PLAN GOSPODARKI ODPADAMI GMINY ARÓW

PLAN GOSPODARKI ODPADAMI GMINY ARÓW arów, 2004

STRESZCZENIE... 3 WYKAZ STOSOWANYCH SKRÓTÓW I OZNACZE... 6 1. WSTP... 7 1.1. UKŁAD GMINNEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI... 7 1.2. AKTUALNY STAN PRAWNY I ORGANIZACYJNY GOSPODARKI ODPADAMI ORAZ PLANÓW GOSPODARKI ODPADAMI... 7 1.3. CHARAKTERYSTYKA GMINY ARÓW... 8 1.3.1. Połoenie i morfologia... 8 1.3.2. Warunki geologiczne... 10 1.3.3. Warunki hydrogeologiczne... 10 1.3.4. Warunki hydrologiczne... 10 1.3.5. Warunki klimatyczne... 11 1.3.6. Dokumenty planistyczne... 11 2. ANALIZA STANU AKTUALNEGO GOSPODARKI ODPADAMI...12 2.1. ODPADY Z SEKTORA KOMUNALNEGO... 12 2.1.1. Bilans ilociowy i jakociowy odpadów... 12 2.1.2. Regulamin utrzymania porzdku i czystoci... 15 2.1.3. Aktualnie funkcjonujcy system zbierania i transportu odpadów... 16 2.1.4. Selektywna zbiórka... 17 2.1.5. Gospodarka odpadami wielkogabarytowymi... 18 2.1.6. Gospodarka gruzem... 18 2.1.7. Gospodarka komunalnymi odpadami niebezpiecznymi... 19 2.1.8. Gospodarka odpadami z oczyszczalni cieków... 20 2.1.9. Odzysk i unieszkodliwianie odpadów... 22 2.1.10. Koszty gospodarowania odpadami komunalnymi... 23 2.2. ODPADY Z SEKTORA GOSPODARCZEGO... 24 2.2.1. Bilans iloci wytwarzanych odpadów na podstawie rónych ródeł... 25 2.2.2. Przepływ strumieni odpadów... 27 2.2.3. Instalacje odzysku i unieszkodliwiania odpadów z sektora gospodarczego... 28 2.2.4. Zdegradowany teren po Zakładach Chemicznych ORGANIKA ZARÓW S.A. [13]... 30 3. PROGNOZA ZMIAN...32 3.1. ODPADY Z SEKTORA KOMUNALNEGO... 32 3.1.1. Skład odpadów... 32 3.1.2. Ilo odpadów... 32 3.1.3. Przyszło składowiska w arowie... 34 3.2. ODPADY Z SEKTORA GOSPODARCZEGO... 35 3.2.1. Odpady opakowaniowe... 35 3.2.2. Odpady budowlane... 36 3.2.3. Odpady zawierajce azbest... 36 3.2.4. Odpady zawierajce PCB... 37 3.2.5. Oleje odpadowe... 37 3.2.6. Baterie i akumulatory... 38 3.2.7. Pestycydy... 38 3.2.8. Odpady medyczne i weterynaryjne... 39 3.2.9. Odpadowa tkanka zwierzca... 40 3.2.10. Zuyte opony... 40 3.2.11. Wycofane z eksploatacji pojazdy samochodowe... 40 3.2.12. Odpady sprztu elektronicznego i elektrycznego... 41 4. ZAŁOONE CELE I PRZYJTY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI...42 4.1. ODPADY Z SEKTORA KOMUNALNEGO... 42 4.1.1. Cele do zrealizowania w ramach planu dla gminy arów... 43 4.1.2. Proponowany system gospodarki odpadami... 50 4.1.3. Szacunkowe koszty realizacji proponowanego rozwizania... 64 4.2. ODPADY Z SEKTORA GOSPODARCZEGO... 67 4.2.1. Odpady opakowaniowe... 67 4.2.2. Odpady budowlane... 68 4.2.3. Odpady zawierajce azbest... 68 4.2.4. Odpady zawierajce PCB... 70 4.2.5. Oleje odpadowe... 71 4.2.6. Baterie i akumulatory... 71 4.2.7. Odpady medyczne i weterynaryjne... 71 4.2.8. Odpadowa tkanka zwierzca... 72 4.2.9. Zuyte opony... 73 1

4.2.10. Wycofane z eksploatacji pojazdy samochodowe... 73 4.2.11. Odpady sprztu elektronicznego i elektrycznego... 74 4.3. SANITACJA TERENU B. ZAKŁADÓW CHEMICZNYCH [13]... 74 5. ZADANIA STRATEGICZNE...77 5.1. ODPADY Z SEKTORA KOMUNALNEGO... 77 5.1.1. Zadania krótkoterminowe (do roku 2007)... 77 5.1.2. Zadania długoterminowe (do roku 2011)... 78 5.2. ODPADY Z SEKTORA GOSPODARCZEGO... 78 5.2.1. Zadania... 78 5.2.2. Niezbdne działania... 78 6. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADA...80 7. EDUKACJA EKOLOGICZNA...83 7.1. EDUKACJA EKOLOGICZNA W STRUKTURACH SZKOLNYCH... 83 7.1.1. Lekcje ekologii w szkołach... 84 7.2. EDUKACJA DOROSŁYCH... 84 7.3. METODY PRZEKAZYWANIA INFORMACJI W EDUKACJI EKOLOGICZNEJ... 85 7.4. ROLA POZARZDOWYCH ORGANIZACJI EKOLOGICZNYCH W EDUKACJI EKOLOGICZNEJ... 85 7.5. EDUKACJA EKOLOGICZNA WRÓD PRZEDSIBIORCÓW... 86 8. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA RODOWISKO...88 8.1. ZAWARTO, GŁÓWNE CELE GMINNEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI... 88 8.2. ANALIZA I OCENA AKTUALNEGO STANU RODOWISKA ORAZ POTENCJALNE ZMIANY TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PLANU GOSPODARKI ODPADAMI... 89 8.3. ANALIZA I OCENA STANU RODOWISKA NA OBSZARACH OBJTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZCYM ODDZIAŁYWANIEM... 89 8.4. ISTOTNE PROBLEMY OCHRONY RODOWISKA W SZCZEGÓLNOCI DOTYCZCE OBSZARÓW CHRONIONYCH... 90 8.5. OKRELENIE, ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZCYCH ODDZIAŁYWA NA RODOWISKO90 8.5.1. Rozwizania majce na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj przyrodnicz negatywnych oddziaływa na rodowisko, mogcych by rezultatem realizacji planu... 90 8.5.2. Trudnoci wynikajce z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy... 91 8.5.3. Metody zastosowane przy sporzdzaniu analizy... 91 8.5.4. Przewidywane metody analizy realizacji projektowanego dokumentu... 91 8.5.5. Moliwe transgraniczne oddziaływania na rodowisko... 91 9. ZASADY MONITOROWANIA I OCENY REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELÓW...92 10. MOLIWOCI POZYSKIWANIA RODKÓW FINANSOWYCH NA REALIZACJ PRZEDSIWZI PRZEWIDZIANYCH W GPGO...94 10.1. FUNDUSZE OCHRONY RODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ... 94 10.2. FUNDACJE I PROGRAMY POMOCOWE... 96 10.2.1. Fundacja EkoFundusz... 96 10.2.2. Banki... 97 10.2.3. Instytucje leasingowe... 97 10.2.4. Fundusze Strukturalne, Fundusze Spójnoci oraz Programy operacyjne... 98 CYTOWANE AKTY PRAWNE...102 WYKORZYSTANE MATERIAŁY...104 2

