Rzeki Ameryki Północnej

Światowe zlewiska

Rzeki Ameryki Północnej

Zlewiska Ameryki Północnej

Hydrologia Ameryki Północnej - informacje ogólne Głównym działem wodnym w Ameryce Północnej, który jednocześnie uwarunkował ogromną asymetrię zlewisk, są najwyższe, zwarte pasma górskie Kordylierów. 71% kontynentu (18 mln km²) należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego (w tym Morza Arktycznego), obejmującego swoim obszarem największe systemy rzeczne Ameryki Północnej: Missisipi- Missouri, Mackenzie oraz Rzekę Św. Wawrzyńca. Rzeki zlewiska Oceanu Spokojnego stanowią 22% powierzchni kontynentu (4,5 mln km²). Największa z nich to Jukon. Rozległe obszary bezodpływowe w zwrotnikowej części Kordylierów (Wielka Kotlina, część Wyż. Meksykańskiej) zajmują 7% powierzchni kontynentu (1,5 mln km²).

Najdłuższe rzeki Ameryki Północnej 1.Missisipi -Missouri -5970 km 2.Mackenzie - 4241 km 3.Rzeka Św. Wawrzyńca (wraz z odcinkami jeziornymi) - 3700 km 4.Jukon 3220 km 5.Rio Grande (Rio Bravo) - 3000 km 6.Nelson 2570 km 7.Arkansas 2333 km 8.Kolorado 2320 km 9.Columbia 2000 km

System rzeczny Missisipi- Missouri

Missisipi- Missouri - fakty System rzeczny Missisipi Missouri, który rozwinął się na nizinach między Kordylierami a Appalachami, należy do zlewiska Atlantyku. Od źródeł rzeki Red Rock, źródłowego dopływu Missouri, ma prawie 6000 km długości i dorzecze wielkości 3,2 mln km². Średni przepływ Missisipi w pobliżu ujścia wynosi 18,5 tys. m³/s. Zasilanie systemu rzecznego: - wschodnia część dorzecza, odwadniana przez wielkie lewe dopływy Missisipi, Ohio i Tennessee całoroczne deszczowo-śnieżne - zachodnia część dorzecza, łącznie z największym dopływem, Missouri deszcze i topniejące śniegi Gór Skalistych, gdzie prawie wszystkie rzeki mają swoje źródła. Dolina tej głównej rzeki jest żyzna, wypełniona osadami, gdyż rzeka niesie ogromne ilości materiału. Wysokie stany wód występują wiosną, w czasie topnienia śniegów oraz latem, gdy spadają duże deszcze. W wyniku wyniszczenia przez nieumiejętną gospodarkę człowieka wielkich obszarów leśnych i stepowych, zdarzają się na niej katastrofalne powodzie. W ostatnich latach, w związku z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej (np. orki wstęgowej), ilość niesionych namułów uległa znacznemu zmniejszeniu. Rzeka Missisipi jest od dawna wykorzystywana w żegludze śródlądowej na odcinku 3000 km, połączona z Wielkimi Jeziorami systemem kanałów i skanalizowanych rzek.

Delta Missisipi

Ujście rzeki Missisipi Missisipi uchodzi do Zatoki Meksykańskiej trzema głównymi i kilkunastoma mniejszymi ramionami tworząc szybko narastającą, rozległą deltę. Delta [gr.] to nagromadzenie osadów rzecznych (głównie piaski, iły i muły) przy ujściu rzeki do morza lub jeziora; ma zarys zbliżony do greckiej literyδ (stąd nazwa); stanowi przeszkodę dla przepływu rzeki i powoduje rozdzielanie się jej koryta na liczne ramiona, często zmieniające swe położenie. Delty powstają w miejscach, gdzie głębokość rzeki przy ujściu nie jest zbyt duża, a akumulacja osadów przeważa nad niszczącą działalnością pływów, usuwających przyniesiony przez rzekę materiał skalny. Tempo przyrostu delty może być różne, np. w skali rocznej wynosi ono w delcie Missisipi 40 106 m.

