Spis treści 1 Wprowadzenie... 1 2 Podstawy... 5 Terminologia... 5 Fizyczne właściwości tkanki łącznej.. 6 Znaczenie modelu tensegrycznego... 7 Plastyczność podatność na odkształcanie tkanki łącznej... 8 3 Zasady leczenia w praktyce... 13 Wewnętrzna równowaga terapeuty 4 jako podstawa obserwacji... 13 Obecność terapeuty... 14 4.1 Kontakt terapeutycznie skuteczny... 14 Użycie dłoni... 14 Bezpośrednia praca opuszkami palców w obszarze powięzi głębokiej 16 Bezpośrednie użycie d ło n i... 17 Pośrednie zastosowanie zewnętrznych krawędzi palców wskazujących... 18 Pośrednie wykorzystanie tylnej powierzchni zgiętych palców obu dłoni 18 Bezpośrednie wykorzystanie paliczków środkowych do opracowywania małych obszarów... 19 Wykorzystanie paliczków bliższych do bezpośredniego rozciągania na dużej powierzchni... 19 Dwuwymiarowe użycie d ło n i... 20 Selektywny kontakt w leczeniu małych struktur membranowych... 21 Globalny kontakt z warstwami tkankowymi w przedniej części czaszki i/lub kanałem kręgowym.. 23 Kontakt łączący pracę z warstwami powierzchownymi i głębokimi jamy klatki piersiowej... 23 Technika pośredniego opracowania błony międzykostnej podudzia przy użyciu obu d ło n i... 24 Technika pośredniego opracowania okostnej przy użyciu paliczków 24 Technika bezpośredniego użycia kości łokciowej w opracowaniu dużych więzadeł miednicy... 24 Podtrzymywanie wewnętrznego kształtu w obszarze jamy klatki piersiowej: naturalny s tó ł"... 25 Podstawowe zasady technik powięziowych i membranowych... 26 Techniki leczenia zorientowane na kształt ciała... 29 Oddech... 29 Oddech jako główna siła w rozwoju kształtu c ia ła... 29 Relacja przestrzenna segmentów tułowia... 33 Anatomia istotnych powięzi i membran w przestrzeni oddechowej... 35 Badanie ruchu oddechowego... 38 Ocena obszaru przejściowego pomiędzy jamą brzuszną a klatką piersiową... 38 Ocena połączenia pomiędzy strukturami wewnętrznymi i zewnętrznymi 39 Ocena obszaru przejściowego między górną częścią jamy klatki piersiowej a szyją, w płaszczyźnie strzałkowej... 41 Ocena ruchu oddechowego w dolnym obszarze miednicy... 42 Ocena ruchu oddechowego w przestrzeni zaotrzewnowej... 43 Ocena rozprzestrzeniania się ruchu oddechowego w czaszce... 44 Leczenie sieci powięziowej obszaru oddechowego... 44 Leczenie powięzi głębokiej i błon międzyżebrowych... 44 Leczenie górnej części powięzi mięśnia prostego brzucha... 46
Leczenie granicy powięziowej między mięśniem zębatym przednim a mięśniem skośnym zewnętrznym brzucha... 46 Leczenie połączenia mostkowo- -obojczykowego... 47 Leczenie tylnej części powięzi mięśni pochyłych... 48 Leczenie zrostów opłucnej w górnej części klatki piersiowej... 49 Leczenie mostka i mięśnia poprzecznego klatki piersiowej... 50 Wywieranie określonego wpływu na przestrzeń wewnątrz opłucnej 50 Leczenie przejścia piersiowo-szyjnego 52 Leczenie struktur mięśniowo-powięziowych pomiędzy górną częścią jamy klatki piersiowej a górną częścią pleców... 52 Leczenie struktur mięśniowo-powięziowych bocznego obszaru klatki piersiowej... 54 Leczenie połączenia powięziowego 4.2 między jamą klatki piersiowej i obręczą barkową... 54 Techniki leczenia przepony i przylegających do niej membran... 55 Leczenie górnej granicy przepony.. 55 4.3 Leczenie dolnej granicy przepony.. 