Specyficzny bunt młodego pokolenia na przykładzie "Tanga" Mrożka Sławomir Mrożek (1930) jest autorem dramatów, opowiadań, satyrykiem i rysownikiem; charakterystyczną cechą jego twórczości jest ironiczny dystans do świata, który opisuje w swoich utworach; pisarz posługuje się groteską, specyficznym komizmem, aby ośmieszać absurdy rządzące ludzkim życiem; ważną cechą pisarstwa Mrożka jest również polemika z tradycją romantyczną, a zwłaszcza wyrosłe z niej mity narodowe i schematy ludzkich zachowań; w dorobku pisarskim autora (oprócz innych dramatów: Policja, Indyk, Emigranci) bardzo ważne miejsce zajmuje Tango; można w tym tekście odnaleźć niezwykle istotne problemy współczesności, zagadnienia filozoficzne oraz intelektualne, a także ciekawą koncepcję dramatu współczesnego buntowi zawsze towarzyszy jakaś idea, która staje się myślą przewodnią nowego pokolenia; bunt pokoleniowy, o podłożu społecznym, politycznym czy kulturowym; w historii literatury spotkałeś się już z takim zjawiskiem, np. czytając wczesne wiersze Adama www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 1/11
Mickiewicza; światopogląd klasyczny oświeceniowy walczył w nich z rodzącą się formacją romantyczną; w wierszach Adama Asnyka romantyzm ustępował miejsca nadchodzącym czasom pozytywizmu; bunt jest charakterystyczny dla przełomu epok, jest starciem dwóch przeciwstawnych myślowo i intelektualnie prądów; w utworze Sławomira Mrożka ma on postać dość specyficzną, choć jego geneza tkwi w poczynaniach młodego człowieka, Artura bohaterowie Tanga reprezentują trzy pokolenia: najstarsze, średnie i młode; pierwsze z nich to babcia Eugenia i wujek www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 2/11
Eugeniusz, następnie Eleonora i Stomil i w końcu Artur i Ala; towarzyszy im Edek prymityw i cham, który odegra w dramacie kluczową rolę; Artur jest studentem trzech fakultetów; między innymi medycyny i filozofii; buntuje się przeciw porządkom panującym w domu rodziców, Eleonory i Stomila; jego bunt ma dziwną postać, bowiem dochodzi tutaj do swoistego odwrócenia ról; to zazwyczaj rodzice strzegą pewnego moralnego ładu, a dzieci walczą o nowy własny porządek, często burząc skostniałe normy; tutaj jest www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 3/11
odwrotnie Stomil to artysta awangardowy, który dzięki swoim eksperymentom artystycznym występuje przeciw tradycyjnym normom rządzącym społeczeństwem mieszczańskim przełomu XIX i XX wieku; ruchy awangardowe w sztuce lat 20. i 30. XX były bowiem wymierzone w skostniałe normy moralne i utrwalone konwencje artystyczne; Stomil chwali się, że uprawiał seks z Eleonorą wśród publiczności teatralnej w czasie przedstawienia, natomiast Eleonora, kiedy była w ciąży biegała nago po lesie i śpiewała Bacha; chciała bowiem, aby Artur został artystą; warto również zwrócić uwagę na didaskalia poprzedzające I akt dramatu; scena stanowi istny www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 4/11
chaos i bałagan, znajdują się na niej przedmioty zupełnie przypadkowe: suknia ślubna Eleonory, wózek dziecięcy Artura, katafalk itd. Artur chce przywrócić stary porządek, się przeciw temu artystycznemu nieładowi; reaguje histerycznie słowa matki, że ta sypia z Edkiem, dziwi się dlaczego Stomil nie reaguje na tę sytuację, kładzie babcię na katafalk, aby mogła (jak tradycyjna babcia) pomyśleć o wieczności; wujowi Eugeniuszowi zakłada na głowę klatkę, by na chwilę się opamiętał i każe mu również pisać pamiętniki; chodzi bowiem o wtłoczenie członków rodziny w tradycyjne role, które powinni pełnić w skonwencjonalizowanym www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 5/11
świecie; wszystkie opisane wyżej sytuacje i rekwizyty mają oczywiście charakter groteskow; groteska często posługuje się karykaturą i wyolbrzymieniem Artur pragnie ożenić się z Alą, ma to być tradycyjny ślub, któremu towarzyszy określony ceremoniał; młody człowiek pragnie w ten sposób przywrócić dawny ład, z powrotem pomieścić świat w określonej konwencji; rodzina pozuje do zdjęcia w tradycyjnych strojach, Ala zakłada suknię ślubną i welon; jednak okazuje się, że te kostiumy są niewygodne i za ciasne, zalatujące naftaliną; www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 6/11
scena ta pokazuje, że bez nadrzędnej idei nie da się skonstruować żadnego nowego porządku; nie da się przywrócić historii i odwrócić porządku rzeczy; kiedy Ala informuje Artura, że zdradziła go ze Stomilem ten zdaje już sobie sprawę z fiaska własnego projektu; odwołuje się zatem do przemocy, grozi rodzinie śmiercią; ta demonstracja siły Artura może nasuwać skojarzenie z faszyzmem i dyktatur; Artur ginie zamordowany przez Edka i to właśnie on obejmie teraz władzę w rodzinie, która staje się www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 7/11
symbolem całego świata Edek to bohater, który towarzyszy rodzinie Stomila od samego początku akcji dramatycznej; reprezentuje czystą biologię, nie ograniczają go normy etyczne i kulturowe; jest prostakiem i chamem; na chwilę Artur w czasie swojego ślubnego eksperymentu stara się wtłoczyć Edka w tradycyjną rolę i czyni z niego lokaja przed ślubnym przyjęciem; okazuje się jednak, iż starcie inteligenta z chamem, czyli czystą biologiczną siłą, kończy się dla Artura śmiercią; kolej rzeczy wygląda zatem następująco: artystyczne www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 8/11
eksperymenty zachwiały światem, wytrąciły go z pewnych utrwalonych kolein, Artur pragnął przywrócić dawny ład, ale zabrakło mu idei przewodniej, jego zabiegi też były czysto formalne; w osobie bohatera można dopatrzyć się obrazu inteligencji, która ulega atawistycznej, prymitywnej sile; triumfuje Edek, mówiąc: musicie mnie tylko słuchać, a będzie wam ze mną dobrze; to triumf prymitywizmu, siły i przemocy; dlatego zaprasza Eugeniusza, przedstawiciela najstarszego pokolenia do tytułowego Tanga; był www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 9/11
to pierwotnie tanie uważany za wysoce niemoralny, taniec nizin społecznych; obrazuje walkę, siłę i przemoc; ta scena ma oczywiście szerzy kontekst interpretacyjny; to Edek prowadzi w tańcu, on wyznacza tempo i kroki; świat przyszłości zatem to świat triumfu prymitywnej siły niektóre sztuki Mrożka (w tym Tango) zaliczane są do tradycji europejskiego teatru absurdu; akcja takiego przedstawienia ograniczona jest do minimum, brak też jakiejś nadrzędnej idei wyznaczającej motywację działania bohaterów; tematem jest przede www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 10/11
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Ściąga eksperta wszystkim samotność człowieka w świecie, brak jakiejkolwiek instancji nadrzędnej porządkującej ludzkie życie www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 11/11