Prawo rzymskie - ćwiczenia

Podobne dokumenty
HISTORIA ŹRÓDEŁ PRAWA. Kraków, 14 października 2013 r.

Jurysprudencja. Księga pierwsza Digestów justyniańskich

Anna Tarwacka O sprawiedliwości i prawie : 1 tytuł 1 księgi Digestów : tekst - tłumaczenie - komentarz. Zeszyty Prawnicze 3/2,

Prawo rzymskie - ćwiczenia

Prawo justyniańskie. Prawo procesowe

Ochrona pretorska. Interdykty

OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA SYLABUS

Wykaz lektur z prawa rzymskiego na egzamin. przedterminowy.

Dynamics of sources of law formation from Roman law to cyberspace Dynamika źródeł powstawania prawa od prawa rzymskiego do cyberprzestrzeni

OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA SYLABUS

OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA SYLABUS

Tłumaczenia. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Prawo rzymskie rok akademicki 2018/2019. Wojciech Dajczak Materiały do e-learningu

Wykład VI Formuły łacińskie: Ogólna refleksja nad prawem, filozofia i teoria prawa (I)

14 Tytuł 1 Księgi Digestów Tekst tłumaczenie komentarz* 1

Podstawy prawa prywatnego

Poznań, dnia 15 września 2017 r. OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Prawo rzymskie na kierunku Prawo

K A R T A P R Z E D M I O T U

PRAWO STACJONARNE ROK I

PRAWO NIESTACJONARNE 2015/2016

PRAWO STACJONARNE 2016/2017

PRAWO NIESTACJONARNE 2016/2017

I. KWALIFIKACJE ABSOLWENTA. (profil absolwenta i cele kształcenia)

Po zakończeniu modułu i potwierdzeniu osiągnięcia EK student /ka:

OPIS MODUŁU ZAJĘĆ/PRZEDMIOTU (SYLABUS)

Paulina Święcicka: Łacińska terminologia prawnicza 2012/2013

PRAWO STACJONARNE 2015/2016

Język niemiecki III - opis przedmiotu

KSIĘGA IDENTYFIKACJI WIZUALNEJ

PRAWO RZYMSKIE. brulion syllabusa. dr j urbanik katerdra prawa rzymskiego i antycznego wpia uw

Plan studiów stacjonarnych jednolitych magisterskich na kierunku prawo

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Prawo rzymskie na kierunku Prawo

Protokołowała. Dr Julia Zygmunt

Wydział Prawa i Administracji KARTA OPISU PRZEDMIOTU Powszechna historia prawa

Plan studiów niestacjonarnych jednolitych magisterskich na kierunku prawo

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Protokołował. Mgr Łukasz Gołąb

Witold Wołodkiewicz Czy prawo rzymskie przestało istnieć? [9] Palestra 37/9-10( ), 69-72

Prawo stacjonarne. Przedmiot Semestr I Semestr II Ogółem E/Z po W Ć ECTS W Ć EC Godz. EC sem. TS O W Ć TS 1. Szkolenie biblioteczne I (Z)

Wednesday, 23 February 2011 OBLIGATIONES

2. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych (jeśli obowiązują)

Anna Tarwacka "O pozycji prawnej ludzi" 5 tytuł 1 księgi Digestów : tekst - tłumaczenie - komentarz. Zeszyty Prawnicze 8/2,

Program studiów realizowany PRAWO STACJONARNE

Ewaluacja centrum informacji

Protokołowała. Dr Julia Zygmunt

Wykład IX Paremie i maksymy łacińskie z zakresu prawa prywatnego prawo osobowe i rodzinne

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Protokołował. Mgr Łukasz Gołąb

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Protokołował. Mgr Łukasz Gołąb

