HYDRANTY NADZIEMNE Z PODWÓJNYM ZAMKNIĘCIEM DN 80 100 PN 10 16 NR KATALOGOWY: 855-PZ Hydranty Nadziemne z Podwójnym Zamknięciem DN 80 100 Dokumentacja Techniczno - Ruchowa Opracował T. Włoch, 14.11.2016 PRODUCENT / WŁAŚCICIEL WYROBU Sprawdził M. Dyrlaga 14.11.2016 Zatwierdził J. Karpiński 14.11.2016 METALPOL WĘGIERSKA GÓRKA DTR 51/TT/2015/2 Strona: 1 Stron: 10
SPIS TREŚCI 1. OPIS TECHNICZNY 1.1. Przeznaczenie 1.2. Budowa 1.3. Materiały 1.4. Działanie 1.5. Odmiany katalogowe 1.6. Normalizacja 1.7. Aprobata techniczna 2. INSTRUKCJA UŻYTKOWANIA 2.1. Transport i składowanie. 2.2. Montaż 2.3. Eksploatacja i konserwacja 2.4. Wykaz części zamiennych 3. PRZEPISY BHP 4. POSTĘPOWANIE PODCZAS LIKWIDACJI HYDRANTU. 5. WARUNKI GWARANCJI DTR 51/TT/2015/2 Strona: 2 Stron:10
1. OPIS TECHNICZNY 1.1. Przeznaczenie Hydranty nadziemne z podwójnym zamknięciem DN 80 100 PN 10-16, nr katalogowy 855PZ, przeznaczone są do pobierania wody czystej, chemicznie obojętnej, wolnej od zanieczyszczeń piaskiem, żwirem, cząsteczkami metalu i innymi podobnymi ciałami obcymi, pod ciśnieniem od 10 bar do 16 bar, o temperaturze do 323 0 K (50 0 C), w celu ochrony p. pożarowej. 1.2. Budowa DN Ciśnienie nominalne PN (bar) Tab. 1. Zakres ciśnienia. Ciśnienie próby szczelności zewnętrznej (bar) Ciśnienie próby szczelności zamknięcia głównego (bar) 80-100 16 24 17,6 Budowa hydrantu nadziemnego podwójnym zamknięciem DN 80 przedstawiona jest na Rys.1, a budowa hydrantu nadziemnego z podwójnym zamknięciem DN 100 przedstawiona jest na Rys. 2. a) Hydrant nadziemny z podwójnym zamknięciem DN80 Rys 1. Hydrant składa się z dwóch zespołów: kadłuba i zespołu wewnętrznego. Kadłub stanowią: głowica żeliwna i podstawka dolna i górna hydrantu, które połączone są rurą zewnętrzną o odpowiedniej długości (zależnie od odmiany katalogowej). Zespół wewnętrzny składa się z grzybka ogumowanego, kuli ogumowanej, ocynkowanej rury wewnętrznej i żeliwnej oprawki nakrętki wrzeciona i nakrętki wrzeciona i tulei mosiężnej. Końce rury wewnętrznej są zaciśnięte odpowiednio na grzybku i oprawcę nakrętki wrzeciona, tworząc w ten sposób sztywny i zwarty zespół. Grzybek hydrantu osadzony jest w podstawce górnej i służy do otwierania / zamykania przelotu głównego oraz zamykania / otwierania otworu odwadniającego. Prowadniki oprawki nakrętki wrzeciona ślizgają się w prowadnicach odlanych na powierzchni wewnętrznej głowicy. Dodatkowym uszczelnieniem jest kula (z aluminium) ogumowana umieszczona jest w podstawce dolnej. Uszczelnienie odbywa się na mosiężnej tulei w przypadku grzyba jak i kuli ogumowanej. Głowica żeliwna posiada otwór główny montażowy w osi przelotu głównego hydrantu oraz boczne wyloty wody. W boczne wyloty wkręcone są nasady aluminiowe T75z-G21/2 (do przyłączenia węży strażackich). Połączenia nasad z głowicą uszczelnione są gumowymi pierścieniami uszczelniającymi typu O. Nasady zamknięte są pokrywami nasad T75. Na powierzchni wewnętrznej głowica posiada prowadnice dla prowadników nakrętki specjalnej. Współczynnik przepływu dla hyd.nadz.dn80/pz Kv Sr dla 1 x 65 = 95,5 Współczynnik przepływu dla hyd.nadz.dn100/pz Kv Sr dla 1 x 100 = 