Sprawozdanie z działalności Zespołu Interdyscyplinarnego w Otwocku za 2013 r. kwiecień 2014 rok
Spis treści: I. WPROWADZENIE 1. Teoretyczne podstawy przemocy w rodzinie 3 2. Podstawa prawna funkcjonowania Zespołu Interdyscyplinarnego w Otwocku 7 II. DANE STATYSTYCZNE DOT. PRACY ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO W OTWOCKU W 2013 ROKU 1. Kwartalne zestawienie wszczętych procedur Niebieskie Karty w 2013 roku wraz z uwzględnieniem instytucji wszczynających daną procedurę.. 9 2. Kwartalne zestawienie sporządzonych przez Grupę Roboczą Zespołu Interdyscyplinarnego Niebieskich Kart cz. C w 2013 roku 10 3. Kwartalne zestawienie sporządzonych przez Grupę Roboczą Zespołu Interdyscyplinarnego Niebieskich Kart cz. D w 2013 roku.11 4. Kwartalne zestawienie ilości posiedzeń Grup Roboczych Zespołu Interdyscyplinarnego w 2013 roku..12 5. Liczba Niebieskich Kart w 2013 r. przekazanych przez Zespół Interdyscyplinarny w Otwocku do Prokuratury Rejonowej w Otwocku, celem złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa z art. 207 kk.12 6. Liczba rodzin skierowanych przez Zespół Interdyscyplinarny w Otwocku do Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Otwocku, w związku z prowadzoną procedurą Niebieskiej Karty 13 7. Ilość zamkniętych procedur Niebieska Karta w 2013 r wobec stwierdzenia o ustaniu przemocy i zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy lub braku zasadności podejmowania działań..13 III. PODSUMOWANIE PRACY ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO W OTWOCKU W 2013 ROKU..15
I. WPROWADZENIE 1. Teoretyczne podstawy przemocy w rodzinie. Przemoc jest zjawiskiem szeroko założonym. Dotyka ona rodzin, które są podstawową jednostką społeczeństwa. Rodzina spełniając swoją rolę w społeczeństwie, pełni następujące funkcję - opiekuńczą, wychowawczą, prokreacyjną, społeczną i ekonomiczną. To znaczy, że jej zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa, odpowiednich warunków do nauki i osobistego rozwoju, zaspokojenia podstawowych potrzeb bytowych, a także przygotowania dzieci do stworzenia nowej rodziny. Występowanie przemocy rodzinie zaburza i dezorganizuje jej codzienny byt. Negatywnie odzwierciedla się ona na wielu płaszczyznach życia społecznego, dlatego jest przedmiotem zainteresowania wielu specjalistów - funkcjonariuszy policji, pracowników socjalnych, kuratorów, prawników, psychologów, pedagogów, socjologów, terapeutów przedstawicieli instytucji, którzy w definiowaniu przemocy, z racji pełnienia różnych ról zawodowych i złożoności przemocy w rodzinie, definiują ją w sposób różnoraki. W myśl art. 2 pkt. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 r. (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn.zm.) przez przemoc w rodzinie należy rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób (członków rodziny w rozumieniu art. 115 11 kodeksu karnego), w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. Rozróżnia się: - przemoc fizyczną tj. bicie, szarpanie, popychanie, uderzenie, spoliczkowanie, wykręcanie rąk; - przemoc psychiczną tj., ośmieszanie, wyzwanie, kontrolowanie, izolowanie, ograniczenie kontaktów, grożenie, krytykowanie, poniżanie, demoralizację; - przemoc seksualną; - przemoc ekonomiczna tj. zabór mienia, środków finansowych, niedopuszczanie do podjęcia zatrudnienia. 3
