Szanuj żywność i środowisko naturalne! PARTNER Broszura wydana w ramach projektu Jak nie marnować żywności i chronić środowisko naturalne dofinansowanego ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Szanuj żywność i środowisko naturalne! Spis treści Opracowanie: Michał Lech Projekt i opracowanie graficzne: Jerzy Pilch Wydawca: Bank Żywności w Krakowie, ul. Zabłocie 20/22, 30-701 Kraków Tel.: (12)-257 00 05, Fax: (12)-384 88 27. KRS: 0000143611 1. Co to jest Bank Żywności? 2. Dlaczego marnowanie żywności to problem wszystkich ludzi na świecie? 3. Czy marnowanie żywności dotyczy Ciebie i Twojej rodziny? 4. Dlaczego marnujemy żywność? 5. Wyrzucając jedzenie marnujemy zasoby naturalne: wodę, energię i surowce. 6. Jeżeli nie marnujesz, chronisz środowisko naturalne! Czy wiesz jak to robić? 7. Szanujmy żywność, jest wielu ludzi, którym jej brakuje! 8. Jak nie zaśmiecać środowiska, czyli gdzie i jak wyrzucać? 9. Quiz Co wiesz nt. skutków i sposobów zapobiegania marnowaniu żywności
1. Co to jest Bank Żywności? Bank Żywności jest organizacją pozarządową, której działania skierowane są do osób ubogich. Jest wielką charytatywną hurtownią z żywnością, tzn. że do magazynu Banku zbierana i przyjmowana jest żywność ze sklepów, marketów, od wielkich firm produkujących żywność, rolników, itp. Następnie pracownicy i wolontariusze Banku przekazują ją osobom, których nie stać na zakup odpowiedniej ilości jedzenia. Ważną informacją jest to, że żywność ta przyjmowana i przekazywana jest bezpłatnie. Bank Żywności nie kupuje jedzenia, jedynie wyszukuje miejsc gdzie jest go zbyt dużo, a następnie z pomocą innych, zaprzyjaźnionych instytucji przekazuje osobom potrzebującym (biednym, bezdomnym, chorym czy niepełnosprawnym). 2. Dlaczego marnowanie żywności to problem wszystkich ludzi na świecie? Wydawać by się mogło, że w dzisiejszych czasach, kiedy w każdym momencie możemy wejść do sklepu i kupić to, na co mamy ochotę, marnowanie żywności nie powinno mieć miejsca. Tymczasem jest zupełnie inaczej: Do marnowania jedzenia w swoim domu przyznaje się aż 30% Polaków! PRODUCENCI SPRZEDAWCY ORGANIZACJE CHARYTATYWNE Poza dystrybucją żywności Bank zajmuje się też edukacją. Uczymy jak gospodarować żywnością i co robić, aby uchronić ją przed zepsuciem i zmarnowaniem! Marnowanie jedzenia ma wiele wymiarów. Możemy rozpatrywać je jako problem społeczny, ekologiczny i ekonomiczny. Podstawowym zagadnieniem w ujęciu społecznym jest to, że wielu ludzi niestety do jedzenia dostępu nie ma! Według danych GUS (Główny Urząd Statystyczny) w Polsce aż 2,5 mln osób żyje w biedzie. Oznacza to, że nie są oni w stanie zapewnić sobie wystarczających warunków do godnego życia, nie stać ich na zakup takiej ilości jedzenia, która jest potrzebna każdej osobie, by nie być głodnym. Taka głodna osoba, jeśli ciągle niedojada, staje się słaba, zmęczona, ma gorszą koncentrację, przez co np. gorzej się uczy. 2 3
