PRZEKSZTAŁTNIK 3-POZIOMOWY NPC 3,3 kv DO INTEGRACJI Z SILNIKIEM KLATKOWYM

Podobne dokumenty
Przekształtnikowy napęd na napięcie 3,3 kv zintegrowany z silnikiem dużej mocy

PLAN PREZENTACJI. 2 z 30

Model przekształtnika trójpoziomowego NPC umożliwiającego zwrot energii do sieci zasilającej

STANOWISKO DO BADANIA DŁAWIKÓW DLA NAPĘDÓW

Politechnika Poznańska, Instytut Elektrotechniki i Elektroniki Przemysłowej, Zakład Energoelektroniki i Sterowania Laboratorium energoelektroniki

HYBRYDOWY ASYMETRYCZNY PRZEKSZTAŁTNIK WIELOPOZIOMOWY WYBRANE ZAGADNIENIA

Pulse width modulation control of three-phase three-level inverter Sterowanie modulacji szerokości impulsów trójpoziomowego trójfazowego falownika.

STEROWANIE MIKROPROCESOROWE FALOWNIKA 3-POZIOMOWEGO Z DIODAMI POZIOMUJĄCYMI IDEA I REALIZACJA

Stanowisko do badania filtrów dla napędów prądu przemiennego

PRZYSTOSOWANIE TRÓJFAZOWEGO PRZEMIENNIKA CZĘSTOTLIWOŚCI DO ZASILANIA SILNIKA PRĄDU STAŁEGO Z SIECI AC

PL B1. Sposób i układ tłumienia oscylacji filtra wejściowego w napędach z przekształtnikami impulsowymi lub falownikami napięcia

POPRAWA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ UKŁADU NAPĘDOWEGO Z SILNIKIEM INDUKCYJNYM ŚREDNIEGO NAPIĘCIA POPRZEZ JEGO ZASILANIE Z PRZEMIENNIKA CZĘSTOTLIWOŚCI

Politechnika Poznańska, Instytut Elektrotechniki i Elektroniki Przemysłowej, Zakład Energoelektroniki i Sterowania Laboratorium energoelektroniki

SPIS TREŚCI PRZEDMOWA WYKAZ WAŻNIEJSZYCH OZNACZEŃ 1. PODSTAWOWE INFORMACJE O NAPĘDZIE Z SILNIKAMI BEZSZCZOTKOWYMI 1.1. Zasada działania i

Koncepcja interfejsu energoelektronicznego dla mikroinstalacji prosumenckiej

Przekształtniki napięcia stałego na stałe

MODEL SYMULACYJNY ENERGOELEKTRONICZNEGO ZASILACZA AWARYJNEGO UPS O STRUKTURZE TYPU VFI

PL B1. C & T ELMECH SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Pruszcz Gdański, PL BUP 07/10

MODERNIZACJA NAPĘDU ELEKTRYCZNEGO WIRÓWKI DO TWAROGU TYPU DSC/1. Zbigniew Krzemiński, MMB Drives sp. z o.o.

SILNIK INDUKCYJNY STEROWANY Z WEKTOROWEGO FALOWNIKA NAPIĘCIA

Wykaz ważniejszych oznaczeń Podstawowe informacje o napędzie z silnikami bezszczotkowymi... 13

Część 5. Mieszane analogowo-cyfrowe układy sterowania

BADANIA MODELU WIELOPOZIOMOWEGO FALOWNIKA PRĄDU

PL B1. GRZENIK ROMUALD, Rybnik, PL MOŁOŃ ZYGMUNT, Gliwice, PL BUP 17/14. ROMUALD GRZENIK, Rybnik, PL ZYGMUNT MOŁOŃ, Gliwice, PL

WIELOPOZIOMOWY FALOWNIK PRĄDU

Dobór współczynnika modulacji częstotliwości

Funkcje sterowania cyfrowego przekształtników (lista nie wyczerpująca)

Politechnika Śląska w Gliwicach Wydział Elektryczny

Napęd elektryczny. Główną funkcją jest sterowane przetwarzanie energii elektrycznej na mechaniczną i odwrotnie

PL B1. POLITECHNIKA GDAŃSKA, Gdańsk, PL BUP 10/16. JAROSŁAW GUZIŃSKI, Gdańsk, PL PATRYK STRANKOWSKI, Kościerzyna, PL

WPŁYW USZKODZENIA TRANZYSTORA IGBT PRZEKSZTAŁTNIKA CZĘSTOTLIWOŚCI NA PRACĘ NAPĘDU INDUKCYJNEGO

Elektroniczne Systemy Przetwarzania Energii

IMPULSOWY PRZEKSZTAŁTNIK ENERGII Z TRANZYSTOREM SZEREGOWYM

Układ ENI-EBUS/URSUS stanowi kompletny zespół urządzeń napędu i sterowania przeznaczony do autobusu EKOVOLT produkcji firmy URSUS..