Wyróżnia się także cykle (fazy) przemocy: Faza Narastającego Napięcia Cisza przed burzą - faza w której narasta napięcie i agresywność sprawcy. Zachowanie sprawcy - każdy drobiazg wywołuje u niego irytację, w tym okresie często zaczyna zwiększać ilości spożywanego alkoholu. Prowokuje kłótnie, staje się coraz bardziej niebezpieczny Zachowanie ofiary stara się uspokoić partnera - sprawcę, a tym samym opanować sytuację spełniając jego zachcianki. Często przeprasza i zastanawia się co może jeszcze zrobić aby go nie denerwować. U ofiary pojawiają się różnego rodzaju dolegliwości jak: bóle głowy, żołądka, bezradność i utrata apetytu. Zdarza się, że wpadają w apatię, tracą energię do życia lub stają się niespokojne i nadpobudliwe nerwowo - jest to wynik narastającego napięcia. Często nie mogąc już tego wytrzymać, ofiary same wywołują awanturę, żeby już wreszcie mieć to za sobą. Faza Gwałtownej Przemocy Zachowanie sprawcy - faza w której dochodzi do ataku agresji, rozładowania złości, aktów bezpośredniej przemocy. Zachowanie ofiary - Ofiara jest raniona psychicznie i fizycznie, jest bezradna, jest w szoku, odczuwa wstyd, złość, bezradność. Faza Miodowego Miesiąca Faza w której sprawca przeprasza za swoje zachowanie i obiecuje poprawę. Jest czuły, troskliwy, zapewnia o swojej miłości, usprawiedliwia się, obiecuje poprawę, obdarowuje prezentami. Ofiara zaczyna wierzyć, że sprawca się zmienił, a przemoc była jedynie incydentem. Faza ta, nie trwa długo, ale jest na tyle intensywna, że zatrzymuje ofiarę w cyklu przemocy, ponieważ ona zapomina o doznanych krzywdach. Demobilizuje ofiarę do podejmowania wszelkich działań na rzecz poprawy swojej sytuacji, a sprawcę utrwala w poczucie bezkarności. Następnie, napięcie powraca i cały cykl przemocy się powtarza i często staje się coraz bardziej gwałtowniejsza. Po pewnym czasie faza miodowego miesiąca zanika całkowicie i pozostają tylko dwie fazy. 4
Procedura Niebieskiej Karty jako narzędzie pracy z osobami doświadczającymi przemocy i stosującymi przemoc. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta (Dz. U. z 2009 r.,poz.1245) uregulowany został sposób postępowania służb odpowiedzialnych za przeciwdziałanie przemocy w rodzinie od momentu zgłoszenia zdarzenia, poprzez działania ukierunkowane na pomoc osobie dotkniętej przemocą w rodzinie oraz działania skierowane na osobę stosująca przemoc w rodzinie, a także sposób monitorowania sytuacji rodziny dotkniętej przemocą. W ramach procedury Niebieska Karta członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej wykonują następujące działania: 1. udzielają pomocy osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie; 2. podejmują działania w stosunku do osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, w celu zaprzestania stosowania przemocy w rodzinie; 3. zapraszają osobę, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, na spotkanie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej; 4. opracowują indywidualny plan pomocy dla osoby, co do której podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, i jej rodziny, zawiera propozycje działań pomocowych; 5. rozstrzygają o braku zasadności podejmowania działań. Niebieska Karta A Wszczęcie procedury następuje poprzez wypełnienie formularza Niebieska Karta A przez przedstawiciela: jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policji, oświaty lub instytucji ochrony zdrowia. Wypełnienie formularza następuje w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie. W przypadku podejrzenia stosowania przemocy wobec dziecka czynności podejmowane i realizowane w ramach procedury przeprowadza się w obecności rodzica, opiekuna prawnego lub faktycznego. Jeżeli istnieje podejrzenie, że przemoc w rodzinie wobec dziecka stosują jego rodzice, działania z udziałem dziecka przeprowadza się w obecności najbliższej mu osoby pełnoletniej oraz psychologa. 5
Nie później niż w terminie 7 dni od dnia wszczęcia procedury następuje przekazanie do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego wypełnionego formularza Niebieska Karta A, którego kopia pozostaje w instytucji wszczynającej procedurę. Niebieska Karta C Nie później niż w ciągu 3 dni od dnia otrzymania formularza Niebieska Karta A przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego przekazuje go członkom grupy roboczej. Na posiedzeniu członkowie grupy roboczej dokonują analizy sytuacji rodziny i wypełniają formularz Niebieska Karta C w obecności zaproszonej osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie oraz ustalają indywidualny plan pomocy. Nie stawienie się tej osoby nie wstrzymuje prac grupy roboczej. Na posiedzenie grupy roboczej nie zaprasza się dziecka. Niebieska Karta D Przewodniczący Zespołu Interdyscyplinarnego wzywa osobę, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, na spotkanie grupy roboczej celem weryfikacji informacji i w obecności tej osoby wypełniony jest formularz Niebieska Karta D. Zakończenie Procedury Zakończenie procedury następuje w przypadku ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy albo po rozstrzygnięciu o braku zasadności podejmowania działań. Zakończenie procedury wymaga udokumentowania w formie protokołu podpisanego przez Przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego. 6
2. Podstawa prawna funkcjonowania Zespołu Interdyscyplinarnego w Otwocku. Podstawą prawną działania Zespołu Interdyscyplinarnego w Otwocku jest: 1. Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 roku (Dz. U. z 2005 r Nr 180 poz. 1493 późn. zm.) 2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta (Dz. U. z 2009 r.,poz.1245) 3. Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r (Dz. U. z 2013 r poz. 182 z późń. zm.) 4. Uchwała nr LIII/448010 Rady Miejskiej w Otwocku z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie trybu i sposobu powoływania i odwoływania członków Zespołu Interdyscyplinarnego w Otwocku oraz warunków jego funkcjonowania. 5. Zarządzenie Nr 81/2011 Prezydenta Miasta Otwocka z dnia 13 maja 2011 r. w sprawie powołania i składu Zespołu Interdyscyplinarnego w Otwocku. 6. Zarządzenie Nr 96/2013 Prezydenta Miasta Otwocka z dnia 24 czerwca 2013 r. w sprawie zatwierdzenia Regulaminu Zespołu Interdyscyplinarnego w Otwocku. W myśl zarządzenia Prezydenta Miasta Otwocka, Nr 81/2011, z dnia 13 maja 2011 roku w sprawie powołania i składu Zespołu Interdyscyplinarnego w Otwocku w skład Zespołu Interdyscyplinarnego w Otwocku, wchodzą przedstawiciele instytucji działających w Otwocku na rzecz rodzin i dzieci, tj: 1. Ośrodka Pomocy Społecznej, 2. Oświaty Miejskiej, 3.Komendy Powiatowej Policji, 4. Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej, 5. Straży Miejskiej, 6. Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 7. Prokuratury Rejonowej, 8.Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, Otwocki Oddział Powiatowy. Siedziba Zespołu Interdyscyplinarnego w Otwocku znajduje się w Ośrodku Pomocy Społecznej w Otwocku ul. Sosnowa 4, który zapewnia obsługę techniczno - organizacyjną Zespołu Interdyscyplinarnego. Jego przewodniczącym jest Dyrektor Ośrodka Pomocy 7
Społecznej Wiesława Ejsmont. Zespół działa na podstawie porozumień zawartych między Prezydentem Miasta, a podmiotami, których przedstawiciele wchodzą w jego skład, zaś w przypadku pracowników samorządowych Miasta Otwocka wskazanych przez Prezydenta Miasta Otwocka. Członkowie Zespołu Interdyscyplinarnego wykonują zadania w ramach obowiązków służbowych lub zawodowych Zespół Interdyscyplinarny to grupa współpracujących ze sobą specjalistów (reprezentujących różne środowiska), działająca w sposób skoordynowany w celu skutecznego reagowania na informacje o przemocy w rodzinie. W szerszym znaczeniu zespół interdyscyplinarny kształtuje zasady pomocy dzieciom i rodzinom na danym terenie i tworzy warunki umożliwiające stworzenie interdyscyplinarnego systemu tej pomocy. Zadaniem Zespołu Interdyscyplinarnego jest integrowanie i koordynowanie działań w/w podmiotów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności przez: 1) diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie; 2) podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku; 3) inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie; 4) rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym; 5) inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie. Członkowie Zespołu Interdyscyplinarnego wykonują zadania w ramach obowiązków służbowych lub zawodowych. Zespół Interdyscyplinarny tworzy grupy robocze. Do zadań grup roboczych należy, w szczególności: 1) opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach wystąpienia przemocy w rodzinie; 2) monitorowanie sytuacji rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz rodzin zagrożonych wystąpieniem przemocy; 3) dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy. 8