Innym aspektem jest ekologia: aby wyprodukować, przetworzyć i dostarczyć na półki sklepowe, a następnie do naszych domów jakikolwiek produkt, trzeba zużyć wodę, energię, paliwa. Wyrzucając jedzenie, marnujemy więc nie tylko żywność, lecz także wszystkie zasoby wykorzystane do jej wyprodukowania. Tym samym zanieczyszczamy środowisko naturalne. Czy wiesz, że 1 tona żywności = 4,5 tony gazów To jeszcze nie koniec drogi, bo w naszych domach musimy też zużyć wodę i energię, aby móc wspólnie zasiąść przy stole i zjeść smakowity posiłek. Jedna tona jedzenia wyrzucona do śmieci dostarcza do atmosfery 4,5 tony szkodliwych gazów. W ten sposób marnowanie jedzenia przyczynia się do negatywnych zmian klimatycznych. Metan pochodzący z gnijącej żywności jest nawet 20 krotnie groźniejszym gazem cieplarnianym niż dwutlenek węgla! I wreszcie jest jeszcze jeden aspekt, ekonomiczny. Jeśli dwa pierwsze argumenty do nas nie przemawiają, to warto uświadomić sobie, że wyrzucając jedzenie, wyrzucamy do kosza nasze pieniądze. 3. Czy marnowanie żywności dotyczy Ciebie i Twojej rodziny? Każdej rodzinie zdarza się od czasu do czasu wyrzucać niedojedzone resztki jedzenia po posiłku. Nie jest łatwo w stu procentach przewidzieć ile zjemy. Jednak powinniśmy zawsze kupować i przygotowywać mniej niż wydaje nam się, że zjemy! 4 5
Niestety przynajmniej raz w życiu każdy z nas zakupił tak dużą ilość żywności, że zdążyła się zepsuć lub przeterminować i nie została zjedzona. Amerykanie wyrzucają najwięcej! Nieco mniej żywności wyrzucają do kosza Europejczycy, którzy co roku marnują 89 milionów ton jedzenia, a więc około 20-30% wszystkich zakupionych produktów. A jak sytuacja wygląda w Polsce? W Polsce do marnowania przyznaje się co trzeci Polak - najczęściej wyrzucamy pieczywo, ziemniaki, wędliny i warzywa. JAKIE ARTYKUŁY ŻYWNOŚCIOWE WYRZUCAMY NAJCZĘŚCIEJ Z raportu Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Żywności i Wyżywienia wynika, że co roku na świecie marnuje się aż 1/3 wyprodukowanej żywności - to około 1,3 mld ton jedzenia. Najbardziej rozrzutni są Amerykanie, którzy co roku wyrzucają aż 40% zakupionych towarów. Według szacunków przeciętna czteroosobowa rodzina marnuje rocznie równowartość 2275 dolarów, czyli około 7 tysięcy polskich złotych! Czy wiesz co można za to kupić? 50% CHLEB 33% WARZYWA 33% WĘDLINY 29% ZIEMNIAKI 26% OWOCE 17% JOGURTY 12% DANIA GOTOWE 11% SERY 5% MIĘSO 4% MLEKO 6 7
Czy wyrzuciłbyś świadomie 50 zł do śmietnika? Odpowiedź chyba jest oczywista. A jednak, wyrzucając żywność marnujemy ciężko zarobione pieniądze. Dzięki zmianie nawyków, każdy z nas może nie tylko przyczynić się do ograniczenia marnowania żywności i wszystkiego co potrzebne jest do jej produkcji i transportu, ale też ograniczy wyrzucanie do kosza pieniędzy! Ile marnuje polska rodzina... Dla statystycznej polskiej rodziny zakup żywności to aż 25% wszystkich wydatków. Co trzeci Polak przyznaje, że zdarza mu się wyrzucić jedzenie. Średnio w miesiącu każdy z nas marnuje żywność o wartości 50 złotych. Oznacza to, że czteroosobowa rodzina miesięcznie traci 200 złotych. W skali roku to aż 2400 złotych. Po raz kolejny spróbuj sobie wyobrazić co można kupić za taką sumę pieniędzy? Nie jest to trudne, prawda? za miliardy złotych. Najczęściej żywność wyrzucają osoby pracujące lub mieszkające w dużych miastach. Nietrudno znaleźć wytłumaczenie takiej sytuacji: im