KONFERENCJA NA TEMAT NORMALIZACJI GŁOŚNOŚCI DŹWIĘKU W MEDIACH W OPARCIU O REKOMENDACJĘ R128 EUROPEJSKIEJ UNII NADAWCÓW Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie 23 kwietnia 2015 r. godz. 9.30 PLAN KONFERENCJI: 9.30 9.45 POWITANIE I OTWARCIE KONFERENCJI 9.45 10.00 OMÓWIENIE PRZEBIEGU KONFERENCJI. IDEA NORMALIZACJI GŁOŚNOŚCI KOMENTARZ WPROWADZAJĄCY Jakub Stadnik UMFC 10.00 12.00 LUFS IS IN THE AIR Florian Camerer EBU tłumaczenie: Grzegorz Morkowski 12.00 12.15 DYSKUSJA, PYTANIA DO PRELEGENTA 12.15 12.30 PRZERWA KAWOWA 12.30 13.00 GŁOŚNOŚĆ - REKOMENDACJA R128 EBU I DOKUMENTY TOWARZYSZĄCE Grzegorz Morkowski 13.00 13.30 ROZPORZĄDZENIE KRRIT W SPRAWIE SPOSOBU PROWADZENIA W PROGRAMACH RADIOWYCH I TELEWIZYJNYCH DZIAŁALNOŚCI REKLAMOWEJ I TELESPRZEDAŻY OMÓWIENIE ZAŁOŻEŃ Marek Borzykowski Media Inventions s.c. i Jakub Stadnik UMFC 13.30 14.00 REKOMENDACJA R128 W TELEWIZJI POLSKIEJ S.A. Andrzej Białczyk TVP S.A.
14.00 14.15 JUBILEUSZ 60-LECIA WYDZIAŁU REŻYSERII DŹWIĘKU Witold Osiński UMFC 14.15 15.00 PRZERWA OBIADOWA 15.00 15.30 POSTPRODUKCJA W ŚWIECIE LUFS ÓW Tomasz Dukszta UMFC 15.30 16.00 PRZEGLĄD NARZĘDZI STUDYJNYCH DO POMIARU GŁOŚNOŚCI DŹWIĘKU Artur Mitrosz UMFC ORGANIZATORZY: Wydział Reżyserii Dźwięku Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji ABSTRAKTY WYSTĄPIEŃ LUFS IS IN THE AIR Florian Camerer EBU Od kilku lat rewolucja związana z normalizacją głośności dźwięku zatacza coraz szersze kręgi, dotyczy to zwłaszcza telewizji. Nie znaczy to jednak, że należy się w związku z tym zatrzymać albo spocząć na laurach. Wiele innych obszarów wciąż oczekuje na tę Dobrą Nowinę chociażby radio, osobiste odtwarzacze muzyki czy kino. W Europie, w ramach EBU (Europejskiej Unii Nadawców), działa grupa robocza PLOUD zajmująca się głośnością dźwięku. Grupa ta jest odpowiedzialna za formułowanie odpowiednich zaleceń i rozwija swoją działalność w niektórych wspomnianych uprzednio obszarach. Podczas swojego wykładu przewodniczący grupy PLOUD Florian Camerer omówi zmiany wprowadzone do dokumentu głównego Rekomendacji R128, jak również prace towarzyszące tym procesom. Zostaną także zaprezentowane szczegółowe informacje dotyczące m.in znaczenia oraz stosowania parametru zakresu głośności (Loudness Range LRA) oraz zastosowania pomiarów głośności i normalizacji dźwięku w kinie, gdzie również (niestety) zaobserwowano zjawisko tzw. wojny na głośność (loudness war). GŁOŚNOŚĆ - REKOMENDACJA R128 EBU I DOKUMENTY TOWARZYSZĄCE Grzegorz Morkowski Omówienie dokumentów ITU-R i EBU dotyczących zagadnienia głośności lub związanych z głośnością (definicje, pomiary, wskazówki). Orientacyjne i krótkie wprowadzenie do treści
zaleceń EBU R128 oraz ITU-R BS.1770 (algorytmy pomiaru głośności), dokumentów uzupełniających EBU - Tech 3341 (pomiar "EBU Mode"), EBU - Tech 3342 (zakres głośności), EBU - Tech 3343 (wskazówki odnośnie produkcji) i EBU - Tech 3344 (wskazówki odnośnie dystrybucji). ROZPORZĄDZENIE KRRIT W SPRAWIE SPOSOBU PROWADZENIA W PROGRAMACH RADIOWYCH I TELEWIZYJNYCH DZIAŁALNOŚCI REKLAMOWEJ I TELESPRZEDAŻY OMÓWIENIE ZAŁOŻEŃ Marek Borzykowski Media Inventions s.c. Jakub Stadnik UMFC W prezentacji omówiona zostanie metodyka pomiarów głośności reklam i telesprzedaży w programach radiowych i telewizyjnych ujęta w rozporządzeniu KRRiT z 30 czerwca 2011 r. Zaprezentowane zostaną zmiany uregulowań wprowadzone w nowelizacji rozporządzenia na początku 2012 r. skutkujące zmianami zasad i metod pomiaru. Przedstawione zostaną zarówno problemy, na które napotykają się nadawcy podczas wdrażania regulacji prawnych, jak i przykłady prawidłowej interpretacji rozporządzenia. Zaprezentowane zostaną również wyniki pomiarów programów telewizyjnych nadawanych w emisji DVB-T oraz na platformach satelitarnych przeprowadzonych w październiku i listopadzie 2014 r. oraz analiza wyników i