256,1 Kv Sr dla 1 x 65 = 188,9 Otwór w osi przelotu głównego umożliwia wprowadzenie/wyciągnięcie zespołu wewnętrznego; jest on zamknięty dławnicą. Dławnica jest wkręcona w głowicę, a połączenie uszczelnione jest pierścieniem uszczelniającym typu O. W dławnicy osadzone jest obrotowo wrzeciono, przy pomocy tulei, która równocześnie ustala pozycję wrzeciona w osi hydrantu. Pierścienie ślizgowe zmniejszają tarcie między kołnierzem oporowym wrzeciona, a dławnicą i tuleją, i dodatkowo stanowią uszczelnienie zwrotne. Pary części wrzeciono/tuleja i tuleja/dławnica uszczelnione są przy pomocy pierścieni uszczelniających O. Ponadto, w dławnicę wkręcony jest zawór napowietrzający, który ułatwia samoczynne opróżnienie hydrantu z wody szczątkowej. Na kwadratową końcówkę wrzeciona nasadzony jest ozdobny kołpak, który osłania dławnicę i zawór napowietrzający, i równocześnie spełnia rolę pokrętła. Pokręcanie kołpakiem odbywa się przy pomocy znormalizowanego klucza hydrantowego DTR 51/TT/2015/2 Strona: 3 Stron:10
Podstawka dolna hydrantu o średnicy nominalnej DN 80 mm posiada przyłącze kołnierzowe DN80 PN16 do połączenia z rurociągiem. Natomiast w ściance podstawki górnej wykonany jest otwór odwadniający, trwale osłonięty od strony gruntu. Na części wrzeciona, która znajduje się wewnątrz głowicy wykonany jest gwint trapezowy symetryczny. Część gwintowana wrzeciona współpracuje z nakrętką wrzeciona umieszczoną w oprawce, które przesuwają się w prowadnicach w głowicy. Prowadnice uniemożliwiają obrót oprawki nakrętki wrzeciona i wymuszają jej ruch wzdłuż wrzeciona, a tym samym zapewniają suwliwe prowadzenie zespołu wewnętrznego (w górę/dół). Dzięki temu ruch obrotowy wrzeciona zamienia się na ruch postępowy zespołu wewnętrznego w górę/dół, umożliwiając odpowiednio otwarcie/zamknięcie przelotu głównego w hydrancie, zależnie od kierunku obrotów wrzeciona. Elementem bezpośrednio zamykającym przelot główny hydrantu jest grzybek hydrantu oraz kula ogumowana. Rys. 1. Hydrant nadziemny z podwójnym zamknięciem DN80. DTR 51/TT/2015/2 Strona: 4 Stron: 10
b) Hydrant nadziemny z podwójnym zamknięciem DN 100 Rys. 2. Hydrant składa się z dwóch zespołów: kadłuba i zespołu wewnętrznego. Kadłub stanowią: głowica żeliwna, kołnierze kw. i podstawka dolna i górna hydrantu, które połączone są rurą zewnętrzną o odpowiedniej długości (zależnie od odmiany katalogowej). Zespół wewnętrzny składa się z grzybka ogumowanego, kuli ogumowanej, ocynkowanej rury wewnętrznej i żeliwnej oprawki nakrętki wrzeciona i nakrętki wrzeciona i tulei mosiężnej. Końce rury wewnętrznej są zaciśnięte odpowiednio na grzybku i oprawcę nakrętki wrzeciona, tworząc w ten sposób sztywny i zwarty zespół. Grzybek hydrantu osadzony jest w podstawce górnej i służy do otwierania / zamykania przelotu głównego oraz zamykania / otwierania otworu odwadniającego. Prowadniki oprawki nakrętki wrzeciona ślizgają się w prowadnicach odlanych na powierzchni wewnętrznej głowicy. Dodatkowym uszczelnieniem jest kula (z aluminium) ogumowana umieszczona jest w podstawce dolnej. Uszczelnienie odbywa się na mosiężnej tulei w przypadku grzyba jak i kuli ogumowanej. Rys. 2. Hydrant nadziemny z podwójnym zamknięciem DN100. DTR 51/TT/2015/2 Strona: 5 Stron: 10
