Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji NAGRODA LUX Program 2016 1) Wprowadzenie Nagroda LUX, której dziesięciolecie przypada w tym roku, jest przejawem działań Parlamentu Europejskiego na rzecz kultury i wspiera różnorodność kulturową w bliskim związku z działaniami w innych dziedzinach polityki europejskiej. Dzięki rozszerzającym się uprawnieniom legislacyjnym, jakie gwarantuje Parlamentowi Europejskiemu Traktat z Lizbony, instytucja ta może również przyjmować inicjatywy o doniosłym znaczeniu symbolicznym. Jedną z takich inicjatyw było ustanowienie nagrody filmowej Parlamentu Europejskiego, którą pierwszy raz przyznano w 2007 r. w 50. rocznicę traktatów rzymskich. Nagroda LUX raz w roku kieruje uwagę na filmy, które dotykają sedna problemów poruszających europejską opinię publiczną. Kino jak środek masowego przekazu kultury może być idealnym narzędziem prowadzenia debaty i refleksji nad Europą i jej przyszłością. Poza opowiadanymi historiami wybrane i konkurujące o Nagrodę LUX filmy zgłębiają i kwestionują podzielane przez Europejczyków wartości i podejmują polemikę nad takimi problemami transgranicznymi, jak kryzys gospodarczy i społeczny, imigracja, sprawiedliwość, solidarność, swobody obywatelskie i podstawowe prawa. Każdy z filmów stanowi wgląd w życie Europejczyków, ich przekonania i wątpliwości oraz poszukiwanie tożsamości. Filmy pomagają poddać pod dyskusję różne poglądy na niektóre z głównych palących zagadnień społecznych i politycznych, a jako takie przyczyniają się do kształtowania szerszej debaty na temat tożsamości europejskiej oraz jej różnorodności. Poprzez wspieranie kina europejskiego, Parlament Europejski i wręczana przez niego Nagroda LUX podejmują wyzwania, jakim jest znalezienie nowych form komunikacji z obywatelami UE, sprawiając, że kino europejskie staje się jednym z najpotężniejszych środków odzwierciedlania debaty, jaka rozgrywa się wśród tysięcy ludzi w pluralistycznej Europie. Wobec obecnego kryzysu gospodarczego, politycznego i społecznego, który zagraża również sztukom pięknym, kulturze i kinu Nagroda LUX ma na celu wspieranie kreatywności europejskiej oraz różnych jej przejawów. Subsydiowanie i wspieranie kina europejskiego stanowi remedium na zniesienie rosnących podziałów zarówno fizycznych, jak i psychicznych jakie dzielą Europę. Kino jest jednym z najbogatszych i najsilniejszych środków wyrazu kulturalnego i ma potencjał przeciwstawienia się barierom stwarzanym przez strach i poczuciu niepewności,
jakie otaczają nasze życie. Kino jest zwierciadłem, w którym możemy dostrzec, jak wiele rzeczy nas łączy lub jak zaskakujące bądź ciekawe są różnice między nami. 2) Podstawowe zasady Parlament Europejski rzuca światło różnorodności kulturowej Kultura i jej konkretny wyraz w postaci kina wciąż pozostają płaszczyznami, na których Parlament może i musi prowadzić skuteczny dialog z obywatelami Unii Europejskiej, aby w większym stopniu upowszechnić wiedzę o sobie oraz uzyskać wśród nich zrozumienie swej roli. Nagroda LUX, która jest namacalnym przejawem oryginalnej inicjatywy podjętej przez sam Parlament, jest jednym ze sposobów realizacji tego celu. Parlament Europejski jest oddany sprawie kultury Podczas gdy Unia Europejska ma tylko uprawnienia wspierające i koordynujące w obszarze kultury, Parlament tradycyjnie nadaje tej dziedzinie centralne miejsce w prawie wspólnotowym. Dowodzi tego m.in. wysłuchanie publiczne, które odbyło się 27 