PAKIET REKOMENDACJI DOTYCZĄCY OBSZARU EKONOMII SPOŁECZNEJ W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM GRUDZIEŃ 2016
Spis treści: 1. Słowo wstępu... 2 2. Ekonomia społeczna na Dolnym Śląsku... 4 A. Definicja ekonomii społecznej i typy podmiotów ekonomii społecznej... 4 B. Dane statystyczne dotyczące województwa dolnośląskiego... 4 a) Dane statystyczne subregionu wałbrzyskiego... 6 b) Dane statystyczne subregionu wrocławskiego i m. Wrocław... 7 c) Dane statystyczne subregionu jeleniogórskiego... 8 e) OWES niefinansowane z RPO WD 2014-2020 Działanie 9.4 A... 10 3. Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej, standardy i usługi OWES... 12 4. Opis działań dolnośląskich Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej... 15 A. subregion wałbrzyski... 15 B. subregion wrocławski i m. Wrocław... 18 C. subregion jeleniogórski... 19 D. subregion legnicko-głogowski... 21 E. OWES niefinansowane z RPO WD 2014-2020 Działanie 9.4 A.... 22 5. Wnioski i rekomendacje... 24 1
1. Słowo wstępu Dolnośląski Ośrodek Polityki Społecznej realizuje zadania związane z ekonomią społeczną w myśl zapisów Ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. art. 21 punkt. 4a, w którym mowa o koordynowaniu działań na rzecz sektora ekonomii społecznej w regionie. W ramach projektu Koordynacja ekonomii społecznej w województwie dolnośląskim Uchwałą Nr 1840/V/2016 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 22 lutego 2016 r. został powołany Dolnośląski Komitet Rozwoju Ekonomii Społecznej zwany dalej Komitetem pełniącym funkcję konsultacyjno-doradczą w województwie dolnośląskim w działaniach na rzecz rozwoju ekonomii społecznej. Zgodnie z kierunkami interwencji publicznej na rzecz rozwoju ekonomii społecznej, wyznaczonymi przez Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej (KPRES) oraz założeniami Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego (RPO WD) na lata 2014-2020, usługi wsparcia dla podmiotów ekonomii społecznej oraz przedsiębiorstw społecznych świadczą: Regionalne Ośrodki Polityki Społecznej (ROPS) oraz Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej (OWES). Do zadań ROPS należą m.in. koordynacja rozwoju ekonomii społecznej na poziomie regionalnym; zwiększanie widoczności podmiotów ekonomii społecznej (PES) oraz przedsiębiorstw społecznych (PS); sieciowanie PES oraz prowadzenie działań związanych z tworzeniem klastrów i franczyz na poziomie regionu; tworzenie przyjaznego otoczenia, sprzyjającego rozwojowi ekonomii społecznej. 2
Do zadań OWES należy m.in. świadczenie usług wsparcia ekonomii społecznej, w szczególności usług zdefiniowanych w KPRES tj. animacji, inkubacji i usług biznesowych, z zastosowaniem różnego rodzaju narzędzi np. szkoleń, doradztwa, wsparcia finansowego, działań na rzecz rozwoju partnerstwa. Dolnośląski Ośrodek Polityki Społecznej od 01.10.2015 r. realizuje w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego projekt pn. Koordynacja ekonomii społecznej w województwie dolnośląskim. Celem projektu jest podniesienie, jakości i efektywności funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej działających w obszarach pomocy i integracji społecznej. Jednym z zadań przewidzianych w ramach projektu jest tworzenie regionalnych sieci współpracy OWES działających w regionie oraz podejmowanie wspólnych działań ROPS-OWES na rzecz rozwoju dolnośląskiej ekonomii społecznej. Niniejszy Pakiet Rekomendacji składa się z: informacji statystycznej dot. liczby i rodzaju PES i PS w 4 subregionach DŚ danych dotyczących OWES w województwie dolnośląskim informacji o stanie realizacji działań OWES na rzecz rozwoju/wsparcia ekonomii społecznej zbioru opinii i wniosków dotyczących istotnych zagadnień z punktu widzenia rozwoju ekonomii społecznej w regionie. 3
2. Ekonomia społeczna na Dolnym Śląsku A. Definicja ekonomii społecznej i typy podmiotów ekonomii społecznej Definicja ekonomii społecznej (ES) przyjęta na potrzeby Regionalnego Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej w województwie dolnośląskim na lata 2016-2020, brzmi następująco: Ekonomia społeczna - zorganizowana i prowadzona w sposób ciągły działalność podmiotów niepublicznych oraz CISów, KISów, ZAZów, WTZów, ukierunkowana na realizację celów społecznie użytecznych, gdzie wypracowany zysk o ile istnieje, jest przeznaczony na działalność pożytku publicznego z wyłączeniem podmiotów, które działają tylko dla zysku lub są jednostkami sektora finansów publicznych, chyba, że są organem prowadzącym jednostki wyżej wymienione. Na mapie dolnośląskich podmiotów ekonomii społecznej oraz przedsiębiorstw społecznych znajdują się: spółdzielnie socjalne; centra i kluby integracji społecznej; zakłady aktywności zawodowej; warsztaty terapii zajęciowej; organizacje pozarządowe (w pojęciu organizacji pozarządowych, mieszczą się stowarzyszenia i organizacje społeczne, fundacje oraz ochotnicze straże pożarne, które posiadają osobowość prawną). B. Dane statystyczne dotyczące województwa dolnośląskiego Uczestnikami lub pracownikami wyżej wymienionych podmiotów są w większości osoby defaworyzowane na rynku pracy, zagrożone marginalizacją społeczną głównie ze względu na bezrobocie, niepełnosprawność, chorobę psychiczną czy uzależnienia, mające trudność w znalezieniu oraz utrzymaniu zatrudnienia. Według danych Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy z listopada 2016 r. liczba osób zarejestrowanych, jako bezrobotne w powiatowych urzędach pracy wyniosła ogółem w województwie dolnośląskim 84 247 osób, z czego kobiety stanowiły 53,6% ogółu bezrobotnych. Liczba osób długotrwale bezrobotnych wyniosła 52,3% z ogólnej liczby os. bezrobotnych, z kolei odsetek osób bez kwalifikacji zawodowych wyniósł 31,9%, a odsetek osób bez 4
