Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej AKTYWACJA NEUTRONOWA MGR INŻ. IWONA PACYNIAK r.

Podobne dokumenty
NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA ANALITYKA W KONTROLI JAKOŚCI PODSTAWOWE INFORMACJE O REAKCJACH JĄDROWYCH - NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA

POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Fizyki

POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Fizyki

metoda analityczna, która polega na pobudzaniu (aktywacji) próbki w strumieniu neutronów - w roku 1936 Hevesy i Levi wykazali, że metoda ta może być

Możliwości zastosowania dozymetrii promieniowania mieszanego n+γ. mgr inż. Iwona Pacyniak

Ocena narażenia wewnętrznego za pomocą licznika promieniowania ciała człowieka

Promieniowanie w naszych domach. I. Skwira-Chalot

SYMULACJA GAMMA KAMERY MATERIAŁ DLA STUDENTÓW. Szacowanie pochłoniętej energii promieniowania jonizującego

METODY DETEKCJI PROMIENIOWANIA JĄDROWEGO 3

Analiza aktywacyjna składu chemicznego na przykładzie zawartości Mn w stali.

PODSTAWY DOZYMETRII. Fot. M.Budzanowski. Fot. M.Budzanowski

Promieniowanie jonizujące

CEL 4. Natalia Golnik

Otwock Świerk r.

Proponowane tematy prac licencjackich dla studentów kierunku Energetyka i chemia jądrowa w roku akademickim 2017/18

Zielone Technologie i Monitoring (l) Efekty Kształcenia. Semestr. Grupy. zajęć

Odkrycie jądra atomowego - doświadczenie Rutherforda 1909 r.

promieniowania Oddziaływanie Detekcja neutronów - stosowane reakcje (Powtórka)

efekty kształcenia grupa zajęć** K7_K03 K7_W05 K7_U02 K7_W05 A Z K7_K02 K7_W05 K7_U02 A Z K7_U03 K7_U04 K7_W01

Dozymetria promieniowania jonizującego

pobrano z serwisu Fizyka Dla Każdego - - zadania z fizyki, wzory fizyczne, fizyka matura

Podstawowe zasady ochrony radiologicznej

Niskie dawki poza obszarem napromieniania: symulacje Monte Carlo, pomiar i odpowiedź radiobiologiczna in vitro komórek

W2. Struktura jądra atomowego

Rozwój metod zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej dla bieżących i przyszłych potrzeb energetyki jądrowej

INFORMACJA O STANIE OCHRONY RADIOLOGICZNEJ KRAJOWEGO SKŁADOWISKA ODPADÓW PROMIENIOTWÓRCZYCH W 2016 ROKU

Dozymetria promieniowania jonizującego

OCHRONA RADIOLOGICZNA PACJENTA. Promieniotwórczość

Katedra Fizyki Jądrowej i Bezpieczeństwa Radiacyjnego PRACOWNIA JĄDROWA ĆWICZENIE 6. Wyznaczanie krzywej aktywacji

LABORATORIUM PROMIENIOWANIE W MEDYCYNIE

Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym. Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka

Energetyka Jądrowa. Wykład 3 14 marca Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów

Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią

Pracownicy elektrowni są narażeni na promieniowanie zewnętrzne i skażenia wewnętrzne.

Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 96: Dozymetria promieniowania gamma

Promieniowanie jonizujące

Monte Carlo. Modelowanie matematyczne procesów zbyt złożonych, aby można było przewidzieć ich wyniki za pomocą podejścia analitycznego.

J7 - Badanie zawartości manganu w stali metodą analizy aktywacyjnej

Foton, kwant światła. w klasycznym opisie świata, światło jest falą sinusoidalną o częstości n równej: c gdzie: c prędkość światła, długość fali św.

SPEKTROMETRIA CIEKŁOSCYNTYLACYJNA

1. WPROWADZENIE PL

ODKRYCIE PROMIENIOTWÓRCZOŚCI PROMIENIOWANIE JĄDROWE I JEGO WŁAŚCIWOŚCI

Rok akademicki: 2030/2031 Kod: STC OS-s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia II stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne

Skonstruowanie litowo-deuterowego konwertera neutronów termicznych na neutrony prędkie o energii 14 MeV w reaktorze MARIA (Etap 14, 5.1.

ROZWÓJ METOD ZAPEWNIENIA BEZPIECZEŃSTWA JĄDROWEGO I OCHRONY RADIOLOGICZNEJ DLA BIEŻĄCYCH I PRZYSZŁYCH POTRZEB ENERGETYKI JĄDROWEJ.