Paremie i maksymy łacińskie z zakresu prawa prywatnego prawo osobowe i rodzinne

I. KWALIFIKACJE ABSOLWENTA. (profil absolwenta i cele kształcenia)

Przygotowanie do aplikacji notarialnej I Kod przedmiotu

PRAWO STACJONARNE ROK I

I. Informacje ogólne. 1. Nazwa modułu kształcenia: Podstawy prawa prywatnego (Prawo rzymskie) 2. Kod przedmiotu kształcenia: 1 36-PRZ-pj-s

PRAWO NIESTACJONARNE I. KWALIFIKACJE ABSOLWENTA. (profil absolwenta i cele kształcenia)

Protokołowała. Dr Julia Zygmunt

Wydział Prawa i Administracji KARTA OPISU PRZEDMIOTU Powszechna historia prawa

PRAWO STACJONARNE. I. KWALIFIKACJE ABSOLWENTA (profil absolwenta i cele kształcenia)

Podsumowanie wyników Egzaminu ze Statystyki 1 Semestr zimowy 2017/2018

Prawo spadkowe - kazuistyka - opis przedmiotu

Program studiów realizowany PRAWO NIESTACJONARNE ROK I ROK I - SEMESTR 1

Protokołowała. Dr Julia Zygmunt

OPIS MODUŁU ZAJĘĆ/PRZEDMIOTU (SYLABUS) dla przedmiotu Wstęp do wiedzy o państwie i prawie na kierunku Zarządzanie i prawo w biznesie

Plan studiów stacjonarnych jednolitych magisterskich na kierunku prawo

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013

KARTA KURSU. Kierunek: HISTORIA Studia stacjonarne I stopnia (licencjat) Nazwa Język łaciński i kultura świata antycznego 2

Plan studiów niestacjonarnych jednolitych magisterskich na kierunku prawo

ROK I ROK I - SEMESTR 2. Zajęcia związane z przedmiotem Sposób zaliczenia przedmiotu. Liczba Łącznie ilość poszczególnych zajęć (godz.

OPIS MODUŁU ZAJĘĆ/PRZEDMIOTU (SYLABUS)

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Historia prawa prywatnego na kierunku Prawo

3. Rodzaj modułu zajęć/przedmiotu (obowiązkowy lub fakultatywny) Fakultatywny

Plan studiów niestacjonarnych jednolitych magisterskich na kierunku prawo

SPIS TRESCI ZESZYT 1

MINIMUM PROGRAMOWE KIERUNEK PRAWO Dla studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2017/18. Moduły zajęć:

Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział. Kierunek i poziom studiów: nauki o rodzinie, pierwszy stopień

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Protokołował. Mgr Łukasz Gołąb

ZASADY KSZTAŁCENIA JĘZYKOWEGO W CENTRUM JĘZYKOWYM UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO COLLEGIUM MEDICUM obowiązujące w roku akademickim 2017/18

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Protokołował. Mgr Łukasz Gołąb

MINIMUM PROGRAMOWE KIERUNEK PRAWO Dla studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2017/18. Moduły zajęć:

Franciszek Longchamps de Bérier Posiadanie a własność - nad uwagami św. Tomasza. Zeszyty Prawnicze 2/2, 59-70

Witold Wołodkiewicz IUS ET LEX W RZYMSKIEJ TRADYCJI PRAWNEJ

Kierunek: Język polski w komunikacji społecznej Specjalność: komunikacja w praktyce społecznej studia pierwszego stopnia trzyletnie

Zajęcia w pomieszczeniu Wykład

Opracowanie wyników ankiety pt. Zmiany w programie kształcenia na WPiA przeprowadzonej przez Wydziałową Radę Studencką wśród Studentów WPiA

Wprowadza się następujący program stacjonarnych studiów doktoranckich na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego:

DZIAŁ PIERWSZY. PRAWO RZYMSKIE

REGULAMIN ZAJĘĆ Z PRZEDMIOTU: Mikrobiologia II rok Farmacja rok akademicki 2018/2019 I. POSTANOWIENIA OGÓLNE

