Poezja Jana Lechonia Jan Lechoń urodził się 13 marca 1899 roku w Warszawie; nie licząc krótkich pobytów w Pruszkowie i Milanówku, Serafinowiczowie cały czas związani byli z Warszawą i zasiedziałość w mieście, rozległość kontaktów towarzyskich, uczestnictwo w społecznym życiu stolicy nie pozostały bez wpływu na kształtowanie się osobowości młodego poety Lechoń miał opinię "cudownego dziecka", która mimo iż zaciążyła później nad jego życiem i twórczością, nie byłą przesadzona; jego www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 1/7
świat stanowiły książki, szychy, obrazki; od wczesnego dzieciństwa był urzeczony malarstwem, teatrem; rodzice opowiadali mu o historii Polski; jego zainteresowania i osobowość kształtowały się w związku z tym w sposób przyspieszony; jesienią 1916 Lechoń rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego; studiował literaturę polską i filozofię; znalazł się tam w burzliwym nurcie życia rozpolitykowanej studenterii i włączył się w nie z zapałem; już w szkole rozpoczął współpracę z www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 2/7
czasopismem młodzieży akademickiej Pro arte et studio (pierwszy nr ukazał się w marcu 1916 roku) Karmazynowy poemat objął 7 utworów powstałych w latach 1916-1918 i ukazał się w 1920 roku; chodzi w nim o idee, postawy, mity i symbole polityczne, a nie o realia; Herostrates jest umieszczony na początku, bo ma programowy charakter, jest prowokacyjny, potępiający mity narodowej przeszłości i postulujący nowe życie, w jego powszedniej realności oraz pełnej swobodzie myśli i czucia; ukierunkował odczytania interpretacyjne całego cyklu cały tom poezji jest uznany za poetycki rozrachunek ze stereotypami myślenia narodowego, a zwłaszcza z romantycznym mitem mesjanistycznym i nurtem tradycji martyrologicznej; jednak taka wymowę ma poza Herostratesem głownie Duch na seansie; www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 3/7
oba utwory odcinają się w wymowie od wcześniejszej i późniejszej twórczości Lechonia; Herostrates ma w sobie coś z ówczesnej atmosfery futurystycznych ataków na tradycję kulturalną wiersz Mochnacki osnuty jest na tle faktu historycznego: udziału tego krytyka literackiego epoki romantyzmu w publicznym koncercie, w lotaryńskim Metz, w 1832 r. ; ów opis jest poetycką wizją Lechonia i ukazuje improwizację pianisty, zgodnie z tradycją romantyczną, która w improwizacji widziała najwyższy akt twórczy i spontaniczny wyraz natchnienia; gra Mochnackiego jest www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 4/7
nawiązaniem do opisów gry koncertowej w literaturze polskiej: koncertu Jankiela, Koncertu Chopina Oppmana; muzyka jest tu środkiem wypowiedzi treści pozamuzycznych. Przeplatają się tutaj motywy sielankowo-miłosne z historyczno-politycznymi dramatyzm sytuacji polega na sprzeczności między Mochnackim a salą: każde nawiązanie do patriotyczno-niepodległościowych ideałów jest utrata kontaktu ze słuchaczami; gest wirtuoza w zakończeniu poematu przecina tę linie sprzeczności i uświadamia mieszczańskiej publiczności temat muzyki: rewolucję Po martwej, głupiej strunie, po fijołków woni, Po czyichś smutnych oczach, jakiejś białej dłoni. Jakichś światłach po nocy i szeptach w komorze, Po księżycu, po gwiazdach - mój Boże! mój Boże! - Gdzieś się gubi i zwija, przeciera pas lity, Po księżycu, po gwiazdach, po Rzeczpospolitej. Po sali idzie cisza przeraźliwa, blada I obok tęgich boszów w pierwszym rzędzie siada. Wzrok wlepia martwy, ślepy, w jakiś punkt na ścianie I patrzy w Mochnackiego, kiedy grać przestanie. jeszcze inny charakter ma wiersz zatytułowany Cytata; autor prowadzi intertekstualną grę z czytelnikiem; poeta cytuje w nim www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 5/7
wers wiersza Testament mój Słowackiego Jak oni, wzgardź wawrzynem z kusicielskiej dłoni: Niech w wieniec twój się plotą róże wraz z cierniami, Abyś kiedyś mógł śmiało powiedzieć jak oni: Żyłem z wami, cierpiałem i płakałem z wami. należy w nim poszukać odpowiedzi na pytania: jaki jest stosunek poety do tradycji literackiej i kim jest współczesny poeta?; dialog z tradycją to najważniejszy aspekt wiersza, formułowany jest za pomocą pytań retorycznych skierowanych do współczesnego poety; wiersz jest przez to typowym przykładem liryki apelu, w której podmiot liryczny mówi do poety samotnego o wierności sobie i www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 6/7
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Ściąga eksperta wartościom, o odtrąceniu umizgów chwilowych wielbiciel kim jest Jan Lechoń?- tradycjonalistą, czy nowatorem? nie ma prostej odpowiedzi na tak zadane pytanie; on w swej twórczości udowadnia, że dobrą poezję buduje i jedno i drugie; umiejętnie korzysta z dokonań poprzedników, gra z tradycją, ale też robi to często w nowatorski sposób; szczególnie w wierszu Herostrates i cyklu zatytułowanym Siedem grzechów głównych www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 7/7