większe miasto, tym więcej sklepów, im więcej czasu poświęcamy na pracę, tym trudniej jest go znaleźć na inne rzeczy, np. planowanie zakupów i przygotowywanie posiłków. Przyjrzyj się sytuacji w Twoim domu, jakie zakupy robią Twoi rodzice? Być może to Ty będziesz uczyć najbliższe otoczenie co robić, aby ograniczyć marnowanie jedzenia. MARNOWANIE ŻYWNOŚCI NA ŚWIECIE Z UWZGLĘDNIENIEM POLSKI 1,3 MILIARDA TON JEDZENIA AMERYKA 40% 2275 $ ROCZNIE (7000 PLN) 50zł x 4 osoby x 12 miesięcy = 2400zł EUROPA 20-30% 89 MLN TON Czy już widzisz ekonomiczną skalę problemu wyrzucania jedzenia? Wszystkie liczby mówią same za siebie!... a ile cała Polska? Biorąc pod uwagę liczbę osób mieszkających w Polsce - jest nas 38,5 mln - nasze społeczeństwo co miesiąc marnuje żywność POLSKA 30% 9 MLN TON 8 9
4. Dlaczego marnujemy żywność? Marnowanie żywności występuje na każdym etapie, od uprawy surowców i produkcji, aż po konsumpcję. W rolnictwie marnowanie żywności związane jest z jej wytwarzaniem, sposobem uprawy, zbiorów czy przechowywaniem. Branża spożywcza marnuje żywność już na etapie przyjęcia surowca, także na etapie transportu, gdyż żywność jest często transportowana wiele tysięcy kilometrów. Marnują producenci żywności, dostawcy i sprzedawcy. Problem dotyczy także indywidualnych konsumentów. 2/3 żywności trafiającej do śmieci z domowych kuchni, nadawałoby się do spożycia. Jedzenie wyrzucane przez konsumentów można podzielić na 3 grupy: 1. produkty napoczęte (47,8 %) 2. produkty przeterminowane (26,7 %) 3. pozostałości posiłków (25,5 %) Dlaczego dzieje się tak, że produkty, które kupiliśmy i mieliśmy spożyć, ostatecznie lądują w koszu na śmieci? Zbyt duże porcje... Największy problem mamy z planowaniem porcji naszych posiłków. Co za tym idzie, nie wiemy, ile produktów mamy kupić. Aż co 4 osoba, wyrzucając jedzenie, przyznaje, że przygotowuje zbyt duże porcje, a to, co nie zostanie zjedzone, z talerza trafia wprost do kosza. Drugim powodem wyrzucania żywności jest brak pomysłu na to, co zrobić z produktami wykorzystanymi częściowo, np. pozostającym makaronem z poprzedniego obiadu. Tymczasem moglibyśmy je w kreatywny sposób wykorzystać, łącząc ze sobą w innych zestawach kulinarnych, np. różnego rodzaju zapiekankach. 10 11
...i bałagan w lodówce i szafkach. W naszych lodówkach często panuje bałagan. Nie wiemy na której półce i w jaki sposób przechowywać poszczególne produkty, np. chleb przechowywany w lodówce szybciej wysycha. Kolejnym problemem jest brak segregacji produktów w naszych lodówkach i w szafkach kuchennych. Bałagan sprawia, że nie wiemy jakie produkty mamy - często okazuje się, że gdzieś na dnie lodówki znajdujemy zgniłe owoce czy warzywa, a z tyłu szafki - przeterminowany karton mleka. Efekt? Trzeba te produkty wyrzucić. Blisko 1/3 Polaków przyznaje, że brak wiedzy o tym, jak odpowiednio przechowywać jedzenie, jest powodem jego wyrzucania. Najczęstsze powody wyrzucania żywności: przegapienie terminu przydatności do spożycia; nieumiejętne przechowywanie żywności; zakup produktu niskiej jakości; przygotowanie zbyt dużej ilości jedzenia; brak pomysłu na powtórne wykorzystanie produktów do innych dań; zbyt duże zakupy. Tego należy unikać! 