II. DANE STATYSTYCZNE DOTYCZĄCE PRACY ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO W OTWOCKU W 2013 ROKU 1. Kwartalne zestawienie wszczętych procedur Niebieskie Karty w 2013 r wraz z uwzględnieniem instytucji wszczynających daną procedurę. Zgodnie z 2.1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta Wszczęcie procedury następuje przez wypełnienie formularza Niebieska Karta A przez przedstawiciela jednego z podmiotów tj. jednostki organizacji pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia - w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie. Poniższy diagram prezentuję, ilość wszczętych procedur w poszczególnych kwartałach w 2013 roku. 50 40 30 20 30 Ilość wszczętych procedur w poszczególnych kwartałach w 2013 roku. 39 10 0 10 10 I kwartał 2013 roku II kwartał 2013 roku III kwartał 2013 roku IV kwartał 2013 roku Podsumowując,: - w I kwartale 2013 r wszczęto 30 procedur Niebieskie Karty w tym: 4 przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Otwocku i 26 przez Komendę Powiatowej Policji w Otwocku. - w II kwartale 2013 r wszczęto 39 procedur Niebieskie Karty w tym: 1 przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Otwocku, 38 przez Komendę Powiatowej Policji w Otwocku. - w III kwartale 2013 r wszczęto 10 procedur Niebieskie Karty w tym: 3 przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Otwocku i 7 przez Komendę Powiatowej Policji w Otwocku. 9
- w IV kwartale 2013 r wszczęto 10 procedur Niebieskie Karty w tym: 1 przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Otwocku, 8 przez Komendę Powiatowej Policji w Otwocku i 1 przez przedstawiciela ochrony zdrowia. Łącznie w 2013 r wpłynęło do Zespołu Interdyscyplinarnego 89 Niebieskich Kart A 2. Kwartalne zestawienie sporządzonych przez Grupę Roboczą Zespołu Interdyscyplinarnego Niebieskich Kart cz. C w 2013 roku. Zgodnie z 8.2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta - na posiedzeniu zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej członkowie Zespołu/Grupy w obecności zaproszonej osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, dokonują analizy sytuacji rodziny i wypełniają formularz Niebieska Karta C. Poniższy diagram prezentuje, ilość sporządzonych Niebieskich Kart cz. C w poszczególnych kwartałach w 2013 roku. 35 30 25 20 15 10 5 0 Ilość sporządzonych Niebieskich Kart cz. C w poszczególnychkwartałach 2013 r. 11 33 I. kwartał 2013 r II. Kwartał 2013 r III. Kwartał 2013 r IV. Kwartał 2013 r 21 8 Podsumowując:, - w I kwartale 2013 r Grupy Robocze Zespołu Interdyscyplinarnego sporządziły 11 Niebieskich Kart cz. C - w II kwartale 2013 r Grupy Robocze Zespołu Interdyscyplinarnego sporządziły 33 Niebieskich Kart cz. C - w III kwartale 2013 r Grupy Robocze Zespołu Interdyscyplinarnego sporządziły 21 Niebieskich Kart cz. C 10
- w IV kwartale 2013 r Grupy Robocze Zespołu Interdyscyplinarnego sporządziły 8 Niebieskich Kart cz. C Łącznie w 2013 r Grupy Robocze Zespołu Interdyscyplinarnego sporządziły 76 Niebieskie Karty cz. C 3. Kwartalne zestawienie sporządzonych przez Grupę Roboczą Zespołu Interdyscyplinarnego Niebieskich Kart cz. D w 2013 roku. Zgodnie z 8.6 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta - na posiedzeniu zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej członkowie Zespołu/Grupy w obecności osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie wypełniają formularz Niebieska Karta cz. D Poniższy diagram prezentuje, ilość sporządzonych Niebieskich Kart cz. D w poszczególnych kwartałach w 2013 roku. 30 25 20 15 10 5 0 Ilość sporządzonych Niebieskich Kart cz. D w poszczególnych kwartałach w 2013 roku. 8 24 I. kwartał 2013 r II. kwartał 2013 r III. kwartał 2013 r IV. kwartał 2013 r 20 9 Podsumowując:, - w I kwartale 2013 r Grupy Robocze Zespołu Interdyscyplinarnego sporządziły 8 Niebieskich Kart cz. D - w II kwartale 2013 r Grupy Robocze Zespołu Interdyscyplinarnego sporządziły 24 Niebieskich Kart cz. D 11