Prawo osobowe II. Niewolnicy Udział osób pod władzą w obrocie

identyfikacja wydziału -przykłady

Księga znaku Unizeto Technolgies 2012

1. NAUCZANIE JĘZYKÓW NOWOŻYTNYCH (OBOWIĄZKOWYCH) W RAMACH PROGRAMU STUDIÓW STACJONARNYCH I NIESTACJONARNYCH

PRA CE SIW A NAUKOWEGO WA RSZA WSKlEGO. II. NAUK HISTORYCZNYCH, SPOŁECZ ł-. YCH l FILOZOFICZNYCH. TRAVAUX

Ogólne zasady kształcenia językowego w ramach zajęć lektoratowych

2. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych (jeśli obowiązują)

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Protokołował. Mgr Łukasz Gołąb

Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział. Kierunek i poziom studiów: nauki o rodzinie, drugi stopień

Razem: liczba godzin. I przedmioty wspólne dla wszystkich specjalności. Gatunki dziennikarskie EP, T (Egzamin) B

MINIMUM PROGRAMOWE KIERUNEK PRAWO Dla studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2017/18. Moduły zajęć:

Transkrypt:

Prawo rzymskie - ćwiczenia

Prawo rzymskie - ćwiczenia mgr Grzegorz Blicharz - I semestr

Prawo rzymskie - ćwiczenia mgr Grzegorz Blicharz - I semestr mgr Kamil Stolarski - II semestr

Prawo rzymskie - ćwiczenia mgr Grzegorz Blicharz - I semestr mgr Kamil Stolarski - II semestr Kraków, 7 października 2013 r.

Materiały na zajęcia

Materiały na zajęcia

Materiały na zajęcia Warsztaty prawnicze. Prawo rzymskie, W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, Kraków 2013

Materiały na zajęcia Warsztaty prawnicze. Prawo rzymskie, W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, Kraków 2013

Materiały na zajęcia Warsztaty prawnicze. Prawo rzymskie, W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, Kraków 2013 Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, Warszawa 2009

Zasady zaliczenia

Zasady zaliczenia Ścieżka wspólna:

Zasady zaliczenia Ścieżka wspólna: kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r.

Zasady zaliczenia Ścieżka wspólna: kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r. 58 paremii, do pobrania z www.law.uj.edu.pl/users/kprz/docs/ paremie.pdf

Zasady zaliczenia Ścieżka wspólna: kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r. 58 paremii, do pobrania z www.law.uj.edu.pl/users/kprz/docs/ paremie.pdf kolokwium z lektury (jedna do wyboru) - 13 stycznia 2014 r.

Zasady zaliczenia Ścieżka wspólna: kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r. 58 paremii, do pobrania z www.law.uj.edu.pl/users/kprz/docs/ paremie.pdf kolokwium z lektury (jedna do wyboru) - 13 stycznia 2014 r. H. Kupiszewski, Prawo rzymskie a współczesność, wyd. 2, Kraków 2013

Zasady zaliczenia Ścieżka wspólna: kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r. 58 paremii, do pobrania z www.law.uj.edu.pl/users/kprz/docs/ paremie.pdf kolokwium z lektury (jedna do wyboru) - 13 stycznia 2014 r. H. Kupiszewski, Prawo rzymskie a współczesność, wyd. 2, Kraków 2013 P. Święcicka, Proces Jezusa w świetle prawa rzymskiego, wyd. 2, Warszawa 2012

Zasady zaliczenia Ścieżka wspólna: kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r. 58 paremii, do pobrania z www.law.uj.edu.pl/users/kprz/docs/ paremie.pdf kolokwium z lektury (jedna do wyboru) - 13 stycznia 2014 r. H. Kupiszewski, Prawo rzymskie a współczesność, wyd. 2, Kraków 2013 P. Święcicka, Proces Jezusa w świetle prawa rzymskiego, wyd. 2, Warszawa 2012 kwietniowe kolokwium końcowe - fakultatywne