doświadczenia zawodowego stanowił 15,9%. Należy zwrócić uwagę, że osoby niepełnosprawne stanowiły aż 8,3 % ogółu wszystkich osób zarejestrowanych w UP. Przytoczona statystka dowodzi, że w regionie jest zapotrzebowanie na wyspecjalizowane podmioty działające zarówno w sferze reintegracji społeczno zawodowej osób bezrobotnych, zwłaszcza długotrwale pozostających bez pracy i z niskimi/zdezaktualizowanymi kwalifikacjami zawodowymi, jak i na podmioty zajmujące się reintegracją i rehabilitacją osób niepełnosprawnych. Ponadto niepokojącym zjawiskiem jest mała liczba funkcjonujących, będących w dobrej kondycji spółdzielni socjalnych, które stanowić mogą naturalne miejsce pracy dla uczestników podmiotów reintegracyjnych. Dane statystyczne dotyczące funkcjonujących na terenie województwa dolnośląskiego podmiotów ekonomii społecznej (PES) oraz przedsiębiorstw społecznych (PS) oraz informacje teleadresowe do dolnośląskich OWES. Podział na subregiony dotyczy OWES finansowanych obecnie w ramach projektu z RPO WD 2014-2020, Działanie 9.4 A. Wsparcie gospodarki społecznej. Dane statystyczne województwa dolnośląskiego Liczba ludności w woj. dolnośląskim: 2 908 457 os. (dane GUS 2015 r.) Liczba ludności w wieku produkcyjnym w woj. dolnośląskim: 1 823 505 os. (dane RS WD 2016 r.) Informacja dot. liczby osób bezrobotnych w woj. dolnośląskim 84 247 os. (dane DWUP XI 2016 r.) Liczba niepełnosprawnych bezrobotnych 8,3% ogółu wszystkich osób zarejestrowanych w UP w woj. dolnośląskim (dane DWUP XI 2016 r.) Dane dotyczące liczby PES i PS w woj. dolnośląskim (stan na 29.12.2016 r.): 76 Spółdzielni Socjalnych; 7 Centrów Integracji Społecznej; 3 Kluby Integracji Społecznej; 6 Zakładów Aktywności Zawodowej; 45 Warsztatów Terapii Zajęciowych; 5
511 Organizacji Pozarządowych. Dane liczbowe PES i PS pochodzą z informacji zebranych przez Dolnośląski Ośrodek Polityki Społecznej (stan z dnia 29.12.2016 r.) a) Dane statystyczne subregionu wałbrzyskiego Liczba ludności w subregionie wałbrzyskim: 669 826 os. (dane GUS 2015 r.). Informacja dot. liczby osób bezrobotnych w subregionie: 24 860 os. (dane DWUP XI 2016 r.). Liczba niepełnosprawnych bezrobotnych 8,3% ogółu wszystkich osób zarejestrowanych w UP w woj. dolnośląskim (brak danych w podziale na subregiony). Funkcjonujący OWES: Dolnośląski Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej tworzony przez Forum Aktywności Lokalnej w partnerstwie z Fundacją Rozwoju Ekonomii Społecznej. Dane dotyczące liczby PES i PS w subregionie wałbrzyskim (stan na 29.12.2016 r.): 35 Spółdzielni Socjalnych, (w tym około 15 spółdzielni, które wg. informacji DOPS nie prowadzi działalności); 5 Centrów Integracji Społecznej; 1 Klub Integracji Społecznej; 2 Zakłady Aktywności Zawodowej; 13 Warsztatów Terapii Zajęciowych. Dane kontaktowe do OWES: Lider: Forum Aktywności Lokalnej ul. Ludowa 1 c, 58-304 Wałbrzych II piętro, pokoje: 219, 220 i 221 tel.: 74 8480100, tel./fax: 74 848 01 00 adres e-mail: forumwalbrzyskie@hb.pl strona internetowa: http://forumwalbrzyskie.hb.pl/ Partner: Fundacja Rozwoju Ekonomii Społecznej Siedziba główna: ul. Jana Matejki 6, 58-300 Wałbrzych, piętro I tel.: 665 689 314 adres e-mail: fres@fres.org.pl strona internetowa: http://www.fres.org.pl/ 6
(OWES realizuje projekt w ramach RPO WD 2014-2020, Działanie 9.4 A. Wsparcie gospodarki społecznej, w okresie od 01.06.2016 r. do 31.05.2019 r.) b) Dane statystyczne subregionu wrocławskiego i m. Wrocław Liczba ludności w subregionie wrocławskim i m. Wrocław: 1 212 781 os. (dane GUS 2015 r.) Informacja dot. liczby osób bezrobotnych w subregionie: ogólnie: 26 509 os. (dane DWUP XI 2016 r.) Liczba niepełnosprawnych bezrobotnych 8,3% ogółu wszystkich osób zarejestrowanych w UP w woj. dolnośląskim (brak danych w podziale na subregiony). Funkcjonujący OWES: Dolnośląski Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej tworzony przez Regionalnym Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych w partnerstwie z Centrum Przedsiębiorczości Społecznej/ Stowarzyszeniem Centrum Wspierania Przedsiębiorczości. Dane dotyczące liczby PES i PS w subregionie wrocławskim i m. Wrocław (stan na 29.12.2016 r.): 27 Spółdzielni Socjalnych (w tym około 7 spółdzielni, które wg. informacji DOPS nie prowadzi działalności); 1 Centrum Integracji Społecznej; 2 Zakłady Aktywności Zawodowej; 8 Warsztatów Terapii Zajęciowych. Dane kontaktowe do OWES: Lider: Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych Siedziba główna: ul. Grabiszyńska 89, 53-503 Wrocław tel.: 71 796 30 00 adres e-mail: rcwip@rcwip.pl strona internetowa: https://www.facebook.com/rcwip.wroclaw/ Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych - Biuro regionalne w Wałbrzychu ul. Beethovena 1-2, 58-300 Wałbrzych, pok.25 tel.: 74 665 11 11 adres e-mail: rcwip@rcwip.pl 7
Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych - Biuro regionalne w Jeleniej Górze, ul. Okrzei 10, 58-500 Jelenia Góra tel.: 75 642 20 00 adres e-mail: jeleniagora@rcwip.pl Partner: Stowarzyszenie Centrum Wspierania Przedsiębiorczości Siedziba: Marszałka Józefa Piłsudskiego 9, 50-016 Wrocław tel.:71 789 92 15, fax:71 789 92 14 adres e-mail: biuro@cwp.wroclaw.pl strona internetowa: http://cwp.wroclaw.pl/ (OWES realizuje projekt w ramach RPO WD 2014-2020, Działanie 9.4 A. Wsparcie gospodarki społecznej, w okresie od 01.06.2016 r. do 31.05.2019 r.) c) Dane statystyczne subregionu jeleniogórskiego Liczba ludności w subregionie jeleniogórskim: 573 389 os. (dane GUS 2015 r.) Informacja dot. liczby osób bezrobotnych w subregionie: 18 242 os. (dane DWUP XI 2016 r.) Liczba niepełnosprawnych bezrobotnych 8,3% ogółu wszystkich osób zarejestrowanych w UP w woj. dolnośląskim (brak danych w podziale na subregiony). Funkcjonujący OWES: Legnicki Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej tworzony przez Legnickie Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich w partnerstwie z Sudeckim Instytutem Rozwoju Regionalnego. (OWES realizuje projekt w ramach RPO WD 2014-2020, Działanie 9.4 A. Wsparcie gospodarki społecznej, w okresie od 01.06.2016 r. do 31.05.2019 r.) Dane dotyczące liczby PES i PS w subregionie jeleniogórskim (stan na 29.12.2016 r.): 3 Spółdzielnie Socjalne; 2 Zakłady Aktywności Zawodowej; 2 Kluby Integracji Społecznej; 11 Warsztatów Terapii Zajęciowych. Dane kontaktowe do OWES: Lider: Legnickie Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich ul. Kościuszki 25/1, 59-220 Legnica tel/fax.: 76 862 58 25 8
