DZIAŁANIA NA RZECZ TURYSTYKI WIEJSKIEJ -REALIZOWANE I POŻĄDANE Elżbieta Karnafel-Wyka z-ca Dyrektora ds. społecznych DEPARTAMENT DORADZTWA, OŚWIATY ROLNICZEJ I NAUKI XIV Ogólnopolskie Sympozjum Agroturystyczne Mielno-Unieście, 13-15 września 2011 r.
Zrównoważona turystyka wiejska WARUNKI PRZYRODNICZE ochrona krajobrazu, poszczególnych zasobów wody, ziemi, flory, fauny, uwzględnienie interakcji różnych rodzajów turystyki na dane środowisko przyrodnicze;. WYMAGANIA ZDROWOTNE wykorzystywanie w turystyce żywności otrzymywanej z upraw prowadzonych metodami ekologicznymi. WYMOGI EKONOMICZNE wykorzystywanie przez gospodarkę turystyczną lokalnych zasobów i produktów, a także zatrudnienie lokalnej ludności. WARUNKI PRZESTRZENNE dostosowanie zagospodarowania turystycznego i dominującej aktywności turystycznej do chłonności naturalnej turystycznej) dla danego terenu. SYTUACJA SPOŁECZNA I KULTUROWA korzystanie ruchu turystycznego z oryginalnych walorów antropogenicznych z równoczesna ich ochroną. 2
Kwatery agroturystyczne w 2010 r. Województwo obiekty ogółem Polska=100 miejsca noclegowe Dolnośląskie 613 8,0 7 223 Kujawsko-pomorskie 258 3,3 3 061 Lubelskie 422 5,5 3 601 Lubuskie 92 1,2 943 Łódzkie 175 2,3 2 036 Małopolskie 1 291 16,8 15 587 Mazowieckie 357 4,6 3 833 Opolskie 112 1,4 1 190 Podkarpackie 1 006 13,1 8 597 Podlaskie 590 7,7 5 588 Pomorskie 601 7,8 7 188 Śląskie 378 4,9 4 768 Świętokrzyskie 290 3,8 2 630 Warmiosko-mazurskie 718 9,3 7 568 Wielkopolskie 406 5,3 4 692 Zachodniopomorskie 383 5,0 4 245 Dane GUS na podstawie Ewidencji Obiektów Turystycznych prowadzonych przez urzędy gmin P O L S K A 7 692 100,0 82 750 3
Oferta turystyki wiejskiej Produkt tradycyjny i regionalny Cisza i spokój Zdrowy styl życia Zagroda edukacyjna Produkt ekologiczny Kultura ludowa i folklor 4
Powszechny Spis Rolny 2010 Wstępne wyniki wskazują na: Tendencję zmniejszania się liczby gospodarstw rolnych, przy jednoczesnym wzroście ich średniej powierzchni. Zmiany w strukturze gospodarstw rolnych. Utrzymanie się zróżnicowania regionalnego struktury gospodarstw rolnych. Spadek ogólnej powierzchni gruntów w użytkowaniu gospodarstw rolnych. 5
Dokumenty programowo-strategiczne dot. turystyki wiejskiej Komunikat Komisji Europejskiej Europa najpopularniejszy kierunek turystyczny na świecie nowe ramy polityczne dla europejskiego sektora turystycznego Podkreślenie znaczenia sektora turystycznego jako działalności gospodarczej przyczyniającej się do rozwoju i integracji gospodarczej i społecznej, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Strategia Rozwoju Kraju 2020 Rozwój nowych funkcji obszarów wiejskich oraz wspieranie tworzenia nowych typów miejsc pracy zorientowanych na turystykę Działania na rzecz poprawy jakości życia i atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie Przekrojowe podejście do rozwoju obszarów wiejskich uwzględniające ich różnorodnośd i ukierunkowane na jak najlepsze wykorzystanie potencjałów rozwojowych najbardziej rozwiniętych obszarów wiejskich. Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa Priorytet 1.3. Rozwój przedsiębiorczości i pozarolniczych miejsc pracy wykorzystujących potencjał endogeniczny obszarów wiejskich. Priorytet 2.4. Rozwój infrastruktury społecznej zapewniającej mieszkaocom obszarów wiejskich dostęp do dóbr i usług. Kierunki rozwoju turystyki do 2015 roku. Działanie I.5.5 Wspieranie rozwoju turystyki wiejskiej Podkreślono znaczenie turystyki wiejskiej dla rozwoju społecznego oraz dla aktywizacji obszarów wiejskich oraz wysoką dostępnośd kosztową tego typu turystyki dla odbiorców. 6
Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa Priorytet 1.3. Rozwój przedsiębiorczości i pozarolniczych miejsc pracy wykorzystujących potencjał endogeniczny obszarów wiejskich tworzenie zachęty rozwoju przedsiębiorczości związanej z turystyką oraz lokalną produkcją i wartościami kulturowymi (lub regionalnymi); Ułatwienia w zakresie sprzedaży i wytwarzania lokalnych produktów rolno-spożywczych czy też rozwój i promocja agroturystyki; Priorytet 2.4. Rozwój infrastruktury społecznej zapewniającej mieszkaocom obszarów wiejskich dostęp do dóbr i usług Działania służące budowie i rozwojowi infrastruktury kultury i turystyki oraz promocji dziedzictwa kulturowego. Stworzenia bogatej oferty turystycznej i kulturowej na wysokim poziomie poprzez m.in. budowę i modernizację lokalnej bazy turystycznej, utrzymanie i ochronę dziedzictwa kulturowego (m.in. dzięki wsparciu lokalnych i ponadlokalnych inicjatyw skierowanych na kultywowanie tradycji) czy rewitalizację obszarów zdegradowanych 7
Wsparcie dla rozwoju turystyki i agroturystyki Działanie Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013 Oś 3 Jakośd życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarski wiejskiej oraz Oś 4: LEADER Do dnia 31 grudnia 2010 r. Zakres pomocy Operacje zatwierdzone do realizacji Liczba Wartośd ogółem (w mln zł) Operacje zrealizowane Liczba Wartośd ogółem (w mln zł) % udział wartości zatwierdzonych operacji do wartości ogółem dla działania Odnowa i rozwój wsi Zaspokajanie potrzeb społecznych w zakresie turystyki 818 493,04 204 116,62 20,46 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Usługi turystyczne oraz związane ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem 785 161,73 255 41,18 11,46 Usługi turystyczne oraz związane ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem 217 111,19 36 11,93 2,74 Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju "małe projekty" Utworzenie lub zmodernizowanie bazy informacji turystycznej oraz stron internetowych, przygotowanie i wydanie publikacji / Utworzenie lub zmodernizowanie punktów informacji turystycznej, bazy informacji turystycznej oraz stron internetowych związanych tematycznie z ofertą turystyczną obszaru objętego LSR, przygotowanie i wydanie folderów oraz innych publikacji informacyjnych i promocyjnych dotyczących obszaru objętego LSR Budowa, odbudowa lub oznakowanie małej infrastruktury turystycznej / Budowa, odbudowa, przebudowa, remont połączony z modernizacją, zagospodarowanie lub oznakowanie obiektów małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej oraz wyposażanie obiektów pełniących funkcje turystyczne i rekreacyjne, z wyłączeniem hoteli, moteli, pensjonatów oraz bazy gastronomicznej 180 7,31 18 0,23 0,29 276 4,94 22 0,37 0,20 Opracowano na podstawie Sprawozdania z realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 8
Wsparcie dla rozwoju turystyki i agroturystyki Wsparcie na rozwój turystyki wiejskiej i agroturystyki 31 grudnia 2010 r. Nazwa Liczba zrealizowanych projektów Łączna kwota udzielonej pomocy (mln zł) Program SAPARD 1 748 103,8 Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004 2006 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013 1 046 64,6 535 170,33 PROW 2007-2013 w realizacji ARiMR 3555 484 RAZEM 6 884 822,73 9