W4. UKŁADY ZŁOŻONE I SPECJALNE PRZEKSZTAŁTNIKÓW SIECIOWYCH (AC/DC, AC/AC)

Elektrotechnika I stopień ogólnoakademicki. stacjonarne. przedmiot wspólny Katedra Energoelektroniki Dr inż. Jerzy Morawski. przedmiot kierunkowy

Część 6. Mieszane analogowo-cyfrowe układy sterowania. Łukasz Starzak, Sterowanie przekształtników elektronicznych, zima 2011/12

PL B1. Sposób i układ sterowania przemiennika częstotliwości z falownikiem prądu zasilającego silnik indukcyjny

PRZEKSZTAŁTNIKI ENERGOELEKTRONICZNE AC/DC/AC I AC/AC - UKŁADY TOPOLOGICZNE I STEROWANIE

Badanie właściwości wysokorozdzielczych przetworników analogowo-cyfrowych w systemie programowalnym FPGA. Autor: Daniel Słowik

PL B1. Sposób i układ kontroli napięć na szeregowo połączonych kondensatorach lub akumulatorach

PowerFlex 700AFE. Funkcja. Numery katalogowe. Produkty Napędy i aparatura rozruchowa Przemienniki czestotliwości PowerFlex PowerFlex serii 7

42 Przekształtniki napięcia stałego na napięcie przemienne topologia falownika napięcia, sterowanie PWM

SDD287 - wysokoprądowy, podwójny driver silnika DC

BADANIA SYMULACYJNE PROSTOWNIKA PÓŁSTEROWANEGO

Rozszerzony konspekt preskryptu do przedmiotu Sterowanie napędów i serwonapędów elektrycznych

Prostowniki. 1. Prostowniki jednofazowych 2. Prostowniki trójfazowe 3. Zastosowania prostowników. Temat i plan wykładu WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY

Zespół Szkół Łączności w Krakowie. Badanie parametrów wzmacniacza mocy. Nr w dzienniku. Imię i nazwisko

Liniowe układy scalone w technice cyfrowej

Spis treści 3. Spis treści

Podzespoły i układy scalone mocy część II

ĆWICZENIE 15 BADANIE WZMACNIACZY MOCY MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

Przekształtniki impulsowe prądu stałego (dc/dc)

SDD287 - wysokoprądowy, podwójny driver silnika DC

PRZEGLĄD KONSTRUKCJI JEDNOFAZOWYCH SILNIKÓW SYNCHRONICZNYCH Z MAGNESAMI TRWAŁYMI O ROZRUCHU BEZPOŚREDNIM

Bezpośrednie sterowanie momentem silnika indukcyjnego zasilanego z 3-poziomowego. przekształtnika MSI z kondensatorami o zmiennym potencjale

Wyjścia analogowe w sterownikach, regulatorach

STRATY MOCY W ZAWORACH PIĘCIOPOZIOMOWEGO FALOWNIKA Z DIODAMI POZIOMUJĄCYMI POWER LOSSES AT SWITCHING DEVICES OF FIVE-LEVEL DIODE- CLAMPED INVERTER

Gdy wzmacniacz dostarcz do obciążenia znaczącą moc, mówimy o wzmacniaczu mocy. Takim obciążeniem mogą być na przykład...

PL B1. INSTYTUT MECHANIKI GÓROTWORU POLSKIEJ AKADEMII NAUK, Kraków, PL BUP 21/08. PAWEŁ LIGĘZA, Kraków, PL

IMPLEMENTATION OF THE SPECTRUM ANALYZER ON MICROCONTROLLER WITH ARM7 CORE IMPLEMENTACJA ANALIZATORA WIDMA NA MIKROKONTROLERZE Z RDZENIEM ARM7

OFERTA TECHNICZNA. Silnik 60 kw zintegrowany z przemiennikiem WYDANIE 2 czestotliwosci STRONA 1/4

UKŁADY NAPĘDOWE Z SILNIKAMI INDUKCYJNYMI STEROWANE METODAMI WEKTOROWYMI DFOC ORAZ DTC-SVM ODPORNE NA USZKODZENIA PRZEMIENNIKA CZĘSTOTLIWOŚCI

ANALIZA PRACY SILNIKA SYNCHRONICZNEGO Z MAGNESAMI TRWAŁYMI W WARUNKACH ZAPADU NAPIĘCIA

Właściwości przetwornicy zaporowej

Ćwiczenie 1. Symulacja układu napędowego z silnikiem DC i przekształtnikiem obniżającym.

Protect 4.33 o mocy 160 kva kva

BEZPRZEPIĘCIOWE STEROWANIE IMPULSOWE REGULATORA NAPIĘCIA PRZEMIENNEGO

CEL ĆWICZENIA: Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z zastosowaniem diod i wzmacniacza operacyjnego

ROZPŁYW ZABURZEŃ GENEROWANYCH PRZEZ CZTEROKWADRANTOWE PRZEMIENNIKI CZĘSTOTLIWOŚCI W SIECIACH LOKALNYCH NISKICH NAPIĘĆ

Proste układy wykonawcze

PL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE, Kraków, PL BUP 26/16

EUROELEKTRA Ogólnopolska Olimpiada Wiedzy Elektrycznej i Elektronicznej Rok szkolny 2015/2016. Zadania z elektrotechniki na zawody I stopnia

Część 4. Zmiana wartości napięcia stałego. Stabilizatory liniowe Przetwornice transformatorowe

f r = s*f s Rys. 1 Schemat układu maszyny dwustronnie zasilanej R S T P r Generator MDZ Transformator dopasowujący Przekształtnik wirnikowy

Rozwój sterowania prędkością silnika indukcyjnego trójfazowego

PL B1. POLITECHNIKA GDAŃSKA, Gdańsk, PL BUP 20/10. JAROSŁAW GUZIŃSKI, Gdańsk, PL WUP 05/15. rzecz. pat.