Ścieżka ćwiczeniowa:

Ścieżka ćwiczeniowa: obecność na zajęciach

Ścieżka ćwiczeniowa: obecność na zajęciach (0,5 oceny wyżej za komplet; 2 nieobecności nieusprawiedliwione w semestrze)

Ścieżka ćwiczeniowa: obecność na zajęciach (0,5 oceny wyżej za komplet; 2 nieobecności nieusprawiedliwione w semestrze) aktywność na zajęciach (odnotowywana plusami)

Ścieżka ćwiczeniowa: obecność na zajęciach (0,5 oceny wyżej za komplet; 2 nieobecności nieusprawiedliwione w semestrze) aktywność na zajęciach (odnotowywana plusami) kolokwia, 2 w semestrze: I - prawo osobowe i rodzinne (początek grudnia), prawo spadkowe (koniec stycznia), II - prawo rzeczowe (kwiecień), prawo zobowiązań (czerwiec)

Dodatkowe punkty:

Dodatkowe punkty: testy i zaliczenia samosprawdzające (historia źródeł, formuły procesowe, pisanie testamentu)

Dodatkowe punkty: testy i zaliczenia samosprawdzające (historia źródeł, formuły procesowe, pisanie testamentu) lektorat z łaciny dla prawników - Jagiellońskie Centrum Językowe, 60 godz., 2 semestry

Dodatkowe punkty: testy i zaliczenia samosprawdzające (historia źródeł, formuły procesowe, pisanie testamentu) lektorat z łaciny dla prawników - Jagiellońskie Centrum Językowe, 60 godz., 2 semestry dr Krzysztof Pawłowski, poniedziałek 15.00-16.30; 16.45-18.15, Gołębia 9, sala 2

db 77-84 + 10 pkt do egzaminu

db db + 77-84 + 10 pkt do egzaminu 85-92 + 12 pkt do egzaminu

db db + bdb 77-84 + 10 pkt do egzaminu 85-92 + 12 pkt do egzaminu 93-100 + 15 pkt do egzaminu

db db + bdb 77-84 + 10 pkt do egzaminu 85-92 + 12 pkt do egzaminu 93-100 + 15 pkt do egzaminu Punktacja, w zależności od wyników grupy i poziomu trudności kolokwiów może ulec zmianie na korzyść studentów.

db db + bdb 77-84 + 10 pkt do egzaminu 85-92 + 12 pkt do egzaminu 93-100 + 15 pkt do egzaminu Punktacja, w zależności od wyników grupy i poziomu trudności kolokwiów może ulec zmianie na korzyść studentów. Ocena dobra/bardzo dobra - umożliwia podejście do egzaminu ustnego na początku maja 2014 r.

Dyżury i kontakt mgr Grzegorz Blicharz: środa, godz. 15:30-16:30, pok. 9, ul. Gołębia 9 e-mail: grzegorz.blicharz@uj.edu.pl mgr Kamil Stolarski: poniedziałek, godz. 17:30-18:30, pok. 9, ul. Gołębia 9 e-mail UJ: kamil.stolarski@uj.edu.pl; email prywatny w sytuacjach szczególnych: stlprawo@gmail.com DYŻURY SŁUŻĄ RÓWNIEŻ DO INDYWIDUALNEGO WYJAŚNIENIA KWESTII NIEJASNYCH, DLATEGO SZCZEGÓLNIE NA NIE ZAPRASZAMY JUŻ OD POCZĄTKU ROKU AKADEMICKIEGO!

Konkursy prawa rzymskiego

Konkursy prawa rzymskiego Konkurs Wydziałowy możliwość zaliczenia egzaminu przez laureatów i wyróżnionych już na początku kwietnia 2014 r.

