Systemy zarządzania ruchem lotniczym Załącznik 2 ICAO cd. 3.2. Zapobieganie kolizjom Żaden z przepisów nie zwalnia dowódcy statku powietrznego z odpowiedzialności za podejmowanie działań, włączając w to manewry mające na celu uniknięcie kolizji, oparte na wskazaniach urządzeń ACAS, pokazujących najlepszy sposób jej uniknięcia. ACAS - Airborne Collision Avoidance System, czyli systemu unikania kolizji w powietrzu. Funkcjonującą obecnie implementacją tego systemu jest TCAS II (Traffic alert and Collision Avoidance). Wykład 3 dr inż. Anna Kwasiborska Procedury operacyjne związane z użyciem ACAS, określające obowiązki dowódcy statku powietrznego, są zawarte w dokumencie PANS-OPS (Doc 8168), Tom I, Część VIII, Rozdział 3. Wymogi dotyczące użycia urządzeń ACAS będących na pokładzie statku powietrznego są zawarte w Załączniku 6 ICAO, Część I, Rozdział 6 oraz Części II, Rozdział 6. Powiązania tematyczne z innym dokumentem? Plan lotu 3.3.1.2. Plan lotu jest składany przed rozpoczęciem każdego lotu: a) dla którego w całości lub w części ma być zapewniona służba kontroli ruchu lotniczego, b) IFR w przestrzeni powietrznej niekontrolowanej, c) VFR w przestrzeni powietrznej niekontrolowanej, jeżeli ma być zapewniona służba informacji powietrznej i służba alarmowa, d) którego trasa lub jej część przebiega w opublikowanej strefie identyfikacji obrony powietrznej, w celu ułatwienia koordynacji z właściwymi organami wojskowymi oraz uniknięcia ewentualnej potrzeby przechwytywania i dokonywania identyfikacji lub w innej części przestrzeni, dla której taki wymóg opublikowano, e) z przekraczaniem granicy państwowej. - znak rozpoznawczy statku powietrznego, - przepisy wykonywania lotu i rodzaj lotu, - liczba i typ(y) statku(ów) powietrznego(nych) i kategoria turbulencji w śladzie aerodynamicznym, - wyposażenie, - lotnisko odlotu, - przewidywany czas odblokowania, - prędkość(i) przelotowa(e), - poziom(y) przelotu, - trasa zamierzonego lotu, - lotnisko docelowe i całkowity przewidywany czas przelotu, - lotnisko(a) zapasowe, - zapas paliwa, - liczba wszystkich osób na pokładzie, - wyposażenie na wypadek zagrożenia i dla przetrwania, - inne informacje. 1
Służba kontroli ruchu lotniczego 3.7. Bezprawna ingerencja 3.6.1.1. Przed podjęciem lotu kontrolowanego lub części lotu jako lotu kontrolowanego, uzyskuje się zezwolenie kontroli ruchu lotniczego. O zezwolenie należy zwrócić się do organu kontroli ruchu lotniczego, przedstawiając plan lotu. 3.6.1.4. Dowódca statku powietrznego na lotnisku kontrolowanym, nie kołuje po polu manewrowym bez zezwolenia organu kontroli lotniska i stosuje się do wszelkich poleceń wydanych przez ten organ. 3.7.1. Statek powietrzny, który jest przedmiotem bezprawnej ingerencji, stara się zawiadomić właściwy organ ATS o tym fakcie, o istotnych okolicznościach z tym związanych i o wszystkich odchyleniach od bieżącego planu lotu, spowodowanych tymi okolicznościami, celem umożliwienia organowi ATS udzielenia pierwszeństwa działań w stosunku do tego statku powietrznego i zminimalizowania konfliktu z innymi statkami powietrznymi. Odpowiedzialność organów ATS w sytuacjach bezprawnej ingerencji ujęta jest w Załączniku 11 ICAO. Postępowanie, jakie podejmują załogi statków powietrznych zawarte jest w Załączniku 11 ICAO, PANS- ATM (Doc 4444) i PANS-OPS (Doc 8168 - Procedures for Air Navigation Services ), (Doc 9694). Akt bezprawnej ingerencji w lotnictwie