Adam Ekielski, Zbigniew Majewski, Tomasz elaziski Katedra Organizacji i Inynierii Produkcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Podobne dokumenty
Wpływ geometrii elementów roboczych ekstrudera na energochłonno i jako otrzymywanego produktu

WPŁYW DODATKU GRYKI NA WŁASNOŚCI EKSTRUDATU KUKURYDZIANEGO

WPŁYW WYBRANYCH PARAMETRÓW EKSTRUZJI MIESZANEK KUKURYDZIANYCH NA ENERGOCHŁONNOŚĆ PROCESU. Adam Ekielski, Zbigniew Majewski, Tomasz śelaziński

ANALIZA ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY CECHAMI DIELEKTRYCZNYMI A WŁAŚCIWOŚCIAMI CHEMICZNYMI MĄKI

WPŁYW ROZDROBNIENIA EKSTRUDATU NA WSKAŹNIKI WODOCHŁONNOŚCI I ROZPUSZCZALNOŚCI W WODZIE

WPŁYW DODATKU SORBITOLU NA WYBRANE CECHY PRODUKTU PO AGLOMERACJI WYSOKOCIŚNIENIOWEJ

WPŁYW OBRÓBKI TERMICZNEJ NA SIŁ CICIA ZIAREN RYU

Materiałowe i technologiczne uwarunkowania stanu naprężeń własnych i anizotropii wtórnej powłok cylindrycznych wytłaczanych z polietylenu

MOLIWO ZASTOSOWANIA POMIARU PRDKOCI FAL AKUSTYCZNYCH DO WYZNACZANIA PARAMETRÓW SPRYSTOCI MATERIAŁÓW SYPKICH

WPŁYW POROWATOŚCI NA CECHY TEKSTURALNE EKSTRUDATÓW ZBOŻOWYCH

WPŁYW ROZMIESZCZENIA PORÓW W PRZEKROJU POPRZECZNYM NA WŁASNOŚCI TEKSTURALNE EKSTRUDATÓW ZBOŻOWYCH

Zadania pomiarowe w pracach badawczo-rozwojowych. Do innych funkcji smarów nale$#:

Wpływ rodzaju obróbki termicznej na zmiany tekstury marchwi

WPŁYW TEMPERATURY OBRÓBKI TERMOPLASTYCZNEJ NA WYBRANE WŁACIWOCI FIZYCZNE EKSTRUDATÓW Z UDZIAŁEM RAZÓWKI LDWIANOWEJ (LATHYRUS SATIVUS)

WPŁYW ROZWINIĘCIA POWIERZCHNI EKSTRUDATU NA DYNAMIKĘ SORPCJI WODY W RÓŻNYCH WARUNKACH PRZECHOWYWANIA

PROGNOZOWANIE WŁACIWOCI SYNTETYCZNYCH MAS FORMIERSKICH W OPARCIU O WYBRANE PARAMETRY MATERIAŁÓW FORMIERSKICH

ANNALES. Aldona Sobota, Zbigniew Rzedzicki. Badania nad technologią ekstruzji dwuślimakowej ekstrudatów z udziałem otrąb pszennych

ZAPOTRZEBOWANIE MOCY PODCZAS ROZDRABNIANIA BIOMASY ROŚLINNEJ DO PRODUKCJI BRYKIETÓW

WYBRANE WŁACIWOCI SMAONYCH CHRUPEK ZIEMNIACZANYCH Z RÓNYM DODATKIEM BŁONNIKA

ANNALES. Zbigniew Rzedzicki, Małgorzata Kasprzak. Wpływ wilgotności surowca na właściwości fizyczne ekstrudatów zbożowo-lędźwianowych

WPŁYW OBRÓBKI TERMICZNEJ ZIEMNIAKÓW NA PRĘDKOŚĆ PROPAGACJI FAL ULTRADŹWIĘKOWYCH

OPTYMALIZACJA PARAMETRÓW PRACY PNEUMATYCZNEGO SEPARATORA KASKADOWEGO

Właciwoci mechaniczne i akustyczne Suchych produktów zboowych. Streszczenie

ρ - gęstość [kg/m 3 ],

WYBRANE WŁACIWOCI BLACHY KAROSERYJNEJ H180B. J. KŁAPUT 1, K. ZARBSKI 2, S. WOLISKI 3 Instytut Inynierii Materiałowej Politechnika Krakowska