Promieniowanie w środowisku człowieka

Pracownia Jądrowa. dr Urszula Majewska. Spektrometria scyntylacyjna promieniowania γ.

Łukasz Świderski. Scyntylatory do detekcji neutronów 1/xx

MARIA - kolejne 10 lat

POMIARY MOCY PRZESTRZENNEGO RÓWNOWAśNIKA DAWKI PROMIENIOWANIA NEUTRONOWEGO

Promieniowanie jonizujące

NATURALNY REAKTOR JĄDROWY

Radiobiologia, ochrona radiologiczna i dozymetria

J8 - Badanie schematu rozpadu jodu 128 I

Zgodnie z rozporządzeniem wczesne wykrywanie skażeń promieniotwórczych należy do stacji wczesnego ostrzegania, a pomiary są prowadzone w placówkach.

I N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O W R O K U DSO

Laboratorium Pomiarów Dozymetrycznych Monitoring ośrodka i rozwój dozymetrii

Badanie schematu rozpadu jodu 128 J

Podstawowe własności jąder atomowych

Pomiar stężenia radonu i jego pochodnych w powietrzu atmosferycznym

Podstawowe własności jąder atomowych

Rola materiałów odniesienia w zapewnieniu jakości wyników pomiarów chemicznych

Zgłaszanie czy występowanie o zezwolenie

Temat 1 Badanie fluorescencji rentgenowskiej fragmentu meteorytu pułtuskiego opiekun: dr Chiara Mazzocchi,

doświadczenie Rutheforda Jądro atomowe składa się z nuklonów: neutronów (obojętnych elektrycznie) i protonów (posiadających ładunek dodatni +e)

ĆWICZENIE NR 17. EFEKT SZILARDA-CHALMERSA. WYDZIELENIE IZOMERU 80 Br

PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ, JEJ ZASTOSOWANIA I ELEMENTY OCHRONY RADIOLOGICZNEJ

II. Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące i metody radioizotopowe. dr Marcin Lipowczan

Detekcja promieniowania jonizującego. Waldemar Kot Zachodniopomorskie Centrum Onkologii w Szczecinie

Spis treści. Trwałość jądra atomowego. Okres połowicznego rozpadu

POMIARY STRUMIENI NEUTRONÓW W REAKTORZE MARIA.

PODSTAWY DATOWANIA RADIOWĘGLOWEGO

Zadania badawcze realizowane w Oddziale V IFJ PAN w ramach projektu NCBiR

I N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O W R O K U

II PRACOWNIA FIZYCZNA część Pracownia Jądrowa. Ćwiczenie nr 6

INFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM

Wyznaczanie okresu półrozpadu krótkożyciowych izotopów wytworzonych w procesie aktywacji neutronami

ZASTOSOWANIE PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO W DIAGNOSTYCE DUŻYCH INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH (GAMMA SCANNING)

INSTYTUT FIZYKI JĄDROWEJ POLSKIEJ AKADEMII NAUK

Substancje radioaktywne w środowisku lądowym

Nowe scyntylatory w ochronie granic

Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa

PRACOWNIA JĄDROWA ĆWICZENIE 4. Badanie rozkładu gęstości strumienia kwantów γ oraz mocy dawki w funkcji odległości od źródła punktowego

KONTROLA DAWEK INDYWIDUALNYCH I ŚRODOWISKA PRACY. Magdalena Łukowiak

Eksperymenty z wykorzystaniem wiązek radioaktywnych

INFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM

PLAN DZIAŁANIA KT NR 266 ds. Aparatury Jądrowej

Badanie schematu rozpadu jodu 128 I

III. PODSTAWOWE CHARAKTERYSTYKI ŹRÓDEŁ PROMIENIOTWÓRCZYCH. ELEMENTY DOZYMETRII

rcze w diagnostyce obiegów w chłodz w energetyce zawodowej Skorzęcin, czerwiec 2014 r.