cywilnym Definicja uzupełniona po 11 września 2001 w oparciu o podręcznik ochrony ICAO pojawia się również w aneksie 17 ICAO edycja 8: (Tekst definicji zamieszczony w KPOLC) Akty bezprawnej ingerencji (Acts of unlawful interference). Akty lub próby dokonania aktów zagrażających bezpieczeństwu lotnictwa cywilnego, w których zawiera się między innymi: - bezprawne przejęcie statku powietrznego, - zniszczenie statku powietrznego w trakcie użytkowania, - wzięcie zakładników na pokładzie statku powietrznego lub na lotniskach, - wtargnięcie siłą na pokład statku powietrznego, na teren portu lotniczego lub na teren obiektu lotniczego, - wniesienie na pokład statku powietrznego lub na teren portu lotniczego broni lub niebezpiecznego urządzenia lub materiału służącego do celów przestępczych, - użycie statku powietrznego podczas jego działania w celu spowodowania śmierci, poważnych obrażeń ciała lub poważnych uszkodzeń mienia lub środowiska, - przekazanie nieprawdziwej informacji mające na celu narażenie na niebezpieczeństwo statku powietrznego w trakcie lotu lub na ziemi, a także pasażerów, załogi, personelu naziemnego 9 lub ogółu społeczeństwa, na terenie portu lotniczego lub obiektu lotnictwa cywilnego. Program ochrony lotnictwa cywilnego 3.1.1 Każde Umawiające się Państwo ustanowi i wdroży krajowy program ochrony lotnictwa cywilnego w formie pisemnej, aby zapewnić ochronę operacji lotniczych przed aktami bezprawnej ingerencji za pomoc przepisów, metod postpowania i procedur uwzgledniających bezpieczeństwo, 3.1.2 Każde Umawiające się Państwo wyznaczy i przedstawi w ICAO odpowiedni organ pochodzący z jego administracji, który ma odpowiada za rozwój, wdrażanie i utrzymywanie krajowego programu ochrony lotnictwa cywilnego, 3.1.3 Każde Umawiające się Państwo będzie ciągle kontrolować i uaktualnia poziom zagrożenia dla lotnictwa cywilnego na terenie swojego terytorium oraz ustanowi i wdroży politykę i procedury służące odpowiedniemu dopasowaniu stosownych elementów swojego krajowego programu ochrony lotnictwa cywilnego, w oparciu o ocen ryzyka zagrożenia bezpieczeństwa przeprowadzoną przez odpowiednie władze krajowe. 3.1.7 Od 1 lipca 2013 roku każde Umawiające się Państwo zapewni przygotowanie i wdrożenie programów szkolenia i systemu certyfikowania instruktorów w zgodzie z krajowym programem ochrony lotnictwa cywilnego. Metody zapobiegania System Ochrony METODY ZAPOBIEGANIA, PRZECIWDZIAŁANIA I OGRANICZANIA SKUTKÓW ZAGROŻEŃ Projektowanie obiektów uwzględniające zasadę ograniczania skutków zagrożeń Zapobieganie aktom bezprawnej ingerencji Tworzenie zintegrowanych systemów ochrony opartych na uregulowaniach prawnych Procedury i standardy bezpieczeństwa Systemy ochrony i kontroli dostępu Środki fizyczne stosuje Policja, SG, SOL Szkolenia Obserwacja Reagowanie na nieprawidłowości, raportowanie, zgłaszanie służbom ochrony Świadomość jako element ochrony Walka ze sprawcami poprzez przestrzeganie procedur i reagowanie Współpraca międzynarodowa Środki techniczne /urządzenie RTG, bramki do detekcji metali, detektory ręczne, monitoring promieniowania radioaktywnego System ochrony i kontroli dostępu Ochrona Statków Powietrznych: PROCEDURY SPRAWDZENIA / PRZESZUKANIA STATKU POWIETRZNEGO PRZED ODLOTEM PROCEDURA ZABEZPIECZENIA SAMOLOTÓW PODCZAS POSTOJU PROCEDURA KONTROLI ZAOPATRZENIA POKŁADOWEGO Kontrola bezpieczeństwa pasażerów i bagażu kabinowego /rejestrowanego Ochrona bagaży i ładunków Broń i przedmioty zabronione 2