57 Równoczesne leczenie kopuł przepony... 57 Leczenie wzajemnych relacji między wątrobą a prawą kopułą przepony. 59 Leczenie żołądka w relacji do lewej kopuły przepony... 60 Leczenie relacji między wątrobą, żołądkiem, przeponą i opłucną... 61 Leczenie wzorca oddechowego przy użyciu globalnych technik kręgosłupowych... 62 Leczenie krzywizn kręgosłupa szyjnego i piersiowego... 63 Leczenie przejścia między kręgosłupem piersiowym a kręgosłupem szyjnym oraz między kręgosłupem szyjnym a czaszką... 64 Leczenie zaburzeń lordozy lędźwiowej w miejscu przejścia do jamy miednicy 66 Leczenie pleców płaskich w odcinku lędźwiowym kręgosłupa... 66 Leczenie tyłopochylenia miednicy przy użyciu pasm napięcia mięśniowo-powięziowego z tyłu uda... 67 Łączone leczenie tyłopochylenia miednicy i otwarcia kości biodrowych po obu stronach ciała... 70 Leczenie pleców płaskich w odcinku piersiowym... 71 Leczenie pogłębionej kifozy kręgosłupa piersiowego... 72 Skoordynowane leczenie mocno pogłębionej kifozy kręgosłupa piersiowego... 73 Leczenie chronicznego przeprostu szyi... 74 Leczenie chronicznie napiętych warstw mięśniowo-powięziowych szyi... 74 Mięśniowo-powięziowe leczenie sko lio zy... 76 Leczenie skoliozy u niemowląt oraz dzieci do trzeciego roku ż y c ia 78 Leczenie skoliozy u dorosłych... 79 Obręcz barkowa: most do kończyny górnej... 79 Aspekty strukturalne... 79 Anatomia powięzi... 80 Badanie obszaru barku... 82 Badanie barku w leżeniu na plecach 84 Badanie barku w leżeniu na boku według Barrala... 84 Techniki leczenia... 85 Leczenie powięzi mięśnia piersiowego mniejszego w odniesieniu do powięzi otaczającej mięsień najszerszy grzbietu... 85 Leczenie powięzi podgrzebieniowej 86 Leczenie powięzi mięśnia podobojczykowego... 87 Leczenie mięśnia podobojczykowego techniką Barrala... 88 Leczenie powięzi nadgrzebieniowej 89
Leczenie powięzi podgrzebieniowej i nadgrzebieniowej... 90 Uwagi dodatkowe... 91 4.4 Kończyna górna: ramię, przedramię i d ło ń... 92 Zagadnienia strukturalne... 92 Anatomia powięzi i błon międzykostnych 93 Techniki leczenia... 95 Leczenie głębokich warstw powięziowych według Idy R o lf... 95 Leczenie przegród międzymięśniowych ram ienia... 96 Leczenie powięzi przedramienia według Idy Rolf... 96 Leczenie błony międzykostnej przedramienia... 97 Leczenie powięzi i głębokich przedziałów powięziowych dłoni po stronie zginaczy... 99 4.4.1 Leczenie zespołu cieśni nadgarstka... 99 Podłoże koncepcyjne... 99 Rozważania metodologiczne... 101 Warunki anatomiczne... 101 Badanie... 102 Techniki leczenia... 103 Krok 1: Leczenie sieci powięzi połączenia bark-ramię... 103 Krok 2: Leczenie tkanki łącznej otaczającej gałąź nerwu pośrodkowego od głównego pnia nerwu... 103 Krok 3: Leczenie przejścia pomiędzy ramieniem a przedramieniem z równoczesnym, specyficznym oddziaływaniem na gałęzie nerwu pośrodkowego... 104 Krok 4: Precyzyjne oddziaływanie na obszar przejścia nerwu pośrodkowego w stawie łokciowym, połączone z równoczesnym rozciąganiem kanału nadgarstka... 104 Krok 5: Leczenie troczka zginaczy. 105 Krok 6: Bezpośrednie oddziaływanie na nerw pośrodkowy, poniżej kanału nadgarstka... 107 Techniki leczenia zaawansowanego zespołu cieśni kanału nadgarstka 109 Technika leczenia rozcięgna mięśnia dwugłowego ramienia... 