STRESZCZENIE Gminny plan gospodarki odpadami jest ostatnim elementem przewidzianego w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach systemu planów gospodarki odpadami obejmujcego plany szczebla krajowego, wojewódzkiego, powiatowego oraz gminnego. Zgodnie z zapisami w/w ustawy plan gminny obejmuje wszystkie odpady wytwarzane na obszarze gminy a szczególny nacisk kładzie na zagadnienia gospodarki odpadami komunalnymi. Plany gospodarki odpadami wszystkich szczebli obejmuj te same zagadnienia, m.in.: opis stanu aktualnego gospodarki odpadami, przewidywane zmiany ilociowe i jakociowe wytwarzanych odpadów, proponowany system gospodarki odpadami zgodny z zapisami w prawie Dokumentem aktualnie regulujcym m.in. gospodark odpadami komunalnymi na terenie gminy jest zatwierdzony uchwał rady gminy regulamin utrzymania porzdku i czystoci. Główne zapisy regulaminu szczególnie istotne dla niniejszego planu gospodarki odpadami: właciciel nieruchomoci jest obowizany do wyposaenia jej w urzdzenia słuce do gromadzenia odpadów komunalnych i utrzymanie tych urzdze w odpowiednim stanie technicznym i sanitarnym, ustanawia si minimalne wielkoci pojemników: w zabudowie indywidualnej min. pojemnik 110 dm 3 na kad nieruchomo, w zabudowie wielorodzinnej pojemnik 1100 dm 3 lub pi pojemników 240 dm 3 na kade dwanacie mieszka, ustanawia si cz stotliwo opróniania pojemników w zabudowie wielorodzinnej nie rzadziej ni co 7 dni, w zabudowie indywidualnej nie rzadziej ni co 7 dni latem i nie rzadziej ni co 14 dni zim, Składowisko w arowie przyj ło w 2003 r. 26,24 tys. Mg odpadów, z czego składowano 3,66 tys. Mg (tabela 2.1). Pozostałe odpady dostarczone na składowisko zostały odzyskane w ramach biecej eksploatacji (warstwy przykrywajce i obwałowania) i rekultywacji składowiska (warstwy rekultywacyjne). Składowaniu poddano 2,68 tys. Mg odpadów komunalnych. Dane te odzwierciedlaj rzeczywiste iloci odpadów komunalnych zebranych w gminie arów, gdy: ZUK Sp. z o.o. jest jedynym podmiotem odbierajcym odpady od mieszkaców w gminie, cało odpadów odbieranych przez ZUK Sp. z o.o. składowana jest na składowisku w arowie, składowisko w arowie przyjmuje spoza terenu gminy jedynie odpady inne ni komunalne. Około 10% mieszkaców (głównie na terenach wiejskich) nie ma podpisanej umowy z uprawnionym podmiotom wiadczcym usługi wywozu odpadów. Nie jest jasne co si dzieje z odpadami wytwarzanym w tych gospodarstwach domowych. Prawdopodobne moliwoci zagospodarowania tych odpadów: podrzucanie odpadów do pojemników ustawionych przy innych posesjach, gromadzenie odpadów na terenie własnej posesji, dzikie wysypiska na terenie gminy, spalanie odpadów palnych we własnych piecach. Jednym z załoe planu jest zmiana tego stanu rzeczy, przewiduje si e w najbliszym czasie wszyscy mieszkacy gminy b d zobowizani do podpisania umowy z uprawnionym podmiotem wiadczcym usługi wywozu odpadów. Gmina obsługiwana jest przez gminne składowisko odpadów komunalnych w arowie. Składowisko to przyjmuje odpady komunalne jedynie z terenu gminy arów. Stara cz 3

składowiska eksploatowana w latach 1969-89 bez przygotowania technicznego została zrekultywowana. Obecnie eksploatowana jest kwatera o powierzchni 3,80 ha, gdzie na rodzimym gruncie trudnoprzepuszczalnym ułoony został drena odprowadzajcy odcieki poprzez zbiornik retencyjny do ssiadujcej ze składowiskiem oczyszczalni cieków. Składowisko posiada niewystarczajce wyposaenie techniczne: brodzik dezynfekcyjny oraz spychacz, brak jest wagi samochodowej i kompletnego ogrodzenia składowiska. Całkowita pojemno składowiska wynosi około 220 tys. m 3, w chwili obecnej składowisko wypełnione jest w około 90%. Na terenie gminy arów funkcjonuje obsługiwany przez ZUK Sp. z o.o. system selektywnej zbiórki odpadów oparty na: selektywnej zbiórce w systemie pojemników zbiorczych ustawionych w wybranych punktach na terenie miasta, selektywnej zbiórce w szkołach w ramach prowadzonego od roku 2002 konkursu, odbiorze opakowa od jednostek handlu i usług, punkcie skupu surowców prowadzony przez ZUK Sp. z o.o. w arowie, wtórnej selekcji odpadów na składowisku odpadów w arowie. Na terenie miasta ustawione s: 3 pojemniki 1100 dm 3 do zbiórki papieru i makulatury, 9 pojemników 240 dm 3 do zbiórki szkła i tworzyw sztucznych. W roku 2003 na terenie gminy zebrano selektywnie 33,96 Mg surowców, w tym: opakowania z tworzyw sztucznych w iloci 1,49 Mg, opakowania z papieru i tektury w iloci 29,44 Mg, opakowania szklane w iloci 1,74 Mg, odpady z aluminium w iloci 0,03 Mg, odpady z elaza i stali w iloci 1,26 Mg. Gmina arów przystpiła do porozumienia mi dzygminnego w ramach którego gminy b d wspólnie zagospodarowywa odpady zebrane selektywnie. Wspólna gospodarka odpadami z selektywnej zbiórki pozwoli na obnienie kosztów zagospodarowania odpadów, z uwagi na wi ksze iloci surowców moliwe b dzie uzyskanie lepszych warunków ich zbytu, obowizujce w gminach systemy selektywnej zbiórki b d mogły by usprawniane w oparciu o wymian dowiadcze pomi dzy gminami. Podmiotem odpowiedzialnym za obsług gmin w ramach porozumienia jest Zakład Usług Komunalnych w Strzegomiu Ilo odpadów wytwarzanych w sektorze gospodarczym (potocznie zwanych odpadami przemysłowymi) szacuje si w gminie arów na około 4,5-5,0 tys. ton rocznie. Przy obecnym stopniu respektowania przez wytwórców odpadów obowizków dotyczcych inwentaryzacji wytwarzanych odpadów oraz stopniu egzekwowania tych obowizków przez organy administracji szczegółowe zbilansowanie rodzajów i iloci odpadów wytwarzanych przez licznych drobnych wytwórców w sektorze gospodarczym na terenie gminy nie jest moliwe. Przewiduje si, e do roku 2011 całkowita ilo odpadów komunalnych wytwarzanych w gminie wzronie o około 18%. Zmianie ulegnie równie ich skład. Obecny, przewaajcy wiejski charakter odpadów zbliy si składem do odpadów z terenów miejskich. Przyszły system gospodarki odpadami musi uwzgl dnia hierarchi post powania z odpadami i obejmowa : w pierwszej mierze działania majce na celu unikanie wytwarzania odpadów oraz zminimalizowanie iloci odpadów których wytworzenia nie udało si unikn, działania prowadzce do odzysku (w tym. recyklingu) jak najwi kszej cz ci wytworzonych odpadów, unieszkodliwienie pozostałej cz ci odpadów i składowanie odpadów unieszkodliwionych na bezpiecznym składowisku odpadów. Działania prowadzce do unikania wytwarzania odpadów oraz minimalizacji ich iloci b d miały charakter edukacyjny. Konieczna jest zmiana przyzwyczaje ludzkich, uwiadomienie, 4

