy nerwu II - krwotoki śródsiatkówkowe i zakrzep żyły środkowej siatkówki 12. URAZY MECHANICZNE PODZIAŁ POWIERZCHOWNE - Z PRZERWANIEM CIĄGŁOŚCI - BEZ PRZERWANIA CIĄGŁOŚCI ŚCIANY GAŁKI OCZNEJ ŚCIANY GAŁKI OCZNEJ W URAZACH Z PRZERWANIEM CIĄGŁOŚCI ŚCIANY GAŁKI OCZNEJ ZAWSZE NALEŻY PODEJRZEWAĆ MOŻLIWOŚĆ OBECNOŚCI CIAŁA OBCEGO WEWNĄTRZGAŁKOWEGO 13. Urazy mechaniczne powiek - z przerwaniem ciągłości krawędzi powieki lub bez przerwania - urazy okolicy kąta przyśrodkowego z przerwaniem ciągłości dróg łzowych obraz kliniczny - silne ukrwienie tkanek powoduje silne krwawienie i obrzęk leczenie - zmiany powierzchowne otarcia - leczenie zachowawcze chirurgiczne zaopatrzenie ran 14. Urazy narządu łzowego - urazy okolicy gruczołu łzowego ( po wypadkach komunikacyjnych, po kopnięciu kopytem końskim) - urazy okolicy kąta przyśrodkowego poważne ze względu na możliwość przerwania ciągłości dróg łzowych 15. Otarcie i przedarcie spojówki gałkowej - jako skutek urazu zadanego np. gałązką drewna, palcem, paznokciem - uczucie ciała obcego - w badaniu - ograniczone przekrwienie i przerwaniem ciągłości tkanki (podanie fluoresceiny lub innego barwnika ujawnia wielkość rany) - skaleczenie warstwowe nie wymagają zaopatrzenia chirurgicznego - skaleczenia głębokie, na dużym obszarze- szwy wchłanialne 16. Obrażenia mechaniczne narządu wzroku: Erozja rogówki 17.Uszkodzenie rogówki wywołane przez soczewkę kontaktową - nieprawidłowe zakładanie soczewki lub zdejmowanie - przedłużone noszenie soczewki - ciała obce pomiędzy rogówką a soczewką postępowanie leczenie
18. Ciało obce rogówki - dokładne zebranie wywiadu - pojedyncze lub mnogie - metaliczne, rdza lub kawałek szkła - usunięcie ciała obcego w lampie szczelinowej - leczenie - dolegliwości bólowe po usunięciu mogą występować do 12-24 godzin 19. Głęboko wbite ciało obce w rogówkę - niebezpieczeństwo perforacji rogówki i odpłynięcia cieczy wodnistej z komory przedniej - powinno być usuwane tylko w warunkach sali operacyjnej 20. Skaleczenia perforujące i penetrujące gałki ocznej TRAUMA Uraz tępy gałki ocznej CONTUSIO 21. Wykładniki skaleczenia przenikającego gałki ocznej - obniżona ostrość wzroku - hypotonia - spłycenie lub brak komory przedniej - zmiana kształtu, wielkości lub położenia źrenicy - widoczne w lampie szczelinowej skaleczenie - wypadnięcie zawartości gałki ocznej - silna chemoza spojówki 22. Perforacja gałki ocznej może występować nawet w tych wypadkach, gdy gałka oczna wydaje się na pozór niezmieniona. 23. WEWNĄTRZGAŁKOWE CIAŁA OBCE ; - dokładny wywiad - metody diagnostyczne : badanie w lampie szczelinowej - USG - RTG i lokalizacja ciała obcego z użyciem wskaźników metalicznych - KT 24. CIAŁA OBCE- PODZIAŁ METALICZNE NIEMETALICZNE TOKSYCZNE NIETOKSYCZNE TOKSYCZNE NIETOKSYCZNE MIEDŹ ZŁOTO RZĘSY PORCELANA ŻELAZO SREBRO FRAGM. KAMIEŃ ROŚLINNE OŁOW PLATYNA FRAGM.TKANEK SZKŁO