109 Leczenie połączeń powięziowych wnętrza dłoni... 110 Jednoczesne leczenie błon międzykostnych i międzymięśniowych przegród przedramienia... 111 Uwagi dodatkowe... 112 4.5 Kończyna dolna: udo, podudzie i stopa 113 Zagadnienia strukturalne... 113 Anatomia powięzi u d a... 114 Techniki leczenia... 116 boczna)... 116 tylna) i powięzi mięśnia dwugłowego uda, mięśnia półbłoniastego i półścięgnistego... 117 Leczenie głębszej warstwy pasma biodrowo-piszczelowego w połączeniu z horyzontalną, podpośladkową częścią powięzi szerokiej 119 środkowa) i powięzi otaczającej mięśnie przywodziciele... 119 Leczenie przedniej warstwy powięzi szerokiej w połączeniu z warstwą ty ln ą... 122 Anatomia powięzi podudzia i stopy.. 122 Techniki leczenia osi stawów zawiasowych na wysokości stawu skokowego, kolanowego i biodrowego... 124 Leczenie stawu skokowego i kolanowego przy użyciu techniki osi stawów zawiasowych w trzech etapach 125 Leczenie powierzchownej warstwy powięzi łydki... 128 Leczenie błony międzykostnej podudzia... 129 Leczenie głębokiej powięzi łydki w całościowym kontekście powięzi 131 4.5.1 Leczenie stawu biodrowego w przypadku jego zwyrodnienia... 131 Anatomia powięzi i membran obszaru stawu biodrowego... 133 Techniki leczenia... 134
Leczenie wzorców napięcia mię- Leczenie bocznej protruzji dysku śniowo-powięziowego przechodzą- szyjnego... 154 cego na gałąź kości kulszowej 134 Leczenie tylno-pośrodkowej protru Leczenie kompleksu mięśniowo-po- zji dysku szyjnego... 156 więziowego grupy mięśni rotatorów 134 Leczenie protruzji dysku międzykrę Leczenie poduszki łącznotkankowej gowego w odcinku piersiowym... 157 w dole panewkowym i więzadła 5.3 S taw k rz y ż o w o -g u z ic z n y... 159 głowy kości udowej... 136 Anatomia kości guzicznej i przylegają Dodatkowe techniki leczenia... 138 cych struktur... 159 Badania... 161 Specjalne techniki stawowe... 141 Badanie unieruchomienia przedniego Staw y m ię d zykręg o w e... 141 kości guzicznej w ustawieniu przednim 161 Leczenie ograniczenia ruchu sta- Badanie zablokowania bocznego wów międzykręgowych w odcinku podczas zgięcia bocznego tułowia. 161 piersiowym kręgosłupa... 141 Techniki leczenia... 162 Leczenie stawów żebrowo-kręgo- Leczenie zablokowania bocznego.. 162 wych w środkowym odcinku pier- Leczenie zablokowania przedniego 164 siowym... 141 Założenia funkcjonalne w leczeniu Leczenie trzech dolnych stawów że- stawu krzyżowo-guzicznego, w konbrowo-kręgowych... 143 tekście aktywności mięśni dna Leczenie ograniczenia ruchu w gór- miednicy... 164 nym odcinku lędźwiowym... 143 Jednoczesne leczenie restrykcji Technika dekompresji dla przejścia przedniej i bocznej... 167 między dolnym odcinkiem lędźwio Leczenie warstw powięzi przylegawym a kością krzyżową... 144 jących do okolicy lędźwiowej... 168 Leczenie ograniczenia ruchu dolne 5.4 Staw y sto p y... 171 go odcinka szyjnego... 145 Leczenie stawu pomiędzy kością Leczenie połączenia potyliczno- skokową a piętową... 171 -szczytowego... 146 Leczenie stawu między kością łód- Leczenie połączeń membranowych kowatą a skokową... 173 między obrotnikiem, kręgiem szczy Leczenie stawu pomiędzy kością towym a kością potyliczną... 147 sześcienną a piętow ą... 173 Leczenie stawu krzyżowo-biodrowe- Leczenie napięcia międzykostnego go poprzez wykorzystanie połączeń kości piętowej... 