Finansowanie działalności z funduszy UE. Instrumenty dla małych i średnich firm

Podobne dokumenty
Bony na innowacje dla MŚP. Poddziałanie Program Operacyjny Inteligentny Rozwój

Współpraca nauki z biznesem poddziałanie Bony na innowacje dla MŚP - POIR.

Bony na innowacje - współpraca nauki z biznesem (doświadczenia i plany na przyszłość)

Współpraca nauki z biznesem poddziałanie Bony na innowacje dla MŚP - POIR.

30 marca 2017 r. Kryteria wyboru projektów

Możliwości finansowania badań w ramach Bonów Na Innowacje

Monika Antonowicz Departament Usług Proinnowacyjnych Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

Finansowanie rozwoju firm w oparciu o fundusze UE Bony na innowacje

Jacek Zagórski Departament Usług Proinnowacyjnych Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

Oferta PARP w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój

Instrumenty wspierania rozwoju MSP i współpraca z nauką

Proinnowacyjne usługi dla przedsiębiorstw. Program Operacyjny Inteligentny Rozwój

ŚRODA Z FUNDUSZAMI FUNDUSZE EUROPEJSKIE NA LATA DLA PRZEDSIĘBIORCÓW. EFRR 8,6 mld euro. Cel szczegółowy:

CENTRUM FUNDUSZY EUROPEJSKICH. Wsparcie dla przedsiębiorców ze środków UE w latach

WSPARCIE W ZAKRESIE DZIAŁALNOŚCI BADAWCZEJ PRZEDSIĘBIORSTW W RAMACH POIR Opracował: Radosław Ostrówka

21 marca 2016 r. Kryteria wyboru projektów

2 czerwca 2015 r. Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Kryteria wyboru projektów

WSPARCIE W ZAKRESIE DZIAŁALNOŚCI BADAWCZEJ PRZEDSIĘBIORSTW

KOMPLEKSOWE DORADZTWO UNIJNE Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego Działanie 1.2 Badania i innowacje w przedsiębiorstwach Poddziałan

Bony na innowacje dla MŚP

Spotkanie informacyjne dot. poddziałania Proinnowacyjne usługi IOB dla MSP

Fundusze na innowacje

Instrumenty wsparcia przedsiębiorców w ramach POIR

Działanie 1.1 Projekty badawczo-rozwojowe przedsiębiorstw

Finansowanie działalności z funduszy UE. Instrumenty dla małych i średnich firm

Możliwości wsparcia lubuskich przedsiębiorstw w Krajowych Programach Operacyjnych - aktualne nabory wniosków

1. Programy regionalne.

Wsparcie na inwestycje i wzornictwo. Izabela Banaś Warszawa, 8 czerwca 2015r.

KRAJOWE I REGIONALNE PROGRAMY OPERACYJNE NA LATA

CO NOWEGO W RPO WK-P dla PRZEDSIĘBIORCÓW? Opracował: Lech Światły

Działanie 1.2 Badania i innowacje w przedsiębiorstwach. B. duży bon na innowacje. nazwa kryterium definicja kryterium oceniający ocena waga rodzaj

Finansowanie działalności z funduszy UE. Instrumenty dla małych i średnich firm

Wsparcie dla projektów innowacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego

MAŁOPOLSKI REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY NA LATA Kraków, Marzec 2015 r.

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój (POIR), Poddziałanie "Badania przemysłowe i prace rozwojowe realizowane przez przedsiębiorstwa"

nazwa kryterium definicja kryterium oceniający ocena waga rodzaj ocena formalno-merytoryczna

Finansowanie działalności z funduszy UE. Instrumenty dla małych i średnich firm

Badania na rynek konkurs 2018 dla małych i średnich przedsiębiorców

Ostró w Wielkópólski,

Rola PARP przy wdrażaniu programów dla przedsiębiorców

Wsparcie innowacyjności i komercjalizacji badań naukowych

Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój Częstochowa, r.