adres e-mail: lsio@lsio.org.pl strona internetowa: www. lsio.org.pl Partner: Sudecki Instytut Rozwoju Regionalnego ul. Długa 6, 58-100 Świdnica tel.: 74 660 64 87 adres e-mail: kontakt@sirr.pl strona internetowa: http://www.sirr.pl/instytut/ d) Dane statystyczne subregionu legnicko-głogowskiego Liczba ludności w subregionie legnicko-głogowskim: 452 461 os. (dane GUS 2015 r.) Informacja dot. liczby osób bezrobotnych w subregionie: 14 636 os. (dane DWUP XI 2016 r.) Liczba niepełnosprawnych bezrobotnych 8,3% ogółu wszystkich osób zarejestrowanych w UP w woj. dolnośląskim (brak danych w podziale na subregiony). Funkcjonujący OWES: Legnicko Głogowski Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej tworzony przez Legnickie Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich w partnerstwie z Sudeckim Instytutem Rozwoju Regionalnego. Dane dotyczące liczby PES i PS w subregionie legnicko-głogowskim (stan na 29.12.2016 r.): 11 Spółdzielni Socjalnych, (w tym około 3 spółdzielnie, które wg. informacji DOPS nie prowadzą działalności); 1 Centrum Integracji Społecznej; 13 Warsztatów Terapii Zajęciowych. Dane kontaktowe do OWES: Lider: Legnickie Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich ul. Kościuszki 25/1, 59-220 Legnica tel/fax.: 76 862 58 25 adres e-mail: lsio@lsio.org.pl strona internetowa: www. lsio.org.pl Partner: Sudecki Instytut Rozwoju Regionalnego ul. Długa 6, 58-100 Świdnica 9
tel.: 74 660 64 87 adres e-mail: kontakt@sirr.pl strona internetowa: http://www.sirr.pl/instytut/ OWES realizuje projekt w ramach RPO WD 2014-2020, Działanie 9.4 A. Wsparcie gospodarki społecznej, w okresie od 01.06.2016 r. do 31.05.2019 r. e) OWES niefinansowane z RPO WD 2014-2020 Działanie 9.4 A. W województwie dolnośląskim, poza wyżej wyszczególnionymi konsorcjami podmiotów tworzącymi OWES, akredytowane są dwa Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej, które nie uzyskały dofinansowania w ramach konkursu RPO WD 2014-2020, Działanie 9.4 A. Wsparcie gospodarki społecznej, na okres od 01.06.2016 r. do 31.05.2019 r. Należą do nich: Funkcjonujący OWES: Dolnośląski Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej tworzony przez Fundację Merkury w partnerstwie z Fundacją Dolnośląskiej Federacji Organizacji Pozarządowych oraz Stowarzyszeniem dla Dzieci i Młodzieży Szansa. Dane kontaktowe do OWES: Lider: Fundacja "Merkury" ul. Ludwika Beethovena 10, 58-300 Wałbrzych tel.: 74 666 22 00, fax: 74 666 22 01 adres e-mail: merkury@merkury.org.pl strona internetowa: http://www.merkury.org.pl/ Partner: Fundacja Dolnośląskiej Federacji Organizacji Pozarządowych ul. Nabycińska 19 lok. 409, 53-677 Wrocław tel / fax: 71 793 23 24 adres e-mail: fundacja@dfop.org.pl Partner: Stowarzyszenie dla Dzieci i Młodzieży SZANSA ul. Perseusza 13, 67-200 Głogów tel./fax: 76 83 21 804, tel.: 76 727 60 70 adres e-mail: szansa@szansa.glogow.org strona internetowa: http://szansa.glogow.org/ 10
Funkcjonujący OWES: Dolnośląski Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej tworzony przez Fundację Rozwoju Ekonomii Społecznej w partnerstwie z Regionalnym Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych. Dane kontaktowe do OWES: Lider: Fundacja Rozwoju Ekonomii Społecznej Siedziba główna: ul. Jana Matejki 6, 58-300 Wałbrzych, piętro I tel.: 665 689 314 adres e-mail: fres@fres.org.pl strona internetowa: www.fres.org.pl Partner: Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych Siedziba główna: ul. Grabiszyńska 89, 53-503 Wrocław tel.: 71 796 30 00 adres e-mail: rcwip@rcwip.pl, strona internetowa: https://www.facebook.com/rcwip.wroclaw/ Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych - Biuro regionalne w Wałbrzychu ul. Beethovena 1-2, 58-300 Wałbrzych, pok. 25 tel.: 74 665 11 11 adres e-mail: rcwip@rcwip.pl Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych - Biuro regionalne w Jeleniej Górze, ul. Okrzei 10, 58-500 Jelenia Góra tel.: 75 642 20 00 adres e-mail: jeleniagora@rcwip.pl 11
3. Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej, standardy i usługi OWES Zgodnie z przyjętym przez Radę Ministrów Krajowym Programem Rozwoju Ekonomii Społecznej (KPRES) podmioty, które predysponują do prowadzenia działalności, jako Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej i zamierzają ubiegać się o środki publiczne na prowadzenie tej działalności są zobligowane do pozytywnego przejścia procedury akredytacyjnej. Akredytacja ma za zadanie identyfikację OWES, które świadczą usługi najwyższej jakości i których działania prowadzą do trwałych i wymiernych efektów np. w postaci wsparcia tworzenia nowych miejsc pracy dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Komitet Akredytacyjny do spraw systemu akredytacji oraz standardów usług i działania ośrodków wsparcia ekonomii społecznej jest organem pomocniczym Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W województwie dolnośląskim akredytację otrzymało 5 podmiotów (konsorcjów) gotowych do prowadzenia OWES we wszystkich subregionach woj. dolnośląskiego. Podmioty prowadzące akredytowane OWES to organizacje pozarządowe z województwa dolnośląskiego, których działania koncentrują się na wspieraniu społeczności lokalnych, aktywizacji grup defaworyzowanych, edukacji m.in. w obszarze przedsiębiorczości społecznej oraz ekonomizacji PES. Należą do nich: 1. Dolnośląski Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej tworzony przez Forum Aktywności Lokalnej w partnerstwie z Fundacją Rozwoju Ekonomii Społecznej. 2. Dolnośląski Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej tworzony przez Fundację Rozwoju Ekonomii Społecznej w partnerstwie z Regionalnym Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych. 3. Legnicki Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej tworzony przez Legnickie Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich w partnerstwie z Sudeckim Instytutem Rozwoju Regionalnego. 4. Dolnośląski Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej tworzony przez Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowym w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Centrum Wspierania Przedsiębiorczości. 12