Konkursy prawa rzymskiego Konkurs Wydziałowy możliwość zaliczenia egzaminu przez laureatów i wyróżnionych już na początku kwietnia 2014 r. Ogólnopolski konkurs Prawo rzymskie a świat współczesny dla laureatów konkursów wydziałowych - w tym roku w Krakowie, czerwiec 2014 r.

Konkursy prawa rzymskiego Konkurs Wydziałowy możliwość zaliczenia egzaminu przez laureatów i wyróżnionych już na początku kwietnia 2014 r. Ogólnopolski konkurs Prawo rzymskie a świat współczesny dla laureatów konkursów wydziałowych - w tym roku w Krakowie, czerwiec 2014 r. szczegóły: www.konkursprawarzymskiego.pl

Digesta justyniańskie D. 1,1,1,1 Ulpian w księdze pierwszej Instytucji! Cuius merito quis nos sacerdotes appellet: iustitiam namque colimus et boni et aequi notitiam profitemur, aequum ab iniquo separantes, licitum ab illicito discernentes, bonos non solum metu poenarum, verum etiam praemiorum quoque exhortatione efficere cupientes, veram nisi fallor philosophiam, non simulatam affectantes.! Z tego to powodu ktoś mógłby nazwać nas kapłanami. Strzeżemy bowiem sprawiedliwości i głosimy wiedzę na temat tego, co dobre i słuszne, odróżniając sprawiedliwe od niesprawiedliwego, dozwolone od niedozwolonego, pragnąc uczynić ludzi dobrymi, nie tylko strachem przed karami, lecz pokazując im także możliwość osiągnięcia korzyści, dążąc przy tym, jak mniemam, do prawdziwej, nie pozornej filozofii.

D. 1,1,1,2

D. 1,1,1,2 Huius studii duae sunt positiones, publicum et privatum. publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem: sunt enim quaedam publice utilia, quaedam privatim. publicum ius in sacris, in sacerdotibus, in magistratibus constitit. privatum ius tripertitum est: collectum etenim est ex naturalibus praeceptis aut gentium aut civilibus.! Dwa są obszary studium prawa: publiczny i prywatny. Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatne zaś korzyści jednostek. Są bowiem rzeczy przynoszące tak korzyść państwu, jak i jednostkom. Prawo publiczne dotyczy obrzędów, kapłanów oraz magistratur. Prawo prywatne dzieli się na trzy części, składa się bowiem z norm wywodzących się albo z prawa naturalnego (ius naturale), albo z prawa narodów (ius gentium), albo z prawa cywilnego (ius civile).

D. 1,1,1,3 Ius naturale est, quod natura omnia animalia docuit: nam ius istud non humani generis proprium, sed omnium animalium, quae in terra, quae in mari nascuntur, avium quoque commune est. Hinc descendit maris atque feminae coniunctio, quam nos matrimonium appellamus, hinc liberorum procreatio, hinc educatio: videmus etenim cetera quoque animalia, feras etiam istius iuris peritia censeri.! Prawem naturalnym jest to prawo, którego natura nauczyła wszystkie stworzenia, ponieważ nie jest ono właściwe tylko ro d z a j o w i l u d z k i e m u, l e c z w s p ó l n e w s z y s t k i m stworzeniom, jakie rodzą się na ziemi, w morzu, a także ptakom. Stąd wywodzi się także związek mężczyzny i kobiety, który my nazywamy małżeństwem; stąd też poczynanie i wychowywanie dzieci. Widzimy więc też, że wszystkie inne zwierzęta, także dzikie bestie, uważa się za znające to prawo.

D. 1,1,1,4

D. 1,1,1,4 Ius gentium est, quo gentes humanae utuntur. Quod a naturali recedere facile intellegere licet, quia illud omnibus animalibus, hoc solis hominibus inter se commune sit.! Prawo narodów jest właściwe rodzajowi ludzkiemu. Łatwo zrozumieć, w jaki sposób różni się ono od naturalnego, ponieważ jedno wspólne jest wszystkim stworzeniom, drugie samym tylko ludziom.