e moliwy jest wpływ na ilo wytwarzanych odpadów ju na poziomie ich gospodarstw domowych. W zakresie działa prowadzcych do odzysku jak najwi kszej iloci wytworzonych odpadów najwi kszy nacisk połoony zostanie na rozwój selektywnej zbiórki odpadów surowcowych. Z jednej strony konieczne s akcje prowadzce do popularyzacji selektywnej zbiórki wród mieszkaców, z drugiej strony konieczne b dzie stworzenie technicznych moliwoci prowadzenia zbiórki poprzez budow sieci punktów zbiórki oraz wprowadzenie zbiórki w systemie workowym na terenach wiejskich. Zach t do prowadzenia selektywnej zbiórki mog by zniki w opłatach za wywóz odpadów mieszanych dla mieszkaców, którzy zadeklaruj swój udział w selektywnej zbiórce. Warunkiem korzystania ze zniki powinna by umowa na wywóz odpadów mieszanych podpisana z podmiotem obsługujcym zarówno selektywn zbiórk jak i odbiór odpadów mieszanych. Inn proponowan metod prowadzenia odzysku odpadów jest wprowadzenie przydomowych kompostowników, w których mieszkacy b d mogli kompostowa odpady zielone z własnych ogrodów oraz domowe odpady kuchenne. Wytworzony kompost b dzie wykorzystywany w przydomowych ogrodach. Selektywna zbiórka innych rodzajów odpadów nadajcych si do odzysku (gruz i inne odpady budowlane, odpady wielkogabarytowe) i ich wykorzystanie zwi kszy ogóln pul odpadów poddanych odzyskowi w gminie. Odpady komunalne zawieraj w swoim składzie około 2-3% składników niebezpiecznych, s to m.in.: baterie, akumulatory, przeterminowane leki, farby, rozpuszczalniki, przepracowane oleje, rodki ochrony rolin. Zmniejszenie zagroenia dla rodowiska jakie nios odpady mona osign przez selektywne wydzielenie składników niebezpiecznych i skierowanie ich do oddzielnego odzysku lub unieszkodliwienia. Unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych odbywa si b dzie w instalacjach poza terenem gminy. W sektorze gospodarczym gospodarka odpadami b dzie odbywa si na podstawie decyzji wydawanych przez starost i wojewod. Niezb dne jest natomiast aby właciwe organy administracji egzekwowały od wytwórców odpadów obowizki nałoone w przepisach ochrony rodowiska. Zapisy niniejszego gminnego planu gospodarki odpadami s zgodne z planami gospodarki odpadami wyszego szczebla - krajowym, wojewódzkim i powiatowym. 5

WYKAZ STOSOWANYCH SKRÓTÓW I OZNACZE baza wojewódzka - baza danych utworzona na podstawie rocznych zgłosze podmiotów przekazywanych marszałkowi województwa CSOiUO DCZGO GPGO GUS, WUS KPGO Mk NFOiGW PDGO PPGO SIGOP s.m. - centrum sortowania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów mieszanych i składowanie - dolnolskie centrum zarzdzania gospodark odpadami - gminny plan gospodarki odpadami - główny i wojewódzki urzd statystyczny - krajowy plan gospodarki odpadami - mieszkaniec - Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej - punkt dobrowolnego gromadzenia odpadów - powiatowy plan gospodarki odpadami - baza danych o odpadach z sektora gospodarczego prowadzona przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony rodowiska - sucha masa Strategia - Strategia gospodarki odpadami komunalnymi województwa dolnolskiego WFOiGW WIO WPGO - Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej - Wojewódzki Inspektor Ochrony rodowiska - wojewódzki plan gospodarki odpadami 6

1. WSTP 1.1. Układ Gminnego Planu Gospodarki Odpadami Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporzdzania planów gospodarki odpadami (Dz.U. nr 66, poz. 620) [x] okrelajce zasady sporzdzania i zakres planów gospodarki odpadami wskazuje, aby gminny plan gospodarki odpadami (GPGO) kładł główny nacisk na problematyk odpadów komunalnych i opakowaniowych. W GPGO dla miasta i gminy arów odpady podzielono na 2 zasadnicze makrogrupy, tj.: odpady powstajce w sektorze komunalnym, do których zaliczono odpady komunalne, odpady opakowaniowe, komunalne osady ciekowe oraz komunalne odpady niebezpieczne, odpady powstajce w sektorze gospodarczym odpady z działalnoci gospodarczej, Przeanalizowano aktualny stan gospodarki odpadami w gminie ze szczególnym naciskiem połoonym na problematyk odpadów komunalnych i opakowaniowych. Na podstawie analizy wytwarzania, aktualnej i prognozowanej charakterystyki ilociowej i jakociowej, oceny stanu aktualnego oraz moliwoci odzysku i unieszkodliwiania odpadów, okrelono dla nich cele i zadania oraz rozwizania technologiczno-organizacyjne, a take koszty gospodarki odpadami. Zestawiono listy przedsi biorców prowadzcych na terenie gminy działalno w zakresie zbierania i transportu odpadów oraz listy instalacji odzysku i unieszkodliwiania odpadów znajdujcych si na terenie gminy arów. Odpady z sektora gospodarczego przeanalizowano w odniesieniu do grup odpadów, zgodnych z katalogiem odpadów (rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 27 wrzenia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. nr 112, poz. 1206) [xxii]), w którym podstaw klasyfikacji odpadów s ródła ich wytwarzania. Przeanalizowano oddziaływanie proponowanych rozwiza na otoczenie. 1.2. Aktualny stan prawny i organizacyjny gospodarki odpadami oraz planów gospodarki odpadami Ogólne zasady ochrony rodowiska, które powinny by przestrzegane w gospodarce odpadami, wynikaj z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz.U. nr 62, poz. 627 ze zm.) [ii]. Prawo ochrony rodowiska, wymienia si je poniej: zasada zintegrowanego podejcia do ochrony rodowiska jako całoci - ochrona jednego lub kilku elementów przyrodniczych rodowiska nie moe odbywa si kosztem innego lub innych, zasada zapobiegania (prewencji), polegajca na tym, e ten kto podejmuje działalno mogc negatywnie oddziaływa na rodowisko ma obowizek zapobiegania temu oddziaływaniu, zasada przezornoci podejmujcy działalno, której negatywne oddziaływanie na rodowisko nie jest jeszcze rozpoznane, ma obowizek, kierujc si przezornoci, podj wszelkie moliwe rodki zapobiegawcze, zasada zanieczyszczajcy płaci kady, kto powoduje szkod w rodowisku, w szczególnoci jego zanieczyszczenie, ponosi koszty usuni cia tych szkód, a take 7

ten kto moe powodowa szkody w rodowisku ponosi koszty zapobiegania tym szkodom, w szczególnoci zanieczyszczeniu rodowiska, zasada dost pu obywateli do informacji o rodowisku i jego ochronie na warunkach okrelonych w ustawie Prawo ochrony rodowiska, zasada uwzgl dniania wymaga ochrony rodowiska i zrównowaonego rozwoju podczas opracowywania polityk, strategii, planów, programów i projektów, a take w działalnoci inwestycyjnej, prawo obywateli do uczestniczenia w post powaniu w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony rodowiska lub przyj cia projektu polityki, strategii, planu lub programu, na zasadach okrelonych w ustawie Prawo ochrony rodowiska, zasada, e decyzja wydana z naruszeniem przepisów dotyczcych ochrony rodowiska jest niewana, zasada, e podmioty korzystajce ze rodowiska oraz organy ochrony rodowiska s obowizane do stosowania metodyk referencyjnych, jeeli metodyki takie zostały okrelone na podstawie ustaw, przy czym dopuszczalne jest stosowanie innej metodyki pod warunkiem udowodnienia równowanoci jej wyników. Z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. nr 62, poz. 628 ze zm.) [i] wynikaj nast pujce zasady gospodarki odpadami: zasada przestrzegania hierarchii post powania z odpadami, tj. w pierwszej kolejnoci zapobieganie wytwarzaniu, nast pnie minimalizacja ich iloci i szkodliwoci, odzysk (w tym recykling), unieszkodliwianie, a na kocu składowanie odpadów wczeniej przekształconych, zasada bliskoci odpady powinny by w pierwszej kolejnoci poddane odzyskowi lub unieszkodliwianiu w miejscu wytworzenia, a jeeli nie jest to moliwe, to uwzgl dniajc najlepsz dost pn technik, powinny by przekazywane do najbliej połoonych miejsc, w których mog zosta poddane odzyskowi lub unieszkodliwione, rozszerzona odpowiedzialno producenta nie tylko za odpady wytworzone w procesie produkcyjnym, ale take za odpady powstajce podczas uytkowania oraz po zuyciu produktów. Pełen, okresowo aktualizowany wykaz aktów prawnych (w formacie pdf) zwizanych z gospodark odpadami dost pny jest na stronie Ministerstwa rodowiska, pod adresem: http://www.mos.gov.pl/odpady/stan_prawny/index.html 1.3. Charakterystyka gminy arów Gmina arów połoona jest w rodkowej cz ci województwa dolnolskiego, w odległoci około 11 km od widnicy i 50 km od Wrocławia. Graniczy z gminami: widnica, Jaworzyna lska, Marcinowice, Udanin, Kostomłoty i Mietków, Strzegom. Zajmuje obszar około 88,0 km 2 i obejmuje miasto arów oraz 18 sołectw. Liczba mieszkaców gminy wynosi około 12,7 tys. mieszkaców, w tym około 5,4 tys. w miecie. Na terenie gminy arów wyst puj złoa kopalin (kaolin w okolicach arowa oraz w okolicach wsi Kalno, gliny ogniotrwałe - iły i kwarc, w giel brunatny, kamienie budowlane i drogowe, kruszywo naturalne piaski i wiry). 1.3.1. Połoenie i morfologia Miasto arów połoone jest na Przedgórzu Strzegomskim, w mezoregionie Wzgórz Strzegomskich, którego granic jest rzeka Strzegomka oraz w mezoregionie Równiny widnickiej. Teren jest do silnie pofałdowany, o deniwelacjach dochodzcych do 66 m. 8

