4.Analiza logistyki zwrotnej SCENARIUSZE WTÓRNEGO ZAGOSPODAROWANIA BILANS INPUT-OUTPUT WYKRES SANKEY A
SPIS TREŚCI PROJEKTU 4.1. Opracowanie algorytmów powtórnego zagospodarowania (przykład) podział na etapy 4.2. Porównanie scenariuszy ponownego zagospodarowania (tabela) 4.3. Bilans in-out dla każdego przedsiębiorstwa (formularz)
Łańcuch dostaw z zamkniętą pętlą prze pływów materiałowych.
Nowy paradygmat gospodarki obiegu zamkniętego Podmioty biorące udział w zbiórce i przetwarzaniu ZSEE zaliczamy: w obszarze zbiorki: sklepy ze sprzętem, serwis sprzętu, gminne punkty zbiorki, mobilne i stacjonarne formy zbiorki. w obszarze przetwarzania: specjalizowane stacje demontażu, w których wykonuje się demontaż ręczny i mechaniczny, rozdrabnianie i separację frakcji odpadów. w obszarze zagospodarowania: zakłady recyklingowe, składowiska i spalarnie odpadów
Uczestnicy rynku ZSEE
SCENARIUSZE WTÓRNEGO ZAGOSPODAROWANIA 1 Bezpośrednie ponowne użycie Działania Sprawdzenie stanu technicznego ewentualne czyszczenie i przepakowanie Efekty Oryginalny produkt lub część (funkcja pierwotna lub inna) PRZEMYŚLEĆ: KRYTERIA JAKIE PRODUKT/CZĘŚĆ MUSI SPEŁNIAĆ
SCENARIUSZE WTÓRNEGO ZAGOSPODAROWANIA 2 Odnowienie produktu Działania Sprawdzenie, Demontaż, Naprawa, wymiana elementów, Pakowanie Obsługa logistyczna (powrót na rynek) Efekty Sprzęt używany oryginalny (funkcja pierwotna) PRZYKŁAD: kupujemy laptop, który oddajemy bo się nam nie podoba zwracamy do sklepu LAPTOP jest rozpakowany (brak folii) co się dzieje? Np.. sklep może zapakować takie urządzenie samodzielnie i sprzedać je ponownie albo odesłać do producenta lub dystrybutora w celu odnowienia. (czasem jest naprawa)
SCENARIUSZE WTÓRNEGO ZAGOSPODAROWANIA 3 Wtórne wytwarzanie (fabryczna regeneracja, remanufacturing) Działania Efekty Oryginalny produkt lub część o pełnej wartości użytkowej (czasem podwyższonej bo części wymieniane na te o wyższych parametrach technicznych)
SCENARIUSZE WTÓRNEGO ZAGOSPODAROWANIA 3 Wtórne wytwarzanie (fabryczna regeneracja, remanufacturing) Kiedy? Podatność produktu na remanufacturing* 1. Trwałość produktu. 2. Produkt utracił swą funkcjonalność. 3. Produkt jest standardowy, z wymiennymi częściami. 4. Niski koszt pozyskania produktu wadliwego/zepsutego (rdzenia). 5. Stabilna technologia produkcji. 6. Świadomość klientów w zakresie dostępności produktów po remanufacturingu. *Lund R.: Remanufacturing: An American resource. In: Proc. 5th Internat. Congress on Environmentally Conscious Design and Manufacturing, June 16 17, Roche ster Institute of Technology, Rochester, NY (1998)
SCENARIUSZE WTÓRNEGO ZAGOSPODAROWANIA 3 Kiedy? Wtórne wytwarzanie (fabryczna regeneracja, remanufacturing) W przypadku wyrobów złożonych o dużej wartości rezydualnej zasadne jest ich przetworze nie w procesie remanufacturingu, z zachowaniem dotychczasowej podstawowej funkcjonalności
SCENARIUSZE WTÓRNEGO ZAGOSPODAROWANIA 4 RECYKLING Kiedy? Gdy największa wartość rezydualna Zawarta jest w surowcu (np. wyroby papierowe, Aluminium)
SCENARIUSZE WTÓRNEGO ZAGOSPODAROWANIA 4 RECYKLING Ze względu na rodzaj stosowanych technologii wyodrębnia się recykling: Chemiczny Energetyczny Materiałowy zużyte materiały odpadowe przetwarzane są do materiałów o innych właściwościach fizykochemicznych (np. oleje opałowe z tworzyw sztucznych)