Sprawdzanie SP Kiedy reagować? Procedura sprawdzenia/przeszukania statku powietrznego przed odlotem PROCEDURA WYKONYWANA PO DŁUŻSZYM POSTOJU JAK I W ROTACJI ORAZ POSTOJU TRANZYTOWYM KONTROLA WYKONYWANA PRZEZ PERSONEL POKŁADOWY, A W PRZYPADKU PODEJRZENIA AKTU BEZPRAWNEJ INGERENCJI PRZEZ SŁUŻBY OCHRONY SPORZĄDZENIE RAPORTU AIRCRAFT SECURITY CHECK Podejrzenie rozpoznanie (wygląd, zachowanie, pytania) Częste wizyty osób w porcie, obserwacja Profil terrorysty Pozostawione przedmioty Odbieranie informacji o zagrożeniu Nietypowo zaparkowane pojazdy Przekazywanie i przyjmowanie przesyłek dla znajomych Kiedy reagować? Akty prawne Pozostawione przedmioty bez opieki Nietypowe ubranie: obszerny płaszcz, inna garderoba mogąca ukrywać ładunek wybuchowy Osoba obserwująca bramki kontroli bezpieczeństwa i inne elementy systemu Osoba bez identyfikatora w strefie zastrzeżonej Naruszone plomby SP Nietypowo zaparkowany samochód Pracownik wykonujący czynności niezgodnie ze stanowiskiem Przyjmowanie i przekazywanie przesyłek Osoba próbująca dostać się do PL w miejscu niedozwolonym Anonimowy telefon o zagrożeniu Przekazanie informacji o zagrożeniu listowne, ustne ANEKS 17 ICAO - ochrona Zabezpieczenie międzynarodowego lotnictwa cywilnego przed bezprawnymi aktami terroru Przyjęty przez Radę Państw Członkowskich 22 marca 1974 r. Określa w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego przed aktami bezprawnej ingerencji w komunikacji międzynarodowej: - międzynarodowe standardy - zalecana praktykę Nakłada na państwa członkowskie ICAO obowiązek realizacji Aneksu 17 w oparciu o wytyczne Podręcznika Ochrony Lotnictwa Cywilnego przed aktami bezprawnej ingerencji. 16 KPOLC Krajowy Program Ochrony Lotnictwa Cywilnego Krajowy Program Kontroli Jakości Określa zasady ochrony lotnictwa Ochrona Lotnictwa działania, metody i środki podejmowane zgodnie z przepisami przez służbę ochrony oraz inne podmioty w celu zapewnienia bezpieczeństwa transportu lotniczego przed aktami bezprawnej ingerencji Podmiot prowadzący lotniczą działalność gospodarczą uzyskanie certyfikatu na podstawie ustawy Strefa zastrzeżona, strefa KRYTYCZNA i inne definicje Akt bezprawnej ingerencji w lotnictwie cywilnym Krajowy Program Kontroli Jakości w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego Określa metody, organizację systemu kontroli jakości w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego przed aktami bezprawnej ingerencji Zapewnienie skutecznego stosowania postanowień KPOLC Audyty, testy, inspekcje, sprawdzenia 18 3
Krajowy Program Szkolenia System przepustkowy Określa sposób organizacji i prowadzenia szkoleń Rodzaje i techniki szkoleń Organizacja szkoleń wewnętrznych ROZDZIAŁ 3 KPOLC określa metody, działania i środki w zakresie ochrony lotniska 7.1. Zarządzający lotniskiem uzyskuje opinię Prezesa Urzędu o planie systemu ochrony terminali pasażerskich, towarowych oraz innych obiektów znajdujących się w sąsiedztwie strefy zastrzeżonej lotniska, przed rozpoczęciem ich budowy lub rozbudowy, w tym w szczególności w zakresie: działań mających na celu ochronę pasażerów, bagażu kabinowego i rejestrowanego, w tym ich identyfikacji; działań mających na celu ochronę ładunków, przesyłek ekspresowych i kurierskich, poczty i zaopatrzenia pokładowego; sposobu dokonywania kontroli dostępu do stref zastrzeżonych; wykorzystania sprzętu specjalistycznego. 