PLAN GOSPODARKI ODPADAMI GMINY ARÓW Teren wzdłu Strzegomki pod wzgl dem morfologicznym stanowi cz terasy rzeki, o rz dnych 183-188 m n.p.m., oddzielonej od przyległego terenu wyra na kraw dzi morfologiczn, stanowi c pocz tek wysoczyzny zbudowanej z granitów, o rz dnych 189215 m n.p.m. Tabela 1.1 Wykaz miejscowo ci gminy arów lp. miejscowo 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Bo anów Bulków Gołaszyce Imbramowice Kalno Kruków Ła any Marcinowiczki Miel cin Mikoszowa liczba mieszka ców 117 449 146 629 354 189 658 30 163 189 lp. 11 12 13 14 15 16 17 18 miejscowo Mrowiny Po arzysko Przył gów Pyszczyn Siedlimowice Tarnawa Wierzbna Zastru e 19 razem Rys. 1.1 arów liczba mieszka ców 961 198 283 277 213 24 602 116 7 056 12 654 Gmina arów 9

1.3.2. Warunki geologiczne Warunki geologiczne i hydrogeologiczne rejonu arowa s skomplikowane. Omawiany obszar znajduje si we wschodniej cz ci masywu granitowego Strzegom-Sobótka, stanowicego cz bloku przedsudeckiego. Skały granitowe, przykryte osadami trzeciorz dowymi i czwartorz dowymi, lokalnie odsłaniaj si na powierzchni. Stwarza to moliwo kontaktów hydraulicznych pomi dzy poszczególnymi poziomami wodononymi, od czwartorz dowych po prekambryjskie. 1.3.3. Warunki hydrogeologiczne Utwory czwartorz dowe wykształcone s w postaci piasków i wirów wodnolodowcowych oraz glin zwałowych, pylastych i lessopodobnych. Miszo czwartorz du jest niewielka, nie przekracza 20 m, a zwierciadło wód czwartorz dowych wyst puje do gł bokoci nie wi kszej ni 2 m w obnieniach terenu oraz do 10 m na terenach połoonych wyej. rednia przepuszczalno utworów piaszczystych wynosi 44 m/d. Zwierciadło ma charakter swobodny, cho lokalnie moe by napi te. Spływ wód podziemnych nast puje w kierunku rzeki Strzegomki. Nawiercone zwierciadło wody w dolinie rzeki wyst powało na gł bokoci 1,1-2,1 m ppt. Poziom zwierciadła czwartorz dowych wód gruntowych jest uzaleniony od stanu wody w rzece Strzegomce, co wiadczy o dobrym kontakcie hydraulicznym wód podziemnych i powierzchniowych. Wody poziomu trzeciorz dowego, wykształcone w postaci kaolinów piaszczysto-ilastych, iłów, mułków, niekiedy z domieszk pyłów, piasków i wirów, s napi te o charakterze subartezyjskim, wyjtkowo posiadaj charakter swobodny. Miejscami trzeciorz dowy poziom wodonony jest połczony z czwartorz dowym tworzc jeden kompleks wodonony. Miszo poziomu trzeciorz dowego jest zmienna i waha si od kilku do kilkudziesi ciu metrów. Współczynnik filtracji trzeciorz dowego poziomu wodononego waha si od 3 do 21 m/d. Wydajno uj trzeciorz dowych wynosi do 1,2 do 60 m 3 /h. Skały granitowe i okrywy metamorficznej wyst pujce w spgu utworów trzeciorz dowych s praktycznie nieprzepuszczalne, a wody mog wyst powa w nich tylko w sp kaniach i w szczelinach. 1.3.4. Warunki hydrologiczne Głównym ciekiem powierzchniowym gminy arów jest przepływajca rzeka Strzegomka. Rzeka ta, o długoci 79,4 km i powierzchni zlewni 601,4 km 2 jest lewobrzenym dopływem Bystrzycy, do której uchodzi poniej Któw Wr. Rzeka prowadzi wody pozaklasowe. Cechuje j dua zmienno przepływów, charakterystyczna dla rzek górskich. redni przepływ wieloletni wynosi 2,67 m 3 /s, przepływ najwyszy wyniósł 71,7 m 3 /s (wodowskaz w Łaanach). Strzegomka jest odbiornikiem cieków z oczyszczalni grupowej, zlokalizowanej poniej Zakładów. Bilans wodny zlewni rzeki Strzegomki (o powierzchni 98 km 2 ) obejmuje: zasilanie z opadów atmosferycznych (650 mm/a) 2,0 m 3 /s, straty wskutek parowania 1,3 m 3 /s, odpływ całkowity 0,2 m 3 /s, w tym odpływ podziemny 0,07 m 3 /s, bezporednia infiltracja opadu w podłoe 0,5 m 3 /s. O wielkoci odnawialnych zasobów wód podziemnych decyduje odpływ podziemny i bezporednia infiltracja wód opadowych, obydwa odpływy stanowi łcznie 0,57 m 3 /s. Na terenie gminy wyst puje g sta sie rowów melioracyjnych. Wielko przepływów tych ciekach jest zalena bezporednio od wysokoci opadów atmosferycznych. 10

1.3.5. Warunki klimatyczne arów połoony jest na obszarze wrocławskiej dzielnicy klimatycznej, stanowicej najcieplejszy rejon kraju. rednia roczna suma opadów dla gminy arów wynosi 650 mm, temperatura 8 O C. Dla rejonu gminy arów przyj to ró wiatrów dla miasta widnicy. Przewaaj wiatry z kierunków zachodnich. 1.3.6. Dokumenty planistyczne Gmina arów posiada dwa dokumenty okrelajce cele i kierunki polityki przestrzennej i gospodarczej prowadzonej przez samorzd: Studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy arów, Strategia rozwoju gminy arów 2000-2015. Celem głównym okrelonym w obydwu dokumentach jest osigni cie wszechstronnego, zrównowaonego i trwałego rozwoju miasta i gminy, a w szczególnoci podniesienia poziomu ładu przestrzennego, tworzenie atrakcyjnych i zrónicowanych moliwoci rozwoju gospodarczego, podniesienie poziomu ycia mieszkaców oraz ochrona, wzmocnienie i wzbogacenie rodowiska przyrodniczego i kulturowego przy zachowaniu właciwych relacji pomi dzy celami szczegółowymi - ekonomicznymi, społecznymi, ekologicznymi, kulturowymi i przestrzennymi. Wród celów szczegółowych rozwoju miasta i gminy wymieniono m.in.: cele ekonomiczne, w tym aktywizacj rozwoju przemysłu, m.in. poprzez wspieranie zmian restrukturyzacyjnych istniejcych przedsi biorstw, cele społeczne, w tym m.in. ochron zdrowotnych warunków ycia mieszkaców, cele ekologiczne, m.in. zahamowanie procesów degradacji rodowiska naturalnego, cele kulturowe, m.in. poprzez kształtowanie harmonijnego krajobrazu kulturowego z zachowaniem naturalnych krajobrazów i osadniczych zabytkowych układów przestrzennych, cele przestrzenne - zachowanie lub przywracanie ładu przestrzennego w rozwoju osadnictwa i zagospodarowania miasta i gminy w oparciu o walory kulturowe i przyrodnicze, w tym m.in. likwidacj odczuwalnych zaniedba i nieprawidłowoci w dotychczasowym zagospodarowaniu przestrzennym, odpowiednie okrelenie funkcji dla obszarów problemowych. Generalne kierunki ochrony i odnowy zasobów rodowiska przyrodniczego miasta arowa obejmuj m.in. dolesianie lub zadrzewianie terenów niedolesionych, zasłanianie pasmem zieleni wysokiej obiektów dysharmonijnych i agresywnych w krajobrazie. W Strategii rozwoju wskazuje si na słabe strony rozwoju gminy wynikajce m.in. z silnego zanieczyszczenia rzek Bystrzycy i Strzegomki, prowadzcych wody pozaklasowe, znacznej degradacji rodowiska przez istniejcy przemysł oraz uciliwoci istniejcych zakładów dla rodowiska. 11