SCENARIUSZE WTÓRNEGO ZAGOSPODAROWANIA 4 RECYKLING Ze względu na rodzaj stosowanych technologii wyodrębnia się recykling: Chemiczny Energetyczny Materiałowy MAMY ENERGIĘ! spalanie wykorzystanie energii cieplnej zawartej w niektórych materiałach z pojazdów (np. opony spalane w cementowniach, olej wykorzystany jako paliwo w ciepłowni) To nie tylko spalanie odpadów, lecz także wytwarzanie z odpadów paliw stałych, ciekłych i gazowych oraz przetwarzanie ich na materiały termoizolacyjne (np. spalanie makulatury)
SCENARIUSZE WTÓRNEGO ZAGOSPODAROWANIA 4 RECYKLING Ze względu na rodzaj stosowanych technologii wyodrębnia się recykling: Chemiczny Energetyczny Materiałowy polega na wykorzystaniu odpadów i zużytych materiałów do produkcji nowych wyrobów (NP. TSZ poddawane są przetwórstwu, topnieniu i rozpuszczaniu)
SCENARIUSZE WTÓRNEGO ZAGOSPODAROWANIA 5 Unieszkodliwianie (Likwidacja) bezpieczne dla środowiska zagospodarowanie odpadów których nie można wykorzystać. Celem likwidacji jest uczynienie odpadów obojętnymi dla środowiska, zniszczenie szkodliwych zanieczyszczeń organicznych bądź stężenia szkodliwych zanieczyszczeń nieorganicznych i zmniejszenie ich ilości, w szczególności zmniejszenie objętości odpadów przeznaczonych do składowania * *Bilitewski, B., Härdtle, G., & Marek, K. (2006). Podręcznik gospodarki odpadami: teoria i praktyka. Wydawnictwo Seidel-Przywecki
SCENARIUSZE WTÓRNEGO ZAGOSPODAROWANIA 5 Unieszkodliwianie SPALANIE (BEZ ENERGII) SKŁADOWISKO ODPADY!
Rejestr przedsiębiorców i organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego Na 31 grudnia 2015 r. wpisanych było 16 563 firm.
Masa zebranego zużytego sprzętu w przeliczeniu na mieszkańca w latach 2007 2015 [kg/mieszkańca] Zbiórka elektrośmieci w Europie 2012
Bądź EKO oddaj stary sprzęt! W przypadku posiadania elektroodpadów jest ich odpowiednie zagospodarowanie: próba wydłużenia życia urządzeń elektrycznych lub elektronicznych przekazanie zużytego sprzęt do utylizacji mały sprzęt (żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 25 cm) wielkopowierzchniowe sklepy zajmują się sprzedażą urządzeń gospodarstwa domowego i zobowiązane są do jego przyjęcia. Przekazując sprzęt, nie musimy dokonywać zakupu nowych urządzeń!!! Duży sprzęt można przekazać sprzęt tego samego rodzaju i pełniący te same funkcje wg zasady 1:1 (1 szt. zakupionego sprzętu = 1 szt. sprzętu oddanego)
Dz.U. 2015, poz. 1688 Numery (1-6) i nazwy grup Przykładowe rodzaje sprzętu należącego do grup sprzętu 1. Sprzęt działający na zasadzie wymiany temperatury Chłodziarki, zamrażarki, sprzęt automatycznie wydający produkty chłodzone, sprzęt klimatyzacyjny, sprzęt do osuszania, pompy ciepła, grzejniki zawierające olej i inny sprzęt działający na zasadzie wymiany temperatury stosujący do celów wymiany temperatury płyny inne niż woda.
Dz.U. 2015, poz. 1688 Numery (1-6) i nazwy grup Przykładowe rodzaje sprzętu należącego do grup sprzętu 2. Ekrany, monitory i sprzęt zawierający ekrany o powierzchni większej niż 100 cm2 Ekrany, odbiorniki telewizyjne, cyfrowe ramki LCD do zdjęć, monitory, laptopy, notebooki.
