Zaliczenie Bazy Wykład 1: Wprowadzenie do baz Semestr 1 Wykład: Podstawowe informacje z zakresu baz - relacyjne bazy, DDL, SQL, indeksy, architektura baz Pracownia specjalistyczna: projekt bazy, SQL, Access Małgorzata Krtowska Katedra Oprogramowania e-mail: mmac@ii.pb.bialystok.pl Bazy (studia zaoczne) 2 Literatura Jeffrey D. Ullman, Jennifer Widom, Podstawowy wykład z baz, WNT 1999 Lech Banachowski, Agnieszka Chdzyska, Elbieta Mrówka- Matejewska, Krzysztof Matejewski, Krzysztof Stencel, Bazy. Wykłady i wiczenia, Wydawnictwo PJWSTK, 2003 Strony WWW http://www.wsp.krakow.pl/~wmkolasa/bazy/101.html http://www.w3schools.com/sql/default.asp Paul Beynon-Davies, Systemy baz, WNT, 1998 Bazy (studia zaoczne) 3 Bazy (studia zaoczne) 4
Plan wykładu System bazy Baza System zarzdzania baz Modele System bazy Składniki systemu bazy baza model system zarzdzania baz (SZBD) Architektura klient-serwer Historia Relacyjne bazy Scenariusze powstawania systemu bazy przyrostowo ( kawałek-po-kawałku ) system zintegrowany Bazy (studia zaoczne) 5 Bazy (studia zaoczne) 6 Pojcie bazy zbiór istniejcy przez długi czas dotyczy pewnego fragmentu rzeczywistoci zwizanego z firm, organizacj, itp. jest z reguły czci systemu informacyjnego obsługujcego zapotrzebowania informacyjne zwizane z tym fragmentem rzeczywistoci Właciwoci bazy Współdzielenie Integracja baza jest zbiorem bez niepotrzebnie powtarzajcych si lub zbdnych informacji Integralno dokładne odzwierciedlenie obszaru analizy, którego jest modelem Bezpieczestwo Abstrakcja baza nie jest dokładnym modelem rzeczywistoci, a jedynie jej wycinku Niezaleno celem jest sytuacja, w której organizacja jest niewidoczna dla uytkowników i programów korzystajcych z Bazy (studia zaoczne) 7 Bazy (studia zaoczne) 8
Model Model jako architektura - zbiór zasad posługiwania si danymi: Definicja. Zbiór reguł okrelajcych, jaka jest struktura. Operowanie danymi. Zbiór reguł okrelajcych, jak operuje si danymi. Integralno. Zbiór reguł okrelajcych, które stany bazy s poprawne. Typy modeli: Proste modele - struktury rekordów zgrupowanych w strukturach plików Klasyczne modele : hierarchiczne, sieciowe, relacyjne Semantyczne modele Obiektowe modele Model jako projekt Model zintegrowany, niezaleny od implementacji zbiór wymaga dotyczcy dla pewnej aplikacji. Model w tym sensie jest wan czci składow kadej specyfikacji systemów informacyjnych Bazy (studia zaoczne) 9 Bazy (studia zaoczne) 10 System zarzdzania baz (SZBD) Database management system (DBMS) Składowe SZBD Zorganizowany zbiór narzdzi umoliwiajcy dostp i zarzdzanie jedn lub wicej bazami. SZBD jest powłok, która otacza baz i za pomoc której dokonuj si wszystkie operacje na bazie. Funkcje SZBD: Umoliwienie utworzenia nowej bazy i okrelenie jej schematu Przechowywanie Obsługa zapyta (ang. query) Zapewnienie wielodostpnoci Ochrona i zapewnienie integralnoci Modyfikacje schematu Zapytania Procesor zapyta Moduł zarzdzania pamici Dane Metadane Aktualizacje Moduł zarzdzania transakcjami Bazy (studia zaoczne) 11 Bazy (studia zaoczne) 12