Fizyka promieniowania jonizującego. Zygmunt Szefliński

Recenzja. rozprawy doktorskiej mgr inż. Anny Mrozik

Rozpady promieniotwórcze

OCHRONA RADIOLOGICZNA. Kilka słów wstępu. Jakub Ośko

Tadeusz Musiałowicz OCCUPATIONAL RADIATION PROTECTION. Draft Safety Guide IAEA DS453 OMÓWIENIE

Autorzy: Zbigniew Kąkol, Piotr Morawski

A - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów

PROGRAM STUDIÓW II STOPNIA na kierunku ENERGETYKA I CHEMIA JĄDROWA. prowadzonych na Wydziałach Chemii i Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego

INSTYTUT FIZYKI JĄDROWEJ im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk ul. Radzikowskiego 152, Kraków

Transkrypt:

Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej AKTYWACJA NEUTRONOWA MGR INŻ. IWONA PACYNIAK slonecka@clor.waw.pl 12.01.2017 r. 1

AKTYWACJA NEUTRONOWA PODSTAWY METODY PROCES RADIACYJNEGO WYCHWYTU NEUTRONÓW TERMICZNYCH 2

AKTYWACJA NEUTRONOWA 1936 HAVESY I LEVI POKAZALI, ŻE METODA MOŻE BYĆ STOSOWANA JAKO NARZĘDZIE ANALITYCZNE DO OZNACZANIA PIERWIASTKÓW 1945 1950 ROZWÓJ METODY, GDY PIERWSZE REAKTORY JĄDROWE STAŁY SIĘ DOSTĘPNYM ŹRÓDŁEM WIĄZEK NEUTRONOWYCH O DUŻYM NATĘŻENIU 1970 WZROST ZNACZENIA METODY BYŁ ŚCIŚLE ZWIĄZANY Z POSTĘPEM W TECHNICE DETEKCJI PROMIENIOWANIA Γ, ZWŁASZCZA LICZNIKI SCYNTYLACYJNE (LATA PIĘĆDZIESIĄTE) I PÓŁPRZEWODNIKOWE DETEKTORY GERMANOWE (PO ROKU 1970) 3

AKTYWACJA NEUTRONOWA I NAPOLEON BONAPARTE? NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA WŁOSÓW => ZATRUCIE? 4

5

METODA AKTYWACYJNA UMOŻLIWIA SZYBKĄ OCENĘ DAWKI POCHŁONIĘTEJ OD NARAŻENIA NA PROMIENIOWANIE NEUTRONOWE - WYPADKI PRZY PRACY ZE WZBOGACANIEM PALIWA REAKTOROWEGO - AWARIE, WYPADKI PRZY REAKTORZE JĄDROWYM - BOMBA JĄDROWA MASOWE NARAŻENIE 6

7

ŹRÓDŁA NEUTRONÓW - REAKTOR JĄDROWY (SZEROKIE SPEKTRUM ENERGII NEUTRONÓW) - NEUTRONY TERMICZNE (E=0,001 0,2 ev) - NEUTRONY EPITERMICZNE (E=0,2 ev 0,5 MeV) - NEUTRONY PRĘDKIE (E >0,5 MeV) głównie reakcje (n,γ) reakcje (n,α), (n,p), (n,2n) - ŹRÓDŁA IZOTOPOWE (NP. Am/Be, Cf-252) 3 4 - GENERATORY NEUTRONÓW ( T(d, n) He), E = 14 MeV 8

9

RODZAJE ANALIZY AKTYWACYJNEJ INAA INSTRUMENTAL NEUTRON ACTIVATION ANALYSIS RNAA RADIOCHEMICAL NEUTRON ACTIVATION ANALYSIS MNAA MOLECULAR NEUTRON ACTIVATION ANALYSIS CNAA CYCLIC NEUTRON ACTIVATION ANALYSIS TNAA THERMAL NEUTRON ACTIVATION ANALYSIS ENAA EPITHERMAL NEUTRON ACTIVATION ANALYSIS FNAA FAST NEUTRON ACTIVATION ANALYSIS) PGNAA PROMPT GAMMA-RAY NEUTRON ACTIVATION ANALYSIS DGNAA DELAYED GAMMA-RAY NEUTRON ACTIVATION ANALYSIS 10

11

12

13

14

https://www-nds.iaea.org/ngatlas2/ 15

JAK SIĘ PRZYGOTOWAĆ DO OKREŚLENIA PROMIENIOTWÓRCZOŚCI W CZŁOWIEKU? 1. PRZYGOTOWANIE PRÓBKI 2. NAŚWIETLENIE PRÓBKI ZNANĄ WIELKOŚCIĄ DAWKI 3. OBLICZENIE AKTYWNOŚCI SPECIFIC ACTIVITY, a= c 24 Na c 23 Na [Bq/ml] [g/ml] = Bq 24 Na g 23 Na 4. WYZNACZENIE NEUTRONOWEGO WSPÓŁCZYNNIKA KALIBRACJI k = D n a INAA INSTRUMENTALNA (NIEDESTRUKCYJNA) NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA 16