2. ANALIZA STANU AKTUALNEGO GOSPODARKI ODPADAMI 2.1. Odpady z sektora komunalnego Diagnoz aktualnego stanu gospodarki odpadami przeprowadzono na podstawie studiów dost pnych materiałów ródłowych oraz wizji lokalnych. 2.1.1. Bilans ilociowy i jakociowy odpadów W ramach niniejszego opracowania, dla okrelenia iloci odpadów wytwarzanych w gminie arów wykorzystano: dane uzyskane podczas ankietyzacji gminy, przeprowadzonej w ramach opracowania wojewódzkiego, powia5towego i gminnego planu gospodarki odpadami w latach 2002-04, dane statystyczne, zawarte w roczniku statystycznym województwa dolnolskiego 2002 oraz w roczniku statystycznym ochrony rodowiska 2002 w Polsce, jednostkowe wskaniki wytwarzania odpadów, zawarte w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami (KPGO) oraz Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami Powiatu widnickiego, dane zawarte w decyzjach udzielajcych pozwolenia na wytwarzanie odpadów, zatwierdzajcych programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi oraz w informacjach o odpadach przewidywanych do wytwarzania przez podmioty gospodarcze, dane zawarte w sprawozdaniach za lata 2002-03 złoonych przez wytwarzajcych odpady oraz przedsi biorców prowadzcych działalno w zakresie zbierania, transportu, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów, dane zawarte w sprawozdaniach złoonym za lata 2002-03 rok przez zarzdzajcego składowiskiem w arowie dla potrzeb naliczenia opłaty składowiskowej. 2.1.1.1 Bilans na podstawie danych ze składowiska w arowie Bilans odpadów dostarczanych na składowisko w arowie obejmuje: odpady komunalne z terenu gminy arów, odpady inne ni niebezpieczne i komunalne z terenu gminy arów, odpady inne ni niebezpieczne i komunalne spoza terenu gminy arów. Składowisko w arowie przyj ło w roku 2003 26,24 tys. Mg odpadów, z czego składowano 3,66 tys. Mg (tabela 2.1). Pozostałe odpady dostarczone na składowisko zostały odzyskane w ramach biecej eksploatacji (warstwy przykrywajce i obwałowania) i rekultywacji składowiska (warstwy rekultywacyjne). Składowisko przyj ło do składowania 2,68 tys. Mg odpadów komunalnych (grupa 20 wg katalogu odpadów [xxii]), w tym 1,92 tys. Mg odpadów niesegregowanych (200301). Dane te odzwierciedlaj rzeczywiste iloci odpadów komunalnych zebranych w gminie arów, gdy: ZUK Sp. z o.o. jest jedynym podmiotem odbierajcym odpady od mieszkaców w gminie, cało odpadów odbieranych przez ZUK Sp. z o.o. składowana jest na składowisku w arowie, 12

składowisko w arowie przyjmuje spoza terenu gminy jedynie odpady inne ni komunalne. Tabela 2.1 Odpady prztyjte na składowisko w arowie w roku 2003 rodzaj odpadu ilo, Mg przeznaczenie* 10 01 01 ule i popioły 138,00 R-14 10 01 02 popioły lotne z w gla 10 621,88 R-14 10 12 01 odpady z przygotowanych mas wsadowych ceramiki 976,10 D-5 10 12 06 zuyte formy gipsowe 4,80 D-5 10 12 08 wybrakowane wyroby ceramiczne 439,50 R-14 17 01 01 gruz betonowy 927,30 R-14 17 01 02 gruz ceglany 5 452,55 R-14 17 05 04 ziemia i kamienie z wykopów 120,90 R-14 19 08 05 osady ustabilizowane z oczyszczalni cieków 4 878,37 R-14 20 02 03 odpady z ogródków, parków i cmentarzy nie 220,54 D-5 ulegajce biodegradacji 20 03 01 nie segregowane odpady komunalne 1 922,30 D-5 20 03 03 odpady z oczyszczania ulic i placów 304,58 D-5 20 03 06 odpady ze studzienek kanalizacyjnych 1,60 D-5 20 03 07 odpady wielkogabarytowe 2,50 D-5 20 03 99 odpady komunalne nie wymienione w innych 226,00 D-5 grupach razem 26 236,92 (21 672,00 m 3 ) razem do unieszkodliwienia 3 658,42 D-5 razem do odzysku 22 578,50 R-14 razem grupa 20 2 677,52 D-5 * ) wg załczników 5 i 6 do ustawy o odpadach [i]: D-5 składowanie na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub składowiskach odpadów innych ni niebezpieczne, R-14 inne działania prowadzce do wykorzystania odpadów w całoci lub cz ci lub do odzyskania z odpadów substancji lub materiałów, łcznie z ich wykorzystaniem Jednostkowy wskanik wytwarzania odpadów w gminie wynikajcy z iloci odpadów składowanych przy uwzgl dnieniu, e umowy na wywóz odpadów komunalnych posiada 91% mieszkaców gminy wynosi 232 kg odpadów na mieszkaca rocznie. Wskanik ten naley powi kszy o frakcje selektywnie gromadzone na terenie gminy. Całkowit mas odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie gminy arów szacuje si na około 2,94 tys. Mg rocznie. 2.1.1.2 Bilans na podstawie załoe KPGO Bilans odpadów w gminie arów sporzdzony na podstawie jednostkowych wskaników wytwarzania odpadów zawartych w KPGO [1], wynoszcych w roku 2004: dla gmin miejskich 457 kg/m rok, dla wiejskich 267 kg/m rok, przedstawiono poniej: redni jednostkowy wskanik wytwarzania odpadów w gminie 373 kg/mk rok (w powiecie widnickim - 402), 13

całkowita masa odpadów komunalnych wytwarzanych w gminie 4,72 tys. Mg (w powiecie widnickim 67,6 tys. Mg), wskanik wytwarzania, kg/mk rok 500 400 300 200 100 0 Dobromierz wskanik wytwarzania masa odpadów redni wskanik wytwarzania w powiecie Jaworzyna Sl. Marcinowice Strzegom widnica gm. miejska widnica gm. wiejska wiebodzice arów 50000 40000 30000 20000 10000 0 masa odpadów wytwarzanych, Mg/rok Rys. 2.1 Odpady komunalne wytwarzane i jednostkowy wskanik wytwarzania - gmina arów na tle innych gmin powiatu widnickiego Tabela 2.2 Wskaniki wytwarzania odpadów komunalnych dla obszarów miejskich i wiejskich w roku 2003 na podstawie KPGO [1] frakcja tereny miejskie wskanik wytwarzania, kg/m rok tereny wiejskie województwo dolnolskie powiat widnicki gmina arów domowe odpady organ. 95 27 75 75 64 odpady zielone 11 5 9 9 8 papier i karton nieopak. 30 13 25 25 22 opakowania papierowe 32 16 28 27 26 opakowania kompozytowe 6 3 5 5 4 tworzywa szt. nieopak. 49 23 42 42 37 opakowania z tworzyw szt. 23 13 20 20 17 szkło nieopakowaniowe 2 1 2 2 2 opakowania szklane 37 21 32 32 28 metale 13 5 11 11 10 opakowania stalowe 8 4 7 7 5 opakowania aluminiowe 1 0 1 1 1 odpady tekstylne 13 6 11 11 9 odpady mineralne 14 13 14 14 14 drobna frakcja popiołowa 44 35 41 41 41 odpady wielkogabarytowe 24 21 23 23 22 gruz, odpady budowlane 52 58 54 54 51 odpady niebezpieczne 3 2 3 3 3 razem 457 267 403 402 373 14