5. Wyrzucając jedzenie marnujemy zasoby naturalne: wodę, energię i surowce. Zapewne już wiesz, że aby wyprodukować, przetworzyć i dostarczyć na półki sklepowe jakikolwiek produkt, trzeba zużyć wodę, energię oraz surowce. Wyrzucając jedzenie, marnujemy więc nie tylko żywność, ale również zasoby wykorzystane do jej wyprodukowania. Żywność jest surowcem, którego wyprodukowanie jest bardzo kosztowne dla środowiska naturalnego. Ile poszczególnych zasobów potrzebujemy oraz jakie elementy środowiska cierpią w wyniku produkcji żywności? 12 13
WODA Produkcja żywności wiąże się z jej dużym zużyciem. Do produkcji: 1 litr mleka 1 tys. l. wody 1 kg wołowiny 10 tys. l. wody 1 kg drobiu 4 tys. l. wody 1 kg ziemniaków 300 l. wody 1 kg wieprzowiny 6 tys. l. wody NASZA PLANETA Wytwarzanie żywności przyczynia się do niekorzystnych zmian w klimacie. Pisaliśmy już w poprzednich rozdziałach, że podczas produkcji tylko jednego kilograma żywności, emituje się do atmosfery średnio 4,5 kg CO 2. Około 20% produkcji gazów cieplarnianych wiąże się z produkcją, przetwarzaniem, transportem i przechowywaniem żywności. Pestycydy stosowane w rolnictwie mogą zanieczyszczać słodką wodę, ekosystemy morskie i samą ziemię. Nie bez znaczenia jest też wpływ stosowania pestycydów na rośliny i zwierzęta. Wiąże się to z utratą ich naturalnych siedlisk. W ten sposób niszczymy i zanieczyszczamy naszą planetę. W Europie 24% wody pobierane jest przez rolnictwo, niestety tylko 1/3 z tych zasobów wraca do akwenów wodnych. ENERGIA Produkcja żywności to również zużyta energia w postaci paliw i prądu. Na wyprodukowanie 1 kcal żywności zużywa się 10 kcal z paliw. Wytworzenie każdego bochenka chleba wymaga zużycia wielu kilowatogodzin prądu podczas procesu produkcyjnego. Pamiętaj zanim kupisz zbyt dużo pieczywa! Wiesz już ile zasobów trzeba wykorzystać do produkcji różnych produktów, poniżej kilka praktycznych wskazówek co można zrobić w domu, aby nieco ograniczyć marnowanie zasobów naturalnych. 14 15
Jak oszczędzać wodę? Przykazania przygotowania żywności myj i płucz produkty możliwie jak najkrócej pod bieżącą wodą; gotuj w małej ilości wody, odpowiedniej do ilości gotowanych produktów. Jak oszczędzać energię? gotuj krótko i pod przykryciem; warzywa i owoce wrzucaj do gorącej wody; gotuj i smaż na palniku dostosowanym do wielkości naczynia - dzięki temu unikniesz strat energii; wstawiaj do lodówki schłodzone produkty - dzięki temu zapobiegniesz podwyższeniu się w niej temperatury i zmniejszysz zużycie energii. RÓB PRZEMYŚLANE ZAKUPY MYJ I PŁUCZ PRODUKTY JAK NAJKRÓCEJ Jak nie marnować surowców? kupuj świeże, sezonowe i lokalne surowce i produkty - będziesz mieć pewność, że nie przejechały setek kilometrów i dzięki temu wytrzymają dłużej; rób przemyślane zakupy i zawsze pamiętaj o liście zakupów - unikniesz wyrzucania nadwyżek żywnościowych; planuj posiłki - unikniesz wyrzucania resztek; nie przegap terminu przydatności do spożycia; korzystaj ze sprawdzonych przepisów kulinarnych - dzięki temu wszystkie próby wykonania nowych potraw zakończą się sukcesem. SPRAWDZAJ DATĘ WAŻNOŚCI GOTUJ KRÓTKO I POD PRZYKRYCIEM W MAŁEJ ILOŚCI WODY 6. Jeżeli nie marnujesz, chronisz środowisko naturalne! Czy wiesz jak to robić? Z dotychczasowych informacji wiesz już jaka jest skala marnowania żywności. Czas na garść wiedzy, co robić, aby chronić naszą planetę. Warto zacząć od zasady 4P. Co ona oznacza? Zasada 4P to cztery proste czynności, o których zawsze powinniśmy pamiętać, jeśli chcemy ograniczać marnowanie żywności we własnym domu. 16 17