października 2010 r. z inicjatywy Komisji Kultury i Edukacji n temat Kino i tożsamość w Europie, oraz udział posłów do PE w Dniach Nagrody LUX i w debatach na temat kultury, agendy cyfrowej itp. na najważniejszych międzynarodowych festiwalach filmowych. Kino znajduje się w samym sercu europejskiego modelu kulturowego Poprzez krystalizowanie różnych interpretacji różnorodności kulturowej film dowodzi swej kulturowej i przemysłowej wartości dla każdego społeczeństwa, które pragnie wywierać wpływ w obrębie swych granic i poza nimi. Film jest jedną z form kulturalnych, po których najbardziej można się spodziewać kreowania poczucia przynależności do wspólnej przestrzeni, a w tym wypadku budzenia ducha europejskiego. Kultura to ludzki i polityczny twór, a jej centralnym elementem jest kino. Nagroda LUX jest częścią strategii komunikacyjnej Parlamentu Europejskiego Nagroda LUX stanowi instrument, który przyczynia się do realizacji polityki Parlamentu Europejskiego w zakresie komunikacji. W ramach organizacji nagrody powierza się oficjalną selekcję i konkurs komisji złożonej z filmowców, co nadaje Nagrodzie LUX artystyczny i kinematograficzny prestiż. 3) Cele Rozwijanie wiedzy opinii publicznej na temat Unii Europejskiej i obszarów jej polityki
Wspieranie obiegu europejskich koprodukcji w całej Unii. Europejski pejzaż kulturowy jest głęboko podzielony. Zaledwie paru artystom i niewielkiej liczbie dzieł udaje się przekroczyć granice i trafić do publiczności poza ich krajem pochodzenia. Kino nie jest tu wyjątkiem. Język, w którym film został nakręcony, stanowi rzeczywiście przeszkodę w jego rozpowszechnieniu na wielojęzycznym rynku. Nagroda LUX stale tworzy katalog europejskich filmów o wysokiej jakości, które są dostępne we wszystkich wersjach językowych UE, co dotyczy także materiałów edukacyjnych. 4) Procedura selekcji Jak wybiera się filmy komisja selekcyjna Komisja selekcyjna 21-osobowy zespół ludzi kina dokonuje wyboru filmów konkurujących o Nagrodę LUX: do selekcji oficjalnej i do konkursu. W skład komisji wchodzą producenci, dystrybutorzy, operatorzy filmowi, dyrektorzy festiwalów i krytycy filmowi. Komisja Kultury i Edukacji Parlamentu Europejskiego zatwierdza członków komisji selekcyjnej. Co roku zmienia się jedna trzecia jej członków. Przedstawiciel filmu, który zwyciężył poprzednią edycję Nagrody LUX, zasiada w komisji z urzędu. To członkowie komisji selekcyjnej proponują filmy do selekcji oficjalnej i konkursu o Nagrodę LUX. Członkowie komisji nie mogą zaproponować więcej niż pięć filmów, ale nie więcej niż dwa odpowiadające ich przynależności państwowej. Mogą je również zgłaszać posłowie do Parlamentu Europejskiego lub z własnej inicjatywy specjaliści z branży filmowej. Członkowie komisji selekcyjnej oglądają filmy i sporządzają listę 10, które wejdą do selekcji oficjalnej, zaś następnie trzy z nich do konkursu o Nagrodę LUX. Decyzje komisji selekcyjnej przyjmowane są zdecydowaną większością głosów, a jeśli nie jest to możliwe większością względną w drodze losowania. Członkowie komisji selekcyjnej, którzy uczestniczyli w produkcji lub wykorzystaniu w celach komercyjnych zaproponowanego przez siebie filmu konkursowego, mogą zostać poproszeni o wstrzymanie się od udziału w ostatecznym głosowaniu, zważywszy na to, że mają w nim bezpośredni interes. Członkowie zobowiązani są do zachowania milczenia do oficjalnego ogłoszenia filmów w oficjalnej selekcji oraz filmów konkursowych.