wnioski. Istotną częścią prezentacji będzie analiza błędów w realizacji programów i ich wpływu na wyniki pomiarów. REKOMENDACJA R128 W TELEWIZJI POLSKIEJ S.A. Andrzej Białczyk TVP S.A. W referacie omówiona zostanie koncepcja wdrażania normalizacji głośności w Telewizji Polskiej S.A., przedstawione zostaną przykłady zastosowanych rozwiązań, nowe standardy techniczne oraz wybrane problemy związane ze spełnieniem wymogów rozporządzenia KRRiT z 30 czerwca 2011 r. Omówione zostaną również aspekty związane z różnicami poziomów głośności między programami nadawców oraz czasowym obniżeniem jakości fonii podczas wdrażania normalizacji głośności audycji. JUBILEUSZ 60-LECIA WYDZIAŁU REŻYSERII DŹWIĘKU Witold Osiński UMFC Prelekcja prezentująca specyfikę i osiągnięcia Wydziału Reżyserii Dźwięku UMFC. Wydział powstał w 1954 r. jako jedna z pierwszych tego typu jednostek uczelnianych na świecie. Obecnie jest autonomiczną jednostką dydaktyczno-naukową działającą przy Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina i do dnia dzisiejszego jest jedynym w Polsce wydziałem o profilu artystycznym, kształcącym reżyserów dźwięku na poziomie licencjackim i magisterskim oraz prowadzącym działalność naukową w zakresie reżyserii dźwięku oraz akustyki muzycznej. W ciągu 60 lat istnienia Wydział Reżyserii Dźwięku wypracował autorską metodykę kształcenia reżyserów dźwięku, niespotykaną na innych kierunkach zajmujących się dźwiękiem, opartą o wiedzę i umiejętności z zakresu zarówno sztuk
muzycznych i audiowizualnych, jak i nauk ścisłych, technicznych oraz humanistycznych. Absolwenci Wydziału są cenionymi specjalistami, pracują przy nagraniach muzycznych i produkcjach filmowych w Polsce i za granicą, zdobyli wiele prestiżowych nagród m.in. Grammy, Golden Reel Award, Fryderyki, Orły, Złote Lwy. POSTPRODUKCJA W ŚWIECIE LUFS ÓW Tomasz Dukszta UMFC 1. Omówienie technik miksu telewizyjnego AD 2015 2. Loudness Range - nauczyć się słyszeć jak zwykły widz czy to możliwe? 3. Różnice i podobieństwa w stosunku do miksu kinowego 4. Czy miks kinowy potrzebuje nowej formy pomiaru? PRZEGLĄD NARZĘDZI STUDYJNYCH DO POMIARU GŁOŚNOŚCI DŹWIĘKU Artur Mitrosz UMFC Prowadzący przedstawi najpopularniejsze narzędzia do pomiaru głośności zgodnego z Rekomendacją EBU R128 dostępne na rynku zarówno w wersji sprzętowej, jak i w postaci oprogramowania. Wykład będzie miał charakter przede wszystkim praktyczny znajomość kluczowych cech urządzeń ma pomóc w ewentualnym doborze odpowiedniego narzędzia do stanowiska pracy pod kątem możliwości, ceny i optymalnego wykorzystania. PRELEGENCI Florian Camerer w 1990 r. rozpoczął współpracę z ORF (Österreichischer Rundfunk austriacki nadawca publiczny radiowo-telewizyjny). Od 1995 r. pracuje tam na stanowisku reżysera dźwięku, głównie w zakresie produkcji i postprodukcji dźwięku. Już w 1993 r. Florian Camerer zainteresował się dźwiękiem wielokanałowym. Był autorem pierwszego miksu dźwięku wielokanałowego Dolby Surround wykorzystanego w audycji ORF ( Arctic Northeast ) i od tamtej pory czynnie uczestniczy we wszystkich sprawach związanych z dźwiękiem wielokanałowym w radio i telewizji ORF. Od jesieni 2008 r. Florian Camerer przewodniczy grupie roboczej Europejskiej Unii Nadawców (EBU) o nazwie PLOUD, której celem jest zastąpienie dotychczasowej praktyki wyrównywania poziomu sygnału (normalizacji) w oparciu o jego wartości szczytowe - normalizacją opartą o wartości głośności. Prowadzi liczne wykłady w ramach międzynarodowych spotkań i specjalizuje się w tematyce przekazu emocjonalnego w produkcjach dźwięku wielokanałowego, mikrofonizacji w dźwięku dookólnym, dźwięku dookólnego w standardzie HD oraz głośności dźwięku. Witold Osiński, prof. UMFC absolwent Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Wydziału Reżyserii Dźwięku Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie (obecnie UMFC). Studiował w klasie prof. Krystyny Diakon, kontynuatorki myśli estetycznej nestora polskiej fonografii i współzałożyciela Wydziału Reżyserii Dźwięku prof. Antoniego Karużasa. Po ukończeniu studiów pracował jako reżyser dźwięku, realizując nagrania muzyczne w prywatnych studiach nagrań. Współpracował