Po pierwsze! PLANUJMY: Przede wszystkim sprawdzamy jakie produkty żywnościowe mamy w domu, a także które z nich mają krótką datę przydatności do spożycia - ta wiedza jest bardzo istotna z punktu widzenia naszego jadłospisu na najbliższe dni. Następnie sporządzamy listę zakupów. Jeśli robimy zakupy w dużym sklepie, warto zaplanować posiłki na tydzień, jeśli w małym - na 2-3 dni. Dodatkową korzyścią z planowania posiłków na kilka dni do przodu jest możliwość przestrzegania zdrowej i zbilansowanej diety. Po drugie! jest po prostu w twojej szkole dziecko, które jest głodne. Warto o tym pamiętać! Po czwarte! POSEGREGUJMY: Segregując odpady, przyczyniamy się do mniejszego zanieczyszczenia naszej planety, a także oszczędzamy nieodnawialne zasoby. Dlatego warto oddzielić bioodpady od innych śmieci, które często mogą zostać ponownie wykorzystane, jak np. papier czy niektóre plastiki. Pamiętaj, że oczyszczone opakowanie po zjedzonym produkcie, wyrzucone do właściwego pojemnika zostanie odzyskane, jeśli jednak wyrzucisz nie tam, gdzie należy - będzie ono zalegało na wysypisku śmieci! PRZETWARZAJMY: Jeśli okaże się, że mimo wszystko kupiliśmy za dużo żywności o krótkiej dacie przydatności do spożycia, np. owoców lub warzyw, zanim wyrzucimy je do śmieci, zastanówmy się jak możemy ją przetworzyć. Wspólne robienie dżemów czy marynowanych warzyw może być doskonałą zabawą dla całej rodziny, a satysfakcja z własnoręcznie wykonanych przetworów jest ogromna. A jak cudownie smakują! I zapewne są o wiele zdrowsze niż te kupione w sklepie. Bardzo istotne jest też prawidłowe przechowywanie przetworzonych produktów, dzięki któremu dłużej zachowają dobrą jakość i smak. Zasada 4P PLANUJ PRZETWARZAJ Po trzecie! PODZIELMY SIĘ: Wspólne biesiadowanie to jeden z ulubionych sposobów spędzania czasu przez polskie rodziny. Jeśli już przygotujemy lub kupimy zbyt dużo jedzenia, podzielmy się nim z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi. Dobrym pomysłem na takie dzielenie się jest szkoła, być może twoja koleżanka czy kolega nie zabrali ze sobą drugiego śniadania, a Ty masz go w nadmiarze, możesz się podzielić! A być może PODZIEL SIĘ POSEGREGUJ 18 19
! Jest jeszcze kilka ważnych zasad, które należy stosować, aby właściwie postępować z żywnością, a tym samym ograniczać jej marnowanie. Pamiętaj: - Gotowe dania, takie jak zupa, mogą być trzymane w lodówce nie dłużej niż 2-3 dni. - Zamrażać powinno się tylko takie produkty, które później będą gotowane i smażone. - Jedzenie surowe zawsze musi być trzymane oddzielnie. Nie może znajdować się obok gotowego. - Na surowe produkty przeznacz jedną z półek w twojej lodówce, najlepiej w dolnej części, aby woda i soki z surowych produktów nie przedostawały się na gotowe produkty znajdujące się poniżej. 