(54) (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 PL B1 C23F 13/04 C23F 13/22 H02M 7/155

3.0 FALOWNIKI ASTRAADA DRV

Tyrystorowy przekaźnik mocy

OBSZARY BADAŃ NAUKOWYCH

7.3 WZMACNIACZE. βsvm1-20i ZA06B-6130-H002 ZA06B-0114-B203 ZA06B-0114-B503. βsvm1-20i ZA06B-6130-H002 ZA06B-0115-B203 ZA06B-0115-B503

PL B1. Sposób regulacji prądu silnika asynchronicznego w układzie bez czujnika prędkości obrotowej. POLITECHNIKA GDAŃSKA, Gdańsk, PL

Katedra Energoelektroniki i Napędów Elektrycznych Wydział Elektryczny Politechniki Białostockiej

WSPÓŁCZYNNIK MOCY I SPRAWNOŚĆ INDUKCYJNYCH SILNIKÓW JEDNOFAZOWYCH W WARUNKACH PRACY OPTYMALNEJ

LABORATORIUM ELEKTRONIKA. I. Scalony, trzykońcówkowy stabilizator napięcia II. Odprowadzanie ciepła z elementów półprzewodnikowych

MODEL SYMULACYJNY JEDNOFAZOWEGO PROSTOWNIKA DIODOWEGO Z MODULATOREM PRĄDU

STABILIZATORY NAPIĘCIA I PRĄDU STAŁEGO O DZIAŁANIU CIĄGŁYM Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych

Przerywacz napięcia stałego

PRACA RÓWNOLEGŁA PRĄDNIC SYNCHRONICZNYCH WZBUDZANYCH MAGNESAMI TRWAŁYMI

OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA

AKTYWNY KOMPENSATOR MOCY BIERNEJ DLA ELEKTROWNI WODNEJ Z GENERATOREM INDUKCYJNYM

Układ ENI-EBUS/ELTR/ZF/AVE

Wejścia logiczne w regulatorach, sterownikach przemysłowych

ANALIZA WPŁYWU NIESYMETRII NAPIĘCIA SIECI NA OBCIĄŻALNOŚĆ TRÓJFAZOWYCH SILNIKÓW INDUKCYJNYCH

Straty mocy w trójpoziomowym przekształtniku AC/DC/AC o napięciu 3,3 kv i mocy 1 MW

Zeszyty Problemowe Maszyny Elektryczne Nr 78/

ELEMENTY ELEKTRONICZNE. Układy polaryzacji i stabilizacji punktu pracy tranzystora

PL B1. Przekształtnik rezonansowy DC-DC o przełączanych kondensatorach o podwyższonej sprawności

Jednofazowy przekształtnik DC/AC dedykowany do współpracy z odnawialnymi źródłami energii

Transkrypt:

Maszyny Elektryczne - Zeszyty Problemowe Nr 2/2015 (106) 163 Tomasz Biskup, Henryk Kołodziej, Dariusz Paluszczak, Jacek Sontowski ENEL-PC, sp. z o.o., Gliwice Jarosław Michalak, Marcin Zygmanowski, Politechnika Śląska, Gliwice PRZEKSZTAŁTNIK 3-POZIOMOWY NPC 3,3 kv DO INTEGRACJI Z SILNIKIEM KLATKOWYM 3.3 kv 3-LEVEL NPC CONVERTER DESIGNED FOR INTEGRATION WITH INDUCTION MOTOR Streszczenie: W artykule omówione zostały wybrane zagadnienia związane z budową i sterowaniem przekształtnika 3-poziomowego z diodami poziomującymi, przeznaczonego do integracji z silnikiem indukcyjnym klatkowym. Przekształtnik ten docelowo przeznaczony jest dla napędów zasilanych z sieci 3,3 kv. Założono, że przekształtnik ma zapewniać regulację prędkości obrotowej silnika przy równoczesnej możliwości zwrotu energii do sieci zasilającej. Następnie omówiono wybrane zagadnienia związane z projektem i konstrukcją przekształtnika przeznaczonego do integracji z silnikiem klatkowym. Przy rozwiązywaniu zagadnień konstrukcyjnych posłużono się opracowanym modelem termicznym przekształtnika. W dalszej części artykułu przedstawiono zagadnienia związane ze sterowaniem przekształtnika i stabilizacją napięć obwodu pośredniczącego. Działanie przekształtnika zilustrowano wynikami badań symulacyjnych w programie Gecko- CIRCUITS i wynikami badań modelu laboratoryjnego przekształtnika (1000V / 250 kw). Abstract: In this paper a medium voltage three-level neutral-point clamped converter designated to integration with high power induction motor is investigated. Particularly design and control aspects are underlined. This converter is predestined to electric drives supplied from 3.3 kv line. It is assumed that the converter allows controlling motor speed with the possibility of regenerating braking energy into the grid. Details of design aspects of such converter are given in the paper. The next topic given in the paper corresponds to power loss model which results allow optimizing the converter cooling system. Furthermore, the converter control system assuring DC-link voltage balancing is described. The operation of the converter is illustrated with simulation results obtained in GeckoCIRCUITS simulator and verified by the experimental results obtained with a NPC converter downscaled model (1000V/250 kw). Słowa kluczowe: przekształtniki wielopoziomowe, napędy średniego napięcia, przekształtniki z diodami poziomującymi, stabilizacja napięć obwodu pośredniczącego Keywords: multilevel converters, medium-voltage drives, neutral point converters, DC-link voltage balancing 1. Wstęp W układach napędowych często występuje potrzeba płynnej regulacji prędkości obrotowej lub momentu elektromagnetycznego. Dotyczy to również rozwiązań dużej mocy, średniego napięcia. W przypadku takich napędów praktycznie nie ma możliwości stosowania dwupoziomowych przekształtników napięcia. Wynika to z ograniczonych napięć blokowania przyrządów półprzewodnikowych, takich jak tranzystory IGBT i diody. W tych przypadkach stosuje się przekształtniki wielopoziomowe. Wykorzystywane w nich elementy mają niższe klasy napięciowe niż wynika to z napięcia znamionowego przekształtnika. Prowadzi to do zwiększenia złożoności przekształtnika, zawie- rającego zwiększoną liczbę tranzystorów i diod, lecz dzięki temu uzyskuje się lepsze odwzorowanie napięć (niższe wartości współczynnika odkształcenia napięć THD U oraz prądów THD I ) i mniejsze stromości zmian napięcia. Ogranicza to negatywne zjawiska w silniku, takie jak np. prądy łożyskowe. Korzystniejsze przebiegi napięć pozwalają zmniejszyć częstotliwość przełączania, co może prowadzić do większej sprawności przekształtnika, ponieważ straty przełączania mają dominujący udział w stratach całkowitych. Przekształtniki wielopoziomowe wymagają bardziej złożonych algorytmów modulacji uwzględniających problemy związane ze stabilizacją napięć obwodu pośredniczącego.

164 Maszyny Elektryczne - Zeszyty Problemowe Nr 2/2015 (106) D 11 D 21 D 31 u DC1 D 41 D 51 D 61 U L1 U L2 D 15 L F T 11 T 12 D 25 D 12 T 21 T 22 D 35 D 22 T 31 T 32 C 1 D 32 0 D 45 T 41 T 42 D 55 D 42 T 51 T 52 D 65 D 52 T 61 T 62 D 62 U V W MA U L3 D 16 D D 26 13 D 36 D 23 D 33 D 46 D 56 D 43 D D 66 53 D 63 T 13 T 23 T 33 C 2 T 43 T 53 T 63 D 14 D 24 D 34 D 44 D 54 D 64 T 14 T 24 T 34 u DC2 T 44 T 54 T 64 Przekształtnik NPC AC /DC Przekształtnik NPC DC /AC Rys.1. Schemat elektryczny analizowanego podwójnego przekształtnika NPC o topologii AC/DC/AC Najbardziej znaną i najczęściej stosowaną topologią przekształtników wielopoziomowych jest przekształtnik 3-poziomowy z diodami poziomującymi (NPC neutral-point clamped [1],[2]). Rozwiązanie to wydaje się optymalne dla układów na napięcie 3,3 kv, szczególnie w przypadku przekształtników przeznaczonych do integracji z silnikiem, ponieważ przekształtnik NPC wymaga zastosowania jedynie 12 tranzystorów IGBT i 6 diod poziomujących. Mała liczba przyrządów półprzewodnikowych jest korzystna z punktu widzenia ograniczonej przestrzeni dostępnej w komorze silnika. Na rys. 1 pokazano proponowane rozwiązanie podwójne (AC/DC/AC) z przekształtnikami NPC. Tranzystory T 11 -T 34 z przeciwrównoległymi diodami D 11 -D 34 i diodami poziomującymi D 15 -D 36 tworzą przekształtnik AC/DC współpracujący z siecią. Przekształtnik AC/DC przekształca energię elektryczną przy zapewnieniu wysokiego współczynnika mocy, niskiej emisji harmonicznych a także cechuje się mniejszymi gabarytami niż ma to miejsce w przypadku stosowania 12-pulsowego prostownika diodowego z transformatorem trójuzwojeniowym, co stanowi typowe rozwiązanie w napędach dużej mocy. Drugą rolą przekształtnika AC/DC jest możliwość zwrotu energii do sieci przy hamowaniu, co jest ważne w napędzie dużej mocy, gdyż gabaryty rezystorów w układzie rozpraszanie energii byłyby znaczne. Głównym zadaniem układu jest sterowanie silnikiem, które odbywa się za pomocą przekształtnika DC/AC zbudowanego z tranzystorów T 41 -T 64 i diod D 41 -D 66. Przyjęto w nim realizację sterowania skalarnego oraz polowozorientowanego z możliwą regulacją momentu lub prędkości. Ze względu na zastosowanie w przekształtniku stosunkowo wolnych tranzystorów IGBT na napięcie 6,5 kv, ograniczoną przestrzeń i potrzebę odprowadzania ciepła oraz zmniejszone negatywne oddziaływanie przekształtnika NPC na silnik i sieć w projekcie przyjęto częstotliwość przełączeń tranzystorów w zakresie 1,05-1,20 khz. W dalszej części artykułu omawia się wybrane zagadnienia związane z realizacją przekształtnika z rys. 1. 2. Projekt przekształtnika do integracji z silnikiem Jednym z głównych zastosowań napędów zintegrowanych są układy charakteryzujące się ograniczoną dostępną przestrzenią lub pracą w środowiskach niebezpiecznych. Potencjalne zastosowanie przekształtnika w silnikach wykorzystywanych do pracy na przykład w podziemnych częściach kopalń, w których występują zagrożenia wybuchem metanu i/lub pyłu węglowego, wymagało uwzględnienia, już na etapie projektowania, odpowiednich rozwiązań konstrukcyjnych. Część energoelektroniczna oraz układy sterowania i pomiarowe umieszczone zostały w obudowie przeciwwybuchowej z osłoną ognioszczelną zabudowanej na korpusie silnika, co przedstawione zostało na rys. 2. Dławik wejściowy oraz układ ładowania umieszczony został w oddzielnej obudowie zamocowanej od strony przeciwnapędowej silnika. Dzięki temu źródło ciepła jakim jest dławik nie wpływa na temperaturę otoczenia w jakiej pracuje przekształtnik. Ze względu na ograniczone gabaryty obudowy, specyficzne warunki pracy napędu oraz wykorzystanie silnika z chłodzeniem wodnym, w dławiku i przemienniku zastosowano wymuszone chłodzenie wodne. Moduły tranzystorów oraz diody poziomujące umieszczone zostały bezpośrednio na dwóch płytach miedzianych, stanowiących