Wyróniono 18 specyficznych strumieni odpadów komunalnych, pochodzcych z gospodarstw domowych, jak i innych ródeł (tabela 2.2). W szczególnoci wyodr bniono surowce wtórne (papier, tworzywa sztuczne, szkło, metale) pochodzce z opakowa oraz z pozostałych ródeł. Na podstawie przyj tego w WPGO [3] a nast pnie w PPGO [4] redniego składu morfologicznego odpadów komunalnych z terenów wiejskich i miejskich, obliczono rednie zawartoci poszczególnych frakcji odpadów dla gminy arów jako rednie waone, uwzgl dniajce udziały ludnoci miejskiej i wiejskiej w ogólnej populacji gminy. Dane wyjciowe oraz wartoci obliczone dla gminy arów na tle redniego składu morfologicznego odpadów w województwie i powiecie widnickim przedstawiono w tabeli 2.2 oraz na rys. 2.2. Charakterystyczne jest znaczne zrónicowanie składu odpadów z terenów miejskich i wiejskich. Dla odpadów wiejskich specyficzny jest duy udział składników mineralnych (popioły ze spalania paliw stałych, drobny gruz), przy mniejszych zawartociach frakcji biologicznie rozkładalnych oraz surowców wtórnych. redni, szacowany skład morfologiczny odpadów komunalnych w gminie arów nieznacznie odbiega od wartoci rednich w powiecie i województwie. Wynika to ze struktury gminy, która jest nieznacznie mniej zurbanizowana w odniesieniu do redniej wojewódzkiej i powiatowej. biofrakcja papier tw. szt. tekstylia szkło metale mineralne wielkogabarytowe niebezpieczne tereny wiejskie gmina arów województwo powiat widnicki tereny miejskie 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Rys. 2.2. Skład morfologiczny odpadów komunalnych gmina arów na tle terenów miejskich i wiejskich oraz redniej powiatu widnickiego i województwa dolnolskiego (% masy) 2.1.2. Regulamin utrzymania porzdku i czystoci Rada Miejska w arowie zatwierdziła uchwał z dnia 30 stycznia 1997 r. regulamin utrzymania porzdku i czystoci na terenie gminy arów. Regulamin okrela zadania gminy oraz obowizki włacicieli w zakresie zapewnienia porzdku i czystoci na terenie swoich nieruchomoci. Zapisy regulaminu szczególnie istotne dla niniejszego planu gospodarki odpadami: właciciel nieruchomoci jest obowizany do wyposaenia jej w urzdzenia słuce do gromadzenia odpadów komunalnych i utrzymanie tych urzdze w odpowiednim stanie technicznym i sanitarnym, właciciel nieruchomoci jest obowizany do gromadzenia odpadów we wspomnianych urzdzeniach, odpady musz by okresowo usuwane, wywóz odpadów na składowisko w arowie lub inne jest prowadzony przez uprawnione podmioty, zabrania si umieszczania w pojemnikach niegu, lodu, gorcego ula, gruzu, kamieni, szlamów, substancji toksycznych, rcych i wybuchowych, odpadów przemysłowych, medycznych i weterynaryjnych, 15

ustanawia si minimalne wielkoci pojemników: w zabudowie indywidualnej min. pojemnik 110 dm 3 na kad nieruchomo, w zabudowie wielorodzinnej pojemnik 1100 dm 3 lub pi pojemników 240 dm 3 na kade dwanacie mieszka, ustanawia si cz stotliwo opróniania pojemników w zabudowie wielorodzinnej nie rzadziej ni co 7 dni, w zabudowie indywidualnej nie rzadziej ni co 7 dni latem i nie rzadziej ni co 14 dni zim, ustalono wskanik wytwarzania odpadów komunalnych 1,4 m 3 rocznie na osob, rada gminy ustala maksymalne stawki opłat za usuwanie i unieszkodliwianie odpadów, za selektywne gromadzenie odpadów ustala si znik w wysokoci 20% od ustalonej stawki maksymalnej. 2.1.3. Aktualnie funkcjonujcy system zbierania i transportu odpadów Ustawa o odpadach [i] okrela poj ciem zbierania odpadów kade działanie, a w szczególnoci umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. Zgodnie ze znowelizowan ustaw z dnia 13 wrzenia 1996 r. o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach (Dz.U. nr 132, poz. 622 z póniejszymi zmianami) [iv], dla odpadów komunalnych stosuje si poj cie odbierania odpadów od włacicieli nieruchomoci (obejmuje ono usuwanie odpadów z pojemników do samochodów w celu ich transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania). Gmina powinna zapewni mieszkacom okrelone warunki utrzymania czystoci i porzdku, a take jest odpowiedzialna za przej cie obowizku usuwania odpadów, w przypadku, gdy mieszkacy nie spełniaj go lub spełniaj niezgodnie z ustaw. Odbieraniem mieszanych odpadów komunalnych od mieszkaców z terenu gminy arów zajmuje si jeden podmiot gminna spółka Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o. Mieszkacy indywidualnie lub za porednictwem wspólnot mieszkaniowych podpisuj z nim umow na wywóz odpadów. ZUK Sp. z o.o. udost pnia pojemniki: 80, 110, 120, 240, 1100 dm 3. Stopniowo wycofywane s wyeksploatowane pojemniki stalowe, które obecnie zastpione s w około 60% pojemnikami z tworzywa sztucznego. Szacuje si, e około 91% mieszkaców gminy (blisko 100% w miecie, 80% na terenach wiejskich) obj tych jest zorganizowanym wywozem odpadów komunalnych. Odpady mieszane odbierane s od mieszkaców terenów wiejskich raz w tygodniu, w miecie jeden-dwa razy w tygodniu. ZUK Sp. z o.o. dysponuje trzema samochodami bezpylnymi do obsługi pojemników oraz dwoma cignikami rolniczymi z przyczepami. Stan techniczny pojazdów eksploatowanych przez ZUK Sp. z o.o. kae rozway moliwo zakupu nowego sprz tu. Dwa najstarsze pojazdy wymagaj nieustannych remontów i utrzymywane s w stanie uywalnoci dzi ki znacznym nakładom pracy. Obecnie odpady na terenie gminy arów gromadzone s wyłcznie w pojemnikach obsługiwanych przez uniwersalne pojazdy bezpylne, tak wi c system odbioru odpadów jest optymalny. Jeden pojazd pracuje codziennie, drugi - trzy dni w tygodniu. Trzeci pojazd pozostaje w rezerwie, a ponadto planuje si przeznaczenie go do obsługi selektywnej zbiórki. W przypadku obj cia wszystkich mieszkaców gminy zbiórk odpadów mieszanych wzronie stopie eksploatacji pojazdów. Tak wi c do odbioru odpadów mieszanych z terenu gminy arów niezb dne s dwa pojazdy bezpylne. Odebrane od mieszkaców odpady składowane s na gminnym składowisku odpadów w arowie. 16