Wsparcie na projekty B+R przedsiębiorstw, dostępne w 2017 roku w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Kryteria wyboru projektów

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA WSPÓŁPRACY NAUKA-BIZNES

Wersja z dnia 7 września 2015 r. Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Kryteria wyboru projektów

Dolnośląski Bon na Innowacje. INSPIRACJE INNOWACJE ROZWÓJ

Sposoby finansowania projektów B+R w perspektywie finansowej

Spotkanie informacyjne

Fundusze unijne dla przedsiębiorców wdrażane przez PARP, ze szczególnym uwzględnieniem dofinansowania na tworzenie i świadczenie e-usług

Ogłoszenie o przedłużeniu naboru Wniosków o udzielenie Grantu w ramach projektu pn.: Dolnośląski Bon na Innowacje

Wsparcie PARP na rozwój przedsiębiorstw z funduszy Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój

Załącznik do Uchwały Nr 1/18 Komitetu Monitorującego RPO WM na lata z dnia 31 stycznia 2018 r.

Ochrona własności przemysłowej

FUNDUSZE EUROPEJSKIE monitoring konkursów dla przedsiębiorstw

Wsparcie PARP dla Małych i Średnich przedsiębiorstw

FORMULARZ OFERTY. FORMULARZ OFERTOWY nr... z dnia...

Wzór na konkurencję Program Operacyjny Polska Wschodnia

FUNDUSZE EUROPEJSKIE monitoring konkursów dla przedsiębiorstw

Uchwała nr 12/15 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata z dnia 26 czerwca 2015 r.

Środki finansowe z Funduszy Europejskich na rozwój przedsiębiorców. Agnieszka Zaremba, Lech Światły

ul. Tadeusza Szeligowskiego 8 lok Lublin Tel. / fax: (81) biuro@consultrix.com.pl

DOTACJE NA B+R. ncbr.gov.pl. #NCBRdlaFirm

Dotacje na innowacje wybrane nabory wniosków w ramach POIR i POPW. Białystok, r.

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO

SPOTKANIE INFORMACYJNE

Inteligentne specjalizacje Województwa Małopolskiego. Szanse i możliwości rozwoju przedsiębiorczości z wykorzystaniem środków RPO WM

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO NA LATA Działanie Projekty Badawczo-Rozwojowe Przedsiębiorstw

Możliwości wsparcia przedsiębiorców w zakresie działalności B+R oraz innowacyjnej z Programu Inteligentny Rozwój

Fundacja Małopolskie Centrum Transferu Technologii

Wsparcie dla przedsiębiorstw w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata

Programy pomocowe UE dla MŚP

FORUM PRACODAWCÓW Grzegorz Studziński Specjalista ds. transferu technologii Broker Wydziału

Marek Szczepanik Zastępca Prezesa PARP

Wydatki inwestycyjne, usługi doradcze lub eksperymentalne prace rozwojowe

Możliwości finansowania ze środków europejskich w perspektywie finansowej UE na lata

mazowieckim wynosi: ,00 zł, innym niż mazowieckie wynosi: ,00 zł.

FUNDUSZE EUROPEJSKIE na rozwój przedsiębiorców. Program Operacyjny Polska Wschodnia

Podstawowe informacje. Konkurs 1.1.1/2015 SZYBKA ŚCIEŻKA

Dokument dostępny jest na stronie internetowej: i

Plan prac na 2019 rok konkursy WRPO i zmiany w obszarach inteligentnych specjalizacji

Uchwała nr 16/18 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata z dnia 16 kwietnia 2018 r.

Wsparcie na innowacje dla przedsiębiorców - PARP perspektywie finansowej

Wsparcie na innowacje dla przedsiębiorców - PARP perspektywie finansowej

Możliwości współpracy z przedsiębiorstwami i finansowania projektów B+R

Wsparcie przedsiębiorstw z Funduszy Europejskich

Typ projektów mogących uzyskać dofinansowanie. Priorytet I. Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstwa

Dolnośląski Bon na Innowacje. INSPIRACJE INNOWACJE ROZWÓJ Marek Stankiewicz DARR S.A.

