Portret dziecka w literaturze i sztuce 1/2 obraz Wojciecha Weissa pt. Zasmucona; na początku XX wieku pojawił się w twórczości tego malarza temat melancholii, bólu istnienia, ogarniającego człowieka; o jego obrazach pisano, że nie tylko widzimy, jak wygląda człowiek, który mu pozował, ale wiemy, co było w jego myśli i w jego dusz; Zasmucona to przede wszystkim wizerunek duszy, obraz smętnej, lękliwej apatii; ogarnia ona zapłakane dziecko, które zwrócone bokiem do widza, wtulając głowę w ramiona, patrzy w przestrzeń niewidzącym wzrokiem; www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 1/13
Weiss wtapia postać w niedookreślone tło, umieszcza w umownej tylko przestrzeni; przestrzeń przeżyć wewnętrznych; wyraźne wpływy symbolizmu, którego istotą było przedstawienie portretu ludzkiej duszy, próba wyrażenia tego, co niewyrażalne; symboliczne powody dziecięcego smutku w XX wieku www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 2/13
Vladimir Nabokov pisał swoją powieść pt. Lolita w latach 1947 1954; ukazała się drukiem w roku 1955 w Paryżu w aurze www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 3/13
obyczajowego i literackiego skandalu; przedstawia chorobliwą fascynację dojrzałego mężczyzny nimfetką, czyli niespełna 13 letnią dziewczynką; krytyka posądzała Nabokowa o szerzenie pedofilii, pornografię i bezczeszczenie literatury; na Lolitę spojrzeć należy przede wszystkim jako na grę pisarza z utrwalonymi w tradycji konwencjami i motywami; jest to powieść erudyty, który tworzy w swoim dziele sieć aluzji literackich i nawiązań, aby dotrzeć do korzeni kulturowych wyobrażeń na temat prawdziwej www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 4/13
miłości i śmierci; główny bohater nazywa siebie Humbert Humbert (fr. ombre cień, hiszp. hombre człowiek), a więc człowiek cień; to ktoś, kogo tak naprawdę nie ma; postać tę należy traktować przede wszystkim jako kreację literacką; jego antagonistą i zarazem alter ego jest w powieści Cleire Quilty dramaturg i pedofil; źródłosłów tego nazwiska odnosi do angielskiego guilty, czyli winny; Dolores Haze - zwana przez Humberta Lolitką; LIlith to imię mezopotamskiego demona miłości i www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 5/13
śmierci; to skojarzenie odnosi do kulturowych wyobrażeń kobiety jako źródła kuszenia, zła i grzechu (Biblia, mitologia); angielskie haze oznacza mgiełkę, zatem coś ulotnego, ledwie dostrzegalnego; wszyscy bohaterowie powieści Nabokowa albo giną (wątek kryminalny i sensacyjny), albo umierają; imię Dolores wywodzi się z łacińskiego dolor oznaczającego boleść i smutek; poprzez te skojarzenia językowe pisarz uświadamia czytelnikowi, że miłość nierozerwalnie związana jest z cierpieniem i śmiercią; w www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 6/13
dzieciństwie Humbert zakochał się w niejakiej Anabel, wkrótce potem dziewczynka zmarła na tyfus; ta postać pojawia się w tekście nieprzypadkowo; jest to aluzja literacka do wiersza Edgara Allana Poego pt. Anabel Lee; zarówno w tym utworze, jak i w Lolicie mówi się o wzajemnym poszukiwaniu, wiecznej miłości i śmierci, która kładzie jej kres; powieść Nabokowa nie jest prostym skandalizującym romansem; portret dziecka w tym utworze to pewna literacka i kulturowa kreacja; polemika pisarza z utrwalonymi w www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 7/13
tradycji wyobrażeniami na temat miłości, grzechu i śmierci Malowany ptak Jerzego Kosińskiego przedstawia losy żydowskiego chłopca w czasie II wojny światowej; dziecko przemierza rejony ogarniętej wojną polskiej wschodniej prowincji; ma kontakt ze złem, okrucieństwem i przemocą; pisarz pokazuje w finale utworu konsekwencje tego kontaktu; bohater jest świadkiem coraz to nowych okrucieństw, zbrodni, wynaturzeń moralnych zabobonnych i niecywilizowanych chłopów; zderzenie z tym okrucieństwem zaciera w dziecku pokłady naturalnej dla każdego www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 8/13
człowieka wrażliwości; autora posądzano nawet o antypolskie nastawienie, próbę oczernienia polskiego społeczeństwa w czasie II wojny; Maria Janion pisała o Malowanym ptaku: Kosiński to wielki pisarz o wyobraźni transgresyjnej, zakładnik ciemnych demonicznych sił. Rozpoznał obszary zła i wrócił stamtąd z»malowanym ptakiem«, pozostawiając mocne ostrzeżenie: chłopiec w»malowanym ptaku«ucieleśnia dramat naszej cywilizacji, tragedia zbrodni zawsze pozostaje z żywymi; powieść Kosińskiego jako www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 9/13
parabola wojennych losów człowieka - zło nie przemija, pozostaje w nas, stanowiąc balast utrudniający powrót do normalnego świata - świadczy o tym dobitnie zakończenie powieści; już po wojnie chłopiec zrzuca z balkonu na kinowego portiera najpierw pustą butelkę, a następnie dwie cegły; jego czyn jest bezsensowny, niczym nieumotywowany, świadczy o sadystycznych skłonnościach dziecięcego bohatera dziecko razem z Lechem bierze udział w dziwnym obrzędzielech maluje zwykłego ptaka różnymi kolorami i puszcza pomiędzy www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 10/13
wygłodniałych towarzyszy; ci zadziobują odmieńca, a bohaterowie czerpią z tego widoku dziwną satysfakcję; w kontekście tego fragmentu powieść mówi o inności (także rasowej lub światopoglądowej), o niszczeniu odmieńca przez ślepy tłum, o odrzuceniu jednostki cyklu Jacka Malczewskiego pt. Zatruta studnia; na pierwszym planie ukazane są zazwyczaj jedna albo dwie postaci siedzące na skraju studni; wewnętrzne obrazy z wyeksponowanymi postaciami, sugerują w ich charakterystyce przeszkody, trud i cierpienie w dostępie do studni; Zatruta studnia odnosi się więc do doświadczeń każdego człowieka, do trudnej drogi ku poznaniu prawdy; na www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 11/13
pierwszym obrazie z cyklu mała dziewczynka zagląda do stągwi z wodą i w zamyśleniu splata warkocz; w tej symbolicznej kompozycji nieprzypadkowo znalazło się dziecko; wtedy bowiem kształtuje się ludzka psychika i osobowość; kontakt z zatrutym źródłem (o symbolicznym znaczeniu) może mieć destrukcyjny wpływ na dalsze losy człowieka; i tak stało się właśnie w przypadku bohatera Malowanego ptaka Jerzego Kosińskiego www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 12/13
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Ściąga eksperta www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 13/13