2.1.4. Selektywna zbiórka Szacuje si (tabela 2.2), e odpady komunalne z gminy arów zwieraj w swym składzie frakcje surowcowe w ilociach około: 13,4% papieru 612,9 Mg, w tym 331,4 Mg opakowa, 1,1% opakowa kompozytowych 52,4 Mg, 14,9% tworzyw sztucznych 683,0 Mg, w tym 210,4 Mg opakowa, 8,2% szkła 377,9 Mg, w tym 356,4 Mg opakowa, 4,3% metali 198,9 Mg, w tym 76,3 Mg opakowa. W bilansie nie uwzgl dniono opakowa z drewna i tekstyliów, które nie wyst puj raczej w odpadach komunalnych. Odpady te, gromadzone selektywnie klasyfikowane s w grupie 15, podgrupie 15 01 (odpady opakowaniowe) oraz w grupie 20, podgrupie 2001 (odpady komunalne segregowane i gromadzone selektywnie z wyłczeniem odpadów opakowaniowych). Pozostałe po selektywnej zbiórce frakcje surowcowe, zawarte w zmieszanych odpadach komunalnych, s klasyfikowane jako odpady komunalne i wchodz w skład zmieszanych odpadów oznaczonych kodem 20 03 01. Frakcje surowcowe wtórnie wydzielenie z odpadów zmieszanych klasyfikowane s w grupie 19, podgrupie 1912 (odpady z mechanicznej obróbki odpadów). 2.1.4.1 Przyjty system zbiórki Na terenie gminy arów funkcjonuje obsługiwany przez ZUK Sp. z o.o. system selektywnej zbiórki odpadów oparty na: selektywnej zbiórce w systemie pojemników zbiorczych ustawionych w wybranych punktach na terenie miasta, selektywnej zbiórce w szkołach w ramach prowadzonego od roku 2002 konkursu, odbiorze opakowa od jednostek handlu i usług, punkcie skupu surowców prowadzony przez ZUK Sp. z o.o. w arowie, wtórnej selekcji odpadów na składowisku odpadów w arowie. Na terenie miasta ustawione s: 3 pojemniki 1100 dm 3 do zbiórki papieru i makulatury, 9 pojemników 240 dm 3 do zbiórki szkła i tworzyw sztucznych. Odpady zbierane w szkołach s odbierane przez ZUK Sp. z o.o. po cenach oferowanych w punkcie skupu, ponadto najlepsza szkoła otrzymuje nagrod rzeczow. 2.1.4.2 Efekty zbiórki. Dane o efektach selektywnej zbiórki odpadów w gminie arów uzyskano z: Zakładu Usług Komunalnych Sp. z o.o. podmiotu obsługujcego zbiórk za rok 2003, sprawozdania WFOiGW we Wrocławiu [5] za rok 2002. Wg danych WFOiGW w roku 2002 na terenie gminy zebrano selektywnie 30,45 Mg surowców, w tym: opakowania z tworzyw sztucznych w iloci 1,42 Mg, opakowania z papieru i tektury w iloci 24,35 Mg, opakowania szklane w iloci 4,68 Mg. W roku 2003 na terenie gminy zebrano selektywnie 33,96 Mg surowców, w tym: opakowania z tworzyw sztucznych w iloci 1,49 Mg, opakowania z papieru i tektury w iloci 29,44 Mg, opakowania szklane w iloci 1,74 Mg, 17

odpady z aluminium odpady z elaza i stali w iloci 0,03 Mg, w iloci 1,26 Mg. W roku 2003 w porównaniu z rokiem 2002 zanotowano około 10% wzrost iloci frakcji surowcowych zbieranych selektywnie. Najwi kszy wzrost zaobserwowano w przypadku papieru i tektury, ponadto w sprawozdaniu pojawił si złom stalowy i aluminiowy. W przeliczeniu na jednego mieszkaca w gminie zebrano: w roku 2002 około 2,4 kg, w tym około: - 0,1 kg tworzyw sztucznych, - 1,9 kg papieru i tektury, - 0,4 kg szkła, w roku 2003 około 2,7 kg, w tym około: - 0,1 kg tworzyw sztucznych, - 2,3 kg papieru i tektury, - 0,1 kg szkła, - 0,1 kg rónego złomu. Dla porównania, w roku 2002 w województwie dolnolskim zbiórk prowadziło 56 gmin, które zebrały łcznie 2596,6 Mg odpadów opakowaniowych, z czego przekazały do odzysku i recyklingu 2270,5 Mg. Stanowi to w skali województwa około 0,8 kg zebranych surowców na mieszkaca. 2.1.5. Gospodarka odpadami wielkogabarytowymi Mieszkacy wystawiaj wytwarzane przez siebie odpady wielkogabarytowe w miejscach ustawienia pojemników do zbiórki odpadów mieszanych. ZUK Sp. z o.o. odbiera te odpady w kady pitek. O ile zebrane odpady wielkogabarytowe zawieraj odpady nadajce si do wykorzystania (surowce, drewno) s one rozdzielane na terenie bazy ZUK i przekazywane do odzysku a pozostało do składowania. Obecnie zmniejszyła si wyranie ilo odbieranych od mieszkaców odpadów wielkogabarytowych z uwagi na ich zagospodarowanie przez mieszkaców. Spodziewa si naley wzrostu iloci odpadów wielkogabarytowych zawierajcych drewno po zakoczeniu okresu grzewczego. 2.1.6. Gospodarka gruzem W przypadku gminy arów duym problemem jest zagroenie powodziowe. Miejscowoci połoone w pobliu najwi kszych cieków (Bystrzycy i Strzegomki) s w okresie letnich deszczów okresowo zalewane bd podtapiane. Gmina podj ła decyzj o wykonaniu w zagroonych rejonach gminy grobli zabezpieczajcych miejscowoci przed zalaniem. Do budowy grobli wykorzystuje si m.in. odpady mineralne: czysty gruz, ziemi i kamienie z wykopów, piasek. Wykorzystuje si odpady o jednorodnym składzie, wolne od frakcji biologicznie rozkładalnych, lekkich i innych wtrce dyskwalifikujcych odpady jako materiał do wbudowania w groble. Odpady budowlane nie nadajce si do wbudowania w groble wykorzystywane s na gminnym składowisku odpadów do tworzenia warstw przykrywajcych i obwałowa. 18

