Wybrane działy Informatyki Stosowanej Dr inż. Andrzej Czerepicki a.czerepicki@wt.pw.edu.pl http://www2.wt.pw.edu.pl/~a.czerepicki 2017
Globalna sieć Internet Koncepcja sieci globalnej Usługi w sieci Internet Protokół HTTP Adres URL Format HTML 2
Definicja Internet (ang. InterNetwork) globalna otwarta sieć komputerowa zbudowana z wielu mniejszych podsieci połączonych za pomocą różnych kanałów informacyjnych, wykorzystująca protokół TCP/IP Ogólnoświatowy dostęp Nieograniczony dostęp Jednolity protokół komunikacyjny TCP/IP Wsparcie większości platform sprzętowych i systemów operacyjnych 3
Sposoby podłączenia do Internet Dostęp do Internetu zapewnia dostawca usługi (ISP Internet Service Provider) Współczesne Telewizja kablowa (xdsl) Sieci komórkowe (LTE) Linia telefoniczna cyfrowa (DSL) Sieć energetyczna Łączność satelitarna Coraz rzadziej spotykane Modem analogowy Linia ISDN SDI 4
Hierarchia ISP Host Host Host Host Host Lokalny ISP Lokalny ISP Lokalny ISP Regionalny ISP Regionalny ISP Narodowy ISP Sieć Narodowy ISP Narodowy ISP 5
Typowa infrastruktura lokalnego ISP Źródło: ComputerWorld 11/2012 6
Wybrane usługi w sieci Internet WWW (ang. World Wide Web) system informacyjny działający w sieci Internet w postaci zbioru dokumentów hipertekstowych powiązanych ze sobą E-mail (poczta elektroniczna) - system do wysłania, przechowania oraz pobierania wiadomości w postaci dokumentów elektronicznych Transfer plików usługi zapewniające możliwość wymiany plików pomiędzy użytkownikami sieci Internet Komunikacja zbiór usług zapewniających komunikowanie się użytkowników sieci Internet w trybie natychmiastowym (online) Chmura obliczeniowa zintegrowany zbiór usług w postaci wirtualnej infrastruktury lub aplikacji 7
Adres URL URL (ang. Uniform Resource Locator) jednolity adres zasobu w sieci Internet Elementy struktury URL Nazwa protokołu (opcjonalna) Adres serwera w sieci [adres IP]:[numer portu] Ścieżka dostępu do zasobu na serwerze (opcjonalna): Nazwa pliku Nazwa usługi lub aplikacji sieciowej Protokół sieciowy http:// Adres IP serwera docelowego www.wp.pl Ścieżka dostępu na serwerze /pogoda 8
Adres URL (c.d.) Przykłady formalnie poprawnych adresów URL http://www.mojastrona.pl http://www.firma.com.pl http://microsoft.com/poland http://www.mojafirma.waw.pl/logo.jpg smtp:jan.nowak@warszawa.pl ftp://download.pl skype:jan.nowak?chat URL może zawierać dodatkowe informacje przekazywane do serwera docelowego: http://wwwbank.pl?login=admin&haslo=admin1 9
Obszar dostępny do użytkowania Domena internetowa Domena internetowa - część adresu URL wskazująca na serwer, na którym znajduje się strona WWW lub inna usługa internetowa Wszystkie domeny w sieci Internet tworzą drzewo ROOT Domeny najwyższego (1) poziomu narodowe, ogólne, naukowe, etc. Domeny 2 poziomu Domeny 3 poziomu Domeny poziomu 10
Serwery DNS w sieci Internet Serwery ROOT.. Serwery poziomu 1.com.org.biz.pl Serwery poziomu 2 organizacja.com instytucja.org firma.biz Serwery lokalne abc.local 11
Usługa WWW World Wide Web (skr. W3) usługa w sieci Internet, zapewniająca dostęp do informacji hipertekstowych oraz multimedialnych Cel pierwotny usługi (rok 1990) koordynowanie wspólnej pracy naukowców nad projektami poprzez gromadzenie wspólnej wiedzy Koncepcja systemu informacyjnego publicznie dostępnego Konsorcjum W3C http://www.w3.org/ 12
Składniki architektury WWW Klient HTTP - przeglądarka stron WWW Serwer WWW - aplikacja na komputerze zdalnym (lub lokalna) świadcząca usługę WWW za pomocą HTTP Protokół HTTP komunikacja Żądanie (adres URL) Klient (przeglądarka) HTTP Odpowiedź Serwer WWW Komputer użytkownika Komputer świadczący usługę 13