Technologia produkcji i obróbki kolb kukurydzy cukrowej

EKSTRUZJA JAKO METODA PRODUKCJI WYROBÓW EKSPANDOWANYCH

OCENA WPŁYWU TEMPERATURY CHŁODZENIA NA WYTRZYMAŁOŚĆ KINETYCZNĄ GRANUL

BADANIA MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA SUROWCÓW OWSIANYCH DO PRODUKCJI EKSTRUDATÓW SPOŻYWCZYCH

WPŁYW MAŁYCH DODATKÓW WANADU I NIOBU NA STRUKTUR I WŁACIWOCI MECHANICZNE ELIWA SFEROIDALNEGO

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

Wpływ obróbki termicznej na prdko propagacji fali ultradwikowej w farszu misnym

Moc mieszadła cyrkulacyjnego W warniku cukrowniczym * Streszczenie:

WIELOMIANOWE MODELE WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH STOPÓW ALUMINIUM

THE VISION SYSTEM USAGE AS DATA SOURCE FOR STATISTICAL PROCESS CONTROL IN THE FOOD EXTRUSION

Prdnica prdu zmiennego.

Mieszanie fluidalne w przemyle spoywczym

MODYFIKACJA SKROBI ZIEMNIACZANEJ METODĄ EKSTRUZJI. Marcin Mitrus, Agnieszka Wójtowicz, Leszek Mościcki

WPŁYW ODKSZTAŁCENIA WZGLĘDNEGO NA WSKAŹNIK ZMNIEJSZENIA CHROPOWATOŚCI I STOPIEŃ UMOCNIENIA WARSTWY POWIERZCHNIOWEJ PO OBRÓBCE NAGNIATANEM

ZWIĄZKI MIĘDZY CECHAMI ELEKTRYCZNYMI A AKTYWNOŚCIĄ WODY ŚRUTY PSZENICZNEJ

ANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G

WPŁYW CZASU PRZECHOWYWANIA ZIARNA PSZENICY NA ZMIANĘ JEGO CECH JAKOŚCIOWYCH

W Y B R A N E P R O B L E M Y I N Y N I E R S K I E PROJEKT SIŁOMIERZA Z ZASTOSOWANIEM TENSOMETRII OPOROWEJ

Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych nr 579, 2014, 79 89

WPŁYW ŚREDNICY I POŁOśENIA OTWORU NA NATĘśENIE PRZEPŁYWU ZIAREN OWSA. Wprowadzenie, cel badań

BADANIE JAKOCI KRAKERSÓW METOD EMISJI AKUSTYCZNEJ

REOLOGICZNE WŁACIWOCI EKSTRUDATÓW Z UDZIAŁEM KOMPONENTÓW PSZENNYCH

Kazimierz Zawilak, Marian Panasiewicz, Józef Grochowicz, Paweł Sobczak Akademia Rolnicza w Lublinie, Katedra Inynierii i Maszyn Spoywczych

Wskaniki niezawodnoci pojazdów samochodowych podlegajcych okresowym badaniom technicznym na Stacji Kontroli Pojazdów

WPŁYW DODATKU BIOETANOLU NA WŁASCIWOŚCI ELASTYCZNYCH POWŁOK SKROBIOWYCH

Kwasowość tłuszczowa w wybranych przetworach zbożowych (kasze i płatki)

WPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM

OCENA ENERGETYCZNA PROCESU ZAGĘSZCZANIA WYBRANYCH SUROWCÓW ROŚLINNYCH W BRYKIECIARCE ŚLIMAKOWEJ*

WPŁYW WILGOTNOŚCI MATERIAŁU I ŚREDNICY KOMORY NA PARAMETRY ZAGĘSZCZANIA MISKANTA OLBRZYMIEGO

MATEMATYCZNY MODEL PĘTLI HISTEREZY MAGNETYCZNEJ

Wpływ warunków konwekcyjnego suszenia i sposobu przygotowania papryki na przebieg zmian chromatycznych współrzdnych barwy

