EDUKACJA PRAWNA W SZKOŁACH Opracowała: Marzena Jankowska Pedagog szkolny Zespołu Szkół Nr 2 w śyrardowie
Obowiązujące przepisy Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r. (Dz.U. nr 11 poz. 109 z 2002 r. ze zm.) Kodeks Postępowania Karnego (Dz.U. nr 89 poz. 555 ze zm. - rok 1997) Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. nr 35 poz. 230 z 1982 roku ze zm.) Ustawa o przeciwdziałaniu narkomani z dnia 24 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 75 poz.468)
OSOBY DO 13 ROKU śycia BRAK ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ PRZED SĄDEM, W PRZYPADKU DEMORALIZACJI LUB POPEŁNIENIA CZYNU NIEZGODNEGO Z PRAWEM - POSTĘPOWANIE OPIEKUŃCZE OSOBY W WIEKU OD 13 DO 17 ROKU śycia ODPOWIADAJĄ PRZED SĄDEM RODZINNYM I NIELETNICH ZA POPEŁNIENIE CZYNU KARALNEGO OSOBY W WIEKU DO 18 ROKU śycia ODPOWIADAJĄ PRZED SĄDEM RODZINNYM I NIELETNICH W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA I ZWALCZANIA DEMORALIZACJI nieletni 1) osoba, która nie ukończyła 18 lat, a przejawia zachowania świadczące o demoralizacji 2) osoba, która ukończyła 13 lat, a nie ukończyła lat 17 i dopuściła się popełnienia czynu karalnego 3) osoba, która nie ukończyła 21 roku Ŝycia i względem której zostały orzeczone środki wychowawcze lub poprawcze czyn karalny czyn zabroniony przez ustawę jako przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo wykroczenie określone w art.51,69,74,76,85,87,119,122,124,133143 KW ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRAWNA NIELETNICH
Zasady odpowiedzialności nieletnich za czyn karalny Nieletni moŝe być pociągnięty do odpowiedzialności za popełniony czyn karalny przy spełnieniu następujących warunków: musi osiągnąć określony wiek, popełniony czyn, według oceny, ma być czynem społecznie szkodliwym, popełniony czyn jest niezgodny z prawem, zachowanie sprawcy musi wyczerpywać znamiona przestępstwa, przestępstwa skarbowego lub wykroczenia wymienionego w art. 1 2 pkt u.p.n.
Nieletni odpowiada za popełnienie czynu karalnego, którym jest przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo wykroczenie określone w kw: zakłócenie wybrykiem spokoju lub porządku publicznego (art. 51 kw) niszczenie i uszkadzanie znaków umieszczonych przez organ państwowy (art. 69 kw), uszkadzanie znaków lub urządzeń zapobiegających niebezpieczeństwu (art. 74 kw), rzucanie kamieniami lub innymi przedmiotami w pojazd mechaniczny będący w ruchu (art. 76 kw), samowolna zmiana, niszczenie lub uszkadzanie znaków drogowych (art. 85 kw), prowadzenie pojazdu przez osobę znajdującą się w stanie wskazującym na uŝycie alkoholu lub podobnie działającego środka (art. 87 kw), kradzieŝ lub przywłaszczenie mienia (art. 119 kw), paserstwo (art. 122 kw), niszczenie lub uszkodzenie mienia (art. 124 kw), spekulacja biletami wstępu (art. 133 kw), utrudnianie korzystania z urządzeń przeznaczonych do uŝytku publicznego (art. 143 kw)
Demoralizacja wg. Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Art. 4 1 KaŜdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszenie zasad współŝycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uŝywanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych ma społeczny obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego właściwego organu, szkoły, sądu rodzinnego, policji lub innego
NARUSZENIE ZASAD WSPÓŁśYCIA SPOŁECZNEGO Naruszenie zasad ogólnie przyjętych w szkole, np. (statutu, regulaminu, kodeksu Naruszenie godności, ubliŝanie Wyszydzanie, obraŝanie poprzez np.: Internet, sms-y itp.
