PRAWNE ASPEKTY CYBERPRZEMOCY
Helpline.org.pl Wspólny projekt Fundacji Dzieci Niczyje i Fundacji Grupy TP współfinansowany przez Komisję Europejską w ramach programu Safer Internet Plus Cele: - pomoc dzieciom i młodzieży w sytuacjach zagrożenia ich bezpieczeństwa w Internecie i z użyciem telefonii komórkowej - działanie na rzecz zmian systemowych, które pozwolą lepiej chronić najmłodszych użytkowników nowych technologii Inauguracja: 6 lutego 2007
Internet - forma aktywności dzieci i młodzieży Wymiana informacji jako istota Internetu Swoboda przepływu treści słowa i obrazu Brak realnych możliwości kontroli Anonimowość poczucie anonimowości Brak regulacji prawnych dotyczących Internetu (np.: odpowiedzialność serwisów, portali) Internet jako miejsce popełnienia przestępstwa Miejsce funkcjonowania dzieci czy zagrożenie dla dzieci czy brak ochrony dzieci
Przykładowe zgłoszenia do Helpline.org.pl i coś mi takiego weszło na mój profilże teraz wyglądam jakbym miała zeza na GG ktoś mi grozi że mnie zabije gołymi rękoma kazałmi przysłać swoje zdjęcie od pasa w dół bo jak nie to napisze jako admin że jestem gejem i zamieści tamto pierwsze zdjęcie zrobili stronę - imię i nazwisko - mojej córki, łobuzy, pornograficzną stronę i ona nie chce teraz z domu wychodzić, bo wszyscy w szkole się śmieją pytał mnie jaki mam kolor bielizny na tlenie i czy się z nim spotkam, powiedziałam mu tylko gdzie mieszkam, nie podałam nr telefonu
Główne kategorie zgłoszeń w Helpline.org.pl Cyberprzemoc Niebezpieczne kontakty - grooming Szkodliwe treści Nieuprawniony dostęp Uzależnienie od Internetu
CYBERPRZEMOC przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych np.: komunikatorów czatów stron internetowych blogów SMS-ów i MMS-ów
Formy cyberprzemocy Molestowanie seksualne Ośmieszanie Szantażowanie Rozpowszechnianie kompromitujących materiałów Kradzież tożsamości Wyzywanie Nękanie Stalking - cyberstalking Cel skrzywdzenie drugiej osoby.
Kategorie prawne cyberprzemocy Naruszenie dóbr osobistych Zniewaga/Zniesławienie Włamania Groźby Nękanie Grooming
Naruszenie dóbr osobistych, a w szczególności nazwiska lub pseudonimu i wizerunku Rozpowszechnianie czyjegoś zdjęcia lub filmu z czyimś udziałem w Internecie lub danych bez zgody właściciela.
Kodeks cywilny Art. 23. Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Art. 24. 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba, że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.
Zniewaga/zniesławienie Rozpowszechnianie czyjegoś zdjęcia lub filmu z czyimś udziałem w Internecie bez zgody właściciela wizerunku w celu ośmieszenia/poniżenia/znieważenia Tworzenie kompromitujących i ośmieszających stron internetowych, blogów, fałszywych kont i profili na serwisach społecznościowych Rozsyłanie drogą e-mailową lub przy pomocy telefonu komórkowego różnego rodzaju kompromitujących materiałów, w tym o charakterze seksualnym.
Kodeks karny Art. 212. 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie, karze ograniczenia albo pozbawienia wolności do roku. 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w 1 za pomocąśrodków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 4. Ściganie przestępstwa określonego w 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego. Art. 216. 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.
Włamania Włamania na: konto e-mailowe, profil w Serwisie społecznościowym, na blog inne miejsce strzeżone hasłem lub innym zabezpieczeniem w celu uzyskania jakichś informacji Włamanie oraz wprowadzanie zmian
Art. 267. Kodeks karny 1. Kto bez uprawnienia uzyskuje informację dla niego nie przeznaczoną, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do przewodu służącego do przekazywania informacji lub przełamując elektroniczne, magnetyczne albo inne szczególne jej zabezpieczenie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 4. Ściganie przestępstwa określonego w 1-3 następuje na wniosek pokrzywdzonego. Art. 268a. 1. Kto, nie będąc do tego uprawnionym, niszczy, uszkadza, usuwa, zmienia lub utrudnia dostęp do danych informatycznych albo w istotnym stopniu zakłóca lub uniemożliwia automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie takich danych, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 3. Ściganie przestępstwa określonego w 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Groźby Umieszczenie gróźb wobec kogoś w Internecie np. na stronie internetowej, na blogu Przesyłanie gróźb drogą e-mailową lub za pomocą innych narzędzi dostępnych w Internecie, takich jak czat, komunikatory, forum Grożenie innej osobie przy użyciu internetu lub telefonu komórkowego stosując słowo, pismo, gest lub inny zachowanie oddziaływujące na psychikę odbiorcy
Kodeks karny Art. 190. 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego. Art. 191. 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Kodeks karny Art. 191a. 1. Kto utrwala wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej, używając w tym celu wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, albo wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej bez jej zgody rozpowszechnia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Nękanie/Stalking Bardzo częste wysyłanie komuś za pośrednictwem Internetu lub przy użyciu telefonu komórkowego niechcianych i uprzykrzających obrazów, linków, Informacji np. za pomocą komunikatorów i czatów, komentarzy pod zdjęciami czy wypowiedziami danej osoby, zwłaszcza, gdy dokonuje się tego korzystając z różnych form komunikacji naraz, pomimo wyraźnej niezgody odbiorcy.