Załącznik do Uchwały Nr 1/19 Komitetu Monitorującego RPO WM na lata z dnia 30 stycznia 2019 r.

INSTYTUCJA ZARZĄDZAJĄCA INSTYTUCJA CERTYFIKUJĄCA INSTYTUCJA POŚREDNICZĄCA

Wersja z dnia 7 września 2015 r. Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Kryteria wyboru projektów

SEKTOROWY PROGRAM BADAŃ NAUKOWYCH I PRAC ROZWOJOWYCH INNOMOTO

Instrumenty II i III osi priorytetowej Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój

Piotr Kryjom WARSZTATY. Departament Wsparcia Instytucji Otoczenia Biznesu Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Warszawa, 12 września 2011 r.

Program Operacyjny Innowacyjny Rozwój harmonogram konkursów 2015

KREDYT NA INNOWACJE TECHNOLOGICZNE w Programie Inteligentny Rozwój. Marek Mystkowski Departament Programów Europejskich BGK

dotyczące realizacji usług badawczych dla firmy Makolab S.A.

Katowice, Zapytanie ofertowe nr 01/09/2017

Oferta PARP z funduszy UE w latach

Programy Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w 2015 r. Programy Operacyjne, finansowanie prac B+R

Transkrypt:

Seminarium z cyklu Europejskie Przedsiębiorstwo Finansowanie działalności z funduszy UE. Instrumenty dla małych i średnich firm 28 kwietnia 2017 r., Warszawa www.een.org.pl www.een.org.pl

2017 Jacek Zagórski Departament Usług Proinnowacyjnych Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Poddziałanie 2.3.2 POIR Bony na innowacje dla MŚP Warszawa, 28 kwietnia 2017 r.

Doświadczenia i teraźniejszość Bon na innowacje Nawiązanie/ inicjowanie współpracy przedsiębiorcy z jednostkami naukowymi. Zakup usługi, która dotyczy rozwoju produktu lub technologii przedsiębiorcy wsparcie do 15 tyś zł. Pilotaż uruchomiony w 2008 roku realizowany do 2014 roku (VII edycji). Program finansowany przez Ministerstwo Gospodarki ze środków budżetu państwa. Ewaluacja Programu stała się podstawą do stworzenia programu Wsparcie w ramach dużego bonu. Wsparcie w ramach dużego bonu rozwój współpracy przedsiębiorcy z jednostkami naukowymi. Zakup usługi polegającej na opracowaniu nowego wyrobu, projektu wzorniczego, nowej technologii produkcji albo na znaczącym ulepszeniu wyrobu lub technologii produkcji wsparcie do 50 tyś zł. Pilotaż uruchomiony w 2013 roku, realizowany do 2015 r (III edycje). Program finansowany przez Ministerstwo Gospodarki ze środków budżetu państwa. Pozytywny odbiór Programu stał się postawą do kontynuacji w ramach nowej perspektywy finansowej. Bony na innowacje dla MŚP Poddziałanie 2.3.2. POIR stymulowanie współpracy przedsiębiorców z jednostkami naukowymi. Zakup usługi polegającej na opracowaniu nowego wyrobu, projektu wzorniczego, nowej technologii, nowej usługi lub znacząco ulepszonego wyrobu, technologii produkcji, znacząco ulepszonej usługi. Poddziałanie finansowane ze środków EFRR.