D. 1,1,2 Pomponiusz w swoim Podręczniku Veluti erga deum religio: ut parentibus et patriae pareamus:! Na przykład powinności re l i g i j n e w o b e c b o g a i uległość wobec rodziców czy ojczyzny.

D. 1,1,3 Florentinus w księdze pierwszej Instytucji

D. 1,1,3 Florentinus w księdze pierwszej Instytucji Ut vim atque iniuriam propulsemus: nam iure hoc evenit, ut quod quisque ob tutelam corporis sui fecerit, iure fecisse existimetur, et cum inter nos cognationem quandam natura constituit, consequens est hominem homini insidiari nefas esse.! I możliwość odparcia bezprawnej siły, bowiem z tego prawa wywodzi się zasada, że cokolwiek ktoś uczynił dla ochrony swego ciała, uważa się za uczynione zgodnie z prawem i odkąd według praw natury należymy do rodzaju ludzkiego, godzenie w drugiego człowieka jest zawsze czynem naruszającym prawa boskie.

D. 1,1,4 Ulpian w księdze pierwszej Instytucji Manumissiones quoque iuris gentium sunt. est autem manumissio de manu missio, id est datio libertatis: nam quamdiu quis in servitute est, manui et potestati suppositus est, manumissus liberatur potestate. quae res a iure gentium originem sumpsit, utpote cum iure naturali omnes liberi nascerentur nec esset nota manumissio, cum servitus esset incognita: sed posteaquam iure gentium servitus invasit, secutum est beneficium manumissionis. et cum uno naturali nomine homines appellaremur, iure gentium tria genera esse coeperunt: liberi et his contrarium servi et tertium genus liberti, id est hi qui desierant esse servi.! Wyzwolenia są także instytucją prawa narodów. Wyzwolenie jest bowiem wypuszczeniem z ręki to jest nadaniem wolności, bowiem dopóki ktoś jest w niewoli, podporządkowany jest władztwu, wyzwolony zaś zostaje spod niego uwolniony. Wywodzi się to z prawa narodów, jako że według prawa naturalnego wszystkie dzieci rodziły się wolne i nie znano wyzwolenia, gdyż nie znana była niewola; lecz od czasu, gdy prawem narodów została wprowadzona niewola, przyjęte zostało dobrodziejstwo wyzwolenia. Jako że w naturze zostaliśmy nazwani jednym wspólnym mianem ludzie, prawem narodów został wprowadzony podział na trzy rodzaje: na wolnych, ich przeciwieństwo niewolników oraz na wyzwoleńców. Ten trzeci rodzaj stanowią ci, którzy przestali być niewolnikami.

D. 1,1,5 Hermogenianus w księdze pierwszej Streszczeń

D. 1,1,5 Hermogenianus w księdze pierwszej Streszczeń Ex hoc iure gentium introducta bella, discretae gentes, regna condita, dominia distincta, agris termini positi, aedificia collocata, commercium, emptiones venditiones, locationes conductiones, obligationes institutae: exceptis quibusdam quae iure civili introductae sunt.! Z prawa narodów pochodzą wojny, podział na narody, suwerenność państw, formy władztwa, zakreślanie granic gruntom, sytuowanie budynków, handel, kupno-sprzedaż, najem, poszczególne zobowiązania, z wyjątkiem tych, które są wprowadzone prawem cywilnym.

D. 1,1,6 pr Ulpian w księdze pierwszej Instytucji Ius civile est, quod neque in totum a naturali vel gentium recedit nec per omnia ei servit: itaque cum aliquid addimus vel detrahimus iuri communi, ius proprium, id est civile efficimus.! Prawem cywilnym jest to prawo, które ani w całości nie ustępuje prawu naturalnemu i prawu narodów, ani też im we wszystkim nie służy. Ponieważ, gdy cokolwiek d o d a j e m y a l b o o d e j m u j e m y p r a w u wspólnemu, tworzymy prawo własne, czyli cywilne.