Głowica z żeliwa sferoidalnego posiada dławnicę w osi przelotu głównego oraz trzy wyloty wody: jeden wylot główny o średnicy D=110 mm i dwa wyloty boczne o średnicy D=75 mm, usytuowane w płaszczyźnie prostopadłej. Wylot główny zamknięty jest nasadą T110z-G4 i pokrywą, wyloty boczne zamknięte SA nasadami T75z G21/2 i pokrywami. Nasady i pokrywy wykonane są ze stopu aluminium AK11. Połączenia nasad z głowicą uszczelnione są gumowymi pierścieniami uszczelniającymi typu O. Dławnica i zawór osłonięte są kołpakiem nałożonym na kwadratową końcówkę wrzeciona. Kołpak spełnia równocześnie rolę pokrętła. Pokręcanie kołpakiem odbywa się przy pomocy znormalizowanego klucza hydrantowego. Wprowadzenie / wyciągnięcie zespołu wewnętrznego możliwe jest po zdemontowaniu głowicy. Podstawka dolna hydrantu o średnicy nominalnej DN 100 mm posiada przyłącze kołnierzowe DN 100 PN16 do połączenia z rurociągiem. Natomiast w ściance podstawki górnej wykonany jest otwór odwadniający, trwale osłonięty od strony gruntu Na części wrzeciona, która znajduje się wewnątrz głowicy wykonany jest gwint trapezowy symetryczny. Część gwintowana wrzeciona współpracuje z nakrętką wrzeciona umieszczoną w oprawce, które przesuwają się w prowadnicach w głowicy. Prowadnice uniemożliwiają obrót oprawki nakrętki wrzeciona i wymuszają jej ruch wzdłuż wrzeciona, a tym samym zapewniają suwliwe prowadzenie zespołu wewnętrznego (w górę/dół). Dzięki temu ruch obrotowy wrzeciona zamienia się na ruch postępowy zespołu wewnętrznego w górę/dół, umożliwiając odpowiednio otwarcie/zamknięcie przelotu głównego w hydrancie, zależnie od kierunku obrotów wrzeciona. Elementem bezpośrednio zamykającym przelot główny hydrantu jest grzybek hydrantu oraz kula ogumowana. 1.3. Materiały. Tab. 2. Hydrant nadziemny z podwójnym zamknięciem DN80-100. Lp. Określenie części Użyte materiały 1 Podstawka dolna Żeliwo sferoidalne 2 Podstawka górna 3 Grzyb ogumowany Żeliwo sferoidalne +NBR lub EPDM 4 Głowica 5 Dławnica 6 Kołpak Żeliwo sferoidalne 7 Oprawka nakrętki wrzeciona 8 Przeciwnakrętka 9 Rura zewnętrzna Stal węglowa 10 Rura wewnętrzna Stal węglowa, ocynk 11 Nakrętka wrzeciona Mosiądz 12 Wrzeciono z gwintem trapezowym Stal nierdzewna X20Cr13 13 Kula ogumowana AK64+NBR Mosiądz 16 Uszczelnienie wrzeciona NBR 17 Pierścienie ślizgowe Mosiądz 18 Osłona odwodnienia NBR Aluminium 21 Śruby połączeniowe Stal ocynkowana 22 Uszczelnienia pomiędzy częściami hydrantu NBR 23 Zawór napowietrzający Mosiądz 14 19 Tuleja mosiężna Pokrywy hydrantowe 15 20 Tulejka z gwintem Nasady hydrantowe DTR 51/TT/2015/2 Strona: 6 Stron: 10
