Lodowce na kuli ziemskiej

Lodowce i stała pokrywa śnieżna pokrywają nieco ponad 16 mln km 2 kontynentów (ok. 11% ich powierzchni) magazynują 24 mln km 3 wody Lodowce i stała pokrywa śnieżna są głównym źródłem w hydrosferze wody słodkiej 68,7% zapasów wód słodkich hydrosfery

Tabela: Rozmieszczenie zlodzenia na lądach półkuli północnej Szerokość geograficzna Lodowce w % ogólnej powierzchni lądowej 90-80 o 68,5 80-70 o 35,8 70-60 o 4,5 60-50 o 0,3 50-40 o 0,07

Grenlandia 11% masy lodowej hydrosfery Antarktyka 85,6% ogólnej objętości lodu na Ziemi Pozostałe lodowce gromadzą 3,4% masy lodowej hydrosfery

Lód lodowcowy w Antarktyce obejmuje 85,6% ogólnej jego objętości na Ziemi

Lód lodowcowy w Grenlandii obejmuje 11% ogólnej jego objętości na Ziemi

W strefie polarnej występują przede wszystkim: lodowce kontynentalne (lądolody), pola lodowe

W pozostałych strefach (głównie umiarkowanej) występują jedynie lodowce górskie

Najwięcej jest ich na półkuli północnej w górach Azji i Ameryki Północnej.

Lodowce górskie występują też w Afryce: w masywie Ruwenzori, Masyw Ruwenzori Masyw Ruwenzori

na szczycie Kilimandżaro, Lodowiec poniżej szczytu

na szczycie Kenia

Lodowce górskie występują też w Oceanii w górach Nowej Zelandii

Lądolody i lodowce występują powyżej linii wiecznego śniegu. Linia wiecznego śniegu, granica wiecznego śniegu jest to wysokość, wyrażona w metrach n.p.m., powyżej której co najmniej 50% powierzchni jest pokryte śniegiem przez cały rok. Obszar taki charakteryzuje się tym, że roczny opad śniegu nie ulega całkowitemu stopieniu w cieplejszych porach.

Granica wiecznego śniegu (lub tzw. poziom 365) jest klimatyczną granicą śniegu; jest to płaszczyzna, powyżej której dopływ energii słonecznej już nie wystarcza, aby na poziomej, nieocienionej płaszczyźnie stopić śnieg, który spadł w ciągu jednego roku. Granica wiecznego śniegu rozdziela obszary o przewadze akumulacji (gromadzenia śniegu) od obszarów o przewadze topnienia (ablacji) w miejscach, gdzie rzeźba umożliwia gromadzenie się stałych opadów atmosferycznych.

Położenie granicy wiecznego śniegu zależy głównie od czynników: klimatycznych, zwłaszcza średniej temperatury lata i ilości opadów atmosferycznych (klimatyczna granica wiecznego śniegu), pogodowych (sezonowa granica wiecznego śniegu) Orograficzna granica wiecznych śniegów geomorfologicznych: rzeźba terenu, nachylenie, ekspozycja (orograficzna granica wiecznego śniegu).

Wysokość, na której przebiega granica wiecznego śniegu na kuli ziemskiej, wynosi: na Grenlandii i Antarktydzie schodzi do poziomu morza, na terenach polarnych sięga ok. 200-1000 m n.p.m., w strefie umiarkowanej występuje na wysokości około 800-3200 m n.p.m., w strefie zwrotnikowej 5000-6000 m n.p.m., na równiku obniża się wskutek zwiększonych opadów do około 4500-5000 m n.p.m.

Linia wiecznego śniegu (granica wiecznego śniegu)

Lodowiec jest to naturalna masa lodu powstała na lądzie (powyżej linii wiecznego śniegu) z nagromadzonego w dużych ilościach śniegu i znajdująca się w stałym, powolnym ruchu. Powstanie lodowców zależy od: klimatu (morski z dużą ilością opadów i długim okresem występowania temperatury ujemnej), rzeźby sprzyjającej gromadzeniu się śniegu (obszary płaskie, lekko pofałdowane z formami wklęsłymi).