2. Zarządzający lotniskiem zapewnia lokalizowanie pomieszczeń jednostek organizacyjnych niezwiązanych bezpośrednio z realizacją operacji lotniskowych oraz innych podmiotów prowadzących lotniczą działalność gospodarczą poza strefą zastrzeżoną lotniska, jeżeli umożliwiają to warunki architektoniczne portu lotniczego. 8. 1. Zarządzający lotniskiem wyznacza strefy zastrzeżone lotniska oraz części krytyczne tych stref, o których mowa w rozporządzeniu 1138/2004, a także przejścia do tych stref. 20 Strefy strefa zastrzeżona lotniska oznacza część strefy operacyjnej lotniska, gdzie oprócz ograniczonego dostępu stosowane są również inne normy ochrony lotnictwa; strefa wydzielona oznacza obszar, który jest oddzielony za pomocą kontroli dostępu albo od stref zastrzeżonych lotniska albo, jeżeli strefa wydzielona jest strefą zastrzeżoną lotniska, od innych stref zastrzeżonych lotniska; strefa ogólnodostępna oznacza te części portu lotniczego, przyległe tereny i budynki lub ich części, które nie są strefą operacyjną lotniska; strefa operacyjna lotniska oznacza powierzchnię manewrową portu lotniczego, przyległe tereny i budynki lub ich części, do których dostęp jest ograniczony; STREFA ZASTRZEŻONA P PŁYTA, SEKTOR OBEJMUJĄCY PPS, SAMOLOT, DROGI SERWISOWE ORAZ DROGI TECHNICZNE, DROGĘ TECHNICZNO-PATROLOWĄ A - SORTOWNIA, SEKTOR OBEJMUJĄCY SORTOWNIĘ BAGAŻU W TEMINALU 1, PPS, SAMOLOT, DROGI SERWISOWE, DROGI TECHNICZNE T TRANZYT, SEKTOR OBEJMUJĄCY TEREN WEWNĄTRZ TERMINALA1 NA POZIOMIE ODLOTÓW, OGRANICZONY ZE STRONY OGÓLNODOSTĘPNEJ LINIĄ KABIN PASZPORTOWYCH E PIWNICE, SEKTOR OBEJMUJĄCY CAŁY POZIOM -1 TERM. L DACH, SEKTOR OBEJMUJĄCY PODDASZE TECHNICZNE, DACH ORAZ WIEŻĘ KOORDYNACJI NAZIEMNEJ TERMINALA 21 22 STREFA Z KONTROLĄ DOSTĘPU RODZAJE PRZEPUSTEK B BIURA, SEKTOR OBEJMUJĄCY BIURA W TERMINALU 1, BIUROWCU SONATA I W BUDYNKU LEŚNICZÓWKA, MIEJSCE POSTOJOWE DLA POJAZDÓW SŁUŻBOWYCH PPL C PRZED TERMINALEM 1 NA POZIOMIE ODLOTÓW. MIEJSCA POSTOJOWE B DLA PODMIOTÓ ZEWNĘTRZNYCH POWIĄZANYCH Z PPL UMOWAMI HANDLOWYMI ORAZ POJAZDÓ SŁUŻBOWYCH PPL PARKING SPECJALNY VIP PRZEZNACZONY DLA POJAZDÓW OSÓB KORZYSTAJĄCYCH Z SALONIKU VIP PRZEPUSTKI STAŁE ORAZ TYMCZASOWE (ZE ZDJĘCIEM) PRZEPUSTKI OSOBOWE JEDNORAZOWE TYPU VISITOR PRZEPUSTKI UPRAWNIAJACE DO PRACY W PUNKTACH HANDLOWYCH NA TERENIE WOLNEGO OBSZARU CELNEGO PRZEPUSTKI SAMOCHODWE WEWNĘTRZNA DROGA DOJAZDOWA A NA POZIOMIE PRZYLOTÓW, ODPOWIEDNIO OZNAKOWANA I WYPOSAŻONA W URZĄDZENIA OGRANICZAJĄCE DOSTĘP NIEUPRWANIONYM POJAZDOM 23 24 4
PRZEPUSTKA OSOBOWA UPRAWNIA DO PRZEBYWANIA W OKREŚLONYCH SEKTORACH TYLKO W CZASIE WYKONYWANIA CZYNNOŚCI SŁUŻBOWYCH I OBOWIĄZKOWO MUSI BYĆ NOSZONA W SPOSÓB WIDOCZNY NA ZEWNĘTRZNEJ STRONIE UBRANIA. BEZ WZGLĘDU NA OZNACZENIE SEKTORÓW DOSTĘPU, KAŻDY POSIADACZ PRZEPUSTKI OSOBOWEJ UPRAWNIONY JEST DO WSTĘPU W SEKTORZE B POSIADAĆ PRZEPUSTKI OBOWIĄZANY JEST DOCHOWAĆ NALEŻYTEJ STARANNOŚCI W ZABEZPIECZENIU PRZEPUSTKI PRZED JEJ ZNISZCZENIEM LUB UTRATĄ O UTRACIE PRZEPUSTKI NALEŻY NIEZWŁOCZNIE POWIADOMIĆ DYŻ. PORTU LOTNICZEGO W PRZYPADKU ZAUWAŻENIA OSOBY PRZEBYWAJĄCEJ W STREFIE ZASTZEŻONEJ NALEŻY ZGŁOSIĆ TEN FAKT FUNKCJONARIUSZOWI SŁUŻBY OCHRONY. 