1 Plan pracy na lekcjach geografii w klasie Gimnazjum w Czarnym Dunajcu Puls iemi Prowadzący: onika Czapla ateriały zaczerpnięte ze strony Wydawnictwa Nowa ra Program nauczania geografii dla gimnazjum, wa aria Tuz rok szkolny 2013/2014 Uwaga: plan może ulec ewaluacji, w trakcie roku szkolnego zostaną przeprowadzone zajęcia terenowe
2 Klasa ozdział Lp. Temat. O B 1. 2 3,4, 5 Warunki i sposób oceniania z geografii. Główne treści programowe. BHP Źródła informacji geograficznej Współrzędne geograficzne Poziom wymagań konieczny podstawowy rozszerzający dopełniający wykraczający Uczeń: wymienia źródła informacji geograficznej wyróżnia dyscypliny geografii wyjaśnia znaczenie terminu geografia lub na globusie równik, południk 0 oraz półkulę południową, północną, wschodnią i zachodnią Uczeń: wyjaśnia, czym zajmuje się geografia fizyczna, społeczno-ekonomiczna i regionalna podaje wymiary iemi oraz główne cechy jej kształtu określa położenie geograficzne punktów i obszarów na mapie i globusie wymienia cechy południków i równoleżników wskazuje na globusie oraz mapie świata zwrotniki i koła podbiegunowe długość geograficzna, szerokość geograficzna Uczeń: wyjaśnia różnice między elipsoidą a geoidą określa położenie matematyczno-geograficzne punktów i obszarów na globusie oraz na mapie odszukuje obiekty na mapie na podstawie podanych współrzędnych geograficznych Uczeń: zna imiona bądź nazwiska uczonych i ich dokonania w zakresie poznania kształtu i wymiarów iemi oblicza odległość (rozciągłość południkową) między dwoma punktami na mapie, korzystając z zależności 1 111,2 km pojęcia: długość geograficzna, szerokość geograficzna Uczeń: omawia historię poznawania kształtu i wymiarów iemi podaje wartość azymutu geograficznego podaje zasady działania oraz możliwości wykorzystania odbiornika GPS 6. Obraz iemi na mapie skala, siatka kartograficzna wymienia rodzaje skal oraz podaje ich przykłady podaje różnice między planem a mapą dokonuje podziału map ze względu na ich skalę oraz treść podaje różnice między wykazuje znaczenie skali mapy w przedstawianiu różnych informacji geograficznych na mapie przekształca postacie skali posługuje się w terenie oblicza skalę mapy, znając odległość rzeczywistą między obiektami przedstawionymi na mapie wyjaśnia, na czym polega generalizacja mapy oraz uzasadnia jej przydatność
. W 7. Przedstawianie zjawisk na mapach 8. Praca z mapą (wentualnie druga lekcja na dodatkowe ćwiczenia) wymienia metody przedstawiania zjawisk na mapach wysokość względna, wysokość bezwzględna, poziomica analizuje i interpretuje treści map ogólnogeografi cznych, tematycznych, turystycznych 9. Tajemnice kosmosu wymienia nazwy ciał niebieskich znajdujących się w Układzie Słonecznym 3 siatką kartograficzną a geograficzną posługuje się skalą mapy do obliczania odległości w terenie odczytuje z map informacje przedstawione za pomocą różnych metod kartograficznych, w tym odczytuje wysokość bezwzględną dobiera odpowiednią mapę w celu uzyskania określonych informacji geograficznych identyfikuje położenie i charakteryzuje odpowiadające sobie obiekty geograficzne na fotografiach, zdjęciach lotniczych i satelitarnych oraz mapach topograficznych lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty wymienia nazwy planet Układu Słonecznego, zaczynając od nazwy planety znajdującej się najbliżej Słońca podaje definicję ciał niebieskich planem miasta oblicza wysokość względną wybranych punktów oraz charakteryzuje rzeźbę terenu na podstawie rysunku poziomicowego i mapy hipsometrycznej posługuje się w terenie planem oraz mapą topograficzną, turystyczną