Raport o sytuacji. społeczno gospodarczej

Raport o sytuacji społeczno gospodarczej Leszno 2012

WSTĘP W poniższym raporcie zawarte zostały informacje o funkcjonowaniu miasta Leszna. Dane dotyczą 2012r., jednak większość informacji, w celu nakreślenia trendów pokazano w ujęciu wieloletnim. Leszno jako centrum subregionu leszczyńskiego oddziałuje na okoliczne gminy, dlatego niektóre z danych statystycznych opisują zjawiska w ujęciu ponadlokalnym. Raport szeroko pokazuje zmiany w sferze gospodarczej jako dominującej i mającej wpływ na inne dziedziny życia miasta. Gospodarka, a szczególnie rynek pracy jest w stałej relacji ze zmianami demograficznymi w mieście. Odnotowujemy w tym zakresie lepszą sytuację niż przeciętnie w kraju. Liczba ludności Leszna stale wzrasta, tworząc silny potencjał społeczny miasta. Raport przygotowano na podstawie danych statystycznych GUS oraz badań i danych własnych Urzędu Miasta Leszna oraz podległych jednostek. Niestety cykl produkcji danych przez Urząd Statystyczny jest bardzo długi i ostatnie dane potrzebne do skonstruowania raportu za rok 2012 udało się pozyskać dopiero na koniec 2013 roku. Raport w całości został zamieszczony na stronie internetowej miasta www.leszno.pl w dziale Nasze miasto - Dane o mieście. Wszelkie uwagi i sugestie dotyczące raportu prosimy składać w Wydziale Promocji i Rozwoju, Beata Nawrocka, tel. 65 529 46 35, e-mail: bnawrocka@leszno.pl Wydział Promocji i Rozwoju Urząd Miasta Leszna 2014r. Wydział Promocji i Rozwoju 2

Wydział Promocji i Rozwoju 3

Spis Treści WSTĘP... 2 LESZNO W RANKINGACH W 2012R.... 6 LESZNO W SKRÓCIE... 7 I. GOSPODARKA... 9 I.1 Podmioty gospodarcze... 9 I.2. Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach...13 I.3. Wartość brutto środków trwałych w przedsiębiorstwach...13 I.4 Przychody...14 I.5 Koszty...15 I.6. Wyniki finansowe...16 I.7 Fundusz Poręczeń Kredytowych...17 I.8 TURYSTYKA...18 I.8.1. Miejsca noclegowe...18 II. KAPITAŁ LUDZKI...22 II.1. DEMOGRAFIA...22 II.1.1. Przyrost naturalny...24 II.1.2 Migracje...25 II.1.3.Ludność wg wieku...28 II.1.4.Struktura społeczno-zawodowa...30 II.1.5 Trwanie życia...32 II.1.6. Ludność wg wykształcenia...33 II.2. EDUKACJA...38 II.2.1 Wychowanie przedszkolne...38 II.2.2 Szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne (bez specjalnych)...40 II.2.3. Komputeryzacja...42 II.2.4. Szkolnictwo ponadgimnazjalne...43 II.2.5. Szkolnictwo wyższe...45 II.3. RYNEK PRACY...48 II.3.1. Pracujący wg PKD...48 II.4. BEZROBOCIE...49 II.4.1 Liczba bezrobotnych...49 II.4.2 Wskaźnik bezrobocia...50 II.4.3. Struktura bezrobotnych wg wieku...52 II.4.4. Struktura bezrobotnych wg wykształcenia...55 II.5. PŁACE...58 II.5.1 Źródła utrzymania ludności...59 II.5.2 Zeznania podatkowe...61 III. KAPITAŁ SPOŁECZNY...64 III.1. SAMORZĄD TERYTORIALNY - RADA MIEJSKA...65 III.1.1 Lokalna aktywność obywatelska...66 III.2 ORGANIZACJE POZARZĄDOWE...66 III.3. MEDIA LOKALNE...68 III.4. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE...69 III.4.1 Policja...69 III.4.2 Straż Miejska...70 III.5. KULTURA...70 III.5.1 Biblioteki...71 III.5.2. Imprezy kulturalne i turystyczne...72 Wydział Promocji i Rozwoju 4

III.7. ZIELEŃ W MIEŚCIE...74 III.8. SŁUŻBA ZDROWIA...75 III.8.1 Personel służby zdrowia...75 III.8.2 Stan zdrowia mieszkańców Leszna...77 III.9 POMOC SPOŁECZNA...80 III.9.1 Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie...80 III.9.2 Dodatki mieszkaniowe...82 III.10 STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO...84 III.10.1 Powietrze...84 III.10.2 Woda...88 IV. KAPITAŁ FIZYCZNY...89 IV.1. POWIERZCHNIA MIASTA...89 IV.1.1 Struktura powierzchni...89 IV.2. INFRASTRUKTURA...91 IV.2.1. Drogi...91 IV.2.2. Sieć wodociągowa...92 IV.2.2 Kanalizacja...93 IV.2.3. Sieć gazowa...93 IV.3. MIESZKANIA...94 IV.3.1 Zasoby mieszkaniowe...94 IV.3.2. Mieszkania oddane do użytku...95 IV.4 TRANSPORT WEWNĘTRZNY...97 IV.4.1 Samochody...97 IV.4.2 Parkingi...98 IV.4.3 Komunikacja miejska...99 IV.5 HANDEL...99 IV.5.1 Sklepy wg branży... 100 IV.6 BUDŻET MIASTA LESZNA... 103 IV.6.1 Dochody... 103 IV.6.2 Wydatki... 104 IV.6.3 Fundusze europejskie... 107 V. KAPITAŁ WIEDZY... 108 V.1 SZKOŁY WYŻSZE... 108 V.2 DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA... 112 Wydział Promocji i Rozwoju 5

LESZNO W RANKINGACH W 2012R. RANKING SAMORZĄDÓW RZECZPOSPOLITEJ Leszno 28 miejsce (wśród 50 miast na prawach powiatu). Na 100 możliwych punktów Leszno uzyskało 65,67 Kryteria: sytuacja finansowa zarządzanie Rzeczpospolita, 17 lipca 2012r. RANKING MIAST ATRAKCYJNYCH DLA BIZNESU Leszno 8 miejsce wśród miast od 50 do 150 tys. mieszkańców. Kryteria: liczba nowo zarejestrowanych w ciągu roku spółek pomniejszona o likwidacje i upadłości (przeliczona na 1000 mieszkańców) Forbes, czerwiec 2012r. FILARY POLSKIEJ GOSPODARKI Tytuł Samorządowy Menedżer Regionu uzyskało 10 gmin w każdym województwie. W Wielkopolsce wyróżnienie otrzymał Prezydent Miasta Leszna Puls Biznesu 19.04.2012 RANKING ZAMOŻNOŚCI SAMORZĄDÓW NAJBOGATSI 2011 Leszno 16 miejsce wśród 40 miast na prawach powiatu Kryteria: zamożność per capita 3 473,13 (dochody) Wspólnota, 14.07.2012r. RANKING SZKÓŁ WYŻSZYCH 3 miejsce PWSZ w Lesznie na 23 PWSZ Wskaźnik rankingowy 69,35 (prestiż, siła naukowa, warunki studiowania, innowacyjność, umiędzynarodowienie) Rzeczpospolita, 16.05.2012 RANKING SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH I Liceum Ogólnokształcące 234 miejsce (w Wielkopolsce 8), II Liceum Ogólnokształcące 248 miejsce (w Wielkopolsce 10 miejsce) Kryteria: Wydział Promocji i Rozwoju 6