1.4. Działanie. Zamykanie hydrantu DN 80, jak i DN100 odbywa się przez obracanie wrzeciona przy pomocy klucza hydrantowego w prawo, tj. w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara. Klucz hydrantowy przykłada się bezpośrednio do pokrętła. Otwieranie hydrantu odbywa się poprzez obracanie wrzeciona w lewo, tj. w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Ruch obrotowy wrzeciona poprzez oprawkę nakrętki wrzeciona zostaje zamieniony na ruch postępowy zespołu wewnętrznego, co powoduje podnoszenie/opuszczanie zespołu wewnętrznego, a tym samym zamykanie/otwieranie przelotu głównego i otworu odwodnienia, zależnie od kierunku obrotów wrzeciona. Dodatkowym zabezpieczeniem zamknięcia (podwójnym zamknięciem) jest kula ogumowana. Podczas podnoszenia się zespołu wewnętrznego (z grzybem) następuje podnoszenie kuli pod wpływem ciśnienia wody i uszczelnienie jej w tulei mosiężnej. W hydrantach DN 80 i DN100, w celu pełnego zamknięcia hydrantu i otwarcia otworu odwodnienia, należy wykonać odpowiednio dla hydrantu DN80-15±1 obrotów, a dla hydrantu DN100-13±1 obrotów kluczem w kierunku jw. Zamykanie zachodzi płynnie z małym oporem który stawia grzyb, przesuwając się w przelocie głównym. Zamykanie jest zakończone, gdy oprawka nakrętki wrzeciona opiera się o spód dławnicy. Moment ten jest wyraźnie wyczuwalny. Dalsze obracanie wrzeciona nie wpływa na skuteczność zamknięcia. W stanie zamkniętym, grzyb uszczelnia przelot główny i odsłania otwór odwodnienia, umożliwiając opróżnienie hydrantu z wody szczątkowej i zapobiegając w ten sposób rozmrożeniu hydrantu. W sprawnym hydrancie, przy odpowiednich warunkach gruntowych, zachodzi całkowite opróżnienie hydrantu z wody szczątkowej. Tab. 3. Momenty obrotowe Maksymalny moment DN zamykania / otwierania (Nm) 80 125 100 125 1.5. Odmiany katalogowe. Hydranty nadziemne DN 80-100 PN10-16, nr kat. 855PZ produkowane są w czterech wielkościach, zależnie od głębokości budowy H B. Tab. 4. Odmiany katalogowe. Typ DN80 DN100 Głębokość zabudowy (wkop) H B [mm] 1000 1250 1500 1800 1000 1250 1500 1800 Wysokość hydrantu H [mm] 1660 1910 2160 2460 1660 1910 2160 2460 Stal węglowa 43,0 47,0 50,7 54,2 59,2 63,1 67,1 75,3 Masa [kg] Stal nierdzewna 37,8 40,0 42,2 45,1 56,3 59,2 62,1 65,5 Żeliwo sferoidalne 40,3 43,2 46,3 49,7 - DTR 51/TT/2015/2 Strona: 7 Stron: 10
1.6. Normalizacja. DN Średnica zewn. kołnierza (mm) Tab. 5. Wymiary przyłączeniowe. Wymiary przyłączeniowe kołnierza Średnica Średnica Śruby podziałowa otworów Średnica (mm) na śruby Liczba nominalna (mm) 80 200 160 19 8 M16 100 220 180 19 8 M16 1. PN-EN 1074-6 - Armatura przemysłowa. Hydranty nadziemne na ciśnienie nominalne 1MPa. 2. PN-EN 12570 - Armatura przemysłowa. Ogólne wymagania i badania. 3. PN-EN 14384 - Hydranty nadziemne 4. PN-89/M-74088 - Armatura przemysłowa. Klucz do hydrantów nadziemnych. 5. PN-EN 1092-2 - Kołnierze i ich połączenia. Kołnierze okrągłe do rur, armatury, łączników. Kołnierze żeliwne. 6. PN-EN 1563 - Odlewnictwo. Żeliwo sferoidalne. 7. PN EN10088-1 - Stal odporna na korozję. Gatunki. 8. PN EN 1982 - Odlewnicze stopy miedzi. Gatunki. 9. PN-ISO 2902 - Gwinty trapezowe metryczne ISO. 10. PN-ISO 724 - Gwinty metryczne ISO ogólnego przeznaczenia. Wymiary nominalne. 11. PN-EN 10217 - Rury stalowe ze szwem. 