Mackenzie - dorzecze

Mackenzie - fakty Ta najdłuższa rzeka północnej części kontynentu osiąga długość 4241 km, licząc od źródeł rzeki Finlay, ma dorzecze o powierzchni 1,8 mln km² i średni przepływ u ujścia 9 tys. m³/s. Powstaje z połączenia dwóch rzek: Athabaska i Peace, które wypływają z Gór Skalistych, z topniejących lodowców górskich. Od miejsca połączenia nosi nazwę Rzeka Niewolnicza i wpływa do Wielkiego Jeziora Niewolniczego wypływając z niego już jako Mackenzie. Większość jej dorzecza ma zasilanie deszczowo-śnieżne, co decyduje o osiąganiu przez nią maksimum stanów w miesiącach letnich: czerwcu i lipcu, gdy na tych szerokości geograficznych tajają śniegi. Najważniejsze i zasobne w wodę dopływy Mackenzie to Liard (lewy dopływ) i Wielka Rzeka Niedźwiedzia (dopływ prawy). Ciekawostką jest fakt, że poniżej Wielkiego Jeziora Niewolniczego rzeka jest zamarznięta przez większą część roku. Mackenzie uchodzi deltą o długości 200 km do Morza Beauforta, które jest częścią Morza Arktycznego, a więc należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego.

Jukon - najdłuższa rzeka zlewiska Pacyfiku

Jukon - fakty Długość tej zamarzniętej co najmniej przez połowę roku rzeki dalekiej północy wynosi 3200 km a jej dorzecze ma powierzchnię 900 tys. km². Średni przepływ u ujścia to 7 tys. m³/s. Rzeka wypływa z Jeziora Atlin położonego Górach Nadbrzeżnych i przez większą część swego biegu płynie przez malowniczą Wyżynę Jukońską. Uchodzi szeroką deltą do Morza Beringa. Najwyższe stany wody osiąga w czerwcu, co związane jest z topniejącymi śniegami i lodowcami. W ponad połowie swojej długości przebiega przez największy stan USA Alaskę, a jej górny bieg znajduje się w kanadyjskim Terytorium Jukon. W czasach gorączki złota na przełomie XIX i XX w. rzeka była jedyną drogą transportu ludzi i towarów.

Droga Wodna Świętego Wawrzyńca

Rzeka Św. Wawrzyńca - fakty Początkiem rzeki, która wraz z odcinkami jeziornymi ma długość 3700 km, jest dopływ St. Louis uchodzący do Jeziora Górnego. Natomiast od wypływu z Jeziora Ontario jej długość wynosi 1200 km. Powierzchnia dorzecza, wraz ze zlewiskiem Wielkich Jezior, to 1,4 mln km² a średni przepływ to 17 tys. m³/s. Jest ważną rzeką południowo- wschodniej Kanady a w górnym biegu wyznacza granicę między USA a Kanadą. Zamarza na ok. 4 miesiące w okresie zimowym. Rzeka daje możliwość dopłynięcia statków morskich z Atlantyku do wszystkich Wielkich Jezior, tworząc ważny śródlądowy szlak wodny z systemem wielu śluz i kanałów.

Ujście Rzeki Św. Wawrzyńca o o Rzeka uchodzi do Zatoki Św. Wawrzyńca na Oceanie Atlantyckim w formie bardzo długiego i szerokiego estuarium. Estuarium [łac.] - rozszerzone, lejkowate ujście rzeki do morza, powstałe wskutek erozyjnego działania pływów; w estuarium zachodzi mieszanie się wód słodkich i słonych; wody przypływu wdzierając się w ujścia rzek, rozszerzają je, zaś prąd odpływowy wynosi przyniesione przez rzekę osady, uniemożliwiając powstanie delty.