również z kilkunastoma teatrami warszawskimi, realizując dźwięk do sztuk muzycznych i spektakli teatralnych. Nagłaśniał też koncerty i recitale muzyki jazzowej i rozrywkowej. W roku akademickim 1989/90 rozpoczął działalność dydaktyczną na Wydziale Reżyserii Dźwięku Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie. W 1996 r. objął stanowisko adiunkta. W latach 2000-2005 pełnił funkcję prodziekana Wydziału, a od 2005 r. przez dwie kolejne kadencje funkcję dziekana. Od 2004 r. jest zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego. We wrześniu 2006 r. został zatrudniony również na stanowisku profesora nadzwyczajnego na Wydziale Kompozycji, Dyrygentury i Reżyserii Dźwięku Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. W roku akademickim 2006/2007 prowadził zajęcia na studiach realizacji nagłośnienia, na kierunku Jazz i muzyka rozrywkowa na Akademii Muzycznej w Katowicach. W latach 2000-2010 głównym miejscem jego twórczych i artystycznych działań był Teatr Muzyczny Roma, gdzie reżyserował i kreował na żywo dźwięk do spektakli musicalowych. Od września 2012 r. ponownie pełni funkcję prodziekana Wydziału Reżyserii Dźwięku UMFC w Warszawie. Andrzej Białczyk absolwent Wydziału Elektroniki Politechniki Warszawskiej, studia magisterskie. W latach 1976-1990 kierownik Pracowni Układów Cyfrowych w Zakładzie Techniki Fonicznej w Centrum Naukowo Badawczym Radia i Telewizji, gdzie prowadził prace z dziedziny cyfrowej techniki fonicznej oraz sterowania urządzeń fonicznych i wizyjnych. Od 1992 r. pracownik Kontroli Technicznej w Pionie Emisji Telewizji Polskiej S.A. Brał udział w projektach i wdrożeniu analogowych i cyfrowych systemów fonicznych w infrastrukturze Telewizji Polskiej w tym Platformy Teleinformatycznej dla Mux 3 w DVB-T i wymiany sygnałów miedzy Ośrodkami TVP w Polsce. Uczestniczył w projekcie i realizacji systemu nadawczego TV Polonii (stacja satelitarna, studio), w projektach i wdrożeniu dźwięku stereofonicznego. Był inicjatorem wprowadzenia dźwięku przestrzennego 5.1 (druga i trzecia transmisja live w Europie w systemie Dolby Digital 5.1, kwiecień - maj 2003 r.), a także wprowadzenia emisji dźwięku oryginalnego, audiodeskrypcji i normalizacji poziomów głośności. Brał udział w pracach grup roboczych Europejskiej Unii Nadawców: ABR (Audio Bit Reduction), B/AIM (Audio in Multimedia), B/MCAT (Multichannel Audio Evaluation), PLOUD (Loudness in Broadcasting). Prowadzi szkolenia z zakresu techniki fonicznej. Jest członkiem AES (Audio Engineering Society). Marek Borzykowski ukończył Wydział Elektroniki Politechniki Warszawskiej. W trakcie ponad 30-letniej pracy w Polskim Radio S.A. i w biznesie był między innymi głównym projektantem systemów radiowych oraz kierownikiem wielu projektów. Był inicjatorem wprowadzenia technologii cyfrowej w produkcji i emisji w Polskim Radio S.A., a także autorem koncepcji digitalizacji zbiorów i budowy Multimedialnej Radiowej Bazy Danych oraz koncepcji technologicznej obiektu RC2 bis. Kierował lub uczestniczył w projektach budowy obiektu RC2 bis, newsroomów IAR, systemu dystrybucji satelitarnej programów, budowy stacji nadawczej w Solcu Kujawskim, prototypowej emisji DAB w Warszawie. Brał udział w pracach organizacji międzynarodowych EBU i WorldDAB, był członkiem kolegium technicznego radiofonii publicznej. Był również projektantem i kierownikiem projektów kompleksowych instalacji technologicznych w: Polskim Radio S.A., Telewizji Polskiej S.A., Radio Białystok S.A., Radio Rzeszów S.A., Radio Katowice S.A., Radio Szczecin S.A. Jako konsultant inwestycyjny jest współautorem opracowań dla Radia Kraków S.A., Radia Koszalin S.A., Filmoteki Narodowej, Narodowego Instytutu Audiowizualnego, Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina. Jest współautorem analiz technologicznych