174 więzadłowych i membranowych miednicy... 148 6 Techniki trzewne w kontekście Mobilizacja dolnej części stawu mięśniowo-powięziowym... 177 krzyżowo-biodrowego... 148 Ruchomość i ruchliwość Leczenie p ro tru zji dysku m ię d zykręg o - narządów wewnętrznych... 177 w e g o... 151 Leczenie ruchliwości wątroby we Leczenie protruzji dysku międzykrę- dług Barrala... 179 gowego w dolnym odcinku lędź Lecznie ruchliwości w przypadku wiowym... 151 zablokowania wątroby na wdechu 180 Leczenie protruzji tylno-pośrodko- Leczenie zablokowania wątroby na wej dysku międzykręgowego wg wydechu... 181 Barrala... 153 Lecznie ruchliwości p łu c... 182
Spis treści XV Lecznie ruchliwości nerki w odniesieniu do mięśnia lędźwiowego... 184 Stabilizacja jamy otrzewnej w stosunku do przestrzeni zaotrzewnowej i podotrzewnowej... 184 Uwagi podsumowujące... 187 Znaczenie przestrzeni wewnątrz tułowia 187 Dynamika przestrzeni miednicy... 187 Leczenie relacji ruchowych między przestrzenią otrzewnową a zaotrzewnową... 188 Leczenie ograniczeń ruchowych pomiędzy przestrzenią otrzewnową a podotrzewnową... 190 Leczenie ograniczeń ruchowych między górną częścią klatki piersiowej i przednią częścią szyi... 191 7 Leczenie stawu skroniowo-żuchwowego i układu czaszkowokrzyżowego... 195 Anatomia powięzi... 196 Uwagi dotyczące diagnostyki... 198 Leczenie stawu skroniowo-żuchwowego 198 Krok pierwszy: Leczenie przejścia piersiowo-szyjnego... 199 Krok drugi: Równoczesne oddziaływanie na zewnętrzną i wewnętrzną strukturę czaszki w obszarze szwu strzałkowego... 200 Krok trzeci: Leczenie warstwy powięziowej mięśnia skroniowego... 200 Krok czwarty: Leczenie przyczepu mięśnia skroniowego do żuchwy.. 201 Krok piąty: Korekta przestrzennego ułożenia pomiędzy szczęką, podstawą czaszki a szyją... 201 Krok szósty: Korekcja ograniczonej lub zniesionej protruzji po jednej stronie.. 204 7.1. Leczenie po wszczepieniu implantów w szczęce... 206 Anatomia kości podniebienia... 206 Technika interwencji chirurgicznej... 209 Leczenie jednostronnej restrykcji ruchowej szczęki... 210 8 Leczenie układu powięziowego i membranowego po urazie biczowym kręgosłupa szyjnego... 213 Mechanika urazu biczowego... 213 Badanie urazu biczowego... 214 Nasłuch globalny" w pozycji stojącej (za Barralem)... 216 Nasłuch globalny" w pozycji siedzącej (za Barralem)... 216 Nasłuch globalny" w pozycji siedzącej od przodu (za Barralem)... 216 Test alternatywny dla nasłuchu globalnego" Barrala... 218 Odmiany nasłuchu globalnego" w leżeniu na plecach... 219 Leczenie urazu biczowego... 219 Leczenie zmian napięć opony twardej poprzez mobilizację drugiego segmentu kości krzyżowej... 221 Leczenie wzorca pourazowego w obszarze przepony... 223 Leczenie przejścia pomiędzy górną częścią jamy klatki piersiowej a dolnym obszarem szyi... 224 Leczenie przejścia między górnym odcinkiem kręgosłupa szyjnego a czaszką... 224 9 Postępowanie po ciąży i porodzie 227 Leczenie skróconych warstw mięśniowo-powięziowych w obszarze podudzia... 228 Leczenie wzorców napięcia mięśniowo-powięziowego uda... 229 Leczenie powięzi mięśnia poprzecznego brzucha i przestrzennego połączenia przestrzeni wewnątrz- i zaotrzewnowej... 229 Podsumowanie zagadnień... 230 Uwagi końcowe... 232 Bibliografia... 233 Indeks... 235