- w III kwartale 2013 r Grupy Robocze Zespołu Interdyscyplinarnego sporządziły 20 Niebieskich Kart cz. D - w IV kwartale 2013 r Grupy Robocze Zespołu Interdyscyplinarnego sporządziły 9 Niebieskich Kart cz. D Łącznie w 2013 r Grupy Robocze Zespołu Interdyscyplinarnego sporządziły 61 Niebieskie Karty cz. D 4. Kwartalne zestawienie ilości posiedzeń Grup Roboczych Zespołu Interdyscyplinarnego w 2013 roku. Poniższy diagram prezentuje, ilość posiedzeń Grup Roboczych Zespołu Interdyscyplinarnego poszczególnych kwartałach w 2013 roku. 120 100 80 60 40 20 0 Ilości posiedzeń Grup Roboczych Zespołu Interdyscyplinarnego w poszczególnych kwartałach 2013 roku. 61 102 I. kwartał 2013 r II. kwartał 2013 r III. kwartał 2013 r IV. kwartał 2013 r 39 89 Podsumowując, w 2013 roku odbyło się 291 posiedzeń Grup Roboczych Zespołu Interdyscyplinarnego w tym: w I kwartale 61, w II kwartale 102, w III kwartale 39, w IV kwartale 89. 5. Liczba Niebieskich Kart w 2013 r przekazanych przez Zespół Interdyscyplinarny w Otwocku do Prokuratury Rejonowej w Otwocku, celem złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa z art. 207 kk. Zgodnie z 10.2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta 12
w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa, dokumenty zebrane w trakcie realizowania procedury, są przekazywane organom właściwym do prowadzenia postępowania przygotowawczego. Zespół Interdyscyplinarny w Otwocku, w III kwartale 2013 r. przekazał do Prokuratury Rejonowej w Otwocku 1 zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa z użyciem przemocy w rodzinie. 6. Liczba rodzin skierowanych przez Zespół Interdyscyplinarny w Otwocku do Ośrodka Interwencji Kryzysowej, w związku z prowadzoną procedurą Niebieskiej Karty W myśl art. 3 ust. 1 pkt. 4 Ustawy o Przeciwdziałaniu Przemocy w Rodzinie z dnia 29 lipca 2005 r z późń. zm. osobie dotkniętej przemocą w rodzinie udziela się bezpłatnej pomocy w zapewnieniu bezpiecznego schronienia w specjalistycznym w ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie. Tut. Zespół w I kwartale 2013 r skierował jedną rodzinę (tj. 2 osoby) do Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Otwocku, celem zapewnienia schronienia. 7. Ilość zamkniętych procedur Niebieska Karta w 2013 r wobec stwierdzenia o ustaniu przemocy i zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy lub braku zasadności podejmowania działań. Zgodnie z 18.1 i 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta - zakończenie procedury następuje w przypadku: ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy albo rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań. Zakończenie procedury wymaga udokumentowania w formie protokołu podpisanego przez przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego, który powinien zawierać: dane dotyczące osób, wobec których realizowana była procedura; datę rozpoczęcia i zakończenia procedury; opis podjętych działań w ramach procedury. 13
25 20 15 10 5 0 Ilość zamkniętych procedur Niebieska Karta w 2013 r wobec stwierdzenia o ustaniu przemocy oraz zrealizowania indywiudalnego planu pomocy. 4 22 4 5 I. kwartał 2013 r II. kwartał 2013 r III. kwartał 2013 r IV. Kwartał 2013 r 7 6 5 4 3 2 1 0 Ilość zamkniętych procedur Niebieska Karta w 2013 r wobec stwierdzenia o braku zasadnośći podejmowania działań. 4 5 I. kwartał 2013 r II. kwartał 2013 r III. kwartał 2013 r IV. kwartał 2013 r 4 6 Podsumowując, w 2013 roku Zespół Interdyscyplinarny zakończył ogółem 54 procedury Niebieskie Karty z czego 35 wobec stwierdzenia o ustaniu przemocy w rodzinie oraz zrealizowania indywidualnego planu pomocy i 19 wobec stwierdzenia o braku zasadności podejmowania działań. 14