25 26 Sprawdzenie przeszłości wymagane przed wydaniem każdej karty umożliwiającej dostęp bez eskorty do strefy zastrzeżonej lotniska obejmuje co najmniej ostatnie pięć lat. Sprawdzenie takie powtarza się w regularnych odstępach czasu nieprzekraczających pięciu lat. W celu uzyskania pozwolenia na dostęp do stref zastrzeżonych dana osoba przedstawia jedno z następujących upoważnień: a) ważną kartę pokładową lub jej odpowiednik; lub b) ważną kartę identyfikacyjną członka załogi; lub c) ważną kartę identyfikacyjną portu lotniczego; lub d) ważną kartę identyfikacyjną właściwego organu krajowego; lub e) ważną kartę identyfikacyjną organu regulacyjnego uznawaną przez właściwy organ krajowy. W celu uzyskania pozwolenia na dostęp do stref zastrzeżonych pojazd musi posiadać w widocznym miejscu ważną przepustkę samochodową. Przepustkę samochodową sprawdza się przed udzieleniem pojazdowi pozwolenia na dostęp do stref zastrzeżonych lotniska, w celu upewnienia się, na ile to możliwe, że przepustka jest ważna i zostaławydana dla danego pojazdu. 27 28 Kartę identyfikacyjną zwraca się niezwłocznie podmiotowi wydającemu: a) na żądanie podmiotu wydającego; lub b) w momencie rozwiązania stosunku pracy; lub c) w momencie zmiany pracodawcy; lub d) w razie zmiany potrzeby dostępu do stref, w odniesieniu do których udzielono upoważnienia; lub e) w momencie wygaśnięcia ważności karty; lub f) w momencie unieważnienia karty. Przepustka samochodowa jest wydawana dla określonego pojazdu i zawiera następujące informacje: a) strefy, których dotyczy pozwolenie na dostęp pojazdu; oraz b) datę ważności. Przepustkę umieszcza się w widocznym miejscu za każdym razem, gdy pojazd znajduje się w strefie operacyjnej. Przepustkę samochodową zwraca się niezwłocznie podmiotowi wydającemu: a) na żądanie podmiotu wydającego; lub b) gdy pojazd nie będzie już wykorzystywany w strefie operacyjnej lotniska; lub c) po wygaśnięciu ważności przepustki, o ile nie zostanie ona automatycznie unieważniona 29 30 5
SYSTEM KONTROLI BEZPIECZEŃSTWA PASAŻERÓW I BAGAŻU / METODY KONTROLI BEZPIECZEŃSTWA SYSTEM KONTROLI BEZPIECZEŃSTWA PASAŻERÓW I BAGAŻU / METODY KONTROLI BEZPIECZEŃSTWA Kontrola manualna pasażerów i bagażu kabinowego Kontrola przy zastosowaniu bramki magnetycznej do wykrywania metalu (WTMD) lub ręcznego detektora metalu (HHMD) Kontrola za pomocą portali do wykrywania oparów materiałów wybuchowych Kontrola za pomocą konwencjonalnego urządzenia rentgenowskiego (x-ray) Kontrola za pomocą konwencjonalnego urządzenia rentgenowskiego z zainstalowaną opcją TIP (Projekcja wirtualnych obrazów zagrożeń) Kontrola za pomocą EDS (System Wykrywania Materiałów Wybuchowych), EDDS (System Wykrywania Urządzeń Wybuchowych) lub PEDS (Uproszczony System Rentgenowski do Automatycznego Wykrywania Materiałów Wybuchowych) Kombinacja wszystkich 31 32 SYSTEM KONTROLI BEZPIECZEŃSTWA PASAŻERÓW I BAGAŻU / METODY KONTROLI BEZPIECZEŃSTWA SYSTEM KONTROLI BEZPIECZEŃSTWA PASAŻERÓW I BAGAŻU / METODY KONTROLI BEZPIECZEŃSTWA W przypadku wykorzystywania bramki magnetycznej do wykrywania metali, urządzenie to poddaje się kalibracji tak, aby zapewnić wykrycie niewielkich elementów metalowych. AUTOMATYCZNE WYKRYWANIE MATERIAŁÓW WYBUCHOWYCH PRZY POMOCY URZĄDZENIA EDS LUB SYSTEMU DO WYKRYWANIA URZĄDZEŃ WYBUCHOWYCH EDDS PRZEŚWIETLENIE PRZY UZYCIU KONWENCJONALNEGO URZĄDZENIA RENTGENOWSKIEGO WYKORZYSTUJĄCEGO OPROGRAMOWANIE UMOŻLIWIAJĄCE PROJEKCJĘ 33 34 SYSTEM KONTROLI BEZPIECZEŃSTWA PASAŻERÓW I BAGAŻU / METODY KONTROLI BEZPIECZEŃSTWA Sprawdzenie obszaru dokoła głowy Sprawdzić przednią oraz tylną część ciała Stosować systematyczną metodę przeszukania Stosować wyniesioną platformę do sprawdzenia obuwia The end 35 6