Rzeki odwadniające wschodnie stoki Appalachów

Rzeki Wschodniego Wybrzeża - fakty Są krótkie, ale zasobne w wodę przez cały rok, gdyż mają zasilanie deszczowo-śnieżne. Najdłuższa to Alabama z rzeką Coosa licząca prawie 1000 km długości uchodząca do Zatoki Meksykańskiej. Inne, np. Savannah, Roanoke, James, Pee Dee, Potomak czy Rappahanok, mierzą nie więcej niż 500-600 km długości i malowniczo załamują swój spadek na progu morfologicznym płaskowyżu Piedmont u podnóży Appalachów aby zakończyć swój bieg w Oceanie Atlantyckim.

Kolumbia najważniejsza rzeka uchodząca do Pacyfiku

Kolumbia i inne rzeki zachodniej części kontynentu - fakty Rzeki te tworzą rzadką sieć stałych, okresowych i epizodycznych cieków wodnych. Ich źródła znajdują się w Górach Skalistych oraz Sierra Madre Zachodniej na obszarach o obfitych opadach deszczu i śniegu. Tracą jednak ogromne ilości wody w wyniku dużego parowania, płynąc bez dopływów przez suche rejony (pustynie i półpustynie). Rzeka Kolumbia o długości prawie 2 tys. km i powierzchni dorzecza ponad 400 tys. km² wyróżnia się dużym stopniem ingerencji człowieka w naturę; wybudowano na niej 150 hydroelektrowni, w tym dwie największe w USA, a dostarcza ona prawie połowę energii elektrycznej produkowanej w tym kraju i pochodzącej z elektrowni wodnych Na uwagę zasługują także: malownicza rzeka Kolorado płynąca przez Wielki Kanion i uchodząca do Zatoki Kalifornijskiej, Rio Grande długa na 3000 km graniczna rzeka USA i Meksyku, San Joaquin i Sacramento obficie zasilane licznymi strumieniami płynącymi z gór Sierra Nevada rzeki Kalifornii uchodzące do Zatoki San Francisco.

Dorzecze Kolorado

Zapora Hoovera

Rio Grande

Krótko o rzekach południa Południowa część kontynentu leży w strefie klimatu podrównikowego i równikowego, więc sieć rzeczna jest gęsta, rzeki krótkie ale za to obficie zasilane w wodę Najważniejsze z nich: Rio Lerma i Rio Balsas uchodzące do Oceanu Spokojnego, Grijalva i Usumacinta uchodzące do Zatoki Campeche w Zatoce Meksykańskiej oraz wiele drobnych rzek międzymorza i Archipelagu Antyli

Rzeki Ameryki Południowej

Hydrologia Ameryki Południowej - informacje ogólne Głównym działem wodnym w Ameryce Południowej, który jednocześnie uwarunkował ogromną asymetrię zlewisk, są Andy. Aż 85% kontynentu należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego, które obejmuje swoim obszarem trzy największe systemy rzeczne Ameryki Południowej - Amazonki, Parany oraz Orinoko. Rzeki zlewiska Oceanu Spokojnego stanowiące jedynie 7% powierzchni kontynentu 1,3 mln km 2. Są krótkie, nieliczne, bystre i słabo zasobne w wodę. Dlatego nie mają większego znaczenia dla gospodarki wodnej Ameryki Południowej. Do największych możemy zaliczyć Loa - najdłuższą rzekę zlewiska Oceanu Spokojnego o długości 440 km i Bio Bio w Chile 380 km. Obszary bezodpływowe zajmują 8% powierzchni kontynentu. Rzeki obszarów bezodpływowych Dulce i Desaguadero łącząca jeziora Titicaca i Poopo. Średni odpływ rzeczny wynosi ok. 11 tys. km 3, co stanowi blisko 30% rocznego odpływu wszystkich rzek na świecie.