5. Dolnośląski Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej tworzony przez Fundację Merkury w partnerstwie z Fundacją Dolnośląskiej Federacji Organizacji Pozarządowych oraz Stowarzyszeniem dla Dzieci i Młodzieży Szansa. Akredytowane OWES powinny pracować zgodnie z opracowanymi przez Komitet Akredytacyjny standardami ( Standardy Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej załącznik do Uchwały Komitetu Akredytacyjnego nr z dnia 22.09.2014 r.) w zakresie m.in. formalno-organizacyjnym, etycznym, realizacji usług animacji lokalnej, realizacji usług rozwoju ekonomii społecznej, realizacji usług wsparcia przedsiębiorstw społecznych oraz stosowanych instrumentów wsparcia. Usługi oferowane w ramach Standardów OWES mogą przybierać formę szkoleń, doradztwa (ogólnego, specjalistycznego i biznesowego), działań na rzecz rozwoju partnerstwa oraz udzielania wsparcia finansowego, obejmują one: a) usługi animacji, które prowadzą do pobudzania aktywności osób, grup i instytucji w przestrzeni publicznej oraz ożywienia społeczności lokalnej. Usługi animacyjne obejmują: - spotkania animacyjne; - diagnozę środowiska lokalnego; - budowanie partnerstw rozwojowych; - dialog obywatelski; - planowanie strategiczne na terenie działalności OWES. b) usługi rozwoju ekonomii społecznej polegające na udzielaniu indywidualnie dobranego wsparcia w zakresie: - inicjowania tworzenia przez osoby fizyczne lub osoby prawne przedsiębiorstw społecznych; - ekonomizowania organizacji pozarządowych poprzez podjęcie nieodpłatnej i odpłatnej działalności pożytku publicznego lub działalności gospodarczej; - przekształcania przedsiębiorstw (organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą, spółdzielni i spółek) w przedsiębiorstwa społeczne; - wsparcie tworzenia i funkcjonowania integracyjnych podmiotów ekonomii społecznej. c) usługi wsparcia przedsiębiorstw społecznych, które przyjmują formę indywidualnie dobranego poradnictwa w zakresie: 13
- doradztwa specjalistycznego (np. prawne, z zakresu planowania strategicznego, marketingu, zasobów ludzkich); - doradztwa biznesowego (np. doradztwo branżowe, negocjacje z instytucjami finansowymi); - poszukiwania partnerów, identyfikacji nisz rynkowych, przygotowania danych i ofert; - doradztwa finansowego (np. księgowo-podatkowego, planowania finansowego, pozyskiwania źródeł finansowania). 14
4. Opis działań dolnośląskich Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej Dolnośląski Ośrodek Polityki Społecznej, jako jednostka koordynująca działania na rzecz ekonomii społecznej w regionie, a także strona opiniująca działalność OWES na Dolnym Śląsku (zgodnie ze ścieżką audytu akredytowanych OWES), agreguje informacje na temat bieżącej działalności OWES. Kwestie związane m.in. z monitoringiem i sprawozdawczością OWES reguluje Zarządzenie nr 23/2016 Dyrektora Dolnośląskiego Ośrodka Polityki Społecznej we Wrocławiu z dnia 6.10.2016 r. w sprawie wprowadzenia wzoru Harmonogramu działań OWES w województwie dolnośląskim oraz wzoru Sprawozdania kwartalnego z realizacji form wsparcia w ramach OWES, a także Protokół dotyczący ustalenia planu i zasad współpracy, realizacji wspólnych inicjatyw oraz podziału i obszarów pomiędzy Dolnośląskim Ośrodkiem Polityki Społecznej, a Ośrodkami Wsparcia Ekonomii Społecznej. Zgodnie z przyjętymi zasadami sprawozdawczości OWES przekazują DOPS dokumenty sprawozdawcze kwartalnie. Wyjątek stanowi pierwszy rok sprawozdawczości, w którym OWES powinny sprawozdać się trzykrotnie tj. za okresy: VI, VII, VIII 2016 r. IX 2016 r. X, XI, XII 2016 r. (data złożenia sprawozdania do 20.01.2017 r.) Informacje z realizacji działań dolnośląskich OWES w okresie sprawozdawczym VI IX 2016 r. A. subregion wałbrzyski DOWES prowadzony przez Forum Aktywności Lokalnej w partnerstwie z Fundacją Rozwoju Ekonomii Społecznej realizujący projekt RPO WD 2014-2020 Działanie 9.4. A pn. Program wspierania sektora ekonomii społecznej subregionu wałbrzyskiego. Projekt realizowany w okresie 01.06.2016 r. 31.05.2019 r. 15
Szczegółowe założenia projektu dostępne są na stronie internetowej Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy oraz na stronie Forum Aktywności Lokalnej http://forumwalbrzyskie.hb.pl/ w zakładce: Projekt program wsparcia sektora ekonomii społecznej subregionu wałbrzyskiego. Skrót informacji (źródło: opracowanie własne na podstawie danych DWUP) Obszar realizacji Grupa docelowa Założone działania Powiaty: dzierżoniowski, kłodzki, świdnicki, wałbrzyski, ząbkowicki, miasto Wałbrzych - 698 (w tym 373 kobiet) osoby fizyczne zamieszkujące w myśl Kodeksu Cywilnego w subregionie wałbrzyskim - 104 podmioty posiadające swoje siedziby lub filie na terenie subregionu wałbrzyskiego, działające w obszarze ekonomii społecznej i/lub zainteresowane jego rozwojem na tym terenie 1) Usługi animacji; 2) Wsparcie finansowe na zatrudnienie w istniejących przedsiębiorstwach społecznych; 3) Rozwój ekonomii społecznej Wsparcie finansowe na zatrudnienie w nowo utworzonych przedsiębiorstwach społecznych; 4) Doradztwo; 5) Rozwój ekonomii społecznej podnoszenie kwalifikacji/ kompetencji zawodowych przyszłych pracowników przedsiębiorstw społecznych; 6) Rozwój ekonomii społecznejwsparcie szkoleniowe dla nowo tworzonych PES/PS powiązane z zatrudnieniem; 7) Rozwój ekonomii społecznej wsparcie szkoleniowe dla nowo tworzonych PS powiązane z zatrudnieniem; 8) Rozwój ekonomii społecznej wsparcie szkoleniowe tworzenie i funkcjonowanie podmiotów ekonomii społecznej; 9) Rozwój sieci współpracy na 16
rzecz ekonomii społecznej; 10) Nabór osób/przedsiębiorstw społecznych do wsparcia finansowego (dotacyjnego) a) Usługi animacyjne W ramach usług zostały zorganizowane spotkania animacyjne mające na celu inicjowanie i tworzenie PES oraz PS. W spotkaniach wzięły udział 62 osoby fizyczne oraz 12 podmiotów. b) Usługi rozwoju ekonomii społecznej W ramach usługi rozwoju ekonomii społecznej, doradcy OWES oferowali wsparcie w zakresie: możliwości utworzenia lub funkcjonowania w PES, diagnozy i określenie ścieżki wsparcia, doradztwa z zakresu możliwości uzyskania alternatywnych form zatrudnienia: samozatrudnienie w strukturach PES, diagnozy potencjału PES, określenie ścieżki wsparcia dla PES. Z tej formy wsparcia skorzystały 2 osoby fizyczne. Usługi doradcze dla ubiegających się o utworzenie przedsiębiorstwa społecznego oraz możliwości utworzenia lub funkcjonowania w PES i diagnoza i określenie ścieżki wsparcia. Z formy wsparcia skorzystała 1 osoba fizyczna. c) Usługi wsparcia dla istniejących przedsiębiorstw społecznych Mimo iż, w ramach usług wsparcia dla istniejących przedsiębiorstw społecznych doradcy kluczowi/biznesowi pozostawali w gotowości do udzielania wsparcia, nie udzielano takiej konsultacji. d) Inne działania OWES uczestniczyło w spotkaniach organizowanych przez Dolnośląski Ośrodek Polityki Społecznej w ramach projektu Koordynacja ekonomii społecznej w województwie dolnośląskim. e) Uwagi W sprawozdawczości przekazanej przez OWES Dolnośląskiemu Ośrodkowi Polityki Społecznej, zostały ujęte tylko działania w ramach projektu 9.4 A. Innych działań OWES nie wykazał w dokumentach sprawozdawczych. 17