wyniki olimpiad, wyniki matur, ocena szkoły przez kadrę akademicką. Rzeczpospolita, 12.01.2012r. LESZNO W SKRÓCIE GOSPODARKA W Lesznie działają 8 882 firmy (o 186 więcej niż w roku 2011). 97,7% to firmy prywatne. Najwięcej jest mikro podmiotów zatrudniających do 9 osób 94% ogółu podmiotów. FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW Nakłady inwestycyjne wzrosły do 172 mln zł. Wynik finansowy netto wyniósł w leszczyńskich podmiotach gospodarczych (zatrudniających powyżej 9 osób) 93,7 mln zł (wzrost o 45% w porównaniu z 2011r.). TURYSTYKA Z noclegów w Lesznie skorzystało w 2012r. 19 460 turystów (spadek o 5,6 tys. osób w porównaniu z 2011r.). 19% stanowili turyści zagraniczni. Pokoje w 6 obiektach noclegowych były wykorzystane w 39,3 %. DEMOGRAFIA W 2012r. w Lesznie mieszkały 64 722 osoby. Przyrost naturalny nadal był dodatni i stosunkowo wysoki, wynosił 1,8 promila. Zanotowano ujemne saldo migracji (minus 140 osób). W 2012r.wymeldowało się z Leszna 765 (wzrost o 7 osób w porównaniu z 2011r.), natomiast o 29 osób zmniejszył się napływ mieszkańców. EDUKACJA Do 21 przedszkoli istniejących w mieście uczęszczało 2 486 dzieci. (90,3 % populacji). W 11 szkołach podstawowych uczyło się 3 846 uczniów, a w 11 gimnazjach 2 050 gimnazjalistów. Do szkół ponadgimnazjalnych uczęszczało 5 051 uczniów. Na 3 uczelniach wyższych studiowało 3 999 studentów. RYNEK PRACY Wydział Promocji i Rozwoju 7

Ogółem w Lesznie było 21 005 osób pracujących (w jednostkach zatrudniających więcej niż 9 osób, wg faktycznego miejsca pracy). Najwięcej osób, w tej grupie firm, pracowało w przemyśle - 31 % ogółu pracujących. W 2012r. wzrosła w Lesznie liczba bezrobotnych i wyniosła na koniec roku 2 757 osób. Wskaźnik bezrobocia kształtował się na poziomie 8,6% i był niższy od wskaźnika dla kraju o 4,8 pkt. W ostatnich 10 latach (2002-2012r.) zmieniła się struktura bezrobotnych wg wieku zmniejszył się udział najmłodszych bezrobotnych z 30 do 16%. Zwiększyła się natomiast grupa najstarszych bezrobotnych powyżej 54 lat z 2 do 12%. PŁACE Przeciętne wynagrodzenie brutto w Lesznie w 2012 r. wynosiło 2 977,96 zł, w porównaniu z 2011 rokiem wzrosło o 3%. Najwyższe było w Administracji publicznej i obronie narodowej oraz w Edukacji. Średnia płaca w Polsce była o 26% wyższa niż w Lesznie. AKTYWNOŚĆ OBYWATELSKA W Lesznie zarejestrowanych było 286 fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE W 2012r. zanotowano w rejonie Leszna (Leszno i powiat leszczyński) 2777 przestępstwa. Wykrywalność przestępstw ogółem w regionie leszczyńskim jest stosunkowo wysoka i wynosi 80,1% (dla kraju jest to wskaźnik 67,8%). KULTURA Liczba wypożyczeń na 1 czytelnika wynosiła 29,2 wolumina. Wskaźnik ten jest znacznie wyższy od wskaźnika dla miast Wielkopolski, dla których wynosił 22,7 woluminów. POMOC SPOŁECZNA Liczba rodzin objętych pomocą społeczną w 2012r. w porównaniu z 2011 rokiem wzrosła o 150 rodzin. Spadła natomiast kwota wypłaconych zasiłków o 16%. INFRASTRUKTURA Ogólna długość dróg w Lesznie wynosiła 215,3 km. Długość czynnej sieci rozdzielczej (wodociągowej) wynosiła 146,6 km, a sieci kanalizacyjnej 194,1 km. Wydział Promocji i Rozwoju 8

BUDŻET MIASTA LESZNA Dochody w budżecie miasta Leszna wyniosły 299 947 077 zł.- dochody własne stanowią 48% ogółu dochodów. Spośród ogółu wydatków (299 614 890 zł.) 22% to wydatki majątkowe. I. GOSPODARKA Według Ministerstwa Gospodarki ( ANALIZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ POLSKI W 2012 R ) lata 2010-2011 były okresem stopniowej odbudowy potencjału polskiej gospodarki, po spowolnieniu obserwowanym w 2009 r. na tle innych krajów Unii Europejskiej wyniki gospodarcze naszego kraju prezentowały się bardzo dobrze, lokując nasz kraj w gronie europejskich liderów wzrostu. W 2012 roku, wg wstępnych danych GUS, wzrost PKB polskiej gospodarki wyniósł 2,0%, jako efekt przyrostu spożycia indywidualnego o 0,5% i inwestycji o 0,6%. I.1 Podmioty gospodarcze Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w Lesznie w systemie REGON na koniec 2012 r. wynosiła 8 882. Wzrosła w porównaniu z 2011 r. o 186 podmiotów Biorąc pod uwagę formę własności firm widoczna jest bardzo duża przewaga ilości firm prywatnych 8 673 (97,7%) nad podmiotami sektora publicznego 209 podmiotów. Wydział Promocji i Rozwoju 9

Spółek prawa handlowego było w 2012r. 724 ( o 46 więcej niż w 2011). Tab. I..1.1 Podmioty wg klas wielkości Leszno 2006-2012 Zatrudnienie 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 ogółem 8 509 8 583 8 733 8 752 8 806 8 697 8 882 0-9 7 934 8 003 8162 8 209 8 283 8 174 8 355 10-49 447 455 451 431 414 415 417 50-249 114 110 107 98 95 95 97 250 i więcej 14 14 13 14 12 13 13 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wydział Promocji i Rozwoju 10

Struktura firm wg liczby zatrudnionych osób kształtowała się podobnie jak w latach poprzednich. Dominują firmy mikro zatrudniające do 9 osób stanowią 94% wszystkich firm. Tab. I.1.2 Podmioty gospodarcze wg sektora własności i sekcji PKD 2007 (Leszno 2012r.) Ogółem podmioty Sektor publiczny Sektor prywatny Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 211 0 211 Górnictwo i wydobywanie 5 0 5 Przetwórstwo przemysłowe 710 6 704 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 9 1 8 Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 16 3 13 Budownictwo 1 070 1 1 069 Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 2 423 2 2 421 Transport i gospodarka magazynowa 412 1 411 Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 232 2 230 Wydział Promocji i Rozwoju 11

Informacja i komunikacja 222 0 222 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 335 0 335 Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 367 72 295 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 876 2 874 Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 227 1 226 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 25 18 7 Edukacja 355 85 270 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 634 5 629 Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 207 10 197 Pozostała działalność usługowa 545 0 545 Organizacje i zespoły eksterytorialne 1 0 1 Ogółem 8 882 209 8 673 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Najwięcej firm, 27% ogółu, należy do sekcji Handel i naprawy, 12 % stanowią firmy zajmujące się budownictwem. W przemyśle działa 8% wszystkich podmiotów. Wydział Promocji i Rozwoju 12

W ostatnich latach struktura firm wg sekcji była podobna. I.2. Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach (dane dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób) Wielkość nakładów inwestycyjnych przedsiębiorstw jest wskaźnikiem ich kondycji finansowej oraz tendencji rozwojowych. Źródło: Główny Urząd Statystyczny Analizując wielkość środków finansowych inwestowanych w leszczyńskich firmach należy stwierdzić, że ich sytuacja w ostatnim dwóch latach poprawiła się. Po spadku nakładów w 2010r. wysokość poniesionych w 2012r. nakładów inwestycyjnych wzrosła o 40 mln zł. 93% nakładów inwestycyjnych została poniesiona w sektorze prywatnym. I.3. Wartość brutto środków trwałych w przedsiębiorstwach (dane dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób) Wydział Promocji i Rozwoju 13