7. Szanujmy żywność, jest wielu ludzi, którym jej brakuje! Czy wiesz, że co 15 osoba w Polsce żyje w skrajnym ubóstwie. To oznacza, że dla 2,5 mln Polaków dostęp do zdrowej i pełnowartościowej żywności jest problemem! Podstawowe produkty spożywcze takie jak pieczywo, owoce, warzywa, mięso to produkty luksusowe i trudno dostępne dla tej grupy społecznej. A to oznacza, że dieta osób ubogich jest mało urozmaicona, co w konsekwencji może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych. Wynikają one z braku odpowiedniej ilości składników odżywczych (białka, tłuszcze, witaminy i składniki mineralne), które powinny być dostarczane organizmowi poprzez odpowiednio zbilansowaną dietę. Problem ten szczególnie dotyka dzieci. Niedożywienie i nieodpowiednia dieta w młodym wieku może wpływać na rozwój fizyczny, intelektualny i psychiczny organizmu. Żywność jest surowcem produkowanym w takich ilościach, że powinno jej wystarczyć dla wszystkich ludzi na świecie. Mimo to, co 7 mieszkaniec naszej planety cierpi z powodu braku dostępu do żywności. Niedożywienie powoduje 55 % wszystkich zgonów dzieci na świecie! Z drugiej strony tylko w Europie, marnuje się 89 mln ton żywności. Średnio 179 kg na osobę w ciągu roku. 20 21
Wyrzucając żywność, warto zastanowić się nad tym, że w naszym dalszym lub bliższym otoczeniu są osoby, które mogą być głodne. 8. Jak nie zaśmiecać środowiska, czyli gdzie i jak wyrzucać? Czy wiesz, że przeciętnie Polak wytwarza rocznie około 320 kg odpadów, z czego 70% trafia na wysypiska śmieci. Co zasada 3R oznacza w praktyce? REDUCE (ogranicz) ograniczajmy wytwarzanie odpadów poprzez odpowiedzialne zakupy, racjonalne gospodarowanie. Rezygnujmy z rzeczy, których tak naprawdę nie potrzebujemy. Na początek można zrezygnować z używania bezpłatnych plastikowych reklamówek rozdawanych przy kasach na rzecz toreb wielokrotnego użytku. Innym pomysłem jest nieużywanie produktów jednorazowego użytku - plastikowych kubeczków, sztućców i talerzy. Przy wyborze towarów w sklepie kupujmy tylko takie, które mają mniej opakowań np. pastę do zębów bez kartonikowego pudełka. REUSE (użyj ponownie) - zróbmy użytek z produktów, które są uznawane powszechnie za jednorazowe - jeśli już wzięliśmy w sklepie bezpłatną reklamówkę, dajmy jej drugie życie w charakterze worka na śmieci; jednostronnie zadrukowane kartki wykorzystujmy na notatki. Przekażmy innym to, co nam nie jest już potrzebne - zamiast wyrzucać zbędne ubrania lub przedmioty, można oddać je potrzebującym, np. zabawki, które leżą nieużywane, jeśli są w dobrym stanie można oddać do przedszkola lub domu dziecka. Tam dzieci na pewno się ucieszą. Książki w bardzo dobrym stanie można oddać pobliskiej, dzielnicowej bibliotece. RECYCLE (odzyskaj) - jeżeli nie mamy możliwości ograniczenia ilości odpadów lub ich ponownego użycia, zacznijmy je segregować. Dzięki temu surowce, które mogą być ponownie wykorzystane, nie trafią na wysypisko. Segregujmy papier, plastik, szkło i metale zgodnie z polityką odzysku obowiązującą w naszym miejscu zamieszkania. Najwyższy czas to zmienić! Jak to zrobić to proste: zacznij stosować zasadę 3R, czyli REDUCE, REUSE, RECYCLE (co po polsku oznacza ogranicz, użyj ponownie, odzyskaj) 22 23