Dz.U. 2015, poz. 1688 Numery (1-6) i nazwy grup Przykładowe rodzaje sprzętu należącego do grup sprzętu 3. Lampy Proste lampy fluorescencyjne, kompaktowe lampy fluorescencyjne, lampy fluorescencyjne, wysokoprężne lampy wyładowcze, w tym ciśnieniowe lampy sodowe i lampy metalohalogenkowe, niskoprężne lampy sodowe, diody elektroluminescencyjne (LED).
Dz.U. 2015, poz. 1688 Numery (1-6) i nazwy grup Przykładowe rodzaje sprzętu należącego do grup sprzętu 4. Sprzęt wielkogabarytowy, którego którykolwiek z zewnętrznych wymiarów przekracza 50 cm Pralki, suszarki do odzieży, zmywarki, kuchenki, piekarniki elektryczne, elektryczne płyty grzejne, oprawy oświetleniowe, sprzęt do odtwarzania dźwięku lub obrazu, sprzęt muzyczny, z wyjątkiem organów piszczałkowych zainstalowanych w kościołach, urządzenia używane do dziania i tkania, komputery wielkogabarytowe mainframe, drukarki wielkogabarytowe, sprzęt kopiujący, wielkogabarytowe automaty uruchamiane monetą, wielkogabarytowe wyroby medyczne, wielkogabarytowe przyrządy do monitorowania i kontroli, wielkogabarytowe urządzenia automatycznie wydające produkty i pieniądze, panele fotowoltaiczne
Dz.U. 2015, poz. 1688 Numery (1-6) i nazwy grup Przykładowe rodzaje sprzętu należącego do grup sprzętu 5. Sprzęt małogabarytowy, którego żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 50 cm Odkurzacze, zamiatacze do dywanów, urządzenia do szycia, oprawy oświetleniowe, kuchenki mikrofalowe, sprzęt wentylujący, żelazka, tostery, noże elektryczne, czajniki elektryczne, zegary i zegarki, golarki elektryczne, wagi, urządzenia do pielęgnacji włosów i ciała, kalkulatory, odbiorniki radiowe, kamery wideo, sprzęt wideo, sprzęt hi-fi, instrumenty muzyczne, sprzęt do odtwarzania dźwięku lub obrazu, elektryczne lub elektroniczne zabawki, sprzęt sportowy, komputery rowerowe, do nurkowania, biegania, wiosłowania itd., czujniki dymu, regulatory ciepła, termostaty, małogabarytowe narzędzia elektryczne i elektroniczne, małogabarytowe wyroby medyczne, małogabarytowe przyrządy do monitorowania i kontroli, małogabarytowe urządzenia automatycznie wydające produkty, mały sprzęt ze zintegrowanymi panelami fotowoltaicznymi
Dz.U. 2015, poz. 1688 Numery (1-6) i nazwy grup Przykładowe rodzaje sprzętu należącego do grup sprzętu 6. Małogabarytowy sprzęt informatyczny i telekomunikacyjny, którego żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 50 cm Telefony komórkowe, GPS, kalkulatory kieszonkowe, routery, komputery osobiste, drukarki, telefony.
Dz.U. 2015, poz. 1688 Obowiązek: Obowiązki przedsiębiorców wprowadzających sprzęt elektryczny i elektroniczny 1. rejestracyjny nr rejestrowy jest zamieszczany na fakturach i innych dokumentach towarzyszących wprowadzaniu sprzętu do obrotu 2. informacyjny wymóg oznakowania sprzętu symbolem selektywnego zbierania 3. prowadzenia dokumentacji prowadzenie dodatkowej ewidencji obejmującej informacje o masie wprowadzonego do obrotu sprzętu 4. zbierania oraz przetwarzania zużytego sprzętu zorganizowanie i finansowanie odbierania od zbierających zużytego sprzętu oraz przetwarzania zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych. Dotyczy wprowadzającego sprzęt w stosunku do sprzętu, który został przez niego wprowadzony do obrotu
Dz.U. 2015, poz. 1688 Obowiązek: 5. osiągnięcia minimalnych rocznych poziomów zbierania zużytego sprzętu od 1.01.2016 do 31.12.2017 wprowadzający sprzęt jest obowiązany do osiągania minimalnych rocznych poziomów zbierania zużytego sprzętu, które wynoszą nie mniej niż 40% średniorocznej masy sprzętu wprowadzonego do obrotu 6. osiągnięcia określonych poziomów odzysku oraz przygotowania do ponownego użycia i recyklingu zużytego sprzętu 7. zawarcia umowy z prowadzącym zakład przetwarzania zużytego sprzętu w formie pisemnej 8. prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych 9. wniesienia zabezpieczenia finansowego 10. sprawozdawczy 11. wniesienia opłaty produktowej.