Poniesione w przedsiębiorstwach nakłady inwestycyjne powodują wzrost wartości środków trwałych. Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wartość brutto środków trwałych w przedsiębiorstwach (bez potrącenia wartości zużycia) wzrastała. Wyjątkiem jest 2007r., gdy w wyniku szczególnie dużego spadku nakładów inwestycyjnych, również wartość środków trwałych spadła. W 2012r. wartość brutto środków trwałych w przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 9 osób wyniosła przeszło 2 063 mln zł. I.4 Przychody Po gwałtownym spadku przychodów firm w 2009r. ostatnie 3 lata pokazują, że sytuacja ulega poprawie. Przychody z całokształtu działalności w 2012r. wyniosły 2 568 542 tys. zł. Były wyższe od przychodów w 2011r. o 206 076 tys. zł (o 8,7%). Wydział Promocji i Rozwoju 14

Źródło: Główny Urząd Statystyczny Tab.I.4.1 Przychody netto ze sprzedaży produktów Przychody firm z Leszna w 2012r. (w tys. zł) Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów Pozostałe przychody operacyjne Dotacje Przychody finansowe 1 767 739 691 128 77 472 15 890 32 203 Źródło: Główny Urząd Statystyczny I.5 Koszty Tab. I.5.1 Koszty w podmiotach gospodarczych w Lesznie w 2012r. (w tys. zł) Koszty uzyskania przychodów z całokształtu działalności Koszt własny sprzedanych produktów Wartość sprzedanych towarów i materiałów Pozostałe koszty operacyjne Koszty finansowe Ogółem 2 454 729 1 780 946 622 455 27 823 23 505 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wydział Promocji i Rozwoju 15

Wysokość ponoszonych zgodnie z tendencją zmian przychodów. w podmiotach gospodarczych kosztów zmieniała się Tab.I.5.2 Koszty w podmiotach gospodarczych w Lesznie w 2012r. wg sekcji PKD2007 (w tys. zł) Koszt własny sprzedanych produktów Wskaźnik poziomu kosztów z całokształtu działalności* Przetwórstwo przemysłowe 1 383 359,00 94,1 Budownictwo 211 348,00 103,2 Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych 611 683,00 97,6 * Relacja kosztów uzyskania przychodów do przychodów z całokształtu działalności, wyrażona w procentach. I.6. Wyniki finansowe Tab. I.6.1 Wynik finansowy w tys. zł w Lesznie w 2012r. w podmiotach zatrudniających więcej niż 9 osób Wynik finansowy na Wynik finansowy brutto Wynik finansowy netto sprzedaży produktów, towarów i materiałów O G Ó Ł E M 55 466 113 828 93 708 Przetwórstwo przemysłowe 55 858 88 419 73 626 Budownictwo -4 070-6 771-7 167 Handel hurtowy i detaliczny 12 113 15 257 13 120 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wydział Promocji i Rozwoju 16

Po wysokim poziomie wyniku finansowego w latach 2007-2008r., kolejne lata wskazywały gorszą kondycję finansową leszczyńskich firm. Natomiast w 2012r. wynik finansowy wzrósł o 29,1 mln zł i osiągnął poziom najwyższy od 2005r.. I.7 Fundusz Poręczeń Kredytowych Leszczyńscy przedsiębiorcy korzystają z poręczeń kredytowych udzielanych przez Samorządowy Fundusz Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o. w Gostyniu. Tab. I.7.1 Samorządowy Fundusz Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o. w Gostyniu Kwota poręczenia w zł. 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2 366 520 2 694 000 3 563 307 3 515 300 3 381 620 4 280 420 Ilość poręczeń udzielonych w SFPK 22 19 31 28 30 34 Źródło: Samorządowy Fundusz Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o. w Gostyniu Wydział Promocji i Rozwoju 17

Zainteresowanie firm korzystaniem z tej formy wsparcia w ostatnich latach znacznie wzrosło. Ustabilizowało się na poziomie ponad 3 mln zł. przy 30 udzielonych w 2011r. poręczeniach. W 2012r. zauważono duży wzrost kwoty poręczenia ( prawie milion zł) przy wzroście liczby poręczeń o 4 szt. I.8 TURYSTYKA O atrakcyjności turystycznej miasta świadczy liczba odwiedzających go turystów. Leszno przyciąga turystów głównie walorami kulturowymi oraz bogatym zapleczem sportowo-rekreacyjnym umożliwiającym korzystanie z różnorodnych form wypoczynku. Leszno jako centrum regionu ciekawego pod względem krajobrazowym i przyrodniczym stanowi doskonałą bazę wypadową oferującą 319 miejsc noclegowych w 6 obiektach całorocznego zakwaterowania. I.8.1. Miejsca noclegowe Tab. I.8.1.1 Rodzaje obiektów Obiekty ogółem (hotele, motele, pensjonaty, domy wycieczkowe, pozostałe) Źródło: Główny Urząd Statystyczny Korzystający z noclegów w os. Ogółem Turyści zagraniczni Udzielone noclegi w szt. Ogółem Turystom zagranicznym 19 460 3 733 31 815 8 455 Korzystający z noclegów liczba osób wynajmujących pokoje Wynajęte pokoje liczba pokoi wynajętych przez osoby korzystające z noclegów (w tym pokoje wieloosobowe) Udzielone noclegi noclegi udzielone osobom korzystającym z noclegów (w tym pobyty kilkudniowe) Po dużym spadku w 2007r. liczby osób korzystających z noclegów, w kolejnych latach ich liczba wzrosła, aby w 2011 roku osiągnąć wysoki poziom ponad 25 tys. Kolejny 2012r. z przyniósł spadek liczący 5 686 osób. Natomiast liczba turystów zagranicznych w 2012r. wzrosła o 208 osób. Turyści zagraniczni stanowili 19 % wszystkich korzystających z miejsc noclegowych w Lesznie. Wydział Promocji i Rozwoju 18

Wydział Promocji i Rozwoju 19

W 2012r. w Lesznie udzielono 31 815 noclegów. Znacznie wzrosła udzielonych noclegów turystom zagranicznym o 1 311. liczba Wydział Promocji i Rozwoju 20

W 2012 roku wykorzystanie pokoi w obiektach noclegowych spadło (o 7 punktów procentowych) podobna tendencja wystąpiła też w wykorzystaniu miejsc noclegowych. Zarówno jeden jak i drugi wskaźnik były w 2012r. wyjątkowo niskie. Wydział Promocji i Rozwoju 21

II. KAPITAŁ LUDZKI Termin kapitał ludzki jest pojęciem oznaczającym zasób wiedzy, umiejętności oraz potencjału zawartego w każdym człowieku i w społeczeństwie jako całości, określającym zdolności do pracy, adaptacji do zmian w otoczeniu oraz możliwości tworzenia nowych rozwiązań 1. W ramach analizy kapitału ludzkiego w Lesznie prezentujemy następujące zagadnienia: demografia edukacja rynek pracy płace II.1. DEMOGRAFIA W 2012r. w Lesznie mieszkały 64 722 osoby. W porównaniu z 2011 rokiem liczba ludności wzrosła o 9 osób. Utrzymała się tendencja wzrostowa zanotowana w poprzednich latach. Wyjątkiem był 2006r., w którym wystąpił niewielki spadek liczby ludności. W strukturze mieszkańców Leszna wg płci dominują kobiety. W 2012r. wskaźnik feminizacji wynosił 52,3%. Na 1 km 2 powierzchni miasta przypadało 2 028 osób. Tab. II.1.1 Ludność wg faktycznego miejsca zamieszkania 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 ogółem 63 970 63 955 64 057 64 142 64 338 64 432 64 713 64 722 mężczyźni 30 490 30 453 30 443 30 481 30 559 30 616 30 885 30 875 kobiety 33 480 33 502 33 614 33 661 33 779 33 816 33 828 33 847 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych 1 Definicja za Ministerstwem Rozwoju Regionalnego Program Operacyjny Kapitał Ludzki Wydział Promocji i Rozwoju 22