i samochodową (m.in. orientuje mapę oraz identyfikuje obiekty geograficzne na mapie i w terenie) lokalizuje na mapach (również konturowych) najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce rozpoznaje i nazywa ciała niebieskie przedstawione na ilustracji wybrane metody przedstawiania zjawisk na mapach terminy: wysokość względna, wysokość bezwzględna projektuje i opisuje trasy podróży na podstawie map turystycznych, topograficznych i samochodowych wybrane ciała niebieskie: planety, planetoidy, gwiazdy, satelity, meteory i meteoryty sposoby przedstawiania rzeźby terenu na mapach przeprowadza prostą interpolację, np. wykreśla poziomice omawia rolę lotów kosmicznych w poznaniu wszechświata
W S C H Ś W C 10. iemia obiega Słońce ruch obiegowy iemi, równonoc wiosenna, równonoc jesienna, przesilenie zimowe, przesilenie letnie, rok zwykły i przestepny wymienia daty dni rozpoczynających pory roku 4 podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchu obiegowego iemi korzystając z danych liczbowych, porównuje planety Układu Słonecznego podaje cechy ruchu obiegowego iemi podaje daty przesileń i równonocy na podstawie ilustracji przedstawiających oświetlenie iemi w ciągu roku podaje różnicę między teorią geocentryczną i heliocentryczną przedstawia (wykorzystując również własne obserwacje) zmiany w oświetleniu iemi oraz w długości trwania dnia i nocy w różnych szerokościach geograficznych i porach roku posługując się rysunkiem, wyjaśnia zjawiska zaćmienia Słońca i zaćmienia Księżyca strefy oświetlenia iemi wyjaśnia przyczyny występowania dnia i nocy polarnej oblicza wysokość Słońca nad widnokręgiem potrafi obliczyć rok przestępny sporządza rysunek do obliczeń wysokości Słońca nad widnokręgiem w różnych szerokościach geograficznych 11. Karuzela iemia ruch obrotowy iemi, południe, północ, doba, górowanie Słońca, południk miejscowy, gnomon podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchu obrotowego iemi podaje kierunek i czas obrotu iemi dookoła własnej osi podaje cechy ruchu obrotowego iemi opisuje dzienną wędrówkę Słońca po sklepieniu niebieskim, posługując się ilustracją lub planszą dwa rodzaje prędkości iemi omawia zastosowanie gnomonu posługuje się ze zrozumieniem pojęciem ruch obrotowy omawia ruch obrotowy iemi, posługując się tellurium lub globusem 12. 13. Czas. óżnica czasu na iemirozwiązywanie zadań. czas słoneczny, czas strefowy, czas urzędowy wyjaśnia, dlaczego zostały wprowadzone strefy czasowe i międzynarodowa linia zmiany daty wymienia rodzaje kalendarzy i podaje ich cechy posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu strefowego i słonecznego na iemi oblicza kąt, o jaki obraca się iemia w określonym czasie oblicza czas słoneczny i strefowy danego miejsca na podstawie jego położenia matematycznogeograficznego czas słoneczny, strefowy, uniwersalny i urzędowy pojęcia: czas słoneczny, ustala, jaki dzień tygodnia nastąpi po przekroczeniu międzynarodowej linii zmiany daty
. T O S F 14. Skład i budowa atmosfery 15. Temperatura powietrza atmosfera, troposfera podaje skład chemiczny powietrza atmosferycznego wyjaśnia termin izoterma podaje czynniki wpływające na temperaturę powietrza na iemi 5 wymienia nazwy warstw atmosfery, zaczynając od nazwy tej warstwy, która znajduje się najbliżej powierzchni iemi omawia na podstawie schematu zmiany temperatury powietrza w poszczególnych warstwach atmosfery analizuje temperaturę powietrza w wybranych miejscach na podstawie map klimatycznych lub wykresu przebiegu temperatury powietrza poszczególne warstwy atmosfery oblicza zmiany temperatury powietrza wraz