1.7. Aprobaty techniczne, atesty Hydrant zbudowany i wykonany jw., został poddany badaniom w Laboratorium Pomp i Armatury Wodno-Pianowej BS-2 przy Centrum Naukowo-Badawczym Ochrony Przeciwpożarowej w Józefowie/ k.otwocka i otrzymał Certyfikat zgodności wydany przez Jednostkę Certyfikującą Wyroby przy Centrum Naukowo-Badawczym Ochrony Przeciwpożarowej w Józefowie/ k.otwocka. Atest PZH 2. INSTRUKCJA UŻYTKOWANIA 2.1. Transport i składowanie. Hydrant jest dostarczany do odbiorcy w stanie zamkniętym, pokrywy nasad są zakręcone, a przelot główny jest zaślepiony. W ten sposób wnętrze hydrantu jest zabezpieczone przed zanieczyszczeniami. Transport i składowanie powinny być tak przeprowadzone, aby nie nastąpiło trwałe uszkodzenie hydrantu (w wyniku działania sił zewnętrznych lub czynników mechanicznych), uszkodzenie powłoki ochronnej zewnętrznej, lub wewnętrznej, uszkodzenie części wewnętrznych (wrzeciono, nakrętka, grzyb ogumowany) i zanieczyszczenie wnętrza hydrantu, zwłaszcza twardymi ciałami stałymi o ostrych krawędziach. Wszelkie takie uszkodzenia mogą spowodować pogorszenie właściwości użytkowych hydrantu i utratę szczelności. UWAGA: Podczas transportu i składowania, zwłaszcza na placu budowy, należy przestrzegać następujących zasad: a) podczas transportu kołowego hydrant powinien być zabezpieczony przed przemieszczaniem się. b) przy przenoszeniu hydrantem nie należy rzucać. c) nie należy składować hydrantu na piasku, żwirze, drobnych kamykach i in. podobnych materiałach sypkich. d) zwracać należytą uwagę, aby nie nastąpiło zanieczyszczenie wnętrza hydrantu ciałami obcymi, o ostrych krawędziach.
DTR 51/TT/2015/2 Strona: 8 Stron: 10 2.2. Montaż. Przed montażem w rurociągu hydrant należy oczyścić, a wnętrze przepłukać wodą, w celu usunięcia ewentualnych zanieczyszczeń. UWAGA: Wszelkie zabrudzenia lub ostre ciała znajdujące się we wnętrzu hydrantu, mogą uszkodzić powierzchnię przelotu i powierzchnię grzyba gumowanego, kuli ogumowanej i przez to doprowadzić do utraty szczelności. Płukanie hydrantu należy przeprowadzić w następujący sposób: a) otworzyć przelot główny hydrantu b) odsłonić wylot wody zdjąć jedną pokrywę nasady (najwyżej położoną) c) obfity strumień wody wprowadzić do otworu wylotowego, tak aby woda i zanieczyszczenia wypływały przez przelot główny d) podczas płukania hydrant ustawić w pozycji skośnej e) po upewnieniu się, że hydrant jest czysty, zamknąć przelot główny, zakręcić pokrywę nasady Hydrant powinien być zamontowany w rurociągu w pozycji pionowej, na kolanie ze stopką, odpowiednio N80 lub N100, lub na trójniku (aby po napełnieniu wodą nie obciążał rurociągu); kolanko lub trójnik należy posadowić na fundamencie betonowym. Skuteczność opróżniania hydrantu z wody szczątkowej przez otwór odwodnienia zależy od przepuszczalności gruntu. Zaleca się utworzenie warstwy przepuszczalnej wokół podstawki hydrantu. W tym celu podstawkę hydrantu (w której znajduje się otwór odwadniający) należy obsypać grubym żwirem. Przed zasypaniem rurociągu, zaleca się owinięcie podziemnej części kadłuba hydrantu szeroką taśmą izolacyjną, w celu lepszego zabezpieczenia przed korozyjnym oddziaływaniem środowiska gruntu. Przed ostatecznym zasypaniem, hydrant należy obsypać piaskiem, a następnie równomiernie obsypać go gruntem, tak aby po zasypaniu zachował pozycję pionową. 