Maszyny Elektryczne - Zeszyty Problemowe Nr 2/2015 (106) 165 radiatory, wewnątrz których wykonane zostały kanały chłodzące, umożliwiające przepływ wody o odpowiednim ciśnieniu i przepływie. Rozwiązanie takie pozwala na uzyskanie najbardziej efektywnego odprowadzania ciepła. Przekształtnik podzielony został na podukłady, odpowiadające schematowi przedstawionemu na rys. 1, przy czym wydzielone tu zostały poszczególne fazy przekształtnika. Każda faza przekształtnika współpracującego z siecią oraz przekształtnika zasilającego silnik połączona jest z baterią kondensatorów za pomocą szyn warstwowych, co przedstawiono na rys. 3. 3. Analiza strat mocy w przekształtniku W celu wspomagania projektowania przekształtnika NPC i jego układu chłodzenia opracowano model obwodowy przekształtnika AC/DC/AC w programie GeckoCIRCUITS [3]. Model ten oprócz części elektrycznej zawiera także część cieplną, w której tranzystory i diody reprezentowane są za pomocą źródeł strat mocy i impedancji cieplnych o strukturze dwójników Cauera. Wybrany fragment modelu cieplnego, odwzorowujący górną gałąź przekształtnika NPC składającą się z tranzystorów T x1, T x2, diod D x1 i D x2 i diody poziomującej D x5 pokazano na rys. 4. W modelu tym parametry cieplne diod i tranzystorów R th, C th były aproksymowane na podstawie charakterystyk impedancji cieplnych Z thjc między złączem a obudową modułów. Charakterystyki te zostały odczytane z kart katalogowych. W modelu założono, że temperatura radiatora jest stała, jednorodna i wynosi T r = 50ºC, co wynika z wykorzystania chłodzenia wodnego w radiatorze miedzianym. Barierę termiczną między modułem a radiatorem stanowi pasta termoprzewodząca. P Tx1 T jct 1 RthT1 RthT2 Rthcr Tr = 50ºC CthT1 CthT2 Rys. 2. Model przekształtnika w obudowie ognioszczelnej silnika P Dx1 T jcd1 RthD1 RthD2 CthD1 CthD2 Moduł T x 1, D x1 P Tx2 T jct 2 RthT1 RthT2 Rthcr CthT1 CthT2 P Dx2 T jcd2 RthD1 RthD2 CthD1 CthD2 Moduł T x 2, D x2 P Dx5 T jcd5 RthDp1 RthDp2 Rthcr Rys. 3. Model pojedynczej fazy przekształtnika Wykonanie szyn DC w systemie BUS-bar pozwoliło na zminimalizowanie indukcyjności połączeń między kondensatorami i zaworami, a tym samym ograniczenie przepięć komutacyjnych, co ma szczególne znaczenie ze względu na maksymalną klasę napięciową tranzystorów IGBT. Upraszcza to także montaż i ewentualne prace serwisowe w przypadku przeglądów czy napraw, co w trudnych warunkach ma szczególne znaczenie. CthDp1 CthDp2 Dioda D x5 Bariera moduły-radiator Radiator Rys. 4. Schemat modelu cieplnego zrealizowany w programie GeckoCIRCUITS ilustrujący przykładową górną gałąź fazy x przekształtnika Przedstawiony na rys. 4 model cieplny przekształtnika wykorzystano do określenia strat mocy w jego poszczególnych elementach. W tab. 1 zaprezentowano średnie straty mocy generowane w elementach jednej fazy przekształtnika sieciowego i silnikowego zasilającego silnik asynchroniczny 3,3 kv, o mocy