Wybrane przestępstwa przeciwko instytucji państwowej wg. Kodeksu Karnego (Dyrektorzy szkół i zastępcy) Art. 226 1 kk Kto zniewaŝa funkcjonariusza publicznego albo osobę do pomocy mu przybraną podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków słuŝbowych podlega karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku Zniewaga ubliŝanie, zachowanie w sposób obraźliwy (wyzwiska, obelgi, gesty, pisma, rysunki)
Wybrane przestępstwa przeciwko instytucji państwowej wg. Kodeksu Karnego (dyrektorzy szkół i zastępcy) Art. 222 1 kk Kto narusza nietykalność cielesną funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy przybranej podczas wykonywania obowiązków słuŝbowych podlega grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat 3. Dyrektorzy Szkoły i Zastępcy! Naruszenie - Uderzenie lub podziałanie na ciało pokrzywdzonego, np. popchnięcie, szarpanie za włosy, oblanie wodą, itp. (bez uszczerbku na zdrowiu)
Legitymowanie Policjant ma prawo legitymować osoby gdy ustalenie ich toŝsamości jest niezbędne! W szczególności w celu: identyfikacji osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, ustalenia świadków zdarzenia powodującego naruszenie bezpieczeństwa lub porządku publicznego, wykonania polecenia wydanego przez sąd, prokuratora, organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego, identyfikacji osób wskazanych przez pokrzywdzonych jako sprawców przestępstw lub wykroczeń, poszukiwania osób zaginionych lub ukrywających się przed organami ścigania i wymiarem sprawiedliwości.
Policja moŝe na terenie szkoły przesłuchać ucznia: - jeŝeli nie ma ukończonych 17 lat (w obecności rodziców lub nauczycieli) w sytuacji gdy jest podejrzany o popełnienie czynu karalnego, - po ukończeniu 17 roku i osobę młodszą np. w charakterze świadka, (przesłuchuje się tak samo jak dorosłego bez konieczności udziału rodziców). Przesłuchanie ucznia
W celu: - znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym (art. 219 kpk), - wykrycia lub zatrzymania oraz przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej. Przeszukanie
Procedury postępowania w sytuacji zagroŝeń dzieci i młodzieŝy W zakresie demoralizacji: Przekazanie uzyskanej informacji o zaistniałym fakcie: Wychowawca Pedagog (Psycholog szkolny) Dyrektor Wezwanie Rodziców ( rozmowa z uczniem ) Odmowa Współpracy Wykorzystanie wszystkich metod oddziaływania wychowawczego POLICJA
Przestępstwo, Czyn karalny PRZESTĘPSTWO (Czyn karalny) Ściganie z urzędu UDZIAŁ W GRUPACH PRZESTĘPCZYCH art. 304 2 kpk POLICJA, SĄD, PROKURATURA
Uczeń pod wpływem alkoholu lub narkotyków Uczeń pod wpływem alkoholu lub narkotyków Uczeń pod wpływem alkoholu narkotyków lub innych środków psychoaktywnych Uczeń pod wpływem alkoholu lub narkotyków Uczeń pod wpływem alkoholu lub narkotyków
Osoba interweniująca zawiadamia: Wychowawca ( Pedagog ) Lekarz Dyrektor Rodzice - ODMOWA pozostania ucznia w szkole lub przewiezienia Do placówki słuŝby zdrowia V lub - Rodzice odmawiają przyjazdu, Uczeń jest agresywny,,,, POLICJA
Dyrektywą stosowania wobec nieletnich środków przewidzianych w ustawie jest dobro nieletniego w tym wypadku osiągnięcie korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu się nieletniego.
Przejawy demoralizacji u nieletnich: niesystematyczne uczęszczanie do szkoły, wagary, inne zaniedbywanie nauki, niestosowne zachowanie się w szkole i poza szkołą, dłuŝsze przebywanie poza domem bez kontroli, wałęsanie się w towarzystwie zdemoralizowanych kolegów i łączenie się w grupy, zachowania agresywne, wandalizm, ucieczki z domu, palenie tytoniu, picie alkoholu, uŝywanie narkotyków i innych środków odurzających, przedwczesne podejmowanie Ŝycia seksualnego, popełnianie czynów zabronionych przez osobę w wieku poniŝej 13 lat lub nie uznanych za czyny karalne. Zachowania tego rodzaju będące przejawem demoralizacji (niedostosowania społecznego), znajdą się przedmiotem zainteresowania sądu rodzinnego, jeŝeli występują jako zespoły po 2-3 róŝnego rodzaju, powtarzają się wielokrotnie, przybierając postać systematycznego postępowania.