i inwestycyjnych dla Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, jak również autorem licznych opracowań poświęconych technologii cyfrowej w radiofonii. Grzegorz Morkowski absolwent Wydziału Elektroniki Politechniki Warszawskiej, miłośnik elektroniki, radia, telewizji oraz techniki studyjnej. Pracował w Polskich Nagraniach, na Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie, w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji oraz w wielu innych firmach. Oprócz techniki studyjnej zajmował się tłumaczeniami oraz publikował w pismach branżowych artykuły popularyzujące technikę radiowo-telewizyjną. Tomasz Dukszta absolwent Wydziału Reżyserii Dźwięku Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie (obecnie UMFC). Urodził się w 1976 r. we Wrocławiu. Działalność zawodową rozpoczął w 1990 r. w Polskim Radio Wrocław, jako realizator dźwięku. W latach 1995 2000 związany był z rynkiem fonograficznym, dla którego realizował nagrania muzyki rozrywkowej. W latach 2000 2013 pracował w Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych jako reżyser dźwięku odpowiedzialny za zgrania w systemach dźwięku kinowego w systemach DOLBY. Od 2001 r. jest wykładowcą na Wydziale Reżyserii Dźwięku Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, gdzie prowadzi wykłady z techniki studyjnej oraz montażu dźwięku w filmie. W 2008 r. założył spółkę SOUNDPLACE zajmującą się postprodukcją dźwięku. Od lat pełni funkcję dyrektora technicznego ds. dźwięku firmy New Age Media największego operatora reklam kinowych w Europie środkowo-wschodniej. Jest członkiem Cinema Audio Society. Artur Mitrosz absolwent Wydziału Reżyserii Dźwięku Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie (obecnie UMFC), gdzie obecnie również pracuje jako wykładowca przedmiotu technika studyjna. Poza działalnością edukacyjną zajmuje się projektowaniem i integracją profesjonalnych instalacji studyjnych oraz konsultacjami w zakresie technologii audio w studiach postprodukcyjnych i nagraniowych. Specjalizuje się w systemach Avid Pro Tools. Współpracuje z TVP, TVN, Polsat, Canal+ oraz wieloma postprodukcyjnymi studiami dźwiękowymi przy wdrażaniu nowych technologii. Jakub Stadnik absolwent Wydziału Reżyserii Dźwięku Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie (obecnie UMFC), na którym obecnie jest zatrudniony jako asystent i jednocześnie pracuje nad doktoratem w zakresie rekonstrukcji dźwięku w filmie. Współpracuje z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji oraz Narodowym Instytutem Audiowizualnym jako ekspert w dziedzinie produkcji i rekonstrukcji dźwięku oraz cyfrowych systemów fonicznych. W latach 2003 2011 uczestniczył w realizacji procesu cyfryzacji Polskiego Radia S.A., Telewizji Polskiej S.A., Radia Szczecin S.A., Radia Białystok S.A., Radia Rzeszów S.A., Radia Katowice S.A. jako osoba odpowiedzialna za konfiguracje systemów fonicznych oraz szkolenia realizatorów dźwięku i pionu technicznego. Od 2010 r. współpracuje jako reżyser dźwięku z domem produkcyjnym SDI Media A/S przy postprodukcji dźwięku. Jest współautorem nowatorskiej metody digitalizacji dźwięku z archiwalnych taśm filmowych, którą zastosował przy restauracji dźwięku w 11 filmach fabularnych z okresu przedwojennego w ramach współpracy z Filmoteką Narodową (Projekt NITRO). Cztery z nich zostały zaprezentowane podczas 39. Festiwalu Filmowego w Gdyni w 2014 r. Obecnie prowadzi prace nad odrestaurowaniem dźwięku w kolejnych polskich filmach przedwojennych z wykorzystaniem tej technologii.