ze wzrostem lub spadkiem wysokości oblicza średnią roczną amplitudę temperatury powietrza oraz średnią roczną temperaturę powietrza sporządza wykres przedstawiający przebieg temperatury powietrza omawia zależność temperatury powietrza od kąta padania promieni słonecznych czas strefowy, czas uniwersalny i czas urzędowy zjawisko inwersji temperatury powietrza wymienia czynniki klimatotwórcze oraz wyjaśnia na przykładach ich wpływ na zróżnicowanie temperatury powietrza na iemi omawia wpływ człowieka na zmiany zachodzące w składzie powietrza atmosferycznego skale (Celsjusza, Fahrenheita i Kelvina), wykorzystywane do określania wartości temperatury powietrza 16. Jak powstaje wiatr? wyjaśnia pojęcia: ciśnienie atmosferyczne, niż baryczny, wyż baryczny, izobara wymienia przykłady wiatrów stałych i okresowo zmiennych wyjaśnia przyczynę powstawania wiatru sporządza schemat wyżu i niżu barycznego świata obszary występowania różnych rodzajów wiatrów rodzaje wiatrów na podstawie ilustracji pojęcia: niż baryczny, wyż baryczny wyjaśnia, w jaki sposób powstają cyklony tropikalne, charakteryzuje je i podaje ich przykłady
oraz lokalnych, występujących na kuli ziemskiej 17. Pada deszcz wymienia rodzaje opadów i osadów atmosferycznych wilgotność powietrza, wilgotność względna, resublimacja wymienia rodzaje chmur 6 analizuje występowanie opadów na kuli ziemskiej na podstawie mapy stref klimatycznych obszarów charakteryzujących się nadmiarem lub niedoborem opadów atmosferycznych wymienia rodzaje opadów i osadów atmosferycznych ze względu na sposób powstania rozpoznaje chmury w rzeczywistości lub na planszy omawia przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia opadów atmosferycznych na iemi rozpoznaje przedstawione na ilustracji opady i osady atmosferyczne wyjaśnia na podstawie schematu procesy powstawania chmur, opadów i osadów atmosferycznych na kuli ziemskiej rodzaje chmur, a także opadów i osadów atmosferycznych
V. W O D Y 18. Pogoda i klimat pogoda, klimat wymienia czynniki klimatotwórcze 19. Obieg wody w przyrodzie. Oceany i morza wymienia nazwy oceanów i wskazuje te oceany na mapie świata ruchów wody morskiej kondensacja, parowanie, morze, zatoka, cieśnina 20. zeki świata rzeka główna, dopływ, zlewisko, dorzecze, dział wodny, 7 wykazuje zróżnicowanie klimatyczne iemi na podstawie analizy map temperatury powietrza i opadów atmosferycznych oraz map stref klimatycznych na iemi wymienia strefy klimatyczne na kuli ziemskiej i wskazuje ich zasięg na mapie omawia na podstawie schematu zasoby wodne iemi świata wybrane prądy morskie oraz wymienia ich nazwy wymienia stany skupienia wody w przyrodzie i podaje przykłady ich występowania wyjaśnia termin przepływ zaznacza na ilustracji dorzecze, dział wodny i zlewisko, dopływ prawy i wykazuje na przykładach związek między wysokością Słońca a temperaturą powietrza podaje różnice między klimatem a pogodą wpływ czynników klimatotwórczych na klimat na podstawie wykresów lub danych liczbowych przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych, położonych w różnych strefach klimatycznych omawia obieg wody w przyrodzie na podstawie schematu dostrzega i wyjaśnia związki między warunkami klimatycznymi a zasoleniem wody morskiej wymienia rodzaje i podaje przykłady zasilania rzek gospodarczego wykorzystania rzek terminy: pogoda, klimat klimat górski podaje na podstawie map tematycznych zależności między strefami oświetlenia iemi a strefami klimatycznymi przyczyny i skutki ruchów wody morskiej wyjaśnia związki między warunkami klimatycznymi, a rodzajem zasilania rzek strefy klimatyczne pod względem warunków sprzyjających działalności człowieka zjawisko l Nino powodzie i podaje ich przykłady