D. 1,1,6,1

D. 1,1,6,1 Hoc igitur ius nostrum constat aut ex scripto aut sine scripto, ut apud Graecos: ton nomon hoti men eggrafoi, hoti de agrafoi.! To więc prawo nasze składa się albo z p r a w a p i s a n e g o, a l b o z p r a w a niepisanego, jak u Greków: jedne prawa są pisane (έγγραφοι), inne niepisane (άγραφοι).

D. 1,1,7 pr. Papinian w księdze drugiej Definicji Ius autem civile est, quod ex legibus, plebis scitis, senatus consultis, decretis principum, auctoritate prudentium venit.! Toteż prawo cywilne pochodzi z ustaw, postanowień zgromadzeń plebejskich, uchwał senatu, konstytucji cesarskich, opinii biegłych prawników.

D. 1,1,7,1

D. 1,1,7,1 I u s p r a e t o r i u m e s t, q u o d p r a e t o r e s introduxerunt adiuvandi vel supplendi vel corrigendi iuris civilis gratia propter utilitatem publicam. quod et honorarium dicitur ad honorem praetorum sic nominatum.! Prawem pretorskim jest to, które z uwagi na pożytek publiczny wprowadzili pretorzy dla wspomagania, uzupełniania lub poprawiania prawa cywilnego. Nazywa się je także urzędniczym (ius honorarium), z uwagi na urząd (honos) pretora.

D. 1,1,8 Marcjan w księdze pierwszej Instytucji Nam et ipsum ius honorarium viva vox est iuris civilis.! Albowiem i samo prawo u r z ę d n i c z e j e s t ż y w y m głosem prawa cywilnego.

D. 1,1,9 Gaius w księdze pierwszej Instytucji

D. 1,1,9 Gaius w księdze pierwszej Instytucji Omnes populi, qui legibus et moribus reguntur, partim suo proprio, partim communi omnium hominum iure utuntur. Nam quod quisque populus ipse sibi ius constituit, id ipsius proprium civitatis est vocaturque ius civile, quasi ius proprium ipsius civitatis: quod vero naturalis ratio inter omnes homines constituit, id apud omnes peraeque custoditur vocaturque ius gentium, quasi quo iure omnes gentes utuntur.! Wszystkie ludy, które rządzone są ustawami i zwyczajami, posługują się częściowo swoim własnym prawem, częściowo prawem wspólnym wszystkim ludziom. Albowiem to, co naród sam dla siebie ustanawia, jest właściwe jego państwu i nazywa się prawem cywilnym, jako prawo właściwe tylko dla jego państwa. To zaś prawo, które porządek naturalny ustanowił między ludźmi, u wszystkich na równi jest przestrzegane i nazywa się prawem narodów, jako to prawo, którym posługują się wszystkie narody.

D. 1,1,10 pr. Ulpian w księdze pierwszej Instytucji Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi.! Sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznawania tego, co się komu należy.

D. 1,1,10,1

D. 1,1,10,1 Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere.

D. 1,1,10,1 Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere. Zalecenia prawa są następujące: żyć uczciwie, nikomu nie szkodzić, każdemu przyznawać to, co należne.

D. 1,1,10,2 Iuris prudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia.! Biegłość w prawie to znajomość rzeczy boskich i ludzkich, wiedza o tym co słuszne i niesłuszne.

Na kolejne zajęcia - 14 października 2013 r. Historia źródeł prawa: tabelki chronologiczne z początku Warsztatów prawniczych; podstawowe informacje z pierwszego rozdziału Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego; postaci jurystów; podziały na prawo przedklasyczne, klasyczne, poklasyczne; rodzaje źródeł prawa; rodzaje porządków prawnych;