Budżet 2016 Budżet 62,5 mln zł Wybrano 204 projekty 44 327 717,87 zł 2015 Dofinansowanie dla 180 projektów o wartości 37 766 147,59 zł Budżet 2014 2020 80,67 mln EUR

Cel Stymulowanie współpracy nauki z przedsiębiorcami

MŚP - Potrzeba - Pomysł - Wybór jednostki naukowej - Zindywidualizowana usługa - Usługa dostosowana do potrzeb przedsiębiorcy Jednostka Naukowa - Doświadczenie - Zaplecze naukowe - Kadra naukowa Wniosek

Zasady wsparcia w poddziałaniu

Bony na innowacje dla MŚP - zakres wsparcia WYRÓB TECHNOLOGIA PROJEKT WZORNICZY USŁUGA

Bony na innowacje dla MŚP - zakres wsparcia Na co? W ramach Poddziałania udzielane będzie wsparcie na zakup usługi badawczo-rozwojowej, której może towarzyszyć: 1) innowacja nietechnologiczna (organizacyjna, marketingowa), 2) zakup materiałów, jeśli będą towarzyszyły usłudze głównej (technologicznej). Dla kogo? Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa.

Wysokość dofinansowania Minimalna wartość wydatków kwalifikowanych - 60 000,00 zł Minimalna wartość kwoty dofinansowania 51 000,00 zł Maksymalna wartość wydatków kwalifikowanych 400 000,00 zł Maksymalna wartość kwoty dofinansowania 340 000,00 zł Intensywność dofinansowania: 85% w przypadku mikro i małych przedsiębiorców Dofinansowanie stanowi pomoc de minimis zgodnie z zasadami określonymi w Rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis.

Bony na innowacje dla MŚP Wybór jednostki naukowej Wybór powinien być przeprowadzony zgodnie z zasadami przejrzystości, uczciwej konkurencji i równego traktowania na podstawie Wytycznych kwalifikowalności oraz wytycznych POIR z uwzględnieniem szczegółowych warunków wynikających z zasad Poddziałania. Wybór wykonawcy należy przeprowadzić przed złożeniem wniosku o dofinansowanie. Zapytanie ofertowe i formularz odpowiedzi powinny uwzględniać zakres pól wniosku o dofinansowanie, w tym konieczność przedstawienia szczegółowej specyfikacji kosztów usługi i uzasadnienia wysokości w ofercie kosztów, ich niezbędności. Wybór wykonawcy powinien zostać dokonany spośród jednostek naukowych wymienionych w kryterium merytorycznym nr 1. Wnioskodawca nie może rozpocząć realizacji projektu przed złożeniem wniosku o dofinansowanie. Za rozpoczęcie realizacji projektu zostanie uznane zawarcie umowy pomiędzy wnioskodawcą a wykonawcą, będącej prawnie wiążącym zobowiązaniem. Przed złożeniem wniosku o dofinansowanie projektu możliwe jest zawarcie umowy warunkowej z wykonawcą usługi.

Bony na innowacje dla MŚP - Kryteria oceny merytorycznej Kryteria od 1-5 min. 1 pkt. Kwalifikowalność podmiotowa wykonawcy usługi. Projekt jest zgodny z zakresem działania, a cel projektu jest uzasadniony i racjonalny. Projekt wpisuje się w Krajowe Inteligentne Specjalizacje. Wydatki kwalifikowalne są uzasadnione i racjonalne. Wskaźniki projektu są obiektywnie weryfikowalne, odzwierciedlają założone cele projektu, adekwatne do projektu. Kryteria od 6-7 Stopień gotowości wdrożeniowej rezultatu projektu (wyrobu, usługi, projektu wzorniczego lub technologii produkcji). Włączenie końcowych użytkowników w proces tworzenia nowego lub znacząco ulepszonego produktu (wyrobu, usługi) projektu wzorniczego lub technologii produkcji.

Bony na innowacje dla MŚP - Kryteria oceny merytorycznej Wykonawcą usługi jest jednostką naukową w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. z 2014 r., poz. 1620, z późń. zm.) posiadającą siedzibę na terytorium RP: a) posiadającą przyznaną kategorię naukową A+, A albo B, o której mowa w art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki lub; b) spółką celową uczelni, o której mowa w art. 86a ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym lub spółka celowa jednostki naukowej lub; c) centrum transferu technologii uczelni lub; d) przedsiębiorcą posiadającym status centrum badawczo rozwojowego w rozumieniu ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej lub; e) akredytowanym laboratorium (posiadającym akredytację Polskiego Centrum Akredytacji) lub notyfikowanym laboratorium przez podmioty wymienione w art. 21 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności.