W sprzyjających warunkach topograficznych powyżej linii wiecznego śniegu znajduje się obszar firnowy (obszar gromadzenia się mas śnieżnych). Tu gromadzi się śnieg pochodzący z opadów i osadów (szron, sadź) oraz dostarczany przez wiatr i lawiny śnieżne.

Zasilanie i ruch lodowców Podstawowym budulcem lodowców jest śnieg. Szacuje się, że każdego roku na Ziemię spada 1,7 10 13 t śniegu, z czego 2,7 10 12 t nie topnieje i zasila lodowce.

W polu firnowym śnieg ulega przeobrażeniu w lód lodowcowy. śnieg świeży śnieg porowatość firn lód firnowy stary śnieg porowatość lód lodowcowy firn lód lodowcowy porowatość zamknięte w lodzie pęcherzyki powietrza

śnieg firn lód lodowcowy Lód lodowcowy zawiera stałą fazę wody, pęcherzyki gazowe, materiał mineralny i substancje organiczne.

Z warstwy śniegu miąższości 15 m powstaje warstewka lodu lodowcowego grubości 1 mm. Czas powstawania lodu lodowcowego może być bardzo różny: od 3-5 lat w niektórych lodowcach Alaski do ponad 100 lat w lodowcach zachodniej Grenlandii

Prędkość ruchu wybranych lodowców Region Prędkość ruchu lodowców (m/rok) Alpy Ałtaj Tien-szan Pamir Himalaje Grenlandia centrum obrzeże Antarktyda centrum obrzeże 80-150 70-125 140-180 220-300 700-1300 25-30 1100-9900 10-30 300-1200

Lądolód = lodowiec kontynentalny lądolód antarktyczny objętość 24 mln km 3 ; grubość do 4776 m lądolód grenlandzki powierzchnia 1,8 mln km 2 ; grubość do 3400 m lato zima

Miąższość lodowców lądolody czapy lodowe języki lodowcowe do 4000 m do 1000 m od 50 m do 950 m

Czapy lodowe Czapa lodowa - Kanada Svalbard Północny

Pola lodowe = lodowce wyżynne (fieldowe, norweskie) małe czasze lodowe, pokrywające szczytowe partie gór, z których schodzą w doliny jęzory lodowcowe Pola lodowe zajmują niewielkie powierzchnie; są dość cienkie; ten typ zlodowacenia występuje w Norwegii, Patagonii, Islandii, Nowej Zelandii i w nadbrzeżnej części Grenlandii.

Lodowiec szelfowy płyta lodowa grubości 200-300 m, częściowo wsparta o dno i i unosząca się na powierzchni oceanu. Powierzchnia lodowca szelfowego jest niemal zupełnie płaska (spadek nie przekracza 0,5%) i na ogół kończy się się lodowym klifem wysokości 2-50 m, stanowiącym czoło lodowca, od którego oddzielają się góry lodowe.

Antarktyda lodowiec szelfowy

Góry lodowe

Rodzaje lodowców górskich: 1. Lodowce zboczy górskich i szczytów: kaldery, lodowce leżące w kraterach wygasłych wulkanów; cyrkowe, lodowce leżące w wysoko położonych karach (mają tylko pole firnowe);

wiszące, lodowce leżące na stromych zboczach górskich w płytkich zapadliskach; Wiszący lodowiec Hofmannskees

2. Lodowce dolinowe: typu alpejskiego, proste z jednym polem firnowym, od którego odchodzi jeden jęzor lodowcowy

typu himalajskiego, złożone z wielu jęzorów; Lodowiec typu himalajskiego - Tadżykistan

lodowiec piedmontowy - powstaje gdy lodowce górskie, wypływając z gór na równinę podgórską, łączą się ze sobą. Tego typu lodowce są charakterystyczne dla okolic podbiegunowych, głównie Gór Skalistych i Alaski (tu znajduje się największy na świecie lodowiec piedmontowy Malaspina).

Lodowiec patagoński

Lodowiec i jezioro w Patagonii

Najdłuższe lodowce górskie występują na Alasce - osiągają 185 km długości. W górach Pamir ich długość dochodzi do 75 km (Lodowiec Fedczenki), W Alpach - do 26 km długości (Lodowiec Aletsch).

Alaska

Lodowiec Malaspina