III. PODSUMOWANIE PRACY ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO W OTWOCKU W 2013 ROKU. W 2013 roku do Zespołu Interdyscyplinarnego wpłynęło 89 Niebieskich kart z czego Funkcjonariusze Komendy Powiatowej Policji w Otwocku założyli 79 Niebieskich kart, 9 kart założył pracownik socjalny oraz 1 kartę założył przedstawiciel służby zdrowia. Zespół zajmował się sprawami przemocy, która dotyczyła 88 rodzin. Ponadto kontynuował także pracę nad 53 Niebieskimi kartami z lat poprzednich. Grupy Robocze Zespołu Interdyscyplinarnego sporządziły 73 Niebieskie Karty cz. C oraz 61 Niebieskie Karty cz. D Odbyło się 291 posiedzeń Grup Roboczych Zespołu Interdyscyplinarnego oraz 4 posiedzenia Zespołu Interdyscyplinarnego. Grupy Robocze Zespołu Interdyscyplinarnego na w/w posiedzeniach przeprowadzały analizę sytuacji rodzinnej, mieszkaniowej, materialnej i zdrowotnej celem stworzenia indywidualnego planu pomocy dla rodziny (myśl "Niebieskiej Karty cz. C i D"). Tworzone przez Grupy Robocze plany pomocy obejmują m.in.: - cykliczne wizyty pracownika socjalnego w środowisku rodziny objętej procedurą oraz wizyty przedstawiciela KPP Otwock sprawdzające stan bezpieczeństwa osoby, co do której zaszło podejrzenie, że doświadcza przemocy. - poinformowanie o warunkach i zasadach korzystania ze świadczeń pomocy społecznej objęcie pomocą finansową przez Ośrodek Pomocy Społecznej oraz pomocą materialną przez Oświatę. - wskazanie na miejsce, możliwość oraz skierowanie do uzyskania pomocy prawnej, psychologicznej, szeroko rozumianej - rodzinnej w tym mediacyjnej na terenie gminy Otwock, a także i poza nią. - skierowanie, osoby co do której istnieje podejrzenie, że doświadcza przemocy do Ośrodka Interwencji Kryzysowej, - powiadomienie Sądu Rejonowego w Otwocku, w tym III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich o sytuacji dzieci w rodzinie, - poinformowanie o możliwościach prawnych dot. zobowiązania osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, do poddania się leczeniu odwykowemu, 15
- skierowanie do udziału w grupach wsparcia dla osób współuzależnionych, samopomocowych, terapeutycznych, - motywowanie do zaprzestania nadużywania alkoholu, zobowiązania do podjęcia leczenia i kierowanie wniosków do Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych o podjęcie działań w zakresie leczenia, - poinformowanie osób objętych procedurą, że znęcanie się psychiczne i fizyczne, jest przestępstwem i przedstawienie aspektów odpowiedzialności karnej, - poinformowanie o możliwości poddania się badaniu lekarskiemu - obdukcji lub możliwości uzyskania bezpłatnego zaświadczenia lekarskiego o ustaleniu przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała, związanych z użyciem przemocy w rodzinie, - złożenie zawiadomienia przez Zespół o popełnieniu przestępstwa oraz złożenie wniosku o zastosowanie odpowiednich środków zapobiegawczych, - zwracanie uwagi na fakt zasadności i konieczności zapewnienia członkom rodziny w tym, w szczególności dzieciom - odpowiedniego, poprawnego funkcjonowania rodziny w społeczeństwie, - informowanie o zjawisku przemocy jego cyklach, przyczynach i skutkach, - wskazywanie na różne formy pomocy socjalnej oraz wsparcie w jej uzyskiwaniu - powyższe dot. pomocy w formie dodatku mieszkaniowego, energetycznego, złożenia wniosku o skierowanie do zawarcia umowy najmu lokalu z zasobów gminy, uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności, a także informowanie o obowiązujących przepisach itp. Z przebiegu spotkań Grup Roboczych wynika, że interdyscyplinarność ma wiele zalet: pełny przepływ informacji między członkami