Środki wychowawcze moŝna podzielić na: pozostawiające nieletniego w jego dotychczasowym środowisku wychowawczym (ppkt. 1, 2, 3, 4, 5 art. 6 u.p.n.), kierujące nieletniego do placówki lub instytucji przejmującej od rodziców lub opiekunów część obowiązków związanych z wychowaniem (ppkt. 6), całkowicie zmieniające jego środowisko wychowawcze (ppkt. 9). Sąd moŝe ograniczyć, zawiesić wykonywanie władzy przez jednego lub obojga rodziców, a w uzasadnionych przypadkach nawet całkowicie pozbawić moŝliwości sprawowania władzy rodzicielskiej.
Wobec nieletnich sąd rodzinny moŝe: 1. udzielić upomnienia, 2. zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do uŝywania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia, 3. ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna, 4. ustanowić nadzór organizacji młodzieŝowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania udzielających poręczenia dla nieletniego,
Sąd ustanawia nadzór odpowiedzialny rodziców, gdy uzna, Ŝe prezentowane przez nich postawy wychowawcze, chęć współpracy z sądem i pragnienie ratowania dziecka, którego prawidłowy dotychczas rozwój został zakłócony, pozwalają na rezygnację z bezpośredniej, systematycznej ingerencji sądu. W przypadku braku właściwego nadzoru sąd moŝe ukarać rodziców karą pienięŝną, ograniczyć lub pozbawić ich władzy rodzicielskiej. Środkiem najczęściej i najchętniej orzekanym przez sądy rodzinne jest nadzór kuratora. Pozwala to na pozostawienie nieletniego w środowisku rodzinnym, a jednocześnie na ingerencję osoby obcej, wspomagającej pracę wychowawczą rodziców.
Wobec nieletnich sąd rodzinny moŝe: 5. zastosować nadzór kuratora, 6. skierować do ośrodka kuratorskiego, a takŝe do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczych, terapeutycznym lub szkoleniowym, 7. orzec zakaz prowadzenia pojazdów, 8. orzec umieszczenie w rodzinie zastępczej, odpowiedniej placówce opiekuńczo-wychowawczej albo ośrodku szkolnowychowawczym, 9. orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym, 10. zastosować inne środki zastrzeŝone w niniejszej ustawie do właściwości sądu rodzinnego, jak równieŝ zastosować środki przewidziane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.
Rodzaj zastosowanych wobec nieletniego środków wychowawczych i poprawczych zaleŝy przede wszystkim od: wieku nieletniego, jego stanu zdrowia, stopnia rozwoju fizycznego, zachowania się nieletniego, przyczyn i stopnia jego demoralizacji, charakteru środowiska oraz warunków wychowania nieletniego.
Karane jest nie tylko dokonanie przestępstwa, ale równieŝ usiłowanie jego dokonania (art. 13 k.k.), współsprawstwo i sprawstwo kierownicze (art. 18 1 k.k.), podŝeganie (nakłanianie do popełnienia przestępstwa (art. 18 2 k.k.), pomocnictwo (art. 18 3 k.k.). Podobnie rzecz się ma w przypadku wykroczeń, karalne jest równieŝ usiłowanie, współsprawstwo, sprawstwo kierownicze, podŝeganie i pomocnictwo.
Sprawy osób, które ukończyły 17 lat i popełniły przestępstwo rozpatrują wydziały karne sądów (zwane sądami karnymi). Sprawy osób, które ukończyły 17 i popełniły wykroczenie rozpatrują wydziały wykroczeniowe sądów (zwane sądami grodzkimi). Sprawy nieletnich sprawców czynów karalnych i zagroŝonych demoralizacją prowadzą wydziały rodzinne i nieletnich sądów (zwane sądami rodzinnymi).
GDZIE SZUKAĆ POMOCY W POWIECIE śyrardowskim Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
Dziękuję za uwagę