Kodeks wykroczeń Art. 107. Kto w celu dokuczenia innej osobie złośliwie wprowadza ją w błąd lub w inny sposób złośliwie niepokoi, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1.500 zł albo karze nagany.
Wulgaryzmy Nagminne używanie w Internecie nieprzyzwoitych słów w miejscach komunikacji wielu osób (np. czat, forum). Umieszczanie w Internecie w miejscu powszechnie dostępnym (np. fotoblogi, profile portali społecznościowych, strony internetowe i inne miejsca niestrzeżone hasłem) zdjęć i obrazów o treści nieprzyzwoitej, czy obscenicznej.
Kodeks wykroczeń Art. 141. Kto w miejscu publicznym umieszcza nieprzyzwoite ogłoszenie, napis lub rysunek albo używa słów nieprzyzwoitych, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1.500 zł albo karze nagany.
Szkodliwe treści Grooming Zawierające przemoc, pornografię, wulgaryzmy Propagujące rasizm i ksenofobię Nawołujące do popełnienia przestępstwa Promujące faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa Zachęcające do prostytucji, używania narkotyków czy hazardu Zawierające elementy psychomanipulacji (np. namawiające do przystąpienia do sekty)
Kodeks karny Grooming Art. 200a. 1. Kto w celu popełnienia przestępstwa określonego w art. 197 3 pkt 2 lub art. 200, jak również produkowania lub utrwalania treści pornograficznych, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej nawiązuje kontakt z małoletnim poniżej lat 15, zmierzając, za pomocą wprowadzenia go w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania sytuacji albo przy użyciu groźby bezprawnej, do spotkania z nim, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Kodeks karny Molestowanie seksualne Art.200 a 2. Kto za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej małoletniemu poniżej lat 15 składa propozycję obcowania płciowego, poddania się lub wykonania innej czynności seksualnej lub udziału w produkowaniu lub utrwalaniu treści pornograficznych, i zmierza do jej realizacji, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Propagowanie pedofilii Art. 200b. Kto publicznie propaguje lub pochwala zachowania o charakterze pedofilskim, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Kodeks karny Treści pornograficzne I: Art.. 202 2. Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne lub udostępnia mu przedmioty mające taki charakter albo rozpowszechnia treści pornograficzne w sposób umożliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie się z nimi, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 3. Kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, przechowuje lub posiada albo rozpowszechnia lub publicznie prezentuje treści pornograficzne z udziałem małoletniego albo treści pornograficzne związane z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Kodeks karny Treści pornograficzne II: Art.. 202 4. Kto utrwala treści pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej lat 15, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. 4a. Kto sprowadza, przechowuje lub posiada treści pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej lat 15, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 4b. Kto produkuje, rozpowszechnia, prezentuje, przechowuje lub posiada treści pornograficzne przedstawiające wytworzony albo przetworzony wizerunek małoletniego uczestniczącego w czynności seksualnej podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Kodeks karny Nakłanianie do prostytucji Art. 204. 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłania inną osobę do uprawiania prostytucji lub jej to ułatwia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 2. Karze określonej w 1 podlega, kto czerpie korzyści majątkowe z uprawiania prostytucji przez inną osobę. 3. Jeżeli osoba określona w 1 lub 2 jest małoletnim, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. 4. Karze określonej w 3 podlega, kto zwabia lub uprowadza inną osobę w celu uprawiania prostytucji za granicą.
Szkodliwe treści Art. 256. 1. Kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art. 257. Kto publicznie znieważa grupę ludności albo poszczególną osobę z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej bezwyznaniowości lub z takich powodów narusza nietykalność cielesną innej osoby, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Ochrona danych osobowych USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych Art. 6.1) 1. W rozumieniu ustawy za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. 2. Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne. 3. Informacji nie uważa się za umożliwiającą określenie tożsamości osoby, jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu lub działań.
Ochrona danych osobowych Art. 49. 1. Kto przetwarza w zbiorze dane osobowe, choć ich przetwarzanie nie jest dopuszczalne albo do których przetwarzania nie jest uprawniony, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 2. Jeżeli czyn określony w ust. 1 dotyczy danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
Cyberprzemoc a nieletni sprawcy i ofiary w przypadku cyberprzemocy w stosunku do dzieci, czyli osób poniżej 18 r.ż., wszystkie działania prawne realizują rodzice lub opiekunowie prawni. Nie jest możliwe dochodzenie odpowiedzialności prawnej dziecka pokrzywdzonego cyberprzemocą bez współpracy z rodzicami. niezależnie od formy cyberprzemocy, jeżeli podejrzewamy, że sprawcą cyberprzemocy jest osoba poniżej 17 r. ż, wszelkie działania w sprawie realizuje Sąd Rodzinny i Nieletnich, właściwy ze względu na miejsce pobytu ewentualnego sprawcy cyberprzemocy, tam więc należy złożyć informację o doświadczanej przez dziecko cyberprzemocy. Jeżeli zgłosimy przestępstwo a policja i prokuratura rozpoczną postępowanie dziecko jako pokrzywdzony jest jednocześnie świadkiem przestępstwa i będzie zaangażowane w toczącą się procedurę oraz będzie przesłuchiwane.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Justyna Podlewska Helpline@helpline.org.pl Tel.: 800 100 100
Statystyka Helpline Zgłoszenia kwalifikowane Interwencje 2007 13 odmowy wszczęcia śledztwa Interwencje 2008 12 do chwili obecnej.