Biorąc pod uwagę, płodność, umieralność oraz migracje Główny Urząd Statystyczny przygotował prognozę liczby ludności do 2035r. Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wydział Promocji i Rozwoju 23

Według prognoz liczba ludności Leszna zacznie spadać ok. roku 2022. Wyniki prognozy dla Polski wskazują, że w perspektywie najbliższych 28 lat, tzw. horyzontu prognozy, liczba ludności Polski będzie systematycznie zmniejszać się, przy czym tempo tego spadku będzie coraz wyższe wraz z upływem czasu. Przewiduje się, że w 2020 liczba ludności Polski wyniesie ok. 37 830 tys., zaś w 2035 roku ok. 35 993 tys. II.1.1. Przyrost naturalny Przyrost naturalny określany jest jako różnica pomiędzy urodzeniami a zgonami. Tab. II.1.1.1 Demografia w Lesznie Lata Małżeństwa Rozwody Urodzenia Zgony Przyrost naturalny Przyrost naturalny na tys. mieszkańcó w 2001 356 118 583 523 60 1 2002 344 132 574 467 107 1,7 2003 371 138 635 522 113 1,8 2004 342 159 601 496 105 1,7 2005 370 183 652 570 82 1,3 2006 380 185 634 568 66 1 2007 459 153 633 538 95 1,5 2008 421 188 733 566 167 2,6 2009 445 174 798 569 229 3,6 2010 387 152 747 594 153 2,4 2011 337 129 694 509 185 2,8 2012 338 180 672 554 118 1,8 Źródło: Główny Urząd Statystyczny W 2011 roku liczba zawieranych w Lesznie małżeństw spadła do poziomu 337 małżeństw rocznie, była najniższa w okresie ostatnich dwunastu lat. Spadła też liczba rozwodów. Natomiast w 2012 r. liczba zawieranych małżeństw utrzymała się na zbliżonym poziomie, natomiast znacznie wzrosła liczba udzielonych rozwodów do 180, o 51 więcej w porównaniu z 2011r. Po wyjątkowo dużej liczbie urodzeń, która wystąpiła w 2009r.w kolejnych latach liczba urodzeń spadała do 672 w 2012r. Jednak pomimo spadku urodzeń i wzrostu liczby zgonów nadal przyrost naturalny jest dodatni, chociaż niższy od tego z 2011r. tj. o 67 osób. Wydział Promocji i Rozwoju 24

W skali kraju od 2002 do 2005 roku notowano ujemny przyrost naturalny. W ostatnich latach liczba urodzeń przewyższyła liczbę zgonów. Natomiast w 2012r. w przeliczeniu na 1000 mieszkańców przyrost naturalny w Polsce wynosił 0,0. II.1.2 Migracje Migracje to przemieszczanie się ludności między różnymi miejscami zamieszkania. Migracje wewnętrzne oznaczają zmianę miejsca zamieszkania w granicach Polski, natomiast migracje zewnętrzne to ruch ludności między Polską, a innymi krajami. Saldo migracji stanowi różnicę między liczbą ludności napływającej, a liczbą ludności odpływającej z danego miejsca. Tab. I.1.2.1 Migracje w Lesznie Lata Saldo migracji Odpływ Napływ 2000 84 590 674 2001 274 547 819 2002 6 595 601 2003-47 741 694 2004 6 700 706 2005 51 675 726 2006-2 795 793 Wydział Promocji i Rozwoju 25

2007-110 864 754 2008-93 787 694 2009-122 786 664 2010-59 756 697 2011-104 758 654 2012-140 765 625 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Od siedmiu lat utrzymuje się w Lesznie ujemne saldo migracji. W 2012r. utrzymała się niekorzystna tendencja polegająca na tym, że wzrosła liczba osób, które wymeldowały się z Leszna, spadła natomiast liczba osób, które się w Lesznie zameldowały. W efekcie ujemne saldo migracji jeszcze się pogłębiło do poziomu - 140 osób. Tab. I.1.2.2 Napływ ludności z miast Napływ ludności ze wsi Odpływ ludności do miast Kierunki migracji wewnętrznych(leszno 2001-2012) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 492 330 390 374 396 364 331 332 283 296 328 254 325 271 292 329 326 419 401 402 338 368 326 342 256 270 307 277 268 282 318 319 284 264 322 265 Wydział Promocji i Rozwoju 26

Odpływ ludności na 291 291 415 411 373 402 487 488 474 453 436 457 wieś Źródło: Główny Urząd Statystyczny Od roku 2003 dominuje odpływ mieszkańców na wieś. Wynika to z ogólnopolskiej tendencji osiedlanie się na przedmieściach miast. Po spadku tej liczby w 2011 roku, w 2012r. na wieś wyprowadziło się 457 osób. Należy jednak zauważyć, że zwiększyła się też grupa osób, które napłynęły do Leszna ze wsi. Migracje zewnętrzne Migracje zagraniczne Kierunek migracji 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 zameldowania z zagranicy 2 2 0 12 3 4 10 22 14 43 33 33 29 wymeldowania za granicę 0 0 34 19 12 34 111 59 42 28 39 55 43 saldo migracji zagranicznych 2 2-34 -7-9 -30-101 -37-28 15-6 -22-14 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wydział Promocji i Rozwoju 27

2006r. był wyjątkowy pod względem rekordowo wysokiej liczby wymeldowań za granicę. W kolejnych latach liczba stałych wymeldowań za granicę była zdecydowanie niższa, na koniec 2012r. wyniosła 43 osoby. W latach 2007-2012r. wystąpiła stosunkowo duża liczba zameldowań w Lesznie osób z zagranicy (być może są to osoby, które wróciły z emigracji). II.1.3.Ludność wg wieku Tab. I.1.3.1 Struktura wiekowa mieszkańców Leszna w latach 2010-2012r. Wiek 2010 2011 2012 2012 Mężczyźni Kobiety 0-4 lat 3 519 3 557 3 619 1 828 1 791 5-9 3 110 3 107 3 184 1 634 1 550 10-14 3 254 3 200 3 089 1 596 1 493 15-19 3 880 3 584 3 495 1 778 1 717 20-24 4 728 4 418 4 236 2 134 2 102 25-29 5 501 5 587 5 374 2 723 2 651 30-34 5 597 5 584 5 624 2 809 2 815 35-39 4 741 4 897 5 027 2 462 2 565 Wydział Promocji i Rozwoju 28

40-44 3 788 3 942 4 098 2 044 2 054 45-49 3 937 3 880 3 757 1 821 1 936 50-54 4 816 4 689 4 413 2 069 2 344 55-59 5 064 5 153 5 194 2 340 2 854 60-64 4 710 4 703 4 729 2 130 2 599 65-69 2 200 2 667 3 059 1 361 1 698 70 i więcej 5 587 5 745 5 824 3 678 2 136 Źródło: Główny Urząd Statystyczny W wyniku wyżu demograficznego z przełomu lat 70 i 80-tych obecnie najliczniej reprezentowana jest grupa z przedziału wieku 25-29 i 30-34 lat. Wyż demograficzny występuje również w grupie osób 55-59 lat. W ostatnich trzech latach widoczne jest przesuwanie się wyżów do kolejnych przedziałów wiekowych. Wydział Promocji i Rozwoju 29