2. Ile żywności wyrzuca się co roku na świecie: a) 1,3 mld ton jedzenia b) 5 mld ton żywności c) 10 kilogramów żywności Kolejność czynności nie jest przypadkowa, ponieważ największe korzyści dla środowiska niesie ograniczenie nadmiernej konsumpcji i wielokrotne używanie produktów, zaś odpowiedzialne przetwarzanie pozwala na spowolnienie gromadzenia się śmieci. 3. Ile procent kupowanego jedzenia trafia do kosza: a) około 50% b) około 80% c) około 20-30% 9. Quiz Co wiesz nt. skutków i sposobów zapobiegania marnowaniu żywności? Masz już wiele pożytecznych i praktycznych informacji. Czas sprawdzić swoją wiedzę! 1. Podczas zakupów należy: a) kupować tylko potrzebne produkty b) kupować to, na co ma się ochotę (nawet, jeśli czegoś później nie będziemy jeść) c) kupować dużo, a niezjedzone resztki wyrzucać 4. Do wyprodukowania jednej kanapki z serem potrzeba: a) 300 mililitrów wody b) 0,5 litra wody c) 90 litrów wody 24 25
5. Aby wyprodukować 1 kg wołowiny potrzebujemy: a) 5-10 tysięcy litrów wody b) 500 tysięcy litrów wody c) 10 litrów wody 9. Najczęściej marnowanymi produktami są: a) pieczywo, warzywa, wędliny b) śmietana i soki c) kasza, makarony i ryż 6. Do zielonego pojemnika na śmieci wrzucamy: a) szkło kolorowe i bezbarwne b) szkło samochodowe, okienne, lustra, ceramikę, porcelanę c) papier 7. Do żółtego pojemnika na śmieci wrzucamy: a) opakowania po farbach i lakierach b) lustra i butelki szklane c) stare książki i zeszyty, puszki aluminiowe po napojach i puszki metalowe, plastikowe butelki po napojach (tzw. PET) oraz kartony po sokach i mleku ( tetrapaki) 8. Do pojemnika niebieskiego wrzucamy: a) resztki organiczne, torebki z herbat, pozostałe odpady, których nie da się wyselekcjonować b) metalowe puszki, stare książki, gazety, czasopisma, butelki PET c) szkło kolorowe 10. Gnijąca żywność wytwarza metan, gaz cieplarniany, który jest: a) 20-krotnie bardziej szkodliwy od dwutlenku węgla b) mniej szkodliwy od dwutlenku węgla c) nieszkodliwy dla człowieka 26 27
11. W Polsce w skrajnym ubóstwie żyje około: a) 50% ludności b) 1% ludności c) 7% ludności 14. Co to jest Bank Żywności: a) organizacja społeczna zajmująca się przeciwdziałaniem marnowaniu żywności i walką z niedożywieniem, b) miejsce składowania żywności c) rodzaj sklepu, w którym płaci się kartą 12. Marnowanie żywności to marnowanie zasobów naturalnych, takich jak: a) powietrze b) woda, energia i ziemia c) rośliny, zwierzęta 13. W Polsce co roku wyrzuca się: a) 2 miliony ton jedzenia b) 300 milionów ton jedzenia c) 9 milionów ton jedzenia 28 29
ODPOWIEDZI: 1. Prawidłowa odpowiedź: A 2. Prawidłowa odpowiedź: A Komentarz: 1,3 mld ton jedzenia stanowi 1/3 produkowanej żywności, która marnowana jest na każdym etapie od wytworzenia aż po samą konsumpcję. 3. Prawidłowa odpowiedź: C 4. Prawidłowa odpowiedź: C 5. Prawidłowa odpowiedź: A 6. Prawidłowa odpowiedź: A Komentarz: Do pojemnika zielonego wrzucamy jedynie szkło opakowaniowe: butelki i słoiki po napojach i żywności, opakowania po kosmetykach. Pozostałych rodzajów szkła nie zbiera się podczas selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ze względu na zróżnicowaną temperaturę topnienia szkła w procesie przetwarzania. Przed wrzuceniem szklane butelki i opakowania porządnie opróżnijmy i osuszmy! 