Zespołu, możliwość podjęcia działań zaplanowanych i skoordynowanych, nie powielających się i wykluczających się wzajemnie. W trakcie spotkań członkowie Grup Roboczych mają możliwość zapoznać się ze sposobem realizacji Niebieskiej Karty przez poszczególne instytucje. Dbając o edukację w zakresie przemocy w 2013 roku w Ośrodku Pomocy Społecznej w Otwocku zorganizowane zostało szkolenie dla pracowników socjalnych Ośrodka oraz członków Grup Roboczych Zespołu Interdyscyplinarnego z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Zespół Interdyscyplinarny i Grupy Robocze Zespołu Interdyscyplinarnego w swojej pracy spotykają się z problemami przemocy w rodzinie, które to często są przyczyną lub skutkiem innych, złożonych trudności jakich doświadcza rodzina. Skala tych problemów wymaga interdyscyplinarnego podejścia i zaangażowania każdego z członków Zespołu/Grupy 16
Roboczej. Współpraca zespołowa sprzyja koordynacji działań na rzecz danej rodziny. Zapobiega powielaniu tych działań, poszerza wiedzę na rzecz rodziny, wykorzystuje potencjał członków zespołu do opracowania możliwie najlepszej strategii działania. Dzięki współpracy specjalistów z różnych dziedzin możliwe jest uzupełnianie, wiedzy na temat możliwości działania danej instytucji. Wybór strategii rozwiązania danego problemu jest kompleksowy. Dzięki porozumieniu specjalistów komunikacja między służbami nabiera mniej oficjalnego charakteru, skraca się droga przekazywania informacji i ustalania zakresu pomocy realizowanej we współpracy między służbami. Wspólne ustalanie rozwiązań obarczą pojedyncze osoby, jest źródłem większej ilości pomysłów na strategię działania. Aby idea pracy interdyscyplinarnej mogła mieć miejsce konieczne jest zaangażowanie wszystkich osób wchodzących w skład zespołu, mających jednocześnie poparcie swoich instytucji dla podejścia interdyscyplinarnego.członkowie Grupy Roboczej tj. dzielnicowi Komendy Powiatowej Policji w Otwocku, pracownicy socjalni Ośrodka Pomocy Społecznej w Otwocku, Przedstawiciel Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, a także niezwykle ważni we współpracy z rodzinami posiadającymi dziećmi -pedagodzy i psycholodzy szkolni oraz kuratorzy sprawujący dozór/nadzór nad osobami/rodzinami objętymi procedurą, w swojej pracy na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, spotykają się z takimi zjawiskami jak: - ubóstwo, niepełnosprawność, długotrwała choroba - w tym choroby psychiczne, bezrobocie, uzależnienia od alkoholu i innych środków odurzających, brak odpowiednich kompetencji rodzicielskich, niedostateczna wiedza na temat rozwoju dziecka i odpowiedniego zaspokajania jego potrzeb oraz kierowanie się nieprawidłowymi wzorcami społecznymi. Należy podkreślić to, iż problematyka ta, nie jest statyczna. Wciąż pojawiają się nowe zjawiska, z którymi jeszcze kilka lat temu Zespół nie miał do czynienia. Grupy Robocze zaobserwowały, iż w rodzinach objętych procedurą "Niebieskie Karty" mogą zacząć się pojawiać m.in. problemy związane z uzależnieniem od Internetu i środków masowego przekazu, które często bywają "wyzwalaczami" przemocy w szerokim tego słowa znaczeniu. Biorąc pod uwagę powyższe, w pracy Zespołu Interdyscyplinarnego z rodzinami w których występuje zjawisko przemocy, niezbędne jest podnoszenie swoich kwalifikacji zawodowych, ciągły rozwój. Jest to niezbędna część pracy Zespołu, gdyż bez tego, nie byliby w stanie skutecznie i profesjonalnie zapobiegać i przeciwdziałać przemocy. W wielu rodzinach objętych procedurą Niebieskie Karty występuje problem uzależnienia od alkoholu najczęściej osób wobec, których zaszło podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie. Praca w w/wymienionymi osobami jest niezwykle trudna, z uwagi na to, 17