Ocena sensoryczna produktów zboowych poddanych obróbce hydrotermicznej i termicznej

WPŁYW WIELOKROTNYCH OBCIĄŻEŃ STATYCZNYCH NA STOPIEŃ ZAGĘSZCZENIA I WŁAŚCIWOŚCI REOLOGICZNE MASY ZIARNA

Wpływ warunków obróbki cieplnej na własnoci stopu AlMg1Si1*

KOSZTY PLANOWEJ OBSŁUGI TECHNICZNEJ CIGNIKÓW ROLNICZYCH NOWEJ GENERACJI

WPŁYW WARUNKÓW PRZECHOWYWANIA NA WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE CIASTEK BISZKOPTOWYCH

Tytuł pracy w języku angielskim: Microstructural characterization of Ag/X/Ag (X = Sn, In) joints obtained as the effect of diffusion soledering.

Dyskretyzacja sygnałów cigłych.

Stanisław Skonecki, Janusz Laskowski

WPŁYW KONFIGURACJI UKŁADU PLASTYFIKUJĄCEGO NA WYBRANE CECHY EKSTRUDOWANYCH MAKARONÓW PEŁNOZIARNISTYCH

WŁAŚCIWOŚCI REOLOGICZNE TWORZYWA BIODEGRADOWALNEGO WYZNACZONE NA PODSTAWIE CYKLICZNEGO TESTU RELAKSACJI NAPRĘŻEŃ

INŻYNIERIA ROLNICZA AGRICULTURAL ENGINEERING

Jarosław Diakun, Anna Kaczor Katedra Inynierii Spoywczej i Tworzyw Sztucznych, Politechnika Koszaliska

WPŁYW PROCESU EKSTRUZJI MIESZANEK KUKURYDZIANO- OWSIANYCH NA ZMIANY SKŁADU FRAKCYJNEGO BŁONNIKA POKARMOWEGO

Korygowanie wyników bada modelowych cieczy spoywczych uzyskanych za pomoc reometru rurowego

WPŁYW WILGOTNOŚCI MIESZANEK NA WŁAŚCIWOŚCI I TEKSTURĘ EKSRUDATÓW KUKURYDZIANYCH WZBOGACONYCH W WYTŁOKI LNIANE

WPŁYW PROCESU EKSTRUZJI NA WYBRANE CECHY JAKOŚCIOWE PELETÓW ZBOŻOWYCH

WPŁYW WIELKOŚCI WYDZIELEŃ GRAFITU NA WYTRZYMAŁOŚĆ ŻELIWA SFEROIDALNEGO NA ROZCIĄGANIE

SUSZENIE ZIARNA JĘCZMIENIA W SUSZARCE KOMOROWO-DASZKOWEJ

Badania technologii napawania laserowego i plazmowego proszkami na osnowie kobaltu, przylgni grzybków zaworów ze stali X40CrSiMo10-2

WPŁYW OBRÓBKI TERMICZNEJ NA ZMIANY WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH MARCHWI

WPŁYW WIELKOŚCI CZĄSTEK ROZDROBNIONEJ PSZENICY NA PARAMETRY PROCESU ZAGĘSZCZANIA

WPŁYW OBRÓBKI TERMICZNEJ NA SIŁĘ CIĘCIA I SIŁĘ ŚCISKANIA ZIEMNIAKÓW

WŁAŚCIWOŚCI TRIBOLOGICZNE WARSTWY POWIERZCHNIOWEJ CRN W WARUNKACH TARCIA MIESZANEGO

OKREŚLENIE TEMPERATURY I ENTALPII PRZEMIAN FAZOWYCH W STOPACH Al-Si

Badanie wpływu któw ostrza i przystawienia na opory krojenia produktów spoywczych

Możliwość wykorzystania wybranych produktów odpadowych w produkcji wysokobłonnikowych wyrobów ekstrudowanych