10 NAJWIĘKSZYCH RZEK W AMERYCE POŁUDNIOWEJ 1. Amazonka 6 437 km 2. Parana 4 876 km 3. Madeira 3 240 km 4. Purus 2 980 km 5. Xingu 2 900 km 6. Sao Francisco 2 896km 7. Tocantis 2 850 km 8. Orinoko 2 740 km 9. Urugwaj 1 609 km 10. Magdalena 1 550 km

Amazonka - dorzecze

Amazonka - fakty Amazonka i jej dopływy tworzą największy system rzeczny na świecie, zajmując pierwsze miejsca pod względem: powierzchni dorzecza - 7,2 mln km 2, rocznego odpływu - 7 000 km 3, przepływu - 120 tys. m 3 /s, powierzchni delty - 100 tys. km 2 oraz długości 7 025 km. Nazwę Amazonka rzeka przyjmuje po połączeniu Maranon i Ukajali, do Rio Negro nosi nazwę Solimoes. Wody Amazonki potrafią wysłodzić Ocean Atlantycki nawet na odległości 400 km od ujścia. Amazonka swe źródła ma w Andach Peruwiańskich. Za źródła uważa się rzeki Apurimac i Apacheta lodowiec Mismi. Na całej długości dostaje liczne dopływy, będące jednymi z najdłuższych rzek Ameryki Południowej. Należy tu wymienić chociażby: Madeira - 4 100 km, Japura - 2 820 km, Tocantins - 2 700 km, Purus - 2 400 km, Rio Negro - 2 380 km, Xingu - 2 100 km, czy Jarua - 2 000 km. Dzięki małemu spadkowi, dużej głębokości i wysokiemu całorocznemu stanowi wód jest świetnym szlakiem komunikacyjnym. Statki morskie mogą wpływać w głąb lądu do odległego od ujścia aż o 1 700 km Manaus, zaś mniejsze statki dopływają aż do Iquitos w Peru 3 800 km od ujścia.

Amazonka

Parana - dorzecze

Parana - fakty Rzeka Parana ma długość 4 700 km i dorzecze o powierzchni 3,1 mln km 2, tworzy ze swoimi dopływami drugi co do wielkości system rzeczny Ameryki Południowej, a siódmy na świecie. Źródła na wyż. Brazylijskiej, powstaje z połączenia Grande i Parnaiba Płynąc z północy na południe przez kilka stref klimatycznych ma duże wahania stanów wód, a mimo to jest ważnym szlakiem komunikacyjnym. Statki morskie dopływają do Rosario 419 km w głąb lądu, zaś mniejsze do Santa Fe 588 km od ujścia. Parana przez duży spadek i natężenie przepływu wód jest również wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej Na jej lewym dopływie rzece Iguazu znajdują się jedne z największych wodospadów świata składający się z 275 progów skalnych wodospad Iguazu. Mieści siętu również jedna z największych na świecie elektrowni wodnych - Itaipu, wykorzystująca spadek wody na zatopionych w wyniku tej inwestycji wodospadach Guairá. Rozpoczęła ona wytwarzanie energii w 1984 r., a jej moc obecnie wynosi ok. 14 000 MW. Pracuje 20 generatorów po 700 MW. W ujściu łączy się z rzeką Urugwaj tworząc estuarium o dł. 300 km.

Wodospady Iguazú

Elektrownia Itaipu

Ujście rzek Parana i Urugwaj - estuarium

Orinoko - dorzecze

Orinoko - fakty Trzecim systemem rzecznym w Ameryce Południowej jest Orinoko o długości 2 740 km i powierzchni dorzecza 869 tys. km 2 w obrębie, którego występuje najwyższy wodospad świata - Salto Angel o wysokości 979 m Płynie wzdłuż granicy wyż. Gujańskiej. Uchodząc do Atlantyku tworzy ogromną deltę, która szybko przyrasta pow. 40 tys. Km 2 Źródła znajdują się w Serra Parima w płd. części wyż. Gujańskiej, tworząc jedną z największych bifurkacji. Wody rzeki Casiquiare zasilają jednocześnie zlewiska Rio Negro i Orinoko.

Inne większe rzeki Do większych rzek zlewiska Oceanu Atlantyckiego należą również: Sao Francisco - dł. 2896 km we wschodniej Brazylii Magdalena dł. 1 550 km w północnej Kolumbii największa rzeka zlewiska Morza Karaibskiego Kolorado dł. 860 km, spływająca ze wsch. Andów do zat. Białej w Argentynie