II.1.4.Struktura społeczno-zawodowa Struktura społeczno-zawodowa mieszkańców określa udział poszczególnych grup mieszkańców wg wieku zdolności do pracy. Wiek produkcyjny dotyczy kobiet od 18 do 59 roku życia, natomiast dla mężczyzn jest to przedział od 18 do 64 lat. Tab. I.1.4.1 Wiek przedprodukcyjny (0-17 lat) Struktura społeczno - zawodowa mieszkańców Leszna w 2012r. Wiek produkcyjny (18-59/64 lata) Wiek poprodukcyjny (powyżej 64 lat) 11 853 41 387 11 482 Źródło: Główny Urząd Statystyczny W Lesznie osoby w wieku produkcyjnym stanowią 63,9% ogółu mieszkańców. Ludność w wieku poprodukcyjnym to 17,7% ogółu Leszczynian, a przedprodukcyjnym 18,3% ludności. Analizując grupę osób w wieku produkcyjnym rozróżnić można osoby w wieku mobilnym i niemobilnym. Wiek mobilny obejmuje osoby w przedziale wieku 18-44, które są zdolne do zmiany stanowiska, miejsca pracy lub ewentualnego przekwalifikowania się. Osoby te stanowią 63% osób w wieku produkcyjnym. Wydział Promocji i Rozwoju 30

Źródło: Główny Urząd Statystyczny W ostatnich latach struktura społeczno-zawodowa mieszkańców Leszna wykazuje nieznaczne przesunięcia między poszczególnymi grupami. Występują niekorzystne tendencje zmian polegające na zwiększaniu się grupy osób w wieku nieprodukcyjnym, a zmniejszaniu udziału osób w wieku produkcyjnym. Współczynnik obciążenia demograficznego, czyli liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym wynosił w Lesznie 56,4 (w roku 2011 był niższy wynosił 54,7). Dla kraju współczynnik ten był nieco wyższy 56,6 osoby. Przez wiele lat porównując strukturę ludności wg wieku zdolności do pracy w Lesznie i Polsce, w Lesznie więcej było osób w wieku poprodukcyjnym i produkcyjnym. W 2012r. struktura dla miasta i kraju była identyczna Wydział Promocji i Rozwoju 31

Źródło: Główny Urząd Statystyczny II.1.5 Trwanie życia Tab.II.1.5.1 Jednostka terytorialna Trwanie życia ludności wg wieku i płci mężczyźni w wieku lat kobiety 0 15 30 45 60 65 0 15 30 45 60 65 Polska 72,4 58,0 43,7 30,0 18,5 15,3 80,9 66,4 51,6 37,1 23,8 19,7 Wielkopolska 72,9 58,3 43,9 30,1 18,4 15,1 80,9 66,3 51,5 37,0 23,6 19,5 Podregion leszczyński 72,9 58,3 43,9 30,0 18,3 15,0 80,3 65,9 51,0 36,5 23,2 19,1 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Od 1992 roku obserwuje się w kraju nieprzerwany wzrost średniej długości trwania życia. Dla osób urodzonych w 2011r. przeciętne trwanie życia w Polsce szacuje się na 72,4 lat dla mężczyzn oraz 80,9 dla kobiet. W Wielkopolsce mężczyźni będą żyli trochę dłużej niż w Polsce tj. 72,9 lat. Kobiety natomiast średnio tak jak w kraju 80,9 lat. Dla miast podregionu leszczyńskiego trwanie życia dla mężczyzn szacuje się na 72,9 lat, a kobiet 80,3 lat. Wydział Promocji i Rozwoju 32

II.1.6. Ludność wg wykształcenia Na jakość kapitału ludzkiego miasta wpływa wykształcenie jego mieszkańców. Informacje dotyczące wykształcenia pochodzą z Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2011r. Porównując strukturę z ostatnich dwóch spisów widoczny jest duży wzrost udziału osób z wykształceniem wyższym z 13 do 21% oraz spadek udziału osób z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia. Źródło: Główny Urząd Statystyczny Narodowy Spis Powszechny Wydział Promocji i Rozwoju 33

Źródło: Główny Urząd Statystyczny Narodowy Spis Powszechny Na tle Polski i Wielkopolski struktura mieszkańców Leszna wg wykształcenia przedstawia się korzystnie. Szczególnie biorąc pod uwagę udział osób z wykształceniem wyższym w Lesznie jest najwyższy i wynosi 21%. Biorąc pod uwagę osoby z wykształceniem policealnym i średnim w Lesznie jest ich więcej niż przeciętna w kraju i województwie. Udział mieszkańców Leszna z wykształceniem zasadniczym zawodowym jest taki sam jak w Polsce, a niższy niż w Wielkopolsce. Wydział Promocji i Rozwoju 34

Źródło: Główny Urząd Statystyczny Narodowy Spis Powszechny Znajomość języków obcych W badaniu opinii mieszkańców przeprowadzonym w 2009r. zapytaliśmy o znajomość języków obcych (w różnym stopniu zaawansowania). Odsetek Leszczynian znających język obcy jest wyższy niż wskaźnik dla kraju (według przeprowadzonego przez CBOS w 2009r. badania Wyjazdy zagraniczne Polaków i znajomość języków obcych ). W Lesznie dominuje język rosyjski, ale głównie znajomość w stopniu podstawowym deklarowana jest przez starszych mieszkańców (system edukacyjny PRL). Wydział Promocji i Rozwoju 35

Źródło: Polska-badanie CBOS, Leszno-badanie Życie w Lesznie Wykorzystanie komputerów i dostęp do Internetu Urząd Statystyczny nie prowadzi badań dotyczących wykorzystania komputerów i dostępu do Internetu na poziomie miast. Ostatnie dostępne dane dla Leszna na ten temat pochodzą z badania Życie w Lesznie 2009r.. Według wyników badania opinii mieszkańców w Lesznie komputer w domu posiadało 77,1% gospodarstw domowych ( w Polsce 63,4%). Spośród 64,8% badanych mieszkańców Leszna, deklarujących korzystanie z Internetu, 97% miało dostęp do Internetu w domu. W kraju 69% gospodarstw domowych posiadało techniczną możliwość dostępu do Internetu (źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno (tele)komunikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach domowych w 2010 r. - GUS.) Wydział Promocji i Rozwoju 36

Źródło: Polska-GUS, Leszno-badanie Życie w Lesznie Wydział Promocji i Rozwoju 37

II.2. EDUKACJA II.2.1 Wychowanie przedszkolne W 2012 roku na terenie miasta funkcjonowało ogółem 21 przedszkoli, w tym 15 przedszkoli miejskich. Liczba dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym na terenie miasta wynosiła średnio 2 486 dzieci. Źródło: Urząd Miasta Leszna Od 2000 roku następował wzrost udziału dzieci korzystających z przedszkola wśród ogółu dzieci z roczników przedszkolnych. W 2008 roku wskaźnik ten osiągnął wysoki poziom 92,46% dzieci z roczników przedszkolnych. W kolejnych latach wskaźnik był niższy, ale nadal ok. 90% dzieci korzystało z przedszkola. Wydział Promocji i Rozwoju 38

Źródło: Główny Urząd Statystyczny W ostatnich latach wystąpił duży wzrost liczby dzieci w przedszkolach. Jest to wynik uzupełnienia oferty przedszkoli miejskich przez przedszkola prywatne (6 placówek). Wydział Promocji i Rozwoju 39

II.2.2 Szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne (bez specjalnych) Źródło: Główny Urząd Statystyczny W roku szkolnym 2012/13 do 11 szkół podstawowych (sześć lat nauki) uczęszczało 3 846 uczniów. Od 2001 r. do 2009r. liczba dzieci w szkołach podstawowych spadała, zmniejszała się też liczba absolwentów. W ostatnich latach następował powolny wzrost liczby uczniów. Wydział Promocji i Rozwoju 40

