Pieśni z Pogranicza
Warsztat filmu animowanego to świat stworzony dla dzieci, prawdziwe laboratorium wyobraźni nie skażonej dorosłością. Przyzwyczajeni jesteśmy już do tego, że dzieci zanurzają się w ten czarodziejski rewir rzeczywistości zasiadając przed ekranem. Ale równie czarodziejska okazuje się być dla nich druga strona ekranu, wewnętrzna, gdzie mogą być twórcami, więcej strażnikami prawdy o świecie, w którym dorośli są już tylko przybyszami z daleka. To trochę tak, jakby do udziału w filmie zaprosić świadków wydarzeń, o których on opowiada. Ale tylko trochę tak W Sejnach powstało małe laboratorium animowania bajek, w którym najważniejszymi twórcami są dzieci. Oczywiście ma ono swoich mistrzów i nauczycieli Bożena Szroeder zaprasza do współpracy wybitnych artystów z Polski, Rosji i innych krajów. Dzieci uczą się warsztatu, różnych form i technik animacji, od rysunkowej poczynając, przez lalkową i wycinankową, fotograficzną i animację solą, aż po cyfrową i komputerową. Jednocześnie są współtwórcami bajek i ta ich rola ciągle rośnie. W pierwszej kolekcji pt. Opowieści pogranicza uczestniczyły w pisaniu scenariuszy, tworzyły rysunki i inne materiały do stopklatek, podkładały głos, podsuwały pomysły scenografii i reżyserii. W kolekcji Pieśni pogranicza same wykonują też pieśni. Przede wszystkim jednak to już z nich wywodzą się twórcy całościowych koncepcji niektórych bajek, jak Ola Kotarska i Dominika Turowicz. Zmienia się też rozpiętość wieku i coraz młodsze dzieci czują się jak u siebie w domu w tym laboratorium. Najmłodsi twórcy bajki O rebem mają trzy lata, wśród nich Antoś Mizio, który przyłożył do papieru swoją rączkę, odrysował ją i tak powstały chmurki, na których śpią Żydzi. Niewiele starszy od niego Piotr Fiedorowicz nauczył wszystkich pieśni o Trzech indykach, którą usłyszał od urodzonego w 1928 roku Józefa Sinderewicza. Fascynujące jest śledzić co się dzieje po wewnętrznej stronie ekranu tej filmowej kolekcji bajek pogranicza, gdy twórczo gospodarują tam dzieci pod kierunkiem swoich mistrzów. Żmudna, ciągnąca się wiele dni praca, która uczy cierpliwości, precyzji i uwagi dla każdego detalu, co rusz przeplatana jest olśniewającymi pomysłami, odwagą wyobraźni, uniesieniami marzeń wybiegającymi daleko poza horyzont świata dorosłych. Tradycyjne pieśni, opowieści starców, ocalane pamięcią okruchy prawieku spotykają się tu z awangardową formą i nowoczesną techniką. Trafiający do tego laboratorium młody człowiek musi wiedzieć skąd przychodzi i co ma innym do darowania, a jednocześnie oczekuje się od niego otwartości na nieznane i innowacyjności, jak w każdym królestwie dziecięcej wyobraźni. Mówią różnymi językami, po polsku, litewsku, rosyjsku, czasem potrzebując do komunikacji też angielskiego. Ale najważniejsze może jest tu pogranicze światów dziecka i dorosłego, na którym szanowane są prawa tych, którzy nie stali się jeszcze tacy sami jak oni, nie przyjęli gorzkiej wiedzy o koniecznościach życiowych i pozostają wierni swojej dziecięcej nieprzynależności. KRZYSZTOF CZYŻEWSKI