Bony na innowacje dla MŚP - Kryteria oceny merytorycznej Projekt jest zgodny z zakresem działania, a cel projektu jest uzasadniony i racjonalny Cel i zakres - projekt polega na opracowaniu przez jednostkę naukową dla przedsiębiorcy nowego lub znacząco ulepszonego produktu (wyrobu, usługi), technologii produkcji lub nowego projektu wzorniczego. Uzasadnienie - w przypadku innowacji produktowej należy wykazać, że produkt zaspokoi faktyczne zapotrzebowanie konsumentów i będzie konkurencyjny względem innych, podobnych produktów oferowanych na rynku, a w przypadku innowacji procesowej należy wykazać pozytywny wpływ rezultatu projektu na cykl produkcyjny w przedsiębiorstwie oraz innych potencjalnych jej użytkowników lub znaczące podniesienie jakości świadczonych usług. Racjonalność należy wykazać, że rezultat projektu jest możliwy do osiągnięcia, jest osiągalny z punktu widzenia poziomu rozwoju nauki, potencjału badawczego i merytorycznego Wykonawcy usługi, a rezultat usługi możliwy jest do wdrożenia przez Wnioskodawcę (ocena zdolności organizacyjnej Wnioskodawcy do wykorzystania efektów projektu).

Bony na innowacje dla MŚP - Kryteria oceny merytorycznej Projekt wpisuje się w Strategię Krajowej Inteligentnej Specjalizacji (KIS) W ramach oceny kryterium weryfikacji podlega, czy przedmiot projektu oraz rozwijana działalność Wnioskodawcy poprzez realizację projektu wpisuje się w dokument strategiczny pt. Krajowa Inteligentna Specjalizacja. Krajowa Inteligentna Specjalizacja (KIS) stanowi załącznik do Programu Rozwoju Przedsiębiorstw przyjętego przez Radę Ministrów w dniu 8 kwietnia 2014 r. (zgodnie z wersją dokumentu aktualną na dzień ogłoszenia konkursu). KIS jest dokumentem otwartym, który będzie podlegał ciągłej weryfikacji i aktualizacji w oparciu o system monitorowania oraz zachodzące zmiany społeczno-gospodarcze. Wydatki kwalifikowana są uzasadnione i racjonalne Wydatki kwalifikowane to: - zakup usługi, - materiały niezbędne do wyświadczenia usługi (do 15% całkowitej kwoty kosztów kwalifikowalnych projektu), - zakup usługi dotyczącej innowacji nietechnologicznej, jeśli usługa ta towarzyszy usłudze związanej z opracowaniem (do 15% całkowitej kwoty kosztów kwalifikowalnych projektu). Wydatki uzasadnione - to potrzebne i bezpośrednio związane z realizacją działań uznanych za kwalifikowane i zaplanowane w projekcie. Wydatki racjonalne - ich wysokość musi być dostosowana do zakresu zaplanowanych czynności.

Bony na innowacje dla MŚP - Kryteria oceny merytorycznej Stopień gotowości wdrożeniowej rezultatu projektu (wyrobu, usługi, projektu wzorniczego lub technologii produkcji) Opracowanie przez jednostkę naukową nowego lub znacząco ulepszonego produktu (wyrobu, usługi), technologii produkcji lub nowego projektu wzorniczego. Wdrożenie-stopień gotowości rozwiązania opracowanego przez jednostkę naukową umożliwia jego wdrożenie. Dokumentacja: Receptura Opracowanie Wykonanie prototypu. Demonstracja, sprawdzenie, testowanie w warunkach laboratoryjnych lub zbliżonych do rzeczywistych. Testy fizycznej formy projektu wzorniczego Wykonanie serii próbnej Określenie ostatecznej formy produktu gotowego do komercjalizacji.