WPŁYW ŚREDNICY KOMORY I WILGOTNOŚCI SŁOMY PSZENNEJ NA PARAMETRY ZAGĘSZCZANIA. Stanisław Skonecki, Janusz Laskowski

WPŁYW WILGOTNOŚCI NA WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE ZIARNIAKÓW PSZENICY OZIMEJ

ZMĘCZENIE CIEPLNE STALIWA CHROMOWEGO I CHROMOWO-NIKLOWEGO

OCENA WPŁYWU SKŁADU GRANULOWANEJ MIESZANKI PASZOWEJ NA WYTRZYMAŁOŚĆ KINETYCZNĄ GRANUL

Przemieszczenia przekroju poprzecznego korzenia marchwi pod działaniem siły promieniowej

WERYFIKACJA MODELU DYNAMICZNEGO PRZEKŁADNI ZĘBATEJ W RÓŻNYCH WARUNKACH EKSPLOATACYJNYCH

OCENA WYBRANYCH CECH JAKOCIOWYCH POPULARNYCH PRZEKSEK ZIEMNIACZANYCH

Analiza wpływu parametrów procesu miesienia na jako pieczywa ytnio-pszennego

WPŁYW WYBRANYCH PARAMETRÓW NA WŁACIWOCI CIERNE ZIARNA ZBÓ. Józef Horabik, Robert Rusinek, Marek Molenda, Mateusz Stasiak

Logistyka - nauka. Wpływ zastosowania paliwa z dodatkiem etanolu do zasilania silników spalinowych na skład spalin

ZASADY NALICZANIA OPŁAT ZA WPROWADZANIE ZANIECZYSZCZE DO POWIETRZA

WPŁYW ZRYWKI DREWNA NA WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO-MECHANICZNE GLEBY LEŚNEJ

Marek Tukiendorf, Katarzyna Szwedziak, Joanna Sobkowicz Zakład Techniki Rolniczej i Leśnej Politechnika Opolska. Streszczenie

WPŁYW WYBRANYCH WŁAŚCIWOŚCI SUROWCÓW NA CECHY WYTRZYMAŁOŚCIOWE GRANULATU

ZASTOSOWANIE OCHŁADZALNIKA W CELU ROZDROBNIENIA STRUKTURY W ODLEWIE BIMETALICZNYM

Zaleno stanu technicznego układu TPC okrelonego parametrami diagnostycznymi, a emisj spalin na przykładzie pojazdu Polonez

Materiały metalowe. Wpływ składu chemicznego na struktur i własnoci stali. Wpływ składu chemicznego na struktur stali niestopowych i niskostopowych

Transkrypt:

Adam Ekielski, Zbigniew Majewski, Tomasz elaziski Katedra Organizacji i Inynierii Produkcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Wpływ jednostkowego natenia przepływu surowca na wskaniki jakociowe ekstrudatu z mieszanek pszenno-kukurydzianych Streszczenie: Celem podjtych bada było okrelenie, w jakim stopniu zmiana natenia jednostkowego przepływu surowca oraz skład mczki poddawanej ekstruzji maj wpływ na mierzone wartoci wielkoci okrelajcych stopie ekspansji produktu, parametry wytrzymałociowe oraz stopie elatynizacji skrobi. Zakres pracy obejmował pomiary: gstoci ekstrudatu, stopnia ekspansji oraz granicznego naprenia cinajcego otrzymywanych produktów, jednostkowego zuycia energii elektrycznej i rozpuszczalnoci. Materiałem wejciowym do bada była ruta kukurydziano-pszenna. Badania przeprowadzono dla dwóch wilgotnoci materiału wejciowego w 1 =15% i w 2 =25%. Zaobserwowano statystycznie istotn zaleno pomidzy zawartoci pszenicy, a właciwociami mechanicznymi otrzymywanego ekstrudatu. Dotyczyło to szczególnie wyników otrzymanych przy wilgotnoci surowca wynoszcej 15%. Słowa kluczowe: Ekstruder, gsto ekstrudatu, ekstrudat Wprowadzenie Ze wzgldu na swoj funkcjonalno, uniwersalno, wysok wydajno i sprawno energetyczn, ekstruzja wysokotemperaturowa jest szeroko stosowana w nowoczesnym przemyle spoywczym. Dobrze znane zastosowania to: płatki niadaniowe, kaszki dla dzieci, ywno dla zwierzt domowych. Wszystkie te zastosowania maj miejsce przy niskiej lub redniej zawartoci wody w surowcu (10-30%), wynikiem czego otrzymywany jest produkt, który na skutek szybkiego odparowania ulega ekspansji podczas opuszczania głowicy. 93