166 Maszyny Elektryczne - Zeszyty Problemowe Nr 2/2015 (106) 1MW, pracującego w warunkach znamionowych. Przedstawiono straty przewodzenia i przełączania tranzystorów. Tranzystory w obu przekształtnikach przełączane są z częstotliwością f S = 1050 Hz. Tabela 1. Straty mocy w poszczególnych elementach sieciowego i silnikowego przekształtnika NPC 3,3 kv, zasilającego silnik 1 MW pracujący w warunkach znamionowych wartości Tj = 90 ºC, co pozwala na ich bezpieczną pracę. Temperatury tranzystorów w przekształtniku sieciowym Numer elementu Przekształtnik sieciowy [W] Przekształtnik silnikowy [W] T x1 5,6 1 227,1 T x2 1 226,7 334,9 T x3 1 226,6 315,0 T x4 5,5 1 211,5 D x1 518,2 27,7 D x2 162,5 3,1 D x3 162,4 3,2 D x4 518,1 31,6 D x5 32,6 398,6 D x6 32,4 393,8 Σ NPC1f 3 890,7 3 946,6 Σ NPC3f 11 672,1 11 839,8 Na podstawie wyników w tab. 1 można zauważyć, że straty mocy w przekształtniku sieciowym i silnikowym różnią się. Największe straty w przekształtniku sieciowym występują w tranzystorach wewnętrznych T x2 i T x3. Wynoszą one ok. 1,2 kw na tranzystor. Porównywalne straty mocy wydzielane są w zewnętrznych tranzystorach przekształtnika silnikowego T x1, T x4. Straty mocy w diodach modułów IGBT (D x1 -D x4 ) są większe w przekształtniku sieciowym, z kolei w diodach poziomujących (D x5 i D x6 ) występują większe straty mocy w przekształtniku silnikowym. Na podstawie tych wyników widać, jak mocno różnią się straty pomiędzy elementami przekształtnika w zależności od specyfiki jego pracy, jednak całkowite straty mocy w obu przekształtnikach trójfazowych są podobne i wynoszą ok. 12 kw. Uzupełnieniem przeprowadzonej analizy są wyznaczone dodatkowo w modelu cieplnym przebiegi temperatur złącz struktur półprzewodnikowych tranzystorów i diod pokazane na rys. 5. Należy tu zaznaczyć, że temperatury złącz tranzystorów są bliskie Temperatury diod w przekształtniku sieciowym Temperatury tranzystorów w przekształtniku silnikowym Temperatury diod w przekształtniku silnikowym t [s] Rys. 5. Temperatury złącz (w [ C]) tranzystorów i diod wybranej fazy przekształtnika a) sieciowego, b) silnikowego 4. Układ sterowania przekształtnika NPC Układ sterowania obu przekształtników NPC został oparty na mikrokontrolerze sygnałowym DSC TMS 320F28335. O wyborze zadecydowało wieloletnie doświadczenie zespołu w opracowaniu aplikacji przekształtnikowych z układami DSC z rodziny C2000 oraz jego możliwości programowe i układowe. Znaczącą zaletą jest duża szybkość przetwarzania danych sięgająca 150 MIPS oraz rozbudowane układy peryferyjne mikrokontrolera, np. bloki epwm pozwalające generować 12 sygnałów sterujących tranzystorami, odpowiednie dla prze-