7. Prawidłowa odpowiedź: C Komentarz: Do żółtych pojemników wrzucamy: zgniecione puszki aluminiowe po napojach, puszki z blachy stalowej, naczynia do gotowania, metalowe narzędzia, rury, druty i drobny złom, folię aluminiową, pokrywki ze słoików, kapsle z butelek oraz metalowe i plastikowe nakrętki, zgniecione plastikowe opakowania po napojach i olejach spożywczych, zgniecione plastikowe opakowania po kosmetykach, płynach do mycia i chemii gospodarczej, plastikowe worki, torebki i reklamówki, plastikowe koszyki po owocach i pojemniki po wyrobach garmażeryjnych, opakowania wielomateriałowe po płynnej żywności, takie jak kartony po mleku, sokach itp. tzw. tetrapaki, gazety i czasopisma, prospekty, katalogi i reklamy, kalendarze i terminarze, papierowe torby na zakupy, kartony, koperty itd. Nie wrzucamy: opakowań po aerozolach, baterii oraz puszek po farbach, opakowań po lekach, butelek i opakowań po olejach przemysłowych, styropianu i innych tworzyw piankowych, zabawek oraz sprzętu AGD, plastikowych szyb z pleksy, plastikowych elementów pojazdów np: deski rozdzielcze, zderzaki, lusterka. 8. Prawidłowa odpowiedź: A Komentarz: Do pojemnika niebieskiego wrzucamy odpady nie nadające się do selektywnej zbiórki, tj. resztki organiczne, torebki z herbat, skorupki z jajek, przeterminowana/zepsuta żywność, tłuste papiery z pieczenia, torebki foliowe z pieczenia, pieluchy, artykuły higieniczne, itp. 9. Prawidłowa odpowiedź: A Komentarz: 10 produktów najczęściej marnowanych to: pieczywo, warzywa, wędliny, ziemniaki, owoce ogółem, jogurty, dania gotowe, ser, mięso, mleko. 10. Prawidłowa odpowiedź: A 11. Prawidłowa odpowiedź: C Komentarz: Według danych GUS z roku 2012, w Polsce w skrajnym ubóstwie żyje 6,7% ludności kraju. 12. Prawidłowa odpowiedź: B 30 31
13. Prawidłowa odpowiedź: C 14. Prawidłowa odpowiedź: A Komentarz: Na terenie Polski działa 30 Banków Żywności, które udzielają bezpłatnej pomocy żywnościowej ponad 3500 organizacjom i instytucjom społecznym (żywność trafia do blisko miliona osób). W ramach działalności Bank Żywności odbiera żywność z krótkim terminem przydatności od wytwórców i producentów itp., a następnie przekazuje ją organizacjom, świetlicom, noclegowniom, itp. Ponadto organizuje akcje i zbiórki żywności, realizuje kampanie społeczne (np. Nie marnuj jedzenia, Podziel się Posiłkiem czy Jedz smacznie i zdrowo ). Źródła: 1. Badanie zrealizowane przez MillwardBrown SMG/KRC 2012 na zlecenie Federacji Polskich Banków Żywności 2. Raport Federacji Polskich Banków Żywności Marnowanie żywności w Polsce i Europie, Warszawa 2012 r. 3. www.niemarnuje.pl
Jak nie marnować żywności i chronić środowisko naturalne? Informacje o projekcie i relacje z warsztatów oraz innych wydarzeń znajdziesz na facebooku: www.facebook.com/bzkrk Bank Żywności w Krakowie Ul. Zabłocie 20/22, 30-701 Kraków Tel. (12) 257 00 05, (12) 384 88 53 www.krakow.bankizywnosci.pl