1. PRZYGOTOWANIE PRÓBKI Z 23 NA REFERENCYJNY CZŁOWIEK: 0,8 G SOLI W 100 ML KRWI PRÓBKA: 0,16 G SOLI W 20 ML WODY DESTYLOWANEJ KONCENTRACJA 23 NA W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA: OK. 1,4 G/KG CIAŁA OK. 1,9 MG/ML = 10 G/5200 ML KRWI (ICRP PUBL. 23 (IC75)) 17

2. AKTYWACJA PRÓBKI 24 NA (T 1/2 =14,96 H, TB = 10 DAYS ICPR PUBL.30 (IC80))) 23 Na + n 24 Na + γ γ 1 = 1, 37 MeV γ 2 = 2,75 MeV 18

3. POMIAR AKTYWNOŚCI 24 Na W CZASIE t i AKTYWACJI POWSTAŁO N A+1 NIESTABILNYCH JĄDER IZOTOPU 24 NA: A 0 = dn A+1 dt i = λn A+1 aktywność 24 Na 19

4. OBLICZENIE AKTYWNOŚCI WŁAŚCIWEJ (SPECIFIC ACTIVITY) a = STĘŻENIE PROMIENIOTWÓRCZEGO 24 NA STĘŻENIE STABILNEGO 23 NA W BADANEJ PRÓBCE a= c 24 [Bq/ml] Na c [g/ml] 23 Na = Bq 24 Na g 23 Na 20

4. OBLICZENIE WSPÓŁCZYNNIKA KALIBRACYJNEGO k k = D a [ Gy Bq/g ] = [ Gy Bq 24 Na ] g 23 Na -WSPÓŁCZYNNIKI KALIBRACJI STABLICOWANE PRZEZ RÓŻNE LABORATORIA, NP. OAK RIDGE NATIONAL LABORATORY -CONVERSION COEFFICIENTS FOR USE IN RADIOLOGICAL PROTECTION AGAINST EXTERNAL RADIATION, ICRP PUBLICATION 74 21

BIOLOGICZNA OCENA DAWEK RZECZYWISTE POMIARY NATIONAL INSTITUTE OF RADIOLOGICAL SCIENCES TRZY OFIARY W ZAKŁADACH PRZETWARZANIA PALIWA JĄDROWEGO TOKAIMURA (JAPAN NUCLEAR FUEL CONVERSION CO., JCO), 30 WRZEŚNIA 1999 R. 22

1. POBRANIE 20 ML KRWI OFIAR 2. POMIAR SPEKTROMETRYCZNY KRWI POD KĄTEM 24 NA W TRZECH NIEZALEŻNYCH DETEKTORACH GERMANOWYCH Próbka Stężenie 24 Na [Bq/ml] W chwili wypadku A 169,0 ± 5,0 B 91,6 ± 1,7 C 22,9 ± 1,1 3. POMIAR STABILNEGO SODU 23 NA Próbka Stężenie 23 Na we krwi [mg/ml] A 2,050 ± 0,042 B 2,110 ± 0,014 C 1,860 ± 0,028 23

4. POMIAR AKTYWNOŚCI SPECYFICZNEJ, a Próbka Stężenie 24 Na [Bq/ml] W chwili wypadku Stężenie 23 Na we krwi [µg/ml] Aktywność a [Bq 24 Na/g 23 Na] A 169,0 ± 5,0 2,050 ± 0,042 8,24 10 4 B 91,6 ± 1,7 2,110 ± 0,014 4,34 10 4 C 22,9 ± 1,1 1,860 ± 0,028 1,23 10 4 5. WYZNACZENIE DAWKI POCHŁONIĘTEJ OD NEUTRONÓW - ZGODNIE Z RAPORTEM OPUBLIKOWANYM PRZEZ OAK RIDGE NATIONAL LABORATORY - ZAŁOŻENIA DOTYCZĄCE ENERGII NEUTRONÓW - ZAŁOŻENIA DOTYCZĄCE GEOMETRII PODCZAS NAPROMIENIENIA JEDNORODNA DAWKA PADAJĄCA NA PRZÓD OSOBY STOJĄCEJ PIERWSZE, PROSTE ZAŁOŻENIE DO SZYBKIEJ OCENY - UŻYCIE FANTOMU BOMAB Z ROZPUSZCZONĄ SOLĄ - WYZNACZENIE WSPÓŁCZYNNIKA KONWERSJI K = 6,6 10-5 [Gy/(Bq/g)] 24