Moduł zarzdzania pamici Moduł zarzdzania plikami przechowuje dane o miejscu zapisania plików na dysku i na polecenie modułu zarzdzania buforami przesyła zawarto bloku lub bloków gdzie jest zapamitany dany plik Moduł zarzdzania buforami obsługuje pami operacyjn. Wybiera w pamici operacyjnej strony, które zostan przydzielone dla wybranych bloków. Moduł zarzdzania zapytaniami Zadaniem modułu jest przekształcenie zapytania lub operacji na bazie w cig polece dajcych dostarczenia okrelonych, takich jak konkretne krotki zadanej relacji lub fragmenty indeksu relacji Najtrudniejsza operacja: optymalizacja zapytania Bazy (studia zaoczne) 13 Bazy (studia zaoczne) 14 Moduł zarzdzania transakcjami Transakcja - nieformalna grupa operacji przeznaczonych do wykonania razem w jednym cigu, jako dua operacja jednostkowa Właciwoci (ACID): niepodzielno (atomicity) - cała transakcja powinna zosta przeprowadzona, albo aden z jej elementów nie zostanie uwzgldniony spójno (consistency) - np. miejsce w danym rejsie lotniczym nie moe by przydzielone dwóm rónym pasaerom izolacja (isolation) - brak wpływu transakcji na siebie przy jednoczesnym ich przetwarzaniu trwało (durability) - po zakoczeniu transakcji jej wynik nie moe zosta utracony Transakcje Podstawowe rozwizania techniczne zapewniajce właciwoci ACID: Blokady - blokowanie elementu elementu, którego dotyczy wykonywana włanie transakcja Po załoeniu blokady dane s niedostpne dla innych transakcji. Logi - dokumentowanie operacji tzn. rozpoczcie kadej transakcji, zmiany dokonywane w bazie przez transakcje oraz zakoczenie transakcji Log jest przechowywany w pamici stałej. Zatwierdzanie transakcji - gdy transakcja koczy działanie, jest gotowa do zatwierdzenia zmiany kopiowane s do logu, dopiero potem nastpuje aktualizacja. Bazy (studia zaoczne) 15 Bazy (studia zaoczne) 16
Systemy baz Architektura klient-serwer Konstruowanie bazy Zestaw narzdzi SZBD serwer Interfejs SZBD klienci wiat rzeczywisty Jdro SZBD Baza Model Typowe funkcje strony serwera aplikacji: - przechowywanie i organizacja dostpu do - wykonywanie instrukcji jzyka SQL - sprawowanie kontroli nad spójnoci - zarzdzanie zasobami bazy, w tym kontami uytkowników Typowe funkcje aplikacji po stronie klienta: kontakt z uytkownikiem: przyjmowanie od niego zlece na operacje, wykonywanie tych zlece lub przesyłanie ich w postaci instrukcji jzyka SQL do serwera bazy Bazy (studia zaoczne) 17 Bazy (studia zaoczne) 18 Historia 1961 - Integrated Data Store IDS - pierwszy SZBD, pocztek sieciowego modelu 1965-70 - Information Management System IMS (IBM) - hierarchiczny model 1970 - Edgar F. Codd (IBM): Relacyjny model dla duych, współuytkowanych banków informacji 1971 - CODASYL - sieciowy model pocztek lat 70 - prototyp jzyka SQL o nazwie Sequel (IBM) 1973 - pierwszy SZ relacyjn BD - system R w firmie IBM 1979 - firma Relational Software (póniej Oracle) wprowadziła na rynek pierwsz komercyjn wersj SZ relacyjn BD 1987 - pierwszy standard jzyka SQL (ISO) lata 80 - badania nad dedukcyjnymi i obiektowymi BD 1997 - standard obiektowych baz ODMG 2.0 1999 nieoficjalna wersja standardu jzyka obiektowo-relacyjnych baz (SQL 1999) lata 90 - rozszerzenie baz o nowe aspekty - architektury wielowarstwowe; rozproszenie; równoległo; Internet; hurtownie ; multimedia; GIS Bazy (studia zaoczne) 19