świata najdłuższe rzeki lewy wymienia elementy dorzecza 8 analizuje wykresy długości rzek i ich przepływu pojęcia: rzeka główna, dopływ, zlewisko, dorzecze, dział wodny 21. Jeziora i bagna. Wody podziemne. jezioro, bagno, wieloletnia zmarzlina wody podziemne, źródło, wody artezyjskie, gejzer wymienia różne typy genetyczne jezior wymienia różne typy jezior ze względu na charakter przepływu wymienia rodzaje wód podziemnych analizuje budowę niecki artezyjskiej na podstawie ilustracji nazywa i wskazuje na mapie różne typy genetyczne jezior oraz obszary bagienne gospodarczego wykorzystania stawów i sztucznych zbiorników wodnych podaje przykłady gospodarczego wykorzystania wód podziemnych świata obszary występowania wód artezyjskich i gejzerów omawia warunki powstawania bagien omawia procesy prowadzące do aktywności gejzeru wybrane rodzaje wód podziemnych różne typy genetyczne jezior i podaje ich przykłady niebezpieczeństwa związane z zanieczyszczeniem wód podziemnych V. W N Ę T 22. Budowa wnętrza iemi 23. Wśród minerałów i skał 24. 25. Dzieje iemi wymienia warstwy wnętrza iemi w kolejności od warstwy znajdującej się najgłębiej wymienia nazwy wybranych skał i minerałów skała, minerał określa wiek iemi wymienia nazwy er, wymienia metody badania wnętrza iemi podaje różnicę między litosferą a skorupą ziemską wskazuje różnice między minerałem a skałą Potrafi wymienić skały występujące w najbliższym środowisku omawia na podstawie tabeli stratygraficznej omawia na podstawie schematu budowę wnętrza iemi wyjaśnia termin prądy konwekcyjne gospodarczego wykorzystania skał minerałów skałotwórczych wyjaśnia rolę skamieniałości przewodnich metody badania wnętrza iemi i podaje ich zastosowanie rozpoznaje najważniejsze skały i określa ich rodzaj dostrzega zmiany w świecie organicznym w warstwy wnętrza iemi omawia zróżnicowanie temperatury wnętrza iemi wybrane skały i warunki ich powstawania rozpoznaje po okazach różne rodzaje skał i omawia ich genezę omawia najważniejsze wydarzenia w
zaczynając od najstarszej 9 najważniejsze wydarzenia z przeszłości geologicznej iemi skamieniałości przewodnich w odtwarzaniu dziejów iemi przedstawia hipotezy wyginięcia dinozaurów dziejach iemi wymienia nazwy okresów geologicznych poszczególnych erach dziejów iemi 26. Wulkanizm i trzęsienia ziemi wymienia procesy wewnętrzne kształtujące rzeźbę powierzchni iemi wulkan, lawa, magma, hipocentrum, epicentrum, Ognisty Pierścień Pacyfiku wymienia produkty erupcji wulkanicznej podaje główne cechy płytowej budowy litosfery świata obszary aktywne sejsmicznie wymienia przykłady wulkanów i wskazuje je na mapie omawia skutki wulkanizmu i trzęsień ziemi wykazuje związki pomiędzy płytową budową litosfery a występowaniem zjawisk wulkanicznych i trzęsień ziemi wymienia na podstawie schematu elementy budowy wulkanu stosuje ze zrozumieniem terminy: hipocentrum, epicentrum, orogeneza 27. Jak powstały góry? wymienia nazwy orogenez i rodzaje gór ruchy górotwórcze, góry fałdowe, góry zrębowe wymienia nazwy wielkich form ukształtowania powierzchni iemi 28. Niszczenie skał Procesy krasowe wietrzenie, erozja wymienia rodzaje wietrzenia wyjaśnia terminy: świata przykłady gór fałdowych, wulkanicznych i zrębowych wymienia procesy zewnętrzne kształtujące rzeźbę powierzchni iemi form krasowych występujących omawia różnice między górami fałdowymi a zrębowymi określa na podstawie danych statystycznych ukształtowanie powierzchni kontynentów rodzaje wietrzenia i formy terenu powstałe w jego wyniku na podstawie ilustracji budowę wielkie formy ukształtowania powierzchni iemi rozpoznaje na ilustracjach formy terenu powstałe w wyniku wietrzenia posługuje się ze na podstawie schematów mechanizm powstawania gór fałdowych i zrębowych wybrane rodzaje ruchów masowych zapisuje reakcję chemiczną