25.Lokalizacja ciał obcych wewnątrzgałkowych komora przednia 15% soczewka 8% komora ciała szklistego 70% oczodół (podwójna perforacja) 7% 26. Urazy tępe przedniego odcinka gałki ocznej uraz pięścią, piłką tenisow - krwistek HYPHEMA - przemieszczenie przeźroczystej soczewki LUXATIO - SUBLUXATIO - IRIDODIALIZA- oderwanie się tęczówki od podstawy - Pęknięcie ścian oczodołu - Pourazowa mydriaza - zapalenie tęczówki 27. Pourazowe cofnięcie się kąta przesączania - badanie gonioskopowe - pomiar ciśnienia wewątrzgałkowego - leczenie jaskry wtórnej 28. Urazy tępe tylnego odcinka gałki ocznej - pęknięcie naczyniówki - masywny krwotok podnaczyniówkowy - retinopatia pourazowa - obrzęk bieguna tylnego - krwotok do ciała szklistego - oderwanie siatkówki od rąbka zębatego 29. URAZ TĘPY/ PRZENIKAJĄCY Odległe skutki urazu tępego i przenikającego mogą się pojawić nawet po kilku miesiącach czy latach od urazu KONIECZOŚĆ BADAŃ KONTROLNYCH PO KAŻDYM URAZIE 30. URAZY OCZODOŁU Najczęściej uszkodzenie najcieńszej dolnej ściany oczodołu Brzeg kostny zwykle nienaruszony Objawy: podwójne widzenie, zapadnięcie się gałki ocznej, zwężenie szpary powiekowej, ograniczenie ruchomości Diagnostyka: badanie okulistyczne, ruchomość czynna i bierna, USG, KT, NMR
CZERWONE OKO- NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY : BAKTERYJNE ZAPALENIE SPOJÓWEK OSTRY ATAK JASKRY ZAPALENIE TĘCZÓWKI INNE RÓŻNICOWANIE W OPARCIU O : 1/ ostrość wzroku 2/ ciśnienie wewnątrzgałkowe 3/ typ przekrwienia 4/ obecność wydzieliny 5/ wygląd rogówki 6/ ocena komory przedniej 7/ szerokość źrenicy 8/ obecność dolegliwości bólowych 9/ dno oka BAKTERYJNE ZAPALENIE OSTRY ATAK ZAPALENIE TĘCZÓWKI SPOJÓWEK JASKRY OSTROŚĆ WZROKU PRAW. ZNACZNIE MOŻE BYĆ OBNIŻONA OBNIŻONA CIŚNIENIE PRAW. ZNACZNIE PRAW./OBNIŻONE/PODWYŻSZ WEWNĄTRZGAŁKOWE PODWYŻSZONE /TYP PRZEKRWIENIA POWIERZCHOWNE GŁĘBOKIE GŁĘBOKIE OBECNOŚĆ ROPNA NIE NIE WYDZIELINY WYGLĄD ROGÓWKI PRAW. OBRZĘKNIĘTA OSADY I ZROSZENIA OCENA KOMORY PRAW. SPŁYCONA WYSIĘK PRZEDNIEJ SZEROKOŚĆ ŹRENICY PRAW. SZEROKA, WĘŻSZA- ZROSTY OBECNOŚĆ DOLEGLIWOŚCI BÓLOWYCH BRAK AREAKTYWNA SILNE BÓLE, WYMIOTY DNO OKA PRAW. MOGĄ BYĆ ZMINY W OBRĘBIE TARCZY N.II SILNY BÓL OKA PRAW. ZAPALENIE WSPÓLCZULNE -CIĘŻKIE OBUSTRONNE ZAPALENIE ZIARNINUJĄCE BŁONY NACZYNIOWEJ - WYSTEPUJE PO URAZIE PRZENIKAJĄCYM LUB CHIRURGII OKA ( OD 14 DNIA DO WIELU LAT PO URAZIE/ ZABIEGU)
- OBJAWY ZE STR. OKA DOTYCHCZAS ZDROWEGO: ŚWIATŁOWSTRĘT, PRZEKRWIENIE, ZABURZENIA WIDZENIA BARWNEGO, -WAŻNE WŁAŚCIWE LECZENIE OKA PO URAZIE( ENUKLEACJA OKA ŚLEPEGO, O ZNACZNYM STOPNIU USZKODZENIA), ANTYBIOTYKOTERAPIA, STEROIDY NAGŁE PRZYPADKI OKULISTYCZNE WYMAGAJĄCE KONSULTACJI OKULISTYCZNEJ: - URAZY NARZĄDU WZROKU - OPARZENIA - OWRZODZENIA ROGÓWKI - ZAPALENIA TKANEK OCZODOŁU - OSTRY ATAK JASKRY - ZAMKNIĘCIE TĘTN.ŚRODKOWEJ SIATKÓWKI - ODWARSTWIENIE SIATKÓWKI - ZAPALENIE WNĘTRZA GAŁKI OCZNEJ - CHOROBA HORTONA URAZY NARZĄDU WZROKU/ CZERWONE OKO / ROLA LEKARZA RODZINNEGO LEKARZ RODZINNY POWINIEN UMIEĆ UDZIELIĆ PIERWSZEJ POMOCY OKULISTYCZNEJ - PŁUKANIE WORKA SPOJÓWKOWEGO - USUNIĘCIE CIAŁA OBCEGO Z WORKA SPOJÓWKOWEGO, SPOD POWIEKI GÓRNEJ - ZAKROPLENIE KROPLI, ZAŁOŻENIE MAŚCI, OPATRUNEK CIAŁA OBCE Z ROGÓWKI POWINNY BYĆ USUWANE W LAMPIE SZCZELINOWEJ LEKARZ RODZINNY NIE POSIADAJĄCY W SWOIM GABINECIE LAMPY SZCZELINOWEJ I TONOMETRU NIE POWINIEN LECZYĆ CZERWONEGO OKA. NIEWŁAŚCIWA DIAGNOZA MOŻE DOPROWADZIĆ DO ZNACZNEGO USZKODZENIA NARZĄDU WZROKU DO ŚLEPOTY WŁĄCZNIE