Serwer WWW Serwer WWW aplikacja sieciowa działająca w systemie operacyjnym jako usługa (ang. service) Uruchamiany na komputerze pełniącym rolę serwera Realizuje protokół HTTP Działa na określonym porcie Port domyślny: 80 Porty niestandardowe głównie do testów Oczekuje na połączenie klienta (tryb nasłuchiwania) Obsługuje wielu klientów jednocześnie 14
Popularne serwery WWW Źródłó: http://w3techs.com/technologies/cross/web_server/ranking 15
Przeglądarka WWW Przeglądarka WWW aplikacja typu desktop uruchamiana w systemie operacyjnym i działająca w trybie klient-serwer Realizuje protokół HTTP Wysyła żądania do serwera WWW Odbiera odpowiedź serwera w postaci dokumentu HTML i wyświetla go w oknie Obsługuje skrypty itp. 16
Schemat działania usługi WWW http://www.wp.pl/pogoda adres zasobu URL http://212.77.98.9 Adres IP wg DNS Internet użytkownik przeglądarka odp. serwera Internet Serwer WWW Dokument HTML + załączniki IP=212.77.98.9 /pogoda 17
Protokół HTTP HTTP (ang. HyperText Transfer Protocol) podstawowy protokół usługi WWW Protokół działa w warstwie aplikacji modelu sieciowego (p. poprzedni wykład) Protokół w formie tekstowej Zadaniem protokołu jest pobranie danych ze wskazanego URL lub przesłanie danych na serwer Protokół nie posiada tzw. stanu każde zapytanie nie jest związane z poprzednim / następnym 18
Podstawowe metody protokołu HTTP GET zwraca klientowi zawartość znajdującą się pod wskazanym adresem URL Przykład: GET http://www.pogoda.pl?miasto=warszawa POST wysyła na serwer dane formularza wypełnionego przez użytkownika Przykład: POST www.pogoda.pl HTTP 1.1 Host: student.wt.pw.edu.pl miasto=warszawa Inne metody (pomocnicze) 19
Metoda GET Zapytania mogą być zapisywane do pamięci podręcznej cache Zostawia ślad w historii przeglądarki URL z zapytaniem GET można dodać do Ulubionych Nie należy stosować do wysłania danych poufnych Posiada ograniczenie co do długości przesyłanej wiadomości Metodę należy wykorzystywać tylko do pobierania danych ze strony WWW Przesyła tylko dane tekstowe 20
Metoda POST Zapytania POST nie są zapisywane do pamięci cache Nie zostawia śladu w historii przeglądarki Nie można zapisać URL w postaci zakładki w przeglądarce Nie ma ograniczeń na rozmiar przesyłanych danych Może przesyłać dane binarne 21
Inne metody HTTP HEAD pobranie nagłówka URL bez treści dokumentu DELETE usuwa element o wskazanym URL OPTIONS zwraca informacje o metodach HTTP wspieranych przez serwer 22
Komunikaty HTTP 1xx Komunikaty informacyjne 2xx Sukces 3xx Przekierowanie 4xx Błąd klienta 401 brak autoryzacji 402 wymaga opłaty 403 operacja jest zabroniona 404 nie znaleziono zasobu 405 nie wspierana metoda 408 timeout 5xx Błąd serwera 500 coś się zepsuło 501 nie umie tego obsłużyć 503 jest zajęty 505 wersja nie jest wspierana 511 wymaga autoryzacji w sieci 23
Charakterystyki protokołu HTTP Zalety: Powszechność Łatwość implementacji Wady Rozmiar przesyłanych danych (tekst!) Nie wspiera systemów rozproszonych (wymaga dodatkowych protokołów) Brak stanu wymaga stosowania dodatkowych mechanizmów po stronie klienta ( ciasteczka ) lub serwera ( sesja ) Konieczność stosowania dodatkowych protokołów do szyfrowania transmisji (np. SSL) 24
Format HTML HTML (ang. HyperText Markup Language) hipertekstowy język znaczników, podstawowy format prezentacji danych w usłudze WWW Określa: strukturę dokumentu (nagłówek, treść, akapity) wygląd dokumentu (czcionki, kolory, style itp.) nawigację wewnątrz dokumentu oraz pomiędzy dokumentami (odnośniki, linki) Formularze do wprowadzania danych Załączniki (pliki multimedia, dokumenty itp.) Nie jest językiem programowania (!) Aktualna wersja standardu 5.0 25
Popularne edytory HTML Pajączek (PL) KompoZer Microsoft Web Developer Studio NetBeans HTML Editor Adobe DreamWeaver BlueFish Notepad++ itp. 26