B. subregion wrocławski i m. Wrocław DOWES prowadzony przez Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Centrum Wspierania Przedsiębiorczości realizujący projekt RPO WD 2014-2020 Działanie 9.4. A pn. Dolnośląskiego Ośrodka Wspierania Ekonomii Społecznej. Projekt będzie realizowany w okresie 01.06.2016 r. 31.05.2019 r. Szczegółowe założenia projektu dostępne są na stronie internetowej Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy oraz na stronie: http://dowes.pl/208-nnnnnnn. Skrót informacji (źródło: opracowanie własne na podstawie danych DWUP) Obszar realizacji Grupa docelowa Założone działania Powiaty: milicki, oleśnicki, oławski strzeliński, średzki trzebnicki, wołowski wrocławski i miasto Wrocław - 590 osób fizycznych w wieku powyżej 15 roku życia w tym 324 kobiety; -104 podmioty działające bezpośrednio/ pośrednio na rzecz aktywizacji społeczno-zawodowej osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym i ich otoczenia, w tym: Podmioty ekonomii społecznej (w tym uprawnione do tworzenia podmiotów reintegracyjnych, organizacje pozarządowe- min. 60 podmiotów, 136 osób. min. 75 kobiet) JST i ich jednostki organizacyjne i ich kadra, w tym uprawnione do tworzenia podmiotów reintegracyjnych; Przedstawiciele/ki nauki i biznesu, instytucje wspierające ekonomii społeczną. (Co najmniej 44 podmiotów z Grupy (52 osoby) 1) Usługa animacji; 2) Doradztwo; 3) Wsparcie dotacyjne; 4) Wsparcie merytoryczneszkolenia dla ścieżki dotacyjnej dla nowo tworzonych PS; 5) Wsparcie finansowe na zatrudnienie w nowo utworzonych PS; 6) Wsparcie merytoryczneszkolenie dla ścieżki dotacyjnej dla istniejących PES/PS; 7) Wsparcie finansowe na zatrudnienie w istniejących PS; 8) Szkolenia na rzecz podnoszenia kwalifikacji/ kompetencji zawodowych pracowników PES/PS; 9) Wsparcie merytorycznetworzenie i funkcjonowanie PES; 10) Rozwój sieci współpracy na rzecz ekonomii społecznej. 18
a) Usługi animacyjne W ramach usług zostały zorganizowane spotkania animacyjne z zakresu zakładania PES (spółdzielni socjalnych) przez osoby prawne, poruszono kwestie możliwości rozwoju lokalnego dzięki zakładaniu przedsiębiorstw społecznych. W spotkaniach wzięły udział 22 osoby/3 podmioty. b) Usługi rozwoju ekonomii społecznej W ramach usług odbyły się dni doradcze, z których skorzystali przedstawiciele podmiotów ekonomii społecznej, dotyczyły one m.in. zakładania podmiotów ekonomii społecznej. W spotkaniach wzięło udział 5 osób/3 podmioty. c) Usługi wsparcia istniejących przedsiębiorstw społecznych Nie prowadzono żadnych działań. d) Inne działania OWES uczestniczyło w spotkaniach organizowanych przez Dolnośląski Ośrodek Polityki Społecznej w ramach projektu Koordynacja ekonomii społecznej w województwie dolnośląskim. e) Uwagi W sprawozdawczości przekazanej przez OWES Dolnośląskiemu Ośrodkowi Polityki Społecznej, zostały ujęte tylko działania w ramach projektu 9.4 A. Innych działań OWES nie wykazał w dokumentach sprawozdawczych. C. subregion jeleniogórski OWES prowadzony przez Legnickie Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich w partnerstwie z Sudeckim Instytutem Rozwoju Regionalnego realizujący projekt RPO WD 2014-2020 Działanie 9.4. A pn. OWES dla subregionu jeleniogórskiego. Projekt realizowany w okresie 01.06.2016 r. 31.05.2019 r. Szczegółowe założenia projektu dostępne są na stronie internetowej Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy oraz na stronie internetowej: http://owes.sirr.pl/. Skrót informacji (źródło: opracowanie własne na podstawie danych DWUP) Obszar realizacji Grupa docelowa Realizowane działania Powiaty: bolesławiecki, jaworski, jeleniogórski, - Osoby zagrożenie ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, w tym osoby bezrobotne sprofilowane jako najbardziej oddalone od rynku pracy z 1) Usługi animacji; 2) Usługi rozwoju ekonomii społecznej dla nowopowstałych PS; 19
kamiennogórski, lubański, lwówecki, zgorzelecki, złotoryjski i miasto Jelenia Góra Ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz osoby nieaktywne wymagające aktywizacji społecznozawodowej mające miejsce zamieszkania zgodnie z KC na terenie subregionu jeleniogórskiego. Łącznie: 120 osób, w tym 63 kobiety. - Podmioty ekonomii społecznej, NGO, instytucje wspierające ekonomię społeczną, przedsiębiorstwa społeczne, JST i ich jednostki organizacyjne oraz kierownicy ww. podmiotów, przedstawiciele nauki i biznesu, mający siedziby na obszarze subregionu jeleniogórskiego łącznie minimum 60 podmiotów - Społeczności lokalne z obszaru subregionu- łącznie 300 osób. 3) Usługi szkoleniowe dla istniejących PES; 4) Usługi doradcze dla istniejących PES; 5) Wsparcie finansowe (dotacje) na tworzenie miejsc pracy w istniejących PS; a) Usługi animacyjne: W ramach usług zostały realizowane działania ukierunkowane na diagnozę lokalnego środowiska, tworzenia bazy podmiotów, OWES prowadził prace nad tworzeniem narzędzi i zasad współpracy z grupami inicjatywnymi, zmierzającymi do założenia PES. Rozpoczęto działania rekrutacyjne na potrzeby realizacji spotkań animacyjnych i pozostałych form wsparcia. b) Usługi rozwoju ekonomii społecznej W ramach usług rozwoju ekonomii społecznej nie zostały podjęte żadne działania. c) Usługi wsparcia istniejących przedsiębiorstw społecznych W ramach usług rozwoju ekonomii społecznej nie zrealizowano żadnych działań. Doradcy kluczowi opracowywali narzędzia służące identyfikacji klientów oraz ich potrzeb i oczekiwań względem OWES; tworzyli plan działania oraz schematy postępowań dostosowanych do specyficznych potrzeb potencjalnych klientów oraz przygotowywali narzędzia monitorowania wdrożenia planu działania i metod oceny rezultatów tych działań. 20