5) Procedura głosowania i wręczenie Nagrody LUX w Strasburgu Laureata wybierają posłowie do Parlamentu Europejskiego, a ich wybór ogłasza się w listopadzie danego roku na posiedzeniu plenarnym. Procedura głosowania trwa miesiąc i umożliwia każdemu z posłów oddanie głosu tylko na jeden film. Posłowie do PE mogą obejrzeć filmy na cztery sposoby: w sali kinowej otwartej w Parlamencie Europejskim z okazji festiwalu LUX przez okres dwóch tygodni (dwie projekcje dziennie); w swoich państwach członkowskich, w ramach wydarzeń filmowych organizowanych w biurach informacyjnych PE z ramach festiwalu LUX; na stronie wideo na żądanie (dostępnej dla wszystkich posłów do PE po wysłaniu wniosku o udostępnienie hasła dostępu); na DVD (w bardzo ograniczonej liczbie, opcja dostępna głównie dla posłów Komisji Kultury i Edukacji oraz wiceprzewodniczących). Procedurę głosowania zamyka się w dzień poprzedzający ceremonię wręczenia nagrody. Wynik głosowania pozostaje zatem nieznany aż do ceremonii. Przed uroczystością wręczenia Nagrody LUX odbywa się seminarium dla dziennikarzy, na którym o kinie i Europie dyskutują posłowie do PE, eksperci i reżyserzy. Ceremonia wręczenia Nagrody LUX odbywa się równolegle do sesji plenarnej w Strasburgu i organizuje się ją po zakończeniu debaty i przed rozpoczęciem głosowania. Reżyserzy trzech filmów walczących o nagrodę zapraszani są na ceremonię wręczenia nagrody i do sali posiedzeń plenarnych. Zwycięzcę ogłasza przewodniczący Parlamentu Europejskiego, który nie zna tytułu zwycięskiego filmu aż do chwili otwarcia zapieczętowanej koperty. Przedstawiciel zwycięskiego filmy proszony jest o wygłoszenie krótkiego przemówienia przed zgromadzeniem plenarnym. Od 2012 r. wraz z zainicjowaniem Dni Nagrody LUX (LUX Film Days), stworzono również specjalne wyróżnienie nadawane przez publiczność (Audience Mention), co zostanie ogłoszone na zbliżającym się Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlowych Warach, podczas wyczytywania oficjalnej selekcji za kolejny rok. 6) Kryteria kwalifikowalności filmów Do ubiegania się o Nagrodę LUX dopuszczane są filmy spełniające następujące kryteria: 1. filmy fabularne lub artystyczne filmy dokumentalne (również animowane),
2. trwające co najmniej 60 minut, 3. powstałe w wyniku produkcji lub koprodukcji kwalifikujących się do udziału w programie Kreatywna Europa (MEDIA), wyprodukowane lub współprodukowane przez państwo Unii Europejskiej lub Islandię, Liechtenstein lub Norwegię, 4. dzieła opiewające uniwersalny zasięg wartości europejskich, ilustrujące różnorodność tradycji europejskich, rzucające światło na proces integracji europejskiej lub też odzwierciedlające budowanie Europy, 5. filmy, których premiera festiwalowa/wejście na ekrany przypada na okres między 1 czerwca a 31 maja, 6. Do nagrody nie powinno się zgłaszać filmów nagrodzonych pierwszymi nagrodami na festiwalach kategorii A (Wenecja, San Sebastian, Berlin, Cannes, Karlowe Wary i Locarno). 7) Uzgodnienie podstaw Nagrody LUX i powiązanych działań W lipcu 2010 r. Parlament zainicjował refleksję na temat podstaw przyznawania Nagrody LUX w przyszłości. Celem tej szeroko zakrojonej refleksji było ugruntowanie obecności Nagrody LUX na europejskiej scenie kulturalnej i podjęcie działań, które, jak określono w strategii komunikacyjnej instytucji zatwierdzonej przez Parlament w dniu 5 lipca 2010 r., pozwolą w pełni wykorzystać jej potencjał jako narzędzia komunikacyjnego Parlamentu, które służy promowaniu debat politycznych inspirowanych przez zagadnienia poruszane w filmach rywalizujących o nagrodę. Ugruntowanie obecności Nagrody LUX na europejskiej scenie kulturalnej oznacza, że dotyczące jej przepisy wykonawcze wymagają zmian w dwóch kierunkach: otwarcie dostępu do Nagrody LUX ogółowi obywateli, podtrzymując jednocześnie udział posłów do PE; rozszerzenie cyklu projekcji trzech filmów konkursowych na 28 państw członkowskich pod postacią wydarzenia o charakterze publicznym (Dni Nagrody LUX). W ten sposób powstałyby warunki dla kształtowania europejskiej przestrzeni publicznej: chodzi o umożliwienie obywatelom Europy prowadzenia dyskusji na temat tego samego zagadnienia (filmy biorące udział w konkursie), w tym samym miejscu (miasto w każdym z państw członkowskich) i w tym samym czasie za pośrednictwem powiązanych debat politycznych na żywo, a także w internecie, z wykorzystaniem mediów społecznościowych. Jak stwierdzono w decyzji Prezydium z 17 czerwca, potwierdzonej 5 lipca 2010 r., mają być wykorzystane stosowane na głównych festiwalach filmowych możliwości kontaktowania się z obywatelami i zawodowcami. Działania związane z Nagrodą LUX (Dni Nagrody LUX) stwarzają ogromny potencjał jeśli chodzi o bezpośrednią komunikację z obywatelami państw członkowskich.