5. WYZNACZENIE DAWKI POCHŁONIĘTEJ OD NEUTRONÓW - WYZNACZENIE WSPÓŁCZYNNIKA KONWERSJI K = 6,6 10-5 [Gy/(Bq/g)] Próbka Aktywność a [Bq 24 Na/g 23 Na] Średnia dawka na całe ciało od neutronów [Gy] A 8,24 10 4 5,4 B 4,34 10 4 2,9 C 1,23 10 4 0,81 25

METODA POMIARU SODU AKTYWOWANEGO W CIELE OSOBY NAPROMIENIOWANEJ POMIAR LICZNIKIEM CAŁEGO CIAŁA 1. KALIBRACJA LICZNIKA NAI(TL) 2. OSZACOWANIE AKTYWNOŚCI 24 NA W MOMENCIE NAPROMIENIENIA A = 896 200 Bq 3. WYZNACZENIE STĘŻENIA STABILNEGO SODU 23 NA WG. ICRP 1,4 G SODU W 1 KG CIAŁA OSOBY REFERENCYJNEJ 67,8 KG 1,4 G/KG = 94,9 G 4. WYZNACZENIE SPECIFIC ACTIVITY, a a = 896200 / 94,9 = 9,44 [Bq/g] 5. WYZNACZENIE DAWKI DN = 0,62 GY NIE BYŁO MOŻLIWOŚCI WYZNACZENIA DOKŁADNEJ KONCENTRACJI STABILNEGO SODU W ORGANIZMIE. WYNIK JEST NIEDOKŁADNY. 26

POMIAR ZAWARTOŚCI 32 P WE WŁOSACH DO WYZNACZENIA DAWKI OD NEUTRONÓW SZYBKICH - 32 S(n, p) 32 P (PRÓG ENERGII NEUTRONÓW: 2,5 MEV-20MEV, 32 P: T 1/2 =14,3 D, E MAX = 1,7 MEV - 1997 SAROV, ROSJA - 1999 TOKAIMURA, JAPONIA - SPEKTROSKOPIA BETA (LICZNIK NISKOTŁOWY) - OK. 1000 MG WŁOSÓW 27

RADAPAS (RAPID DOSE ASSESSMENT PROGRAM FROM ACTIVATED SODIUM IN CRITICALITY ACCIDENTS), F. TAKAHASHI, A. ENDO, Y. YAMAGUCHI, K. ODA, 2006 28

29

LITERATURA [1] DETERMINATION OF NEUTRON DOSE FROM CRITICALITY ACCIDENTS WITH BIOASSAYS FOR SODIUM-24 IN BLOOD AND PHOSPHORUS-32 IN HAIR, Y. FENG, K.S. BROWN, ET ALL., OAK RODGE NATIONAL LABORATORY, 1993 [2] FINAL REPORT ON DOSE ESTIMATION FOR THREE VICTIMS OF JCO ACCIDENT, NATIONAL INSTITUTE OF RADIOLOGICAL SCIENCES, 2002 [3] DEVELOPMNET OF RAPID DOSE ASSESSMENT PROGRAM FROM ACTIVATED SODIUM IN HUMAN BODY FOR CRITICALITY ACCIDENT, F. TAKAHASHI, A. ENDO, Y. YAMAGUCHI, K. ODA, 2006 [4] PROGRAM FOR RAPID DOSE ASSESSMENT IN CRITICALITY ACCIDENT, RADAPAS, F. TAKAHASHI, JAPAN ATOMIC ENERGY AGENCY, 2006 [5] INSTRUMENTAL NEUTRON ACTIVATION ANALYSIS IN: ENCYCLOPEDIA OF ANALYTICAL CHAMISTRY, ZEEV B. ALFASSI, 2000 [6] JĄDROWE TECHNIKI ANALITYCZNE W BADANIACH ŚRODOWISKOWYCH, PETER BODE, INTERFACULTY REACTOR INSTITUTE, DELF UNIVERSITY OF TECHNOLOGY [7] APPLICATIONS OF NEUTRON GENERATORS, J. CSIKAI, R. DOCZI, UNIVERSITY OF DEBRECEB, HUNGARY, BUDAPEST UNIVERSITY OF TECHNOLOGY AND ECONOMICS, HUNGARY [8] ISOTOPIC AND NUCLEAR ANALYTICAL TECHNIQUES IN BIOLOGICAL SYSTEMS: A CRITICAL STUDY, PART IX NEUTRON ACTIVATION ANALYSIS, PREPARED BY R. H. FILBY, DEPARTAMENT OF CHEMISTRY, WASHINGTON STATE UNIVERSITY, PULLMANN 30