d) Inne działania OWES uczestniczyło w spotkaniach organizowanych przez Dolnośląski Ośrodek Polityki Społecznej w ramach projektu Koordynacja ekonomii społecznej w województwie dolnośląskim. e) Uwagi W sprawozdawczości przekazanej przez OWES Dolnośląskiemu Ośrodkowi Polityki Społecznej, zostały ujęte tylko działania w ramach projektu 9.4 A. Innych działań OWES nie wykazał w dokumentach sprawozdawczych. D. subregion legnicko-głogowski OWES prowadzony przez Legnickie Stowarzyszenie Inicjatyw Obywatelskich w partnerstwie z Sudeckim Instytutem Rozwoju Regionalnego w ramach projektu RPO WD 2014-2020 Działanie 9.4. A pn. Legnicko-Głogowski Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej. Projekt realizowany w okresie 01.06.2016 r. 31.05.2019 r. Szczegółowe założenia projektu dostępne są na stronie internetowej Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy oraz na stronie internetowej http://lgowes.lsio.org.pl/. Skrót informacji (źródło: opracowanie własne na podstawie danych DWUP) Obszar realizacji Grupa docelowa Założone działania Powiaty: głogowski, górowski, legnicki, lubiński, polkowicki oraz miasto Legnica - Osoby zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, w tym osoby bezrobotne sprofilowane jako najbardziej oddalone od rynku pracy oraz osoby nieaktywne wymagające aktywizacji społecznozawodowej; - Podmioty ekonomii społecznej; - Przedsiębiorstwa społeczne; - Organizacje Pozarządowe; - Instytucje wspierające ekonomię społeczną, - Jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne oraz kierownicy ww. podmiotów - Przedstawiciele nauki i biznesu; - Podmioty uprawnione do tworzenia 1) Animacja lokalna; 2) Doradztwo ogólne; 3) Doradztwo specjalistyczne; 4) Szkolenia dotyczące ekonomii społecznej; 5) Szkolenia zawodowe; 6) Coaching/Mentoring; 7) Wizyty studyjne; 8) Wsparcie finansowe na założenie, przystąpienie do lub zatrudnienie w PS; 9) Finansowe wsparcie pomostowe; 10) Kluczowe doradztwo biznesowe. 21
podmiotów ekonomii społecznej o charakterze reintegracyjnym; - Społeczności lokalne a) Usługi animacyjne: W ramach usług zorganizowano spotkanie poświęcone ekonomii społecznej i przedstawieniu oferty OWES. W ramach usług animacji pracowano nad tworzeniem bazy danych organizacji, podmiotów zainteresowanych udziałem w projekcie. W spotkaniach wzięło udział 9 podmiotów. b) Usługi rozwoju ekonomii społecznej W ramach usług rozwoju ekonomii społecznej nie zrealizowano żadnych działań. c) Usługi wsparcia istniejących przedsiębiorstw społecznych W ramach usług wsparcia istniejących przedsiębiorstw społecznych nie zrealizowano żadnych działań. d) Inne działania 1. OWES uczestniczyło w spotkaniach organizowanych przez Dolnośląski Ośrodek Polityki Społecznej w ramach projektu Koordynacja ekonomii społecznej w województwie dolnośląskim. 2. Dodatkowo OWES prowadził działania z zakresu: a) Usług animacyjnych w zakresie diagnozy środowiska lokalnego (finansowanie: Fundusz Inicjatyw Obywatelskich, Priorytet I); b) Usług rozwoju ekonomii społecznej, dotyczy wsparcia kluczowego doradców, świadczonego w tradycyjnej formie oraz doradztwa ogólnego (finansowanie: środki własne w ramach działalności statutowej). e) Uwagi Nie dotyczy. E. OWES niefinansowane z RPO WD 2014-2020 Działanie 9.4 A. Na terenie województwa dolnośląskiego istnieją dwa akredytowane Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej, które nie posiadają finansowania w ramach projektu RPO WD 2014-2020 9.4 A. dla OWES. Należy do nich konsorcjum tworzone przez Fundację Rozwoju Ekonomii Społecznej i Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych oraz konsorcjum złożone z Fundacji Merkury, Fundacji 22
Dolnośląskiej Federacji Organizacji Pozarządowych oraz Stowarzyszenia dla Dzieci i Młodzieży Szansa. Konsorcja nie przekazały informacji do DOPS o prowadzonych działaniach w ramach OWES w okresie VI-IX 2016 r. DOPS został poinformowany przez OWES tj. Fundacji Merkury, Fundacji Dolnośląskiej Federacji Organizacji Pozarządowych oraz Stowarzyszenia dla Dzieci i Młodzieży Szansa, iż złożona została rezygnacja z przyznanej akredytacji OWES. Oba konsorcja OWES uczestniczyły w spotkaniach organizowanych przez Dolnośląski Ośrodek Polityki Społecznej w ramach projektu Koordynacja ekonomii społecznej w województwie dolnośląskim. Dodatkowo konsorcjum FRES i RCWIP wzięło udział jako partner społeczny w organizowanym przez DOPS w dniu 25.11.2016 r. spotkaniu informacyjnym pt. Przepis na sukces ekonomii społecznej, ZNAK, PLAN, czy CSR?. 23
5. Wnioski i rekomendacje Dolnośląski Ośrodek Polityki Społecznej w ramach projektu Koordynacja ekonomii społecznej w województwie dolnośląskim w okresie do października 2015 r. do grudnia 2016 r. prowadził działania związane z podniesieniem jakości i efektywności funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej działających na terenie województwa dolnośląskiego w obszarze pomocy i integracji społecznej. W wyniku prowadzonych prac zrealizowano szereg działań prowadzących do podniesienia wiedzy na rzecz rozwoju ekonomii społecznej w regionie. Niniejsze rekomendacje zostały opracowane na podstawie zgromadzonych danych, zrealizowanych badań i analiz, a także wymiany doświadczeń, wiedzy i informacji w ramach: Komitetu Rozwoju Ekonomii Społecznej oraz działających grup roboczych ds. aktualizacji planu, edukacji, promocji, reintegracji oraz zatrudnienia socjalnego (łącznie 5 spotkań Komitetu i 30 spotkań grup roboczych). Spotkań sieciujących z przedstawicielami Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej (łącznie 4 spotkania). Spotkań doradczych, informacyjno-doradczych, informacyjnych oraz sieciujących PES o charakterze reintegracyjnym (adresowanych w szczególności do PES, PS i JST), które odbyły się na terenie dolnośląskich subregionów i miały miejsce w 2016 roku (łącznie 55 spotkań). Badania Badanie monitoringowe dolnośląskiego sektora ekonomii społecznej oraz działań w obszarze reintegracji społecznej i zawodowej społecznej ze wskazaniem rekomendacji dla systemu monitoringu. Analizy kwestionariusza ankiety Aspekty społeczne w zamówieniach. Pakiet Rekomendacji został podzielony na VI podobszarów tematycznych, które będą aktualizowana, w miarę pojawiających się potrzeb poszerzane o nowe zagadnienia, ważne z punktu widzenia pełniącej przez nią roli w rozwoju ekonomii społecznej na Dolnym Śląsku.