W związku z tym poparto następujące zasady odnośnie do działań mających szerzej propagować Nagrodę LUX i zaangażowanie Parlamentu w różnorodność kulturową, zwłaszcza w ramach strategii komunikacyjnej instytucji: ukierunkowanie działań związanych z Nagrodą LUX na publiczność, zdecentralizowana organizacja projekcji i debat w celu włączenia obywateli z całej Unii Europejskiej, przyczynienie się do stworzenia trwałych sieci kontaktów, zwłaszcza w dziedzinie kultury. 8) Co oferuje Nagroda LUX? W ramach Dni Nagrody LUX dla każdego z 3 filmów konkursowych przygotowuje się wersje ze ścieżką dialogową przetłumaczoną na języki urzędowe UE oraz produkuje się pakiet kina cyfrowego (DCP) przeznaczony dla wszystkich państw członkowskich UE. Nagroda LUX obejmuje również dostosowanie oryginalnej wersji językowej/oryginalnych wersji językowych do odbioru przez widzów niepełnosprawnych wzrokowo i słuchowo w więcej niż jednej, oryginalnej wersji, oraz promocję filmu w państwach członkowskich. Nagroda LUX zaczyna nabierać dużej rangi jako forma wsparcia europejskich produkcji filmowych. Pomaga w znalezieniu miejsca na rynku i dotarciu do szerokiej publiczności filmom, które w innych okolicznościach nie uzyskałyby takiej możliwości. 9) Kalendarz konkursu Nagrody LUX 2016 styczeń 22 30/1: Festiwal filmowy w Trieście pokaz 10 filmów z selekcji oficjalnej za rok 2015 27/1: Jednoczesny pokaz filmu pt. Syn Szawła (oficjalna selekcja za 2015 r.) w 8 kinach w całej Europie 31/1: Zamknięcie głosowania nad wyróżnieniem publiczności za rok 2015 luty 11 21/2: Festiwal filmowy w Berlinie, ogłoszenie dla filmowców o 10. rocznicy Nagrody LUX 18/2: Posiedzenie koordynatorów komisji CULT marzec maj 10/3 20/3: 20. Festiwal filmowy w Sofii (Bułgaria), okazja do jednoczesnych pokazów na warsztacie stowarzyszenia Europa Distribution 11/5 22/5: Festiwal filmowy w Cannes (rozmaite działania komunikacyjne nastawione na media), okazja do przedstawienia Nagrody Filmowej LUX na stoisku Kreatywnej Europy 28/5: Dni otwarte pokaz filmu w ramach Nagrody LUX na temat Parlament Europejski: doświadczanie i propagowanie różnorodności
czerwiec lipiec sierpieńwrzesień Posiedzenie komisji selekcyjnej w celu wybrania 10 filmów do oficjalnej selekcji i 3 do umieszczenia na krótkiej liście 27/6 - Retransmisja debaty zorganizowanej przez CNC w Paryżu na temat W jaki sposób kino może zmienić świat? 1/7 9/7: Festiwal filmowy w Karlowych Warach ogłoszenie 10 filmów z oficjalnej selekcji i wyróżnienia publiczności; panel na temat wiedzy filmowej z udziałem Europa Distribution, Kreatywnej Europy (Media), CZ i KVIFF; warsztat na temat znaczenia wiedzy filmowej, w którym zaprezentowane zostaną analizy przykładów, w tym projekt 28 razy Kino 21/7 (do potwierdzenia): Ogłoszenie 3 filmów biorących udział w konkursie na konferencji prasowej Venice Days w Rzymie oraz składu jury w projekcie 28 razy Kino 31/08 10/09: Venice Days 7. edycja 28 razy Kino, pokazy 3 filmów biorących udział w konkursie o Nagrodę LUX wraz z internetową dyskusją z reżyserami październik 10/10: Otwarcie nowej edycji Nagrody LUX i obchody 10. rocznicy publiczne wysłuchanie i dyskusja z reżyserami z poprzednich edycji we współpracy z komisją CULT Rozpoczęcie Dni Nagrody LUX w państwach członkowskich na festiwalach, w kinach i w internecie, wzmocniona współpraca z Kreatywną Europą (Media) Wyróżnienie publiczności listopad (Bruksela) Wewnętrzny konkurs w PE (DVD, VOD, pokazy w Bozar i komunikacja; głosowanie posłów do PE) 7 19/11: pokazy konkursowe w sali kinowej otwartej w PE (PE w Brukseli) Koniec listopada Europejskie Forum Filmowe i obchody 25-lecia Media 23/11: Uroczystość wręczenia Nagrody LUX i ogłoszenie nowej Europejskiej Nagrody Publiczności LUX z udziałem Europejskiej Akademii Filmowej i Komisji Europejskiej w Strasburgu grudzień 10/12: Uroczystość wręczenia Europejskiej Nagrody Filmowej, Wrocław