Od wielu lat na rynku obecne s ekstrudowane produkty wytwarzane w prostych ekstruderach jednolimakowych, w których otrzymywany produkt charakteryzuje si wysokim współczynnikiem ekspansji (pufffed celears) [Mocicki, 2003]. Wraz ze wzrostem udziału na rynku produktów wytwarzanych za pomoc tej technologii i nastpujc w zwizku z tym konkurencj pomidzy wyrobami pojawiły si produkty wytwarzane z mieszanek zbó. Wytwarzanie ich pozwala wzbogaci rynek o nowe wyroby. W literaturze [Gomez, Aquilera, 1984, Owusu-Ansah i inni 1984] mona znale informacje dotyczce ekstrudatu wytwarzanego z jednorodnego surowca i mieszanek. Jednak ekstruzja mieszanek zboowych przeprowadzana w ekstruderach autogennych jest do rzadko spotykana. Dlatego w prezentowanych badaniach podjto prób wytworzenia ekstrudatu mieszanek dwóch rodzajów surowców [mietana i wsp., 1997]. Cel i zakres pracy Celem podjtych bada było okrelenie w jakim stopniu zmiana natenia jednostkowego przepływu surowca oraz skład mczki poddawanej ekstruzji maj wpływ na mierzone wartoci wielkoci okrelajcych stopie ekspansji produktu, parametry wytrzymałociowe oraz stopie elatynizacji. Zakres pracy obejmował pomiary: gstoci ekstrudatu, stopnia ekspansji objtociowej VEI, granicznego naprenia cinajcego otrzymywanych produktów, jednostkowego zuycia energii elektrycznej E oraz rozpuszczalnoci jako miary elatynizacji skrobi. Metodyka Obiektem bada był proces ekstruzji ruty kukurydzianopszennej uzyskanej po przesianiu przez sito o rednicy otworów 2mm. Badania przeprowadzono dla dwóch wilgotnoci materiału wejciowego w 1 =15% i w 2 =25% oraz 6 próbek pomiarowych o rónej zawartoci pszenicy 0, 20, 40, 60, 80, 100%, dla kadej zakładanej wilgotnoci. 94

Wilgotno próbek okrelono metod suszarkow. W badaniach zastosowano zmodyfikowany ekstruder jednolimakowy KZM 2 produkcji rosyjskiej o prdkoci obrotowej limaka n=200 obr./min, stopniu sprania s=1.5, stosunku L/D = 6.5 i powierzchni otworów głowicy S=150 mm 2. Badania przeprowadzono zmieniajc natenie masowe podawanego do ekstrudera materiału w zakresie Q <1; 3.5> kg/min. Zakres zmian przepływu materiału wynikał z przeprowadzonych wstpnych bada okrelajcych warunki brzegowe natenia przepływu. Doln granic przedziału była najnisza warto natenia przepływu dla okrelonych warunków pomiarów (geometria limaka, kształt otworów głowicy), przy której nie stwierdzono blokowania surowca w ekstruderze, górn granic przedziału stanowiło ograniczenie energetyczne wynikajce z moliwoci przecienia silnika napdzajcego ekstruder. Jednostkowe natenie przepływu Q j obliczano ze wzoru: Q kg Q j = 60 S 2 h mm W trakcie bada natenie przepływu mierzono wac uzyskane w okrelonym czasie próbki na wadze tensometrycznej. Ze wzgldu na bezwładno ciepln urzdzenia mierzono badane parametry po ustabilizowaniu si temperatury głowicy ekstrudera. Zuycie energii elektrycznej mierzono bocznikiem prdowym o klasie dokładnoci k=1.5 i woltomierzem o klasie dokładnoci k=2 połczonymi z urzdzeniem rejestrujcym uredniajcym o czstotliwoci próbkowania f=1hz. Na podstawie uzyskanych wartoci obliczano moc pobieran przez ekstruder. Temperatur głowicy ekstrudera mierzono w pobliu otworów wylotowych oporowymi przetwornikami temperatury Pt100. Gsto ekstrudatu mierzono stosujc zmodyfikowan metod wypornociow [Pan 1998, Ekielski, Osiak 2003]. Modyfikacja polegała na impregnowaniu w glicerynie zwaonej próbki oraz zastpieniu nasion rzepaku wod. Do obliczenia stopnia ekspansji objtociowej zastosowano metod VEI według Alvarez-Martineza [1988]. Wskaniki rozpuszczalnoci (WSI) były okrelone metod Anderssona [Andersson1969 a, b]. Dla 95