Pakiet rekomendacji dotyczących obszaru ekonomii społecznej w województwie dolnośląskim L.p. Podobszary tematyczne Wnioski Opinie Instytucje/ podmioty odpowiedzialne za realizację I. Ośrodki Wsparcia Ekonomii 1. Dolnośląskie OWES w okresie 1. Prawidłowe koordynowanie przez DOPS działań na UMWD, DWUP, Społecznej jako główne sprawozdawczym VI-IX 2016 r. oprócz rzecz ES, wymaga oprócz danych pozyskiwanych w DOPS, OWES instytucje tworzenia i rozwoju konsorcjum Legnickie Stowarzyszenie Inicjatyw toku działań własnych DOPS oraz sprawozdawczości PES i PS na Dolnym Śląsku. Obywatelskich z Sudeckim Instytutem Rozwoju OWES (głównie statystycznej), bardziej precyzyjnych Regionalnego (dotyczy subregionu legnicko- i przedmiotowych informacji, w zakresie: głogowskiego) wykazały DOPS swoją specyfiki subregionów (charakterystyka działalność wyłącznie w ramach finansowania problemów danego subregionu ważnych dla OWES z RPO WD 2014-2020 Działanie 9.4. A. rozwoju ES; zjawisk dot. problemów społecznych Działania prowadzone przez dofinansowane OWES w okresie sprawozdawczym polegały przede wszystkim na pracach organizacyjnych, przygotowaniu działań merytorycznych, rekrutacji oraz realizacji pierwszych spotkań oraz form wsparcia. Działania te były opóźnione, faktycznie rozpoczęły się pod koniec VI 2016 r. co spowodowane było ponowną akredytacją i sposobów/planów ich rozwiązywania z udziałem OWES; kondycji już funkcjonujących PES i PS); planów oraz stanu realizacji powstawania nowych podmiotów (m.in. w celu włączenia tych podmiotów w działania DOPS i dodatkowego wzmocnienia ich); Informacje te są istotne z punktu aktualizacji Pakietu Rekomendacji (służącemu identyfikacji stanu rozwoju ES w regionie), w tym m.in. promocji ES, organizacji 25
ośrodków oraz procedurami dofinansowania ich wydarzeń z obszaru ES; informacji o przyjaznych ES działalności. samorządach, w tym prowadzonych działaniach W związku z powyższym, trudno ocenić jaki jest animacyjnych dla JST. faktyczny stan realizacji działalności OWES, a co 2. Obszar współpracy pomiędzy instytucjami za tym idzie jaki jest faktyczny obraz ES w odpowiedzialnymi za realizacje zadań wymaga subregionach z punktu widzenia działalności wzmocnienia komunikacji i lepszego przepływu OWES. informacji. II. Podmioty ekonomii społecznej o charakterze 1. Z analizy sektora podmiotów ekonomii społecznej o charakterze reintegracyjnym 1. Należy zwiększyć nacisk na tworzenie nowych podmiotów reintegracyjnych (zwłaszcza WTZ 1. UMWD, DWUP, DOPS, OWES reintegracyjnym (WTZ, ZAZ, wynika, że na terenie województwa oraz KIS) np. poprzez zawężenie w ramach KIS, CIS) dolnośląskiego liczba podmiotów finansowania/konkursów RPO WD 2014-2020 reintegracyjnych, zwłaszcza WTZ oraz KIS, jest powstawania nowych podmiotów o charakterze niewystarczająca. reintegracyjnym do powiatów/gmin, w których brak jest danego typu podmiotów reintegracyjnych lub, w których zgłoszono, a następnie zweryfikowano zapotrzebowanie na tworzenie nowych PES reintegracyjnych. Konieczne jest także organizowanie spotkań dla Ośrodków Pomocy Społecznej, które prowadzą i/lub byłyby zainteresowane prowadzeniem Klubów Integracji Społecznej. 26
2. Współpraca podmiotów ekonomii społecznej o charakterze reintegracyjnym, zwłaszcza Centrów Integracji Społecznej z instytucjami powiązanymi (gł. PUP i OPS) jest niewystarczająca. Istnieje konieczność wzmocnienia tej współpracy zwłaszcza w obszarze kierowania uczestników do reintegracji w CIS. Współpraca pomiędzy CIS a OPS w tym obszarze jest realizowana. Natomiast kierowanie klientów PUP do CIS jest realizowane w niewystarczającym zakresie 2. Działania realizowane przez DOPS oraz OWES (zwłaszcza subregionu wałbrzyskiego i wrocławskiego) powinny być nakierowane na wzmacnianie współpracy międzysektorowej w obszarze reintegracji i wspieranie partnerskich jej zasad. Konieczne jest uwzględnienie w konkursach organizowanych w ramach RPO WD, w szczególności w ramach osi priorytetowej 9. Włączenie społeczne, działań wzmacniających współdziałanie CIS i OPS, np. poprzez wymóg współpracy między nimi, zarówno w konkursach dedykowanych podmiotom reintegracyjnym (9.1 C) jak i ośrodkom pomocy społecznej (9.1.A). Proponuje się także włączenie do regulaminów konkursów organizowanych w ramach RPO WD, w szczególności w ramach osi priorytetowej 9. Włączenie społeczne działań angażujących i sprzyjających budowaniu współpracy pomiędzy PUP a podmiotami reintegracyjnymi, zwłaszcza CIS i KIS. 2. UMWD, DWUP, DOPS, OWES, OPS, PUP, CIS, KIS 27
3. Systemowe czynniki wpływające na aktywizację osób niepełnosprawnych w ZAZ: wysokość środków z PFRON przekazywanych na rehabilitację zawodową osób niepełnosprawnych jest zbyt niska i nie zmieniła się od 2008 r.; zbyt niskie środki z PFRON na utrzymanie działalności rehabilitacyjnej i zawodowej ZAZ mogą się przekładać na niższą efektywność zatrudnieniową osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy; ze względu na konieczność wypracowania przychodów przez ZAZ, pozwalających na utrzymanie jego podstawowych działań w większości przez niepełnosprawnych pracowników ZAZ, z organizacyjnoekonomicznego punktu widzenia motywowanie niepełnosprawnych pracowników ZAZ do podejmowania zatrudnienia na otwartym rynku pracy nie należy do głównych priorytetów ZAZ; niewystarczająca współpraca podmiotów zatrudniających i aktywizujących osoby niepełnosprawne z PFRON w kontekście wpływu na rozdysponowywanie środków finansowych; 3. Konieczne jest lobbowanie na rzecz wprowadzenia systemowych rozwiązań w obszarze rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych takich jak: zwiększenie środków przekazywanych na rehabilitację zawodową osób niepełnosprawnych adekwatnie do kosztów utrzymania pracowników/rehabilitantów, co wpłynęłaby pozytywnie na efektywność ZAZ; zwiększenie środków z PFRON oraz umożliwienie przeznaczania zysków (poszerzenie katalogu kosztów ponoszonych z Funduszu Rehabilitacyjnego) na koszty związane z rozwojem ZAZ pozwoliłoby tym podmiotom planować długofalowe przedsięwzięcia i mogłoby wpłynąć pozytywnie na efektywność zatrudnieniową. zmian w systemie orzecznictwa, aby orzeczenia były wydawane bardziej adekwatnie i były nastawione na umożliwienie osobom niepełnosprawnym aktywizacji zawodowej; wypracowanie wspólnego stanowiska ZAZ, WTZ przy udziale środowisk lobbujących interesy osób niepełnosprawnych w zakresie podziału środków PFRON. Przedkładanie PFRON wspólnej propozycji 3. UMWD, DWUP, DOPS, OWES, ZAZ, WTZ, JST 28