V. Ź B P O W C H N krasowienie, erozja podaje rodzaje skał, które ulegają krasowieniu 29. Praca rzeki wymienia rodzaje ujść rzecznych erozja wgłębna, erozja boczna, akumulacja 10 na powierzchni i w głębi iemi regiony, w których występują zjawiska krasowe świata przykłady rzek posiadających ujście deltowe lub lejkowate form erozji i akumulacji rzecznej jaskini oraz występujące w niej formy krasowe wyjaśnia proces powstawania meandrów omawia warunki sprzyjające powstawaniu delt oraz ujść lejkowatych zrozumieniem pojęciami: wietrzenie, erozja omawia procesy krasowe i wyjaśnia, w jaki sposób powstają formy krasowe posługuje się ze zrozumieniem terminami: krasowienie, erozja rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działania procesów krasowych przedstawia rzeźbotwórczą rolę rzeki w jej górnym, środkowym i dolnym odcinku rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby terenu powstałe w wyniku działalności rzeki rozpuszczania skały wapiennej stosuje ze zrozumieniem pojęcia spadek rzeki oraz oblicza średni spadek rzeki 30. Lodowce i lądolody wyjaśnia pojęcie: granica wiecznego śniegu świata obszary występowania lądolodów wskazuje różnice między lodowcem górskim a lądolodem dostrzega związek między warunkami klimatycznymi a występowaniem lodowców górskich i lądolodów na iemi rozpoznaje i podpisuje na schemacie formy polodowcowe wymienia przykłady form powstałych w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów przedstawia rzeźbotwórczą rolę lodowców górskich i lądolodów pojęcie: granica wiecznego śniegu rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów wyjaśnia wpływ zmian klimatycznych na zmiany powierzchni pokrywy lodowej
31. Działalność wiatru korazja, niecka deflacyjna, wydma paraboliczna, barchan, grzyb skalny 11 wybrane pustynie wymienia rodzaje pustyń ze wzg. na budowę i położenie form powstałych na skutek erozyjnej i akumulacyjnej działalności wiatru wskazuje różnice między barchanem i wydmą paraboliczną przedstawia rzeźbotwórczą rolę wiatru określa genezę wybranych pustyń rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności wiatru omawia wpływ szaty roślinnej na rzeźbotwórczą działalność wiatru świata obszary zagrożone pustynnieniem 32. Praca morza wyjaśnia termin abrazja form powstałych w wyniku rzeźbotwórczej działalności morza wymienia najważniejsze typy wybrzeży morskich świata typy wybrzeży omawia na podstawie ilustracji proces powstawania klifu i mierzei wyjaśnia genezę poszczególnych typów wybrzeży morskich rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby terenu powstałe w wyniku działalności morza wyjaśnia pojęcia: rewa, wał burzowy, ripplemarki V T J N C N T U Y 33. Gleba. Sfera życia gleba, żyzność gleby wymienia czynniki glebotwórcze wymienia najważniejsze rodzaje gleb strefowych i astrefowych na iemi wskazuje i nazywa poziomy glebowe na profilu glebowym nazywa główne strefy roślinne na kuli ziemskiej i wskazuje je na mapie świata poziomy glebowe poszczególne strefy roślinne występujące na iemi wykazuje wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na iemi Uwaga: Pozostałą liczbę godzin przeznaczę na utrwalenie wiadomości i umiejętności. (PO KŻDY DL UTWLN) 1a-37 godz. 1b-37 godz. 1c- 33 godz. uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania glebami