2.3. Eksploatacja i konserwacja. Hydrant sprawnie działający i zmontowany z zachowaniem wskazówek podanych w niniejszej DTR, nie wymaga zbiegów konserwacyjnych ani naprawczych. Użytkownik sieci, na podstawie odrębnych zaleceń branżowych nie zawartych w niniejszej DTR, powinien okresowo sprawdzić poprawność działania hydrantu. Podczas kontroli działania, należy zwrócić uwagę na szczelność zamknięcia głównego i na ewentualne wycieki z dławnicy. Istnieje możliwość wymiany podzespołu wewnętrznego oraz dławnicy hydrantu pod ciśnieniem. W przypadku stwierdzenia nieszczelności zamknięcia głównego należy: 1. Zdjąć kołpak, wykręcić dławnicę dla hydrantu DN80; dla hydrantu DN100 wykręcić śruby łączące głowicę z kadłubem i zdjąć głowicę. 2. Wyciągnąć zespół wewnętrzny. 3. Dokonać oględzin grzyba. 4. W razie stwierdzenia uszkodzeń na powierzchni grzyba, wymienić zespół wewnętrzny. 5. Złożyć hydrant i sprawdzić skuteczność zamknięcia. W przypadku wystąpienia przecieków z dławnicy należy: a) wykręcić tulejkę z gwintem b) wymienić uszczelniające pierścienie gumowe c) wkręcić tulejkę, pamiętając o zabezpieczeniu przed odkręceniem przez nałożenie specjalnej emulsji zabezpieczającej do gwintów d) sprawdzić skuteczność naprawy DTR 51/TT/2015/2 Strona: 9 Stron: 10
2.4. Wykaz części zamiennych Częściami hydrantu, które w toku eksploatacji mogą ulec zużyciu, są : a) pierścienie uszczelniające O Tab. 6. b) zespół wewnętrzny (grzyb hydrantu, nakrętka specjalna) 1 szt. DN 80 100 Tab. 6. Zestawienie pierścieni uszczelniających. Oznaczenie pierścienia Ilość (szt) pierśc. uszcz. NBR 70 N 24,2x3 PN-90/M-73092 2 pierśc. uszcz. NBR 70 N 38,2x3 PN-90/M-73092 1 pierśc. uszcz. NBR 70 N 102 x 3 PN-90/M-73092 1 pierśc. uszcz. NBR 70 N 155 x 5 PN-90/M-73092 1 pierśc. uszcz. NBR 70 N 24,2x3 PN-90/M-73092 2 pierśc. uszcz. NBR 70 N 38,2x3 PN-90/M-73092 1 pierśc. uszcz. NBR 70 N 175 x 5 PN-90/M-73092 1 pierśc. uszcz. NBR 70 N 130 x 5 PN-90/M-73092 2 3. PRZEPISY B.H.P. Hydranty mają zastosowanie wytyczne i zalecenia ujęte w przepisach B.H.P. dotyczące instalacji rurociągów i urządzeń w: - stacjach wodociągowych, - stacjach uzdatniania wody Wyroby o ciężarze powyżej 25 kg należy transportować za pomocą mechanicznych środków transportowych. 4. POSTĘPOWANIE PODCZAS LIKWIDACJI HYDRANTU Nigdy nie stwierdzono, aby jakakolwiek część wchodząca w skład hydrantu produkowanego w METALPOL WĘGIERSKA GÓRKA Sp. z z o.o. miała negatywny wpływ na środowisko naturalne oraz ludzi i zwierzęta. Fakt ten potwierdza atest higieniczny wydany przez PZH w Warszawie. Żadna z części w swoim składzie chemicznym nie posiada substancji z listy substancji niebezpiecznych SVHC. W przypadku likwidacji hydrantu, każda z części podlega procesowi przetwórczemu i jako surowiec wtórny może być wykorzystana w innych procesach wytwórczych. 5. WARUNKI GWARANCJI. Na wyrób zamontowany i użytkowany zgodnie z DTR producent udziela gwarancji. Szczegółowe warunki gwarancji zawarte są w Warunkach gwarancji stanowiących załącznik do cennika. Manipulowanie przy wyrobach (zmiany, wymiana części, luzowanie fabrycznych połączeń itp.) jest niedopuszczalne i powoduje wygaśnięcie zobowiązań gwarancyjnych i odpowiedzialności za wyrób. DTR 51/TT/2015/2 Strona: 10 Stron: 10