niska wiedza przedstawicieli JST nt. korzyści społecznych i ekonomicznych wynikających z aktywizacji osób wykluczonych, w tym osób niepełnosprawnych; niski udział zlecania usług, w tym usług użyteczności publicznej przez JST podmiotom ekonomii społecznej, w tym podmiotom o charakterze reintegracyjnym, w ramach klauzul społecznych i społecznie odpowiedzialnych zamówień; podziału środków finansowych. Niezbędne jest wsparcie przez JST podmiotów reintegracyjnych przez zlecanie zadań i zakup produktów /usług z wykorzystaniem np. klauzul społecznych. 4. Warsztaty Terapii Zajęciowej w niewielkim stopniu prowadzą sprzedaż wytwarzanych produktów i świadczonych usług. Spowodowane jest to m.in. zawiłością przepisów prawnych w tym zakresie. Środki uzyskane ze sprzedaży nie mogą być dowolnie dysponowane muszą być przeznaczone wprost na pokrycie wydatków związanych z integracją społeczną. Wreszcie, niejasne są regulacje dotyczące sprzedaży produktów brak jest jasnych interpretacji odnośnie podatku vat, kas fiskalnych itp. Dodatkowo zidentyfikowano bariery wśród przedstawicieli/prowadzących WTZ związane z podejściem do czerpania przez 4. Zaleca się kontynuację działań informacyjnoedukacyjnych, w celu zwiększenia potencjału WTZ w kontekście sprzedaży produktów wytwarzanych w ramach reintegracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych i ewentualnego świadczenia przez nie usług. 4. UMWD, DWUP, DOPS, OWES 29
WTZ korzyści finansowych z reintegracji zawodowej uczestników, w ramach wytwarzanych przez nich produktów/ świadczonych usług. 5. Słaba koordynacja działań na rzecz aktywizacji i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych, wynikająca m.in. z niedostatecznej współpracy i komunikacji pomiędzy PES, PS i instytucjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych, która w konsekwencji utrudnia objęcie osób niepełnosprawnych wsparciem. 5. Zwiększenie współpracy pomiędzy PES, przedsiębiorstwami społecznymi i instytucjami oraz, w miarę możliwości, opracowanie standardów aktywizacji osób niepełnosprawnych, który będzie inspirowany np. gdyńskim standardem aktywizacji zawodowo-społecznej w WTZ. 5. UMWD, DWUP, DOPS, OWES, PES i PS działające na rzecz ON 6. WTZ wykazują zbyt niski wskaźnik zatrudnienia (wg Najwyżej Izby Kontroli 6-7%), co dowodzi konieczności położenia większego nacisku na element reintegracji zawodowej uczestników WTZ. 6. Należy zwiększyć nacisk na aktywizacje zawodową uczestników WTZ m.in. poprzez: - wspieranie WTZ w budowaniu współpracy z pracodawcami, w tym PES, PS, a zwłaszcza z ZAZ, spółdzielniami socjalnymi i zakładami pracy chronionej w formie np. staży, praktyk. Zachęcanie, wsparcie merytoryczne organów założycielskich WTZ do tworzenia przy WTZ spółdzielni socjalnych osób prawnych jako miejsca praktyk i/lub zatrudnienia uczestników WTZ. Stała współpraca WTZ z PES skupiającymi trenerów 6. UMWD, DWUP, DOPS, OWES, PES i PS działające na rzecz ON 30
pracy. III. Kondycja podmiotów reintegracyjnych w oparciu o Badanie monitoringowe dolnośląskiego sektora 1. Duży udział osób nieaktywnych zawodowo po zakończeniu zajęć. Badanie wykazało, że brak zatrudnienia dotyka prawie 64% osób uczestniczących w zajęciach CIS/KIS, 1. Należy dopracować system dopasowywania kompetencji zawodowych kształtowanych u uczestników CIS, KIS, WTZ, ZAZ do realnego zapotrzebowania rynku pracy. 1.UMWD, DWUP, DOPS, OWES, CIS, KIS, ZAZ, WTZ ekonomii społecznej oraz 66% uczestników WTZ i aż 86% osób, które Konieczne jest także podjęcie szerszych działań działań w obszarze zakończyły pracę w ZAZ. w zakresie wdrożenia uczestników zajęć w rynek reintegracji społecznej i pracy i przygotowanie ich do podjęcia zatrudnienia. zawodowej podmiotów ekonomii społecznej ze wskazaniem rekomendacji dla systemu monitoringu 2. Długotrwałe korzystanie przez uczestników ze wsparcia tego samego PES (dot. WTZ, ZAZ) wynikające z obaw uczestników i ich rodzin, braku alternatywnych miejsc realizacji rehabilitacji zawodowej, a także z nadmiernego 2. Wskazana jest poprawa współpracy pomiędzy PES reintegracyjnymi oraz podmiotami i instytucjami powiązanymi. W PES o charakterze reintegracyjnym, zwłaszcza WTZ konieczne jest zintensyfikowanie działań 2.UMWD, DWUP, DOPS, OWES, CIS, KIS, ZAZ, WTZ przywiązania uczestników do danego PES. związanych z aktywizacją zawodową uczestników, które sprzyjać będą lepszemu dostosowaniu oferowanego wsparcia do potrzeb osoby niepełnosprawnej. Należy także rozważyć sposób organizacji konkursów RPO WD 2014-2020 w ramach Działania 9.1 Aktywna integracja w taki sposób, aby wspierać wprowadzanie rozwiązań z zakresu aktywizacji zawodowej w WTZ np. przy wykorzystaniu trenera pracy, przy jednoczesnym zachowaniu realnych wskaźników 31
zatrudnieniowych. 3. Z uwagi na ograniczoną liczbę miejsc odnotowano długi czas oczekiwania na przyjęcie do PES. Czas ten wynosi przeważnie do sześciu miesięcy, przy czym średnia liczba osób oczekujących wynosi 7 osób na podmiot. 3. Zwiększenie współpracy między PES, PS i instytucjami oraz w miarę możliwości opracowanie standardów aktywizacji osób niepełnosprawnych, który będzie inspirowany np. gdyńskim standardem aktywizacji zawodowo-społecznej w WTZ. 3.UMWD, DWUP, DOPS, OWES, ZAZ, WTZ, OPS, ŚDS, DDP Zaleca się prowadzenie działań koordynacyjnych na terenie powiatu w zakresie, co najmniej kierowania i przepływu uczestników pomiędzy poszczególnymi typami podmiotów (DDP, OPS, ŚDS, WTZ, ZAZ), przez co zwiększy się rotacja uczestników, system zostanie udrożniony i więcej osób będzie mogło skorzystać ze wsparcia. Dodatkowo, pozwoli to na wyeliminowanie sytuacji, gdy uczestnicy korzystają ze wsparcia z przyzwyczajenia/przywiązania, podczas gdy są już przygotowani do podjęcia dalszej aktywności zawodowej. IV. Współpraca PES z Niewystarczająca wiedza PES o PS Niezbędne jest inicjowanie oraz zwiększanie, UMWD, DWUP, Przedsiębiorstwami i prowadzonej działalności oraz ewentualnych współpracy ZAZ z WTZ w kontekście np. przepływu DOPS, OWES, Społecznymi (PS), możliwościach współpracy finansowej uczestników WTZ do ZAZ praktyki/ staże/ ZAZ, WTZ w szczególności i niefinansowej między podmiotami. zatrudnienie) i/lub z WTZ i ZAZ do spółdzielni ze spółdzielniami socjalnymi socjalnych. 32
Łączenie zleceń np. ZAZ z PES, wspólne tworzenie ofert, aby realizowane usługi i zadania miały bardziej kompleksowy charakter. Wsparcie i promocja przedsiębiorstw, zwłaszcza spółdzielni socjalnych, jako potencjalnego i kluczowego pracodawcy dla osób defaworyzowanych. V. Współpraca finansowa dolnośląskich PES i PS z JST 1. Na podstawie prowadzonego badania inwentaryzacji JST stosujących klauzule społeczne w woj. dolnośląskim pn. Aspekty społeczne w zamówieniach publicznych oraz 1. Konieczne jest prowadzenie działań informacyjno-edukacyjnych w zakresie: stosowania społecznie odpowiedzialnych zakupów oraz stosowania klauzul społecznych UMWD, DWUP, DOPS, OWES, PES i PS, JST pozostałych działań DOPS, zebrano następujące w ramach Pzp wśród przedstawicieli JST (decydenci, wnioski: specjaliści Pzp, pełnomocnicy ds. współpracy klauzule społeczne są stosowane z organizacjami pozarządowymi, specjaliści incydentalnie przez dolnośląskie JST; zajmujących się problematyką społeczną, współpracą wiedza na temat klauzul społecznych z NGO); i umiejętność ich stosowania jest niewielka; ubieganie się o zamówienia z klauzulami brak warsztatu, praktyki w tym zakresie; wśród przedstawicieli PES i PS, nauka podjęcie decyzji o prowadzeniu merytorycznego dialogu z przedstawicielami JST, postępowań Pzp z klauzulami społ. budzi wciąż w tym zakresie/ budowania relacji/ współpracy; wiele wątpliwości proceduralnych (zwłaszcza po budowania wizerunku PES, PS jako wejściu w życie 28.07.2016 r. zapisów do rzetelnego i wiarygodnego partnera dla JST, w tym ustawy Pzp w przedmiotowym zakresie). certyfikacja kolejnych podmiotów znakiem jakości 33