Marketing, informacja i promocja Podnoszeniu jakości produktów powinno służyd organizowanie różnych konkursów, ustanowienie specjalnych znaków i nadawanie certyfikatów. Najbardziej jednak istotną rzeczą jest wykreowanie lokalnych i regionalnych marek turystyki wiejskiej oraz przygotowanie zintegrowanej oferty produktowej dla rynków zagranicznych, m. in. w zakresie agroturystyki i ekoturystyki. Działania na lata 2011-2016: Udział w imprezach targowych tj. np. : Targi Lato, Tour Salon, Na styku kultur, Małopolska Giełda Agroturystyczna, Gdaoskie Targi Turystyczne Konkurs na najciekawszy sieciowy produkt turystyki wiejskiej Katalog sieciowych produktów Turystyki Wiejskiej - Hity turystyki wiejskiej Katalogi zindywidualizowanej oferty turystyki wiejskiej. Zintegrowanie oferty turystyki wiejskiej, w tym agroturystyki z Ogólnopolskim System Informacji Turystycznej System rezerwacji usług turystyki wiejskiej - unowocześnienie. Promocja turystyki wiejskiej, w tym agroturystyki na rynkach zagranicznych przewidziana na lata 2015-2016 (wg. Marketingowej strategii Polski w sektorze turystyki na lata 2012-2020 ) 10 10
Zaspokajanie potrzeb informacyjnych w obszarze turystyki wiejskiej Należy zmierzad do rozwoju badao diagnostycznych i marketingowych. Prace badawcze powinny dotyczyd m.in. popytu turystycznego, monitorowania bazy turystycznej, badao wizerunkowych i jakościowych w zakresie produktów turystycznych. Działania na lata 2011-2013: Fundusz Counterpart Funds (CPF) projekt badawczy pn: Turystyka wiejska, w tym agroturystyka, jako element zrównoważonego i wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Badanie jakościowe beneficjentów ARiMR w zakresie usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem. Monitoring nowo pojawiających się na rynku krajowym i zagranicznym markowych produktów turystyki wiejskiej oraz nowych rozwiązao w zakresie zarządzania turystyką. Współpraca z GUS Badanie obiektów indywidualnego zakwaterowania turystycznego. Przegląd dobrych praktyk w agroturystyce. 11
Rozwój zasobów infrastruktury usługowej w turystyce wiejskiej Wzmocnienie rynkowej konkurencyjności turystyki wiejskiej i jej produktów poprzez m.in. rozwój proekologicznej infrastruktury usługowej: noclegowej, żywieniowej, rekreacyjno-sportowej i pozostałej, w zakresie umożliwiającym prawidłową obsługę ruchu turystycznego. Tworzenie zintegrowanych regionalnie sieci szlaków turystycznych, a wśród nich zwłaszcza długodystansowych tras rowerowych i konnych, jak również wyposażenie ich w niezbędne urządzenia infrastruktury przyszlakowej. Doposażenie obszarów parków narodowych i krajobrazowych wraz z otulinami w odpowiednie urządzenia służące udostępnianiu ich obszarów dla potrzeb alternatywnych form turystyki oraz przystosowanie zabytków i innych atrakcji kulturowych do zwiedzania i pobytu. W zakresie kwater agroturystycznych i podobnej bazy recepcyjnej kierunki rozwojowe powinny zostad skierowane w zakresie podwyższania: standardów sanitarnych i użytkowych (osobne domy, ogrody, doposażenie i wystrój pomieszczeo itp.) - poprzez doskonalenie i promocję systemu oceny bazy noclegowej. specjalizacji kwater i miejscowej integracji usługowej gospodarstw gościnnych ścisłej ich współpracy ofertowej i inwestycyjnej (wspólnie realizowane ścieżki zdrowia, boiska itp.). 12
Budowanie systemu zarządzania turystyką wiejską Współpraca partnerstwo dialog Rozwój turystyki wiejskiej wymaga wielostronnej współpracy administracji rządowej, jednostek samorządu terytorialnego, podmiotów gospodarczych i ich zrzeszeo, organizacji pozarządowych i społeczności lokalnych. Zakres działao poszczególnych instytucji wynika przede wszystkim z ich ustawowych lub statutowych kompetencji. Rozległośd przestrzenna i różnorodnośd zjawisk składających się na turystykę wiejską powoduje, że odnosi się do niej większośd zadao, które jednostki administracji publicznej i inne instytucje spełniają w stosunku do całego sektora turystycznego. W procesie realizacyjnym duże znaczenie powinno mied partnerstwo publiczno-prywatne oraz tworzenie zachęt i preferencji finansowych i organizacyjnych, ułatwiających 13 inwestowanie i dostęp do środków finansowych. 13