kadego punktu pomiarowego mierzono 5 próbek pomiarowych ze wzgldnym błdem granicznym równym =1% kady. Wyniki i dyskusja Ponisze wykresy przedstawiaj wpływ dodatku kukurydzy na niektóre mierzone wielkoci takie jak: stopie ekspansji, graniczne naprenia cinajce otrzymywanych produktów, rozpuszczalno produktu oraz jednostkowe zuycie energii elektrycznej. Na wykresach 1 4 przedstawiono wyniki bada dla wilgotnoci materiału 15% za na wykresach 5 8 dla wilgotnoci materiału 25 %. Badania przeprowadzono dla wartoci Q j wynoszcego Q j = 0,7 kg/h*mm 2. Zauwaono, e wraz ze wzrostem dodatku kukurydzy wzrastała ekspansja objtociowa (rys. 1), w wyniku czego malała wytrzymało mechaniczna w materiale. Mona to zauway na rys. 2. Zwikszona zawarto kukurydzy powodowała wzrost rozpuszczalnoci produktu (rys. 3), która osigała najwysz warto przy dodatku kukurydzy 100 %. Obserwowano take gwałtowny wzrost jednostkowego zuycia energii. Przy wilgotnoci produktu 25% malała warto współczynnika ekspansji, którego najwyszy poziom został zanotowany przy 100% dodatku kukurydzy (rys. 5). Przy tej wilgotnoci zaobserwowano take istotne obnienie energochłonnoci procesu. Ekspansja [-] 7,5 7 6,5 6 5,5 5 4,5 4 Rys. 1. Wpływ zawartoci kukurydzy na wsp. ekspansji objtociowej Fig. 1. Influence of maize content on a volumetric expansion coefficient [N/mm 2 ] 18 17 16 15 14 13 12 Rys. 2. Wpływ zawartoci kukurydzy na stopie napre cinajcych Fig. 2. Influence of maize content on a degree of shear stresses 96

WSI [%] 31 29 27 25 23 21 19 Rys. 3. Wpływ zawartoci kukurydzy na rozpuszczalno produktu Fig. 3. Influence of maize content on product solubility ekspansja [-] 6,5 6 5,5 5 4,5 4 Rys. 5. Wpływ zawartoci kukurydzy na współ. ekspansji objtociowej Fig. 5. Influence of maize content on a volumetric expansion coefficient 34 [KWh/t] 215 205 195 185 175 165 155 Rys. 4. Wpływ zawartoci kukurydzy na jednostkowe zuycie energii Fig. 4. Influence of maize content on specific energy consumption [N/mm 2 ] 19 18 17 16 15 14 13 Rys. 6. Wpływ zawartoci kukurydzy na warto naprenia cinajcego Fig. 6. Influence of maize content on a value of shear stresses 180 WSI[%] 29 24 19 Rys. 7. Wpływ zawartoci kukurydzy [KWh/t] 175 170 165 160 155 Rys. 8. Wpływ zawartoci kukurydzy 97