Źródło: Główny Urząd Statystyczny Do 10 gimnazjów funkcjonujących w mieście (3 lata nauki po szkole podstawowej) uczęszczało 2 050 uczniów. Po trwającym od 2005r. spadku liczby gimnazjalistów od 2011 roku liczba uczniów w gimnazjach wzrasta. Wydział Promocji i Rozwoju 41

Egzamin gimnazjalny Źródło: Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu Porównując wyniki egzaminu gimnazjalnego w Lesznie z innymi miastami grodzkimi Wielkopolski uczniowie z Leszna otrzymali najmniejszą liczbę punktów. Podobnie było w poprzednich latach. II.2.3. Komputeryzacja Tab. II.2.3.1 Uczniowie przypadający na 1 komputer Rodzaj szkoły 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży bez specjalnych 24,0 20,0 19,5 14,7 15,7 15,2 16,4 14,68 gimnazja dla dzieci i młodzieży bez specjalnych 24,0 21,0 17,4 15,4 15,4 14,6 13,7 13,58 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wydział Promocji i Rozwoju 42

Sytuacja w leszczyńskich szkołach pod względem komputeryzacji jest zbliżona do innych miast Wielkopolski. W Lesznie na 1 komputer w szkołach podstawowych przypadało 14,68 ucznia, dla gimnazjów wskaźnik jest niższy 13,58 ucznia na 1 komputer. Duży wpływ na kształtowanie się wskaźnika mają zmiany liczby uczniów poszczególnego rodzaju szkół. Wzrost liczby uczniów spowodował spadek wskaźnika komputeryzacji, co wskazuje, że faktyczna liczba komputerów nie zmieniła się. II.2.4. Szkolnictwo ponadgimnazjalne Tab. II.2.4.1 Liczba szkół wg rodzaju Szkoły 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Zasadnicze zawodowe (bez 5 5 5 5 5 5 5 specjalnych) Technika 15 15 15 5 5 5 5 Licea ogólnokształcące 7 7 6 6 6 6 6 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wydział Promocji i Rozwoju 43

Tab. II.2.4.2 Liczba absolwentów w roku szkolnym 2011/12 Szkoły Absolwenci Zasadnicze zawodowe (bez specjalnych) 328 Technika 614 Licea ogólnokształcące 759 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Tab. II.2.4.3 Liczba uczniów wg rodzaju szkoły Szkoły 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Zasadnicze zawodowe (bez specjalnych) 917 938 885 874 796 699 Technika 2 639 2 673 2 681 2 540 2 393 2 229 Licea ogólnokształcące 2 629 2 551 2 468 2 416 2 234 2 123 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Najwięcej (44%) uczniów kształcących się po skończeniu gimnazjum wybrało edukację w technikum, nieco mniej w liceum ogólnokształcącym 42%. Wydział Promocji i Rozwoju 44

Wyższa Szkoła Marketingu i Zarządzania Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej Leszno 2012 II.2.5. Szkolnictwo wyższe W Lesznie w roku akademickim 2012/2013 działały 3 szkoły wyższe. Tab. II.2.5.1 Liczba studentów wg uczelni i trybu studiowania w roku akademickim 2012/2013 Uczelnie ogółem stacjonarnych niestacjonarnych Wyższa Szkoła Humanistyczna 1 322 0 1 322 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa 2 564 1 739 825 Wyższa Szkoła Marketingu i Zarządzania 188 0 188 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Łącznie w 2012 r. zgodnie z danymi Urzędu Statystycznego studiowało w Lesznie 4 074 osób. II.2.5.2 Liczba studentów w Lesznie (PWSZ, WSMiZ, WSH) Tryb studiowania 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Ogółem 5 304 6 187 7 256 7 807 7 641 7 383 6 939 6 012 5 267 4 627 3 999 Stacjonarne 2 151 2 500 3 038 2 864 2 941 2 782 2 487 2 067 1 786 1 833 1 547 Niestacjonarne 3 153 3 687 4 218 4 943 4 700 4 601 4 452 3 945 3 481 2 794 2 452 Źródło: PWSZ, WSMiZ, WSH Studenci szkół wyższych wg kierunków i trybu studiowania II.2.5.3.Studenci i absolwenci leszczyńskich uczelni(dane bezpośrednio z uczelni) Liczba studentów i absolwentów w Lesznie Uczelnia Kierunek Tryb studiowania 2012/2013 Absolwenci 2012 Stacjonarne Niestacjonarne Razem Ekonomia 380 197 577 176 Rolnictwo 0 0 0 68 Mechanika i budowa maszyn 136 136 272 41 Elektrotechnika 134 80 214 49 Pedagogika 386 63 449 203 Wychowanie fizyczne 163 54 217 79 Turystyka i rekreacja 139 0 139 78 Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej 33 0 33 5 Pielęgniarstwo 115 93 208 49 Informatyka 61 27 88 0 Ogółem 1 547 650 2 197 748 Zarządzanie w logistyce 0 50 50 10 Zarządzanie zasobami ludzkimi 0 25 25 12 Zarządzanie w administracji 0 40 40 30 Wydział Promocji i Rozwoju 45

Wyższa Szkoła Humanistyczna Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej Leszno 2012 Marketing i zarządzanie 0 22 22 9 Zarządzanie finansami przedsiębiorstw 0 48 48 18 Zarządzanie w hotelarstwie i rekreacji konnej 0 0 0 4 Ogółem 0 185 185 83 Pedagogika I stopień 0 617 617 256 PedagogikaI II stopień 0 714 714 461 Kosmetologia 0 74 74 62 Socjologia 0 27 27 32 Praca socjalna 0 85 85 0 Dietetyka 0 100 100 0 Ogółem 0 1 617 1 617 811 OGÓŁEM 1 547 2 452 3 999 1 642 Źródło: dane z PWSZ, WSMiZ, WSH Źródło: Główny Urząd Statystyczny Od sześciu lat występuje w Lesznie spadek liczby studentów (ogółem o 3 733 mniej studentów w 2012r. w porównaniu z 2005r.). Początkowo było to Wydział Promocji i Rozwoju 46

spowodowane zmniejszeniem liczby studentów zaocznych, ale w ostatnich latach obniżyła się również liczba studentów studiujących w systemie dziennym. W Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej istnieje możliwość studiowania na kierunkach elektrotechnika, elektromechatronika w systemie studiów dualnych. Studia dualne wyróżniają się tym, że w czasie studiów (stacjonarnych) są one ściśle zintegrowane z działalnością praktyczną w zakładzie pracy. Wiadomości teoretyczne są natychmiast wprowadzane do praktyki zawodowej. Założenia dot. studiów dualnych: praktyka zawodowa w zakładzie pracy(co drugi tydzień) umowa o pracę na określonej części etatu wynikającej z ilości godzin pracy (stypendium fundowane) szkolenie zawodowe, ściśle dostosowane do zakładu pracy i skorelowane z teoretycznym tokiem studiów student w firmie pisze prace przejściowe, a na zakończenie nauki rozwiązuje konkretny problem związany z zakładem pracy w formie pracy dyplomowej. Absolwenci W 2012r. 56 % wszystkich absolwentów studiów wyższych stanowią absolwenci pedagogiki. Natomiast z badań przeprowadzonych wśród leszczyńskich przedsiębiorców wynika, że na rynku pracy jest głównie zapotrzebowanie na absolwentów kierunków technicznych, inżynierskich. Oznacza to, że kierunki kształcenia w leszczyńskich uczelniach nie odzwierciedlają potrzeb lokalnej gospodarki. Potwierdzeniem jest też wskazanie przez PUP pedagogów jako jednej z najliczniejszych grup bezrobotnych. Wydział Promocji i Rozwoju 47