Maszyny Elektryczne - Zeszyty Problemowe Nr 2/2015 (106) 167 kształtnika NPC, rozbudowane układy ecap/qep i precyzyjne przetworniki ADC [4]. Dodatkowym atutem jest wbudowany koprocesor obliczeń zmiennoprzecinkowych. Układ sterowania przedstawiono na rys. 6. Centralną część stanowi system mikro-procesorowy wyposażony w pamięć EEPROM, niezbędne elementy torów zasilania, dopasowania sygnałów analogowych oraz cyfrowych i interfejs JTAG. System ten jest uniwersalny i w niniejszej aplikacji został wpięty do dolnej płyty, przygotowanej dla potrzeb sterowania przekształtnika NPC. W lewej części zdjęcia można zauważyć wyjścia nadajników światłowodowych sygnałów sterujących tranzystory. Odpowiednia nakładka z odbiornikami sygnałów zabezpieczeń tranzystorów zdemontowana została przed wykonaniem zdjęcia. Rys. 6. Zdjęcie sterownika mikroprocesorowego dedykowanego dla przekształtników NPC Po prawej stronie widoczne są złącza sygnałów pomiarowych. Mierzone są dwa prądy wyjściowe przekształtnika oraz oba napięcia obwodu pośredniczącego. Na potrzeby badawcze tory napięć zostały podwojone. Poza dotychczas stosowanymi torami zawierającymi wzmacniacze izolacyjne, wprowadzono dwa tory pomiaru napięć z wykorzystaniem przetworników firmy LEM typu DV 4200 SP3. Są to układy o najwyższym obecnie zakresie mierzonym wartości chwilowej sięgającej ±6000 V (4200 V RMS). Sygnał wyjściowy przetwornika ma charakter prądowy, przy przełożeniu 50 ma/4200 V. Przetwornik wykorzystuje specjalizowane wzmacniacze izolacyjne o poprawionych właściwościach, co gwarantuje odporność izolacji na napięcie 18,5 kv przez 1 min. [5]. Program sterujący został przygotowany w środowisku CCS i obejmuje wszystkie niezbędne elementy pozwalające na sterowanie napędem, komunikację z użytkownikiem, nastawę parametrów, kalibrację wejść analogowych, zabezpieczenia i diagnostykę przekształtnika oraz silnika. Blok sterujący przekształtnikiem silnikowym pozwala na pracę ze sterowaniem skalarnym i sterowaniem polowozorientowanym (czujnikowym lub bezczujnikowym). Zastosowano modulator regularny z rozszerzonym zakresem osiąganej wartości 1- harmonicznej napięcia wyjściowego. Zasadnicza różnica w algorytmie sterowania, w stosunku do klasycznego przekształtnika dwupoziomowego polega na dodaniu funkcji stabilizacji napięć obwodu pośredniczącego. 5. Metoda stabilizacji napięć obwodu pośredniczącego przekształtnika NPC Cechą charakterystyczną przekształtników wielopoziomowych jest występowanie w nich rozproszonego obwodu pośredniczącego i związana z tym potrzeba zapewnienia w nim stabilnych wartości napięć. W przekształtniku NPC stabilizacja napięć sprowadza się do stabilizacji potencjału punktu środkowego obwodu DC. Brak algorytmu stabilizacji, przy występujących w rzeczywistym układzie różnicach wartości elementów i różnicach w czasach działania drajwerów prowadzić może do zmian w szerokim zakresie potencjału punktu środkowego, co może spowodować uszkodzenie zaworów w przekształtniku. Problem ten uwidacznia się szczególnie przy niskich prędkościach obrotowych napędu. Analizując przekształtnik pokazany na rys. 1 można zauważyć, że jeśli nastąpi przyłączenie danej fazy do punktu środkowego, to prąd tej fazy będzie doładowywał jeden i rozładowywał drugi kondensator w zależności od kierunku prądu. Możliwość wpływu na napięcia kondensatorów wynika z występowania stanów nadmiarowych w przekształtniku. Przy większych prędkościach obrotowych napęd z przekształtnikami NPC ma tendencję do naturalnego balansowania napięć DC, co wynika z wykorzystania przy wyższych wartościach współczynnika głębokości modulacji wektorów nie wpływających na rozkład napięć kondensatorów (gdy fazy nie przyłączane do punktu środkowego). W realizowanym projekcie zastosowano algorytm stabilizacji bazujący na dodawaniu składowej wspólnej napięcia we wszystkich fazach

168 Maszyny Elektryczne - Zeszyty Problemowe Nr 2/2015 (106) [6]. Dodawana składowa wspólna zależy od kąta wektora przestrzennego napięcia zadanego, wartości chwilowych prądów przekształtnika i znaku różnicy napięć kondensatorów. Działanie metody stabilizacji zostanie pokazane w oparciu o uzyskane wyniki pomiarów dla modelu laboratoryjnego przekształtnika NPC zasilającego silnik 1000 V o mocy 250 kw z algorytmem sterowania skalarnego. Na rys. 7 pokazano przebiegi dla częstotliwości wyjściowej f = 8 Hz i prądzie silnika o wartości skutecznej 200 A przy braku stabilizacji (a) i pracy ze stabilizacją (b). fazy do punktu środkowego, ale również do dodatniego lub ujemnego potencjału (w zależności od warunków). Przy pracy z coraz większym współczynnikiem głębokości modulacji skuteczność algorytmu stabilizacji maleje, co pokazuje rys. 8, gdzie widoczne jest, że wraz ze zwiększaniem się częstotliwości zadanej tętnienia w napięciu DC rosną. Dla pracy z częstotliwością bliską znamionowej, skuteczność działania algorytmu stabilizacji napięć DC znacząco maleje ze względu na ograniczenia. Niemniej mimo składowej zmiennej w napięciu zapewniona jest poprawna praca przekształtnika. Rys. 7. Napięcia kondensatorów i prądy przekształtnika NPC, f=8hz, I S =200A, a) brak stabilizacji, b) stabilizacja Przy braku stabilizacji w napięciach obwodu pośredniczącego występuje składowa zmienna o częstotliwości trzykrotnie większej niż częstotliwość generowanego napięcia wyjściowego. W przypadku zastosowania algorytmu stabilizacji tętnienia w napięciach są zredukowane, co jest uzyskiwane poprzez dodanie składowej wspólnej napięcia powodującej przyłączenie fazy o największym prądzie (dodatnim lub ujemnym, w zależności od znaku różnicy napięć kondensatorów) do punktu środkowego przez pojedynczy cykl przełączeń tranzystorów. Dodatkowo redukuje to liczbę przełączeń tranzystorów, co objawia się widocznym chwilowym wzrostem tętnień w prądach. W przypadku pracy z wyższą prędkością w algorytmie stabilizacji wybierane jest na cały okres przełączeń nie tylko dołączenie danej Rys. 8. Napięcia kondensatorów i prądy przekształtnika NPC, I S =200A, częstotliwość: a) 20 Hz, b) 30Hz, c) 40 Hz 6. Podsumowanie W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia dotyczące przekształtnika 3-poziomowego NPC na napięcie 3,3 kv, przeznaczonego do integracji z silnikiem klatkowym. Dzięki podwójnej topologii AC/DC/AC analizowany przekształtnik zapewnia regulację prędkości silnika oraz umożliwia zwrot energii do sieci zasilającej. Po