4.1 Opracowanie algorytmów powtórnego zagospodarowania (przykład) podział na etapy PRZYKŁAD: SAMOCHÓD W STACJI DEMONTAŻU 1.CO MOGĘ ZROBIĆ Z WYROBEM/CZĘŚCIAMI JAKIE SĄ POTENCJALNE SCENARIUSZE? 2. JAKIE MUSZĄ BYĆ SPEŁNIONE KRYTERIA ŻEBY DANY SCENARIUSZ WYKORZYSTAĆ?
4.1 Opracowanie algorytmów powtórnego zagospodarowania (przykład) podział na etapy ETAP/OGNIWO W ŁD: STACJA DEMONTAŻU PWE POJAZD START 1. Czy pojazd jest sprawny Kryterium K1: SPRAWNOŚĆ TECHNICZNA NIE ZBIORNIKI PALIWO bezpośrednie ponowne wykorzystanie Kryterium 2: popyt TAK 2. Czy jest popyt na ten model 3. OSUSZANIE Z PŁYNÓW 4. DEMONTAŻ NA CZĘŚCI OLEJ PŁYN DO SPRYSKIWACZY PŁYN HAMULCOWY OKRESOWE PRZEKAZYWANIE DO PODMIOTU ZAJMUJĄCEGO SIĘ UTYLIZACJĄ/RECYKLINGIEM CZĘŚCI bezpośrednie ponowne wykorzystanie Kryterium K1: 5. Czy element jest sprawny? NIE Przepisy prawa: części zabronione do sprzedaży jako części zamienne TAK CZY? Jakie są PRZEPŁYWY ZWROTNE? Np.. Reklamacje? Zwroty w czasie 14 dni produktów nieuszkodzonych? 6. Czy można daną część sprzedawać jako zamienną TAK ITD NIE
4.1 Opracowanie algorytmów powtórnego zagospodarowania (przykład) podział na etapy Zadanie dodatkowe grupy do 3 osób Dla ogniwa które podejmuje decyzje co dalej ze zdemontowanymi z wyrobu gotowego elementami, przygotować kompleksowy algorytm uwzgledniający wszystkie scenariusze, wraz z identyfikacją kryteriów jakie elementy muszą spełniać by scenariusz został zrealizowany
4.2 Porównanie scenariuszy ponownego zagospodarowania (tabela) Scenariusz Ilość odpadów (skala) Energochłonność (skala) Materiałochłonność (skala) Konkurencyjność wobec nowych produktów/części Czy są wymagani a (NIE/ TAK Jakie?) Należy użyć nowych części (TAK/NIE) Inne aspekty?
4.3 Bilans in-out dla każdego przedsiębiorstwa (formularz) + dodatkowo sankey BILANS EKOLOGICZNY jest systematyczną analizą identyfikującą wszystkie oddziaływania przedsiębiorstwa na środowisko
4.3 Bilans in-out dla każdego przedsiębiorstwa (formularz) + dodatkowo sankey BILANS EKOLOGICZNY- STRUKTURA Niezależne systemy
4.3 Bilans in-out dla każdego przedsiębiorstwa (formularz) + dodatkowo sankey Załącznik 1: Bilans IN-OUT
4.3 Bilans in-out dla każdego przedsiębiorstwa (formularz) + dodatkowo sankey (na bilansie procesowym) Załącznik 2: Bilans PROCESOWY SUROWCE/CZĘŚCI/ MATERIAŁY POMOCNICZE/INNE PROCES 1 OBCIĄŻENIE DLA ŚRODOWISKA PROCES 2.
Przykład: Bilans PROCESOWY