II.3. RYNEK PRACY II.3.1. Pracujący wg PKD (dotyczy gospodarki narodowej, bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób, rolnictwa indywidualnego, zatrudnionych w organizacjach społecznych, politycznych, związkach zawodowych oraz zatrudnionych w zakresie obronności, działalności dotyczącej porządku i bezpieczeństwa publicznego). W Lesznie w 2012r. było 21 005 osób pracujących (osoby wykonujące pracę przynoszącą im zarobek lub dochód). W porównaniu z 2011r. liczba pracujących spadła o 561 osób. Poniżej przedstawiona jest liczba pracujących w poszczególnych sekcjach wg Polskiej Klasyfikacji Działalności. Najwięcej osób pracuje w przemyśle 31% ogółu zatrudnionych, kolejnym działem pod względem liczby pracujących osób jest Handel i naprawy 18% oraz Edukacja 11%. Tab. II.3.1.1. Sekcje PKD2007 Liczba pracujących wg faktycznego miejsca pracy wg sekcji Leszno 2011, 2012 2011 2012 Liczba pracujących w osobach Liczba pracujących w osobach Zmiany 2011:2010 Udział % Ogółem 21 566 21 005 561 Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 59 49 10 0,3 Przemysł 6 588 6 541 47 31,4 Budownictwo 1 646 1 673-27 7,8 Handel i naprawy 3 760 3 566 194 17,9 Zakwaterowanie i gastronomia 329 331-2 1,6 Transport i gospodarka magazynowa 1 608 1 340 268 7,7 Informacja i komunikacja 284 254 30 1,4 Administrowanie i działalność wspierająca 762 796-34 3,6 Administracja publiczna, obrona narodowa i obowiązkowe ubezpieczenia społeczne 1 465 1 454 11 7,0 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 193 181 12 0,9 Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacja 257 248 9 1,2 Obsługa rynku nieruchomości 445 536-91 2,1 Informacja i komunikacja 254-254 0,0 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 422-422 0,0 Edukacja 2 302 2 356-54 11,0 Wydział Promocji i Rozwoju 48

Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 1 348 1 231 117 6,4 Pozostała działalność usługowa 16 27-11 0,1 Źródło: Główny Urząd Statystyczny II.4. BEZROBOCIE Oprócz informacji o bezrobociu w Lesznie podane zostały również dane dla rejonu leszczyńskiego obejmującego Leszno oraz powiat leszczyński. Szersze ujęcie zjawiska bezrobocia wynika z faktu, że Leszno w dużej mierze stanowi rynek pracy dla osób zamieszkujących okolice miasta. II.4.1 Liczba bezrobotnych Tab. II.4.1.1 Lata Liczba bezrobotnych w Lesznie i Rejonie w latach 2000-2012 Leszno Rejon (Leszno i powiat leszczyński) 2000 3 164 5 502 2001 4 008 7 001 2002 4 428 7 514 2003 4 263 7 416 2004 3 968 6 950 2005 3 214 5 734 2006 2 515 4 423 2007 1 830 3 154 2008 1 596 2 721 2009 2 556 4 284 2010 2 744 4 634 2011 2 515 4 319 2012 2 757 4 678 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu Wydział Promocji i Rozwoju 49

Po okresie spadku bezrobocia w latach 2003-2008 w latach 2009-2010 wystąpił znaczny wzrost liczby bezrobotnych osób. Tendencja dla miasta i rejonu była podobna. Pokrywała się również z tendencją dla całego kraju. Rok 2011 przyniósł spadek liczby bezrobotnych zarówno w samym mieście jak i rejonie, ale w 2012r. znów nastąpił wzrost do poziomu z roku 2010. Wg danych PUP najwięcej bezrobotnych należało do grupy bez zawodu były to 702 osoby oraz sprzedawców - 372. Spośród osób zamieszkałych w Lesznie i posiadających wykształcenie wyższe, najwięcej zarejestrowało się pedagogów 91 osób, specjalistów ds. organizacji usług gastronomicznych hotelarskich i turystycznych - 60, ekonomistów 53, specjalistów ds. marketingu i handlu - 34. II.4.2 Wskaźnik bezrobocia Tab.II.4.2.1 Wskaźnik bezrobocia w Lesznie i Rejonie w latach 2000-2012 Lata Leszno Rejon Leszna (Leszno i powiat leszczyński) 2000 10,0 10,3 Wydział Promocji i Rozwoju 50

2001 12,6 13,5 2002 14,8 14,5 2003 14,5 14,4 2004 13,5 14,3 2005 11,0 11,9 2006 8,5 9,2 2007 6,0 6,3 2008 5,0 5,3 2009 7,7 8,0 2010 8,3 8,8 2011 7,8 8,2 2012 8,6 8,9 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu Po kilkuletnim okresie spadku, wskaźnik bezrobocia w Lesznie i w Rejonie zaczął wzrastać. Rok 2011 przyniósł spadek stopy bezrobocia. Podobna tendencja wystąpiła w kraju. Jednak na koniec 2012 roku znów wystąpił wzrost stopy bezrobocia. Przy czym wskaźnik bezrobocia dla Leszna i Rejonu Leszna jest niższy od wskaźnika dla Polski. Wydział Promocji i Rozwoju 51

Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu II.4.3. Struktura bezrobotnych wg wieku Tab. II.4.3.1 Bezrobotni wg wieku w Lesznie i Rejonie w 2012r. 24 i mniej 25-34 35-44 45-54 55 i więcej Leszno 448 861 551 560 337 Rejon Leszna (Leszno oraz powiat leszczyński) Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu 1 006 1 414 852 887 519 Wydział Promocji i Rozwoju 52

Wśród ogółu bezrobotnych w Rejonie Leszna przeszło połowa (52%) to ludzie młodzi do 34 lat. W Lesznie ich udział był nieco niższy i wynosił 47%. Wydział Promocji i Rozwoju 53

Tab. II.4.3.2 Liczba bezrobotnych w Lesznie wg wieku Przedziały wiekowe 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 24 i mniej 1 288 1 315 1 098 921 598 455 251 286 585 624 459 448 25-34 996 1 120 1 115 1 043 828 622 478 448 769 849 768 861 35-44 896 987 940 833 667 505 343 276 440 469 472 551 45-54 788 937 1 010 1 024 935 756 573 439 550 547 537 560 55 i więcej 40 69 100 147 186 177 185 147 212 255 279 337 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu W ostatnich dwunastu latach zmieniła się struktura bezrobotnych wg wieku porównując rok 2012 z 2001 zmniejszył się udział najmłodszych bezrobotnych z 32 (1 288 osób) do 16% (448 osób), natomiast wzrósł z 25 do 31% udział nieco starszych bezrobotnych (25-34 lat). Zwiększyła się też grupa najstarszych bezrobotnych powyżej 54 lat z 1% (40 osób) do 12% (337 osób). Podobna tendencja występowała w Rejonie (Leszno i powiat leszczyński), a także w kraju. Wydział Promocji i Rozwoju 54

II.4.4. Struktura bezrobotnych wg wykształcenia Wydział Promocji i Rozwoju 55

Zarówno w Lesznie jak i Rejonie Leszna ok. połowa wszystkich bezrobotnych to osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym i niższym. Tab.II.4.4.1 Liczba bezrobotnych wg wykształcenia w Lesznie w latach 2001-2012 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 wyższe 180 198 225 275 259 252 212 227 361 399 381 410 policealne, średnie zawodowe 1 020 1 102 1 029 1 022 869 656 467 409 625 646 564 644 średnie ogólnokształcące 280 338 321 338 289 236 176 166 276 301 278 280 zasadnicze zawodowe 1 444 1 621 1 561 1 311 954 725 493 410 682 711 682 731 gimnazjalne i poniżej 1 084 1 169 1 127 1 022 843 646 482 384 612 687 610 692 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu Wydział Promocji i Rozwoju 56