Bony na innowacje dla MŚP - Kryteria oceny merytorycznej Włączenie końcowych użytkowników w proces tworzenia nowego lub znacząco ulepszonego produktu (wyrobu, usługi), projektu wzorniczego lub technologii produkcji Włączenie końcowych użytkowników w proces tworzenia nowego lub znacząco ulepszonego wyrobu, usługi projektu wzorniczego lub technologii produkcji poprzez ich udział w testowaniu, recenzowaniu, opiniowaniu nowego rozwiązania, usługi, prototypu wyrobu, badając w ten sposób odbiór rynku na projektowane innowacje (proof of market). Za włączenie końcowych użytkowników odpowiada Wykonawca usługi (stanowi to części usługi jednostki naukowej)

Bony na innowacje dla MŚP - schemat realizacji projektów Wybór Wyko nawcy Złożenie wniosku do PARP Ocena wniosku Zawarcie umowy Realizacja usługi Zapłata przez Beneficjenta za realizację usługi Złożenie przez Beneficjenta wniosku o płatność i refundacja poniesionych wydatków

Bony na innowacje dla MŚP najczęściej popełniane błędy 1. W przypadku gdy pełnomocnik reprezentuje Wnioskodawcę - nieprawidłowo udzielone pełnomocnictwo, brak pełnomocnictwa. 2. Wydatki ogółem i kwalifikowane są równe, pomimo że Wnioskodawca ma prawną możliwość odzyskania VAT-u. Wpisano VAT. 3. Niewystarczająca charakterystyka rynku docelowego, zapotrzebowania na produkt, zdolności organizacyjnej Wnioskodawcy. 4. Ogólnie określone zadania i przypisane im działania, rezultaty. 1 zadanie opisane w 1 zdaniu. 5. Wybór KIS odnoszący się do narzędzi wykorzystywanych przy realizacji projektu, nie zaś do wspieranej projektem działalności przedsiębiorcy. 6. Zawyżone wydatki kwalifikowalne - brak uzasadnienia wysokości poszczególnych kosztów, brak ich szczegółowej specyfikacji.

Bony na innowacje dla MŚP 2017/2018 Nabór podzielony na etapy Wnioski o dofinansowanie mogą być składane w okresie od 8 czerwca 2017 r. do 8 lutego 2018r. (w ostatnim dniu naboru do godz. 16:00.00). Budżet naboru 65 000 000,00 zł. Konkurs podzielony jest na etapy. Etap konkursu obejmuje nabór wniosków w okresie dwumiesięcznym, a następnie ich ocenę oraz opublikowanie listy ocenionych projektów zawierającą przyznane oceny z wyróżnieniem projektów wybranych do dofinansowania. terminy Terminy zamykania poszczególnych etapów: Do 8 sierpnia 2017 r. Do 9 października 2017 r. Do 10 grudnia 2017 r. Do 8 lutego 2018 r.

Bony na innowacje dla MŚP ważne dokumenty specyficzne Regulamin konkursu wraz z załącznikami, Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (Dz.U. z 2014 r., poz. 1620, z późn. zm.), Rejestr jednostek naukowych: strona internetowa https://polon.nauka.gov.pl/opi/aa/rejestry/nauka?execution=e5s1 strona internetowa http://poir.parp.gov.pl/dokumentacja/dokumentacja-do-poddzialania-2-3-2-bonyna-innowacje-dla-msp-2016-r Pytania i odpowiedzi.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Szczegółowe informacje są dostępne na stronie internetowej www.parp.gov.pl Centrum pomocy: Formularz kontaktowy dostępny na stronie internetowej PARP Informatorium: - adres poczty elektronicznej: info@parp.gov.pl; - telefon numer 22 432 89 91 (92, 93)