że odmawiają oni współpracy z Grupą Roboczą Zespołu. Nie przejawiają także inicjatywy do podjęcia leczenia lub podejmują je jednak bezskutecznie. Należy zauważyć, że w rodzinach w których jest osoba uzależniona od alkoholu, występuje równolegle problem współuzależnienia pozostałych członków rodziny, a w konsekwencji powstawanie syndromu DDA (Dorosłych Dzieci Alkoholików), który jest utrwaleniem schematów funkcjonowania psychospołecznego - powstałego w dzieciństwie, w rodzinie alkoholowej. Powyższe zobliguje Zespół do równomiernej pracy z samymi osobami uzależnionymi od alkoholu jak i członkami ich rodzin. Głównymi trudnościami jakie powstają w pracy Zespołu Interdyscyplinarnego i Grupy Roboczej Zespołu Interdyscyplinarnego to opór środowiska lub osób, które wymagają pomocy, brak współpracy osób dotkniętych przemocą w rodzinie, brak wiary w faktyczną poprawę sytuacji życiowej. Osoby te bardzo niechętnie korzystają ze wsparcia specjalistów motywując tym, że praca zawodowa nie pozwala im na wygospodarowanie czasu na wizyty u specjalistów, natomiast są zadowolone z cyklicznych wizyt dzielnicowego oraz pracownika socjalnego. Osoby stosujące przemoc w rodzinie zazwyczaj zaprzeczają, że dochodzi do przemocy, twierdzą, że są to nieliczne incydenty, niechętnie korzystają ze wsparcia specjalistów. Również trudnością, jakie napotykają Grupy Robocze w trakcie realizacji nałożonych na nie zadań i obowiązków, jest pogodzenie obowiązków służbowych z pracą w Grupach Roboczych i w związku z tym ograniczeń czasowych. Dla przypomnienia w 2013 roku odbyło się 291 posiedzeń Grup Roboczych. Efekty działań Zespołu Interdyscyplinarnego. Skuteczne reagowanie na przemoc w rodzinie. Zakończenie 54 procedur Niebieskie Karty z czego 35 wobec stwierdzenia o ustaniu przemocy w rodzinie oraz zrealizowania indywidualnego planu pomocy i 19 wobec stwierdzenia o braku zasadności podejmowania działań. Zdobycie wiedzy przez osoby doświadczające przemocy o możliwościach korzystania z różnego rodzaju form pomocy, na temat skutków przemocy, jej przebiegu oraz konsekwencjach wynikających z niereagowania na przemoc. Poznanie przez osobę doświadczającą przemocy swoich mocnych i słabych stron. 18
Zorganizowanie szkolenia dla członków Grup Roboczych z zakresu przemocy w rodzinie. Pomimo wyżej wymienionych efektów pracy Zespołu Interdyscyplinarnego należy podkreślić, że praca zarówno z osobami doświadczającymi przemocy w rodzinie jak i osobami stosującymi przemoc jest procesem ciągłym i długotrwałym. Aby praca Zespołu Interdyscyplinarnego w przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie była skuteczna, członkowie Grup Roboczych aktywnie podejmują działania pomocowe, zarówno w zakresie przeciwdziałania samej przemocy, jak i ogólnej poprawy funkcjonowania rodziny. Dzięki nim, rodziny posiadające trudności finansowe zostają objęte pomocą społeczną. W pracy socjalnej, są informowani o możliwości uzyskania pomocy prawnej czy pomocy psychologicznej na terenie gminy i poza nią. Członkowie Grupy Roboczej kładą nacisk na ich zaznajomienie osób z ich prawami prawami np. możliwością złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa znęcania się psychicznego i fizycznego, wystąpienia o eksmisję osoby stosującej przemoc, wyegzekwowania od partnera alimentów na rzecz dzieci, ustalenia przez sąd kontaktów z dziećmi itd., a także zwracają uwagę na konieczność wywiązywania się osób, z ich obowiązków wynikających z pełnienia danej roli w rodzinie tj. rodzica, męża, żony. Reasumując, funkcjonowanie Zespołu Interdyscyplinarnego w Otwocku wobec osób doświadczających przemocy jak i jej sprawców, ma na celu nie tylko wyeliminowanie negatywnych zjawisk, związanych z wszelkimi aspektami przemocy. W codziennej działalności członków Grup Roboczych chodzi również o wypracowanie takich metod współpracy, które nie dopuszczą do stygmatyzacji osób doświadczonych przemocą w rodzinie. Takie podejście powinno pozwolić im, po ustaniu przemocy w rodzinie i realizowaniu indywidualnego planu pomocy, na optymalne funkcjonowanie w środowisku. 19