2.1.7. Gospodarka komunalnymi odpadami niebezpiecznymi 2.1.7.1 Bilans ilociowy i jakociowy Wg KPGO rednie jednostkowe iloci komunalnych odpadów niebezpiecznych wynosz 3 kg/ma dla terenów miejskich oraz 2 kg/ma dla terenów wiejskich. Tabela 2.3 Lista selektywnie zbieranych odpadów niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych oraz zalecane metody postpowania Kod Rodzaj odpadu Zalecane metody post powania 20 01 13 Rozpuszczalniki Odzysk poprzez destylacj (R2), odzysk energii (R1) lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie termiczne (D10), typ spalarni zaleny od zawartoci chlorowcopochodnych 20 01 14 Kwasy Regeneracja (R6) lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie fizyczne i /lub chemiczne (D9), ewentualnie łcznie z odpadem 20 01 15 20 01 15 Alkalia Regeneracja (R6) lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie fizyczne i /lub chemiczne (D9), ewentualnie łcznie z odpadem 20 01 14 20 01 17 Odczynniki fotograficzne Odzysk (R3, R5) i/lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie fizyczne i /lub chemiczne (D9) 20 01 19 rodki ochrony rolin II i II klasy toksycznoci Unieszkodliwianie poprzez przekształcanie termiczne (D10), (bardzo toksyczne i toksyczne herbicydy lub typ spalarni zaleny od zawartoci chlorowcopochodnych insektycydy) 20 01 21 Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierajce rt Odzysk (R4) i/lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie fizyczne i/lub chemiczne (D9) Separacja rt ci, szkła, cz ci metalowych w celu odzysku (R11), unieszkodliwianie pozostałoci (D5, D9) 20 01 23 Urzdzenia zawierajce freony Demonta urzdze, odzysk odpadów uytkowych (R14), unieszkodliwianie odpadów zawierajcych freony poprzez przekształcanie termiczne w spalarni dla odpadów zawierajcych chlorowcopochodne (D10) 20 01 26 Oleje i tłuszcze inne ni wymienione w 20 01 25 (niejadalne) Odzysk energii (R1) lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie termiczne (D10) 20 01 27 Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, Odzysk energii (R1) lub unieszkodliwianie poprzez lepiszcze i ywice zawierajce substancje przekształcanie termiczne (D10), typ spalarni zaleny od niebezpieczne zawartoci chlorowcopochodnych 20 01 29 Detergenty zawierajce substancje Unieszkodliwianie poprzez przekształcanie termiczne (D10) niebezpieczne 20 01 31 Leki cytotoksyczne i cytostatyczne Unieszkodliwianie poprzez przekształcanie termiczne (D10) 20 01 33 Baterie i akumulatory łcznie z bateriami i Odzysk (R4) i/lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie akumulatorami wymienionymi w 160601, fizyczne i /lub chemiczne (D9) 160602 lub 160603 oraz nie sortowane Odzysk ołowiu, kwasu siarkowego, tworzyw sztucznych baterie i akumulatory zawierajce te baterie 20 01 35 Zuyte urzdzenia elektryczne i elektroniczne inne ni wymienione w 200121 i 200123 zawierajce niebezpieczne składniki (w szczególnoci tymi składnikami mog by akumulatory i baterie wymienione w 1606 i oznaczone jako niebezpieczne, przełczniki rt ciowe, szkło a lamp kineskopowych i inne szkło aktywne, itp.) 20 02 37 Drewno zawierajce substancje niebezpieczne Odzysk (R4, R14) i/lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie fizyczne i /lub chemiczne (D9) Demonta urzdze, segregacja cz ci, odzysk i/lub unieszkodliwianie poszczególnych elementów Odzysk energii (R1) lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie termiczne (D10), typ spalarni zaleny od zawartoci chlorowcopochodnych oraz metali ci kich 19

Skład odpadów niebezpiecznych z gospodarstw domowych nie był dotychczas przedmiotem adnych szczegółowych bada krajowych. Katalog odpadów [xxii] zawiera list selektywnie gromadzonych odpadów niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych, podaje si j w tabeli 2.3 wraz z zalecanymi metodami post powania z poszczególnymi odpadami. 2.1.7.2 Aktualny stan zbiórki i zagospodarowania Na terenie gminy arów mamy do czynienia z typow w kraju sytuacj, w której komunalne odpady niebezpieczne nie s gromadzone selektywnie. Mimo wysokich kosztów, jakie trzeba ponie na zorganizowanie tej zbiórki, konsekwencje jej braku mog by powane. Przede wszystkim odpady te maj negatywny wpływ na kocowy strumie odpadów do unieszkodliwiania. Wprowadzenie zbiórki odpadów problemowych powoduje natomiast wzrost wiadomoci mieszkaców i umoliwienie im decydowania o jakoci rodowiska. 2.1.8. Gospodarka odpadami z oczyszczalni cieków Na terenie gminy arów funkcjonuje jedna grupowa oczyszczania cieków w arowie. Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna ze zwi kszonym usuwaniem zwizków azotu i fosforu oddana do uytkowania w roku 1998. Przepustowo technologiczna oczyszczalni wynosi 13 tys. m 3 /d. Obecnie oczyszczalnia pracuje z 23% obcieniem, ilo dopływajcych cieków wynosi około 2950 m 3 /d. Oczyszczalnia cieków w arowie obsługuje miasto arów (około 6640 osób, 93% mieszkaców) oraz miasto Jaworzyna l. (4860 osób, 97% mieszkaców). Odbiornikiem cieków oczyszczonych jest rzeka Strzegomka. 2.1.8.1 Bilans ilociowy osadów ciekowych i innych odpadów Głównym rodzajem odpadów wytwarzanych w komunalnych oczyszczalniach cieków s ustabilizowane osady ciekowe oznaczone kodem 19 08 05. Ze cieków usuwane s ponadto skratki (19 08 01) oraz piasek (19 08 02). Oczyszczalnia cieków w arowie wytwarza rocznie: ustabilizowane osady ciekowe w iloci 1183 Mg (uwodn. 79%), w iloci 261,5 Mg s.m., skratki w iloci 82,1 Mg, piasek z piaskownika w iloci 92,0 Mg. Dane dotyczce iloci wytwarzanych odpadów w oczyszczalniach cieków s szacunkowe, gdy nie zweryfikowano dotychczas tych iloci poprzez pomiary masy odpadów rzeczywicie wytwarzanych, wykorzystywanych i składowanych. W przeliczeniu na mieszkaców podłczonych do kanalizacji iloci wytwarzanych odpadów wynosz rocznie: ustabilizowane osady ciekowe 103 kg/mk, 22,7 kg s.m./mk, skratki 7,1 kg/mk, piasek z piaskownika 8,0 kg/mk. Obliczona jednostkowa ilo osadów jest nieco wysza od redniej wartoci dla Polski, która wynosi 19,4 kg s.m. 20

2.1.8.2 Charakterystyka jakociowa osadów ciekowych Oczyszczalnie cieków, wykorzystujce osady ciekowe, zgodnie z rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów ciekowych (Dz.U. nr 134, poz. 1140) [xi] maj obowizek wykonywania bada fizyko-chemicznych i biologicznych tych osadów. W tabeli 2.4 przedstawiono wyniki bada osadów z oczyszczalni cieków w arowie. Z uwagi na bardzo wysok zawarto kadmu, cynku i chromu osady te nadaj si jedynie do unieszkodliwienia, nie nadaj si do stosowania nawet na cele rekultywacji składowiska. Te przekroczenia mog mie zwizek ze ciekami z lokalnych zakładów, mog jednak te wynika z innych przyczyn zwizanych z poborem próbek, metodami pomiarowymi itp. Naley tu jednak zauway, e skład pojedynczych prób osadu moe si zmienia i dopiero w dłuszym okresie mona zauway, czy przekroczenia dopuszczalnych zawartoci metali maj stał tendencj. Dla podj cia decyzji o moliwoci wykorzystania decyduj jednak wyniki biecych bada partii osadów przeznaczonej do wykorzystania. Tabela 2.4 Skład fiz.-chem. i stan sanitarny osadów z oczyszczalni cieków w arowie wskanik jednostka warto odczyn ph 7,9 sucha masa % 21 substancja organiczna % s.m. 41,3 azot ogólny % s.m. 3,3 azot amonowy % s.m. 0,9 fosfor ogólny % s.m. 1,6 wap i magnez % s.m. 1,6 ołów mg/kg s.m. 120 kadm mg/kg s.m. 191 chrom mg/kg s.m. 3445 mied mg/kg s.m. 161 nikiel mg/kg s.m. 29 cynk mg/kg s.m. 7617 ywe jaja pasoytów szt./kg s.m. 300 bakterie Salmonella - nie obecna 2.1.8.3 Aktualny stan odzysku i unieszkodliwiania odpadów z oczyszczalni cieków Osady ciekowe z oczyszczalni cieków w arowie s zag szczane grawitacyjnie oraz stabilizowane biologicznie w otwartej komorze fermentacyjnej, osad stabilizowany odwadniany jest na prasie komorowej. Odpady z oczyszczalni cieków arowie kierowane s na gminne składowisko odpadów w arowie. Administrator składowiska wykazał, e w roku 2003 osady te były wykorzystywane w ramach rekultywacji składowiska. Z uwagi na przekroczone zawartoci metali ci kich w analizowanej próbce osadów zastosowanie to jest niedozwolone. Osady ciekowe z oczyszczalni cieków w arowie naley unieszkodliwia poprzez składowanie na gminnym składowisku odpadów. Jeli skład osadów okrelony w prowadzonych w dłuszym okresie bada spełniał b dzie warunki okrelone w rozporzdzeniu [xi] to korzystne jest wykorzystanie ich w ramach biecej i kocowej rekultywacji składowiska w arowie. 21