na rozpuszczalno produktu Fig. 7. Influence of maize content on product solubility na jednostkowe zuycie energii Fig. 8. Influence of maize content on specific energy consumption 6 8 4 0 2 40 0 80 1,2 0,9 0,7 0,6 Zawarto 0,5 kukurydzy [%] 0,3 Q j [kg/h*mm 2 ] 0,3 0,5 0,6 0,7 0,9 1,2 Rys. 9. Wpływ zwartoci kukurydzy i jednostkowego natenia przepływu Q j na objtociowy współczynnik ekspansji VEI. Fig. 9. Influence of maize content and specific flow rate Q j on volumetric expansion coefficient VEI. Wraz ze wzrostem udziału kukurydzy w mieszance wzrastał współczynnik ekspansji VEI. Zmniejszenie jednostkowego natenia przepływu w przypadku zawartoci kukurydzy powyej 60% równie powodowało wzrost ekspansji. Wnioski Wykazano istotny wpływ jednostkowego natenia przepływu materiału na objtociowy współczynnik ekspansji, który osignł najwysz warto (VEI = 7,5) przy wartoci jednostkowego natenia przepływu Q j = 0,7 kg/h*mm 2 niezalenie od wilgotnoci i składu mieszanki. 98

Niskie wartoci parametru VEI otrzymane przy niskich wartociach Q j spowodowane były wadliwym formowaniem ekstrudatu wynikajcym ze zbyt niskiej szybkoci przemieszczania materiału w kanale formujcym matrycy (w stosunku do rednicy kanału), uniemoliwiajcej uzyskanie odpowiedniej ekspansji oraz lokalnym podniesieniem temperatury powyej 150 o C [Mercier i wsp., 1989] i stwierdzonym w tym przypadku obnieniem stopnia ekspansji. Dodatek mki kukurydzianej w mieszance w kadym przypadku powodował podniesienie wartoci VEI od 4,5 (uzyskanego przy 100% udziale pszenicy) do około 7 w przypadku ekstrudatu z 100% udziałem kukurydzy. Literatura Alvarez-Martinez, L., Kondury K. P. and Harper, J. M., 1988. A general model for expansion of extruded products. J. Food Sci. 53: 609-615. Andersson R., Conway H.F., Pfeifer V.F, Griffin E.J. Jr, 1969. Roll and extrusion cooking of grain sorghum grits. Cereal Science Today, 14, 372-376. Ekielski A., Osiak, 2003. Wpływ stopnia zuycia elementów ekstrudera jednolimakowego na wybrane parametry ekstruzji. Inynieria Rolnicza 7(49), 39-46. Gomez M. H., Aquilera J. M., 1984. A physicochemical model for extrusion of corn starch. Journal of Food Science 49, 40-43, 63. Mercier C., Linko P., Harper J M., 1989; Extrusion Cooking; Eds., AACC, St. Paul, MN, pp. 1-16. Mocicki L., 2003. Ekstrudery jednolimakowe; Przegld Zboowo Młynarski, 5, 13-14. 99

Owusu-Ansah J., Van De Voort F. R., Stanley D. W.,1984. Textural and microstructural changes in corn starch as functional of extrusion variables. Journal of Canadian Institute of Food Science and Technology, 17, 65-70. Pan Z., Zhang S. and Jane J. 1998. Effects of extrusion variables and chemicals on the properties starch-based binders and processing conditions. Cereal Chem. 75. 541-546. mietana Z., Szpendowski J., Soral-mietana M., wigo J., 1997. Skrobia ziemniaczana ekstruzyjnie modyfikowana. Przemysł Spoywczy. 3, 13-15. Influence of the specific row-material flow rates on the quality coefficients of the extrudate from wheat-maize mixtures Summary: It was the object of this work to determine the effect of changing the specific row-material flow rate and the composition of the flour subjected to extrusion on the measured quantities, which determined the degree of the product expansion, the strength parameters, and the degree of starch gelatinization. The scope of the work covered the measurements as follows: extrudate density, a degree of expansion, specific power consumption, and solubility. Test material was wheat-maize meal. Investigations were carried out for two values of humidity of test material w 1 =15% and w 2 =25%. A statistically significant relation between the wheat content and the mechanical properties of the obtained extrudate was observed. It was noticeable evident in case of the results obtained at 15% row-material humidity. Keywords: extruder, extrudate density, extrudate 100