O sierocie Realizacja i animacja: Mark Skvortsov, Maurycy Leonik, Oliwia Radzewicz, Iza Myszczyńska, Agata Kukolska, Monika Krupińska, Aneta Staśkiel, Dagmara Nieszczerzewska, Anna Pawłowska Zdjęcia: Maurycy Leonik Montaż i reżyseria: Joanna Polak Tłumaczenie: Aneta Staśkiel Opieka artystyczna: Wiesław Szumiński Opracowanie muzyczne: na podstawie pieśni Lėk sakalėli śpiewanej pod opieką litewskiego zespołu folklorystycznego Alna z Puńska Napisy: Mĺns Grebäck Czas: 4' 10''
O rebe Realizacja i animacja: Marianna Popławska, Franciszka Popławska, Maria Pisera, Stanisław Szroeder, Marcelina Szroeder, Mark Skvorcov, Antoni Miezio, Anastazja Nikitina, Aleksandra Nikitina, Włodzimierz Moniuszko Opieka artystyczna: Ola Kotarska, Dominika Turowicz Montaż i reżyseria: Liza Skvorcova Opracowanie muzyczne: na podstawie starej ludowej pieśni jidysz pt. "Und as de rebe " śpiewanej pod opieką Michała Moniuszki Czas: 3' 5''
O chlebie Realizacja i animacja: Anna Zaborowska, Maksymilian Krawczyk, Marianna Popławska, Franciszka Popławska, Maria Pisera, Tymon Butkiewicz, Stanisław Szroeder, Marcelina Szroeder, Włodzimierz Moniuszko, Mark Skvorcov, Hanna Modzelewska, Gracjan Cichanowicz Opieka artystyczna: Ola Kotarska, Dominika Turowicz Montaż i reżyseria: Liza Skvorcova Opracowanie muzyczne: na podstawie starej pieśni z regionu Suwalszczyzny pt. Trzy indyki byli śpiewanej pod opieką Piotra Fiedorowicza Czas: 2' 10''
O poduszeczce Realizacja i animacja: Karolina Dzimitko, Iza Myszczyńska, Agata Kukolska, Monika Krupińska, Aneta Staśkiel, Dagmara Nieszczerzewska, Anna Pawłowska, Aleksandra Szruba, Piotr Szroeder, Piotr Myszczyński, Patryk Zubowicz, Robert Jedynasty Montaż i reżyseria: Joanna Polak Opieka artystyczna: Wiesław Szumiński, Bożena Szroeder Opracowanie muzyczne: na podstawie pieśni pt. W doli pa morju śpiewanej pod opieką zespołu Riabina z Gabowych Grądów czas: 3' 12''
O ślicznej dzieweczce Realizacja i animacja: Aleksandra Tomal, Agata Kukolska, Monika Krupińska, Aneta Staśkiel, Dagmara Nieszczerzewska, Anna Pawłowska, Karolina Dzimitko, Iza Myszczyńska, Aleksandra Szruba Opieka artystyczna: Ola Kotarska, Dominika Turowicz Montaż i reżyseria: Liza Skvorcova Opracowanie muzyczne: na podstawie starej pieśni ludowej pt. Wieczór blizieńko śpiewanej pod opieką Bożeny Szroeder Czas: 1' 58''
O wędrowaniu Realizacja i animacja: Iza Myszczyńska, Agata Kukolska, Monika Krupińska, Aneta Staśkiel, Dagmara Nieszczerzewska, Anna Pawłowska, Karolina Dzimitko, Piotr Szroeder, Piotr Myszczyński, Patryk Zubowicz, Robert Jedynasty, Szymon Anuszkiewicz Montaż i reżyseria: Joanna Polak Opieka artystyczna: Wiesław Szumiński, Bożena Szroeder Opracowanie muzyczne: na podstawie pieśni cygańskiej pt. Traden Roma śpiewanej pod opieką Adama Kozłowskiego Czas: 2' 17''
O lipeńce Realizacja i animacja: Aleksandra Tomal, Agata Kukolska, Monika Krupińska, Aneta Staśkiel, Dagmara Nieszczerzewska, Anna Pawłowska, Karolina Dzimitko, Iza Myszczyńska Opieka artystyczna: Ola Kotarska, Dominika Turowicz Montaż i reżyseria: Liza Skvorcova Opracowanie muzyczne: na podstawie starej pieśni ludowej pt. Lipeńka śpiewanej pod opieką Katarzyny i Pawła Winiarskich oraz Joanny Filarskiej Czas: 2' 16''
O tym, co najważniejsze Montaż i reżyseria: Joanna Polak Opieka artystyczna: Wiesław Szumiński Opracowanie muzyczne: na podstawie pieśni pt. Było sonce śpiewanej przez Rosjan staroobrzędowców (W filmie wykorzystano prace malarskie Wiesława Szumińskiego z cyklu Raskoł ) Czas: 2' 27''