W ostatnich dwunastu latach nastąpił wzrost udziału osób z wykształceniem wyższym ( z 4 do 15%) oraz średnim ogólnokształcącym ( z 7 do 10%) w ogólnej liczbie bezrobotnych. W stosunku do 2001r. spadł udział bezrobotnych z wykształceniem zasadniczym zawodowym wynika to z małej liczby osób kształconych obecnie w szkołach zawodowych. Udział bezrobotnych z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym w ostatnich 12 latach spadł nieznacznie z 25 do 23%. Podobna tendencja występowała w Rejonie Leszna. Wydział Promocji i Rozwoju 57

II.5. PŁACE Przeciętne wynagrodzenie brutto w Lesznie w 2012 r. wynosiło 2 977,96 zł, w porównaniu z 2011 rokiem wzrosło o 2,95% (przy wskaźniku inflacji 3,7%). Wynagrodzenie w kraju w 2012r. wynosiło 3 744,38 zł i było o 26% wyższe od wynagrodzenia w Lesznie Analizując przeciętne wynagrodzenie brutto wg głównych działów gospodarki w Lesznie należy zauważyć, że osoby zatrudnione w dziale administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia społeczne otrzymały najwyższe wynagrodzenie, kolejna była edukacja oraz działalność finansowa i ubezpieczeniowa. Najniższe wynagrodzenie było w sekcji administrowanie i działalność wspierająca (zaledwie 65% przeciętnego wynagrodzenia ogółem). Wydział Promocji i Rozwoju 58

Tab. II.5.1 Przeciętne wynagrodzenie miesięczne brutto w zł Leszno Sekcje PKD2007 2011 2012 Ogółem 2 892,51 2 977,96 Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 2 693,06 X Przetwórstwo przemysłowe 2 607,93 2 763,10 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energie elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę X X Dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami, rekultywacja X 2 967,86 Budownictwo 2 736,24 2 665,41 Handel, naprawa pojazdów samochodowych 2 887,59 2 867,77 Transport i gospodarka magazynowa 2 674,01 2 602,78 Zakwaterowanie i gastronomia 1 865,48 2 070,66 Informacja i komunikacja 2 458,70 2 292,38 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 3 823,48 3 657,32 Obsługa rynku nieruchomości 3 426,95 3 424,96 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 2 839,38 2 498,84 Administrowanie i działalność wspierająca 1 890,72 1 919.32 Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia społeczne 3 874,46 4 083,69 Edukacja 3 755,03 3 862,71 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 3 204,69 3 144,00 Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 2 626,09 2 722,38 Pozostała działalność usługowa X X Źródło: Główny Urząd Statystyczny X dane objęte tajemnicą statystyczną (mniej niż 3 podmioty) II.5.1 Źródła utrzymania ludności Opublikowane w 2013r. informacje otrzymane w wyniku Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2011r. dotyczą również źródeł utrzymania ludności. Wydział Promocji i Rozwoju 59

Najwięcej mieszkańców Leszna utrzymuje się z pracy najemnej, duża część mieszkańców, 28%, wskazało że pozostaje na utrzymaniu osoby posiadającej inne źródło utrzymania. Liczną grupę stanowię mieszkańcy, dla których emerytura jest źródłem utrzymania. Wskaźnik ten w Lesznie jest taki sam jak dla całego kraju 18%. W Lesznie o 2 punkty procentowe więcej osób niż w kraju pracuje na własny rachunek lub uzyskuje dochody z wynajmu. Wydział Promocji i Rozwoju 60

II.5.2 Zeznania podatkowe Od 2009 obowiązują dwa progi podatkowe - 18 i 32 procent. Według danych Urzędu Skarbowego w Lesznie 43 730 mieszkańców osiągnęło dochód (przychód pomniejszony o koszty związane z jego osiągnięciem), natomiast 1 765 osób osiągnęło przychód (ryczałt ewidencjonowany - podatek oblicza się od przychodów bez uwzględnienia kosztów uzyskania przychodów). Wśród osób prawnych 329 osób osiągnęło dochody. Na podstawie zwiększonych kosztów uzyskania przychodu ustalono liczbę osób zatrudnionych poza Lesznem. W 2011r. były to 2 972 osoby. Tab. II.5.1.1 Zeznania podatkowe mieszkańców Leszna 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Liczba mieszkańców osiągających dochód 43 43 43 42 43 43 255 984 549 674 797 730 Liczba osób prawnych osiągających dochody 124 119 286 329 341 361 Liczba mieszkańców Leszna zatrudnionych poza Lesznem 2 717 2 844 2 916 2 972 2 990 1 247 Źródło: Urząd Skarbowy w Lesznie Wydział Promocji i Rozwoju 61

Najwięcej, bo aż 94% mieszkańców złożyło zeznanie podatkowe wg najniższego progu podatkowego. Tab. II.5.1.2 Zeznanie podatkowe mieszkańców Leszna wg stawek podatkowych oraz podatek liniowy w latach 2004-2012 I próg podatkowy II próg podatkowy III próg podatkowy Podatek liniowy Ogółem 2004 30 322 1 786 574 620 33 302 % udział 91 5 2 2 2005 30 744 1 969 575 772 34 060 % udział 90 6 2 2 2006 31 803 2 210 654 946 35 613 % udział 89 6 2 3 2007 32 105 1 875 562 1 082 35 624 % udział 90 5 2 3 2008 31 948 2 291 726 1 241 36 206 % udział 88 6 2 4 2009 34 383 465 X 934 35 782 % udział 96 1 X 3 2010 41 334 1 340 X 952 43 626 % udział 95 3 X 2 2011 34 897 590 X 1 070 43 797 % udział 95 2 X 3 2012 42 922 1 391 X 1 534 43 730 % udział 94 3 X 3 Źródło: Urząd Skarbowy w Lesznie X W 2009 PIT rozliczano według dwóch stawek: 18 i 32% zamiast dotychczasowych 19, 30 i 40 procent. Wydział Promocji i Rozwoju 62

W ostatnim roku 43 730 mieszkańców złożyło zeznania podatkowe. Spośród nich 42 922 osoby zapłaciły podatek według I progu podatkowego Podatek wg II progu podatkowego płaciło 1 391 osób. Z podatku liniowego skorzystały 1 534 osoby. Wydział Promocji i Rozwoju 63

III. KAPITAŁ SPOŁECZNY W bezpośredniej korelacji z kapitałem ludzkim pozostaje kapitał społeczny 2, oznaczający zasoby umiejętności, informacji, kultury, wiedzy i kreatywności jednostek oraz związki pomiędzy ludźmi i organizacjami. Przy czym podkreślić należy, iż kapitał społeczny nie jest tylko prostą sumą kapitałów jednostek, ale jest także kreowany przez instytucje oraz pomnażany poprzez ich zdolność do współdziałania. W ramach kapitału społecznego przedstawiamy w niniejszym raporcie następujące obszary tematyczne: Samorząd terytorialny Organizacje pozarządowe Media lokalne Kultura Sport Turystyka Zieleń w mieście Służba zdrowia Pomoc społeczna Stan i ochrona środowiska Bezpieczeństwo Gospodarka powiązania z otoczeniem W przeprowadzonym w 2009r. badaniu opinii publicznej mieszkańców Leszna Życie w Lesznie 2009 zbadano poziom zaufania do osób publicznych. Tab.III.1 Poziom zaufania do osób publicznych (%) Osoby publiczne Zdecydowanie tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Zdecydowanie nie Prezydent Miasta 38,9 37,9 14,5 6,4 2,3 Urzędnicy w Urzędzie Miasta 13,1 43 34,4 7,4 2,1 Źródło: Życie w Lesznie 2009 2 Definicja za Ministerstwem Rozwoju Regionalnego Program Operacyjny Kapitał Ludzki Wydział Promocji i Rozwoju 64