Maszyny Elektryczne - Zeszyty Problemowe Nr 2/2015 (106) 169 wstępnym omówieniu właściwości przekształtnika przedstawiono projekt obwodów mocy z uwzględnieniem ograniczeń przestrzennych, wymogów dotyczących chłodzenia wodnego, minimalizacji indukcyjności i możliwości serwisowania w trudnych warunkach. Przy projektowaniu posłużono się opracowanym w programie GeckoCIRCUITS modelem przekształtnika, pozwalającym oprócz analizy zagadnień elektrycznych i sterowania przeprowadzenie analizy strat mocy. Analiza pokazuje, że mimo podobnych strat łącznych w przekształtniku sieciowym i silnikowym ich rozkład na poszczególne przyrządy energoelektroniczne jest zupełnie inny, co wynika ze specyfiki pracy każdego z nich. W dalszej części przedstawiono układ sterowania przekształtnika z uwzględnieniem zagadnień pomiaru średnich napięć oraz skupiono się na zagadnieniach stabilizacji napięć obwodu pośredniczącego. Przedstawione wyniki badań laboratoryjnego modelu przekształtnika NPC o mocy 250 kw i napięciu 1000 V potwierdzają poprawność działania algorytmu stabilizacji, przy czym wykazano, że skuteczność algorytmu maleje wraz ze wzrostem współczynnika głębokości modulacji. 7. Literatura [1]. A. Nabae, I. Takahashi, H. Akagi: A new neutral-point-clamped PWM inverter, IEEE Trans. on Ind. Appl., vol. 17, pp. 518 523, Sep.-Oct. 1981. [2]. J. Rodriguez, S. Bernet, P. K. Steimer, I. Lizama: A survey on neutral-point-clamped inverters, IEEE Trans. Ind. Electron., vol. 57, no. 7, pp. 2219 2230, Jul. 2010. [3]. J. Michalak, M. Zygmanowski, T. Biskup, H. Kołodziej: Model przekształtnika trójpoziomowego NPC umożliwiającego zwrot energii do sieci zasilającej, Logistyka 2014 nr 6, s. 7390-7399. [4]. TMS320F28335, TMS320F28334,TMS320- F28332, TMS320F28235, TMS320F28234, TMS320F28232, Digital Signal Controllers (DSCs) Data Manual, Texas Instruments, 2014. [5]. Voltage transducer DV 4200/SP3, LEM, 2013 [6]. J. Pou, J. Zaragoza, S. Cellabos, M. Saeedifard, D. Boroyevich: A carrier-based PWM strategy with zero-sequence voltage injection for a three-level neutral-point-clamped converter, IEEE Transactions on Power Electronics, vol. 27, no. 2, pp. 642 651, Feb. 2012. Autorzy dr inż. Tomasz Biskup, ENEL-PC sp. z o.o. ul. Gen. J. Sowińskiego 3, 44-101 Gliwice e-mail: t.biskup@enel-pc.pl dr inż. Henryk Kołodziej, ENEL-PC sp. z o.o. ul. Gen. J. Sowińskiego 3, 44-101 Gliwice e-mail: henryk.kolodziej@enel-pc.pl mgr inż. Dariusz Paluszczak ENEL-PC sp. z o.o. ul. Gen. J. Sowińskiego 3 44-101 Gliwice e-mail: d.paluszczak@enel-pc.pl mgr inż. Jacek Sontowski, ENEL-PC sp. z o.o. ul. Gen. J. Sowińskiego 3, 44-101 Gliwice e-mail: j.sontowski@enel-pc.pl dr inż. Jarosław Michalak, Politechnika Śląska Katedra Energoelektroniki, Napędu Elektrycznego i Robotyki, ul. B. Krzywoustego 2 44-100 Gliwice e-mail: jaroslaw.michalak@polsl.pl dr inż. Marcin Zygmanowski, Politechnika Śląska, Katedra Energoelektroniki, Napędu Elektrycznego i Robotyki, ul. B. Krzywoustego 2 44-100 Gliwice e-mail: marcin.zygmanowski@polsl.pl Informacje dodatkowe Artykuł został przygotowany w ramach projektu współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka nr POIG.01.04.00-24-099/13, pt. Dwukierunkowy przekształtnik częstotliwości średniego napięcia zintegrowany z silnikiem dużej mocy.