MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE M. WROCŁAWIU W 2010 ROKU ANALIZA ABSOLWENTÓW SZKÓŁ W POWIECIE M. WROCŁAWIU W 2010 ROKU

MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE M. WROCŁAWIU W 2010 ROKU ANALIZA ABSOLWENTÓW SZKÓŁ W POWIECIE M. WROCŁAWIU W 2010 ROKU Wstęp Analizę absolwentów szkół na terenie miasta Wrocławia przeprowadzono w dwóch układach: 1. dla absolwentów szkół wyższych, 2. dla absolwentów szkół ponadgimnazjalnych. Taki podział uzasadniony jest brakiem danych dotyczących absolwentów szkół wyższych według zawodów zgodnie z Klasyfikacją zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy 1. Dane o tych absolwentach, pochodzące z obligatoryjnych sprawozdań szkół wyższych, są dostępne jedynie według kierunków studiów, a w pojedynczych przypadkach według specjalizacji w ramach kierunku. Dlatego analiza absolwentów szkół wyższych została ograniczona do kierunku studiów. Natomiast w analizie absolwentów szkół ponadgimnazjalnych uwzględniono układ zawodowy (według wielkich i elementarnych grup zawodowych). 1. Analiza absolwentów szkół wyższych W roku akademickim 2009/2010 wrocławskie publiczne i niepubliczne szkoły wyższe ukończyło na wszystkich poziomach (licencjackich, inżynierskich i magisterskich) i we wszystkich formach studiów (stacjonarnych i niestacjonarnych) 33381 studentów 88 kierunków studiów (tab. 1). W badanym okresie (począwszy od roku 2006/2007) liczba absolwentów wrocławskich szkół wyższych stale wzrastała. W roku 2006/2007 wyniosła 25762 osoby (95 kierunków), w roku 2007/2008 28927 osób (97 kierunków), a w kolejnym przekroczyła 30 tys. (30564 osoby). 1 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania Dz. U. nr 82, poz. 537. 1

Tempo wzrostu w ostatnim roku w porównaniu do poprzedniego wynosiło 109,2%, a do roku wyjściowego 129,2%. Świadczy to o wysokiej randze wrocławskiego ośrodka akademickiego, nie tylko w skali regionalnej. Bogata oferta edukacyjna obejmuje wiele kierunków kształcenia w zakresie nauk technicznych, ekonomicznych, przyrodniczych, rolniczych, administracyjnoprawnych, humanistycznych i społecznych, medycznych i artystycznych. Tab. 1. Absolwenci szkół wyższych we Wrocławiu według kierunku studiów (łącznie z cudzoziemcami) w roku akademickim 2009/2010 Kierunek studiów Liczba osób Udział w % Zarządzanie 4071 12,2 Finanse i rachunkowość 3084 9,2 Administracja 1830 5,5 Ekonomia 1528 4,6 Filologia obca nowożytna 1469 4,4 Pedagogika 1262 3,8 Fizjoterapia 1230 3,7 Stosunki międzynarodowe 1120 3,4 Turystyka i rekreacja 930 2,8 Dziennikarstwo i komunikacja społeczna 929 2,8 Informatyka 811 2,4 Pedagogika specjalna 749 2,2 Prawo 676 2,0 Elektronika i telekomunikacja 636 1,9 Wychowanie fizyczne 583 1,8 Politologia 544 1,6 Zarządzanie i inżynieria produkcji 479 1,4 Budownictwo 451 1,4 Ochrona środowiska 450 1,4 Filologia polska 439 1,3 Inżynieria środowiska 439 1,3 Kosmetologia 428 1,3 Biologia 390 1,2 Historia 362 1,1 Pielęgniarstwo 345 1,0 Nauczanie początkowe z wychowaniem przedszkolnym 333 1,0 Europeistyka 318 1,0 Chemia 307 0,9 Informatyka i ekonometria 307 0,9 Architektura i urbanistyka 305 0,9 Technologia żywności i żywienia człowieka 277 0,8 Biotechnologia 273 0,8 2

Kierunek lekarski 266 0,8 Automatyka i robotyka 263 0,8 Mechanika i budowa maszyn 258 0,8 Rolnictwo 247 0,7 Geodezja i kartografia 240 0,7 Zootechnika 240 0,7 Logistyka 212 0,6 Elektrotechnika 208 0,6 Matematyka 206 0,6 Gospodarka przestrzenna 202 0,6 Weterynaria 198 0,6 Górnictwo i geologia 179 0,5 Socjologia 163 0,5 Psychologia 159 0,5 Geografia 155 0,5 Położnictwo 133 0,4 Instrumentalistyka 132 0,4 Technologia chemiczna 129 0,4 Farmacja 122 0,4 Informacja naukowa i bibliotekoznawstwo 122 0,4 Fizyka techniczna 121 0,4 Fizyka 119 0,4 Architektura krajobrazu 117 0,4 Technika rolnicza i leśna 113 0,3 Geologia 104 0,3 Kulturoznawstwo 103 0,3 Ogrodnictwo 103 0,3 Transport 99 0,3 Kierunek lekarsko-dentystyczny 98 0,3 Teologia 98 0,3 Architektura wnętrz 93 0,3 Historia sztuki 91 0,3 Filozofia 80 0,2 Wzornictwo 77 0,2 Energetyka 72 0,2 Archeologia 70 0,2 Etnologia 67 0,2 Grafika 67 0,2 Zdrowie publiczne 66 0,2 Teleinformatyka 62 0,2 Malarstwo 47 0,1 Filologia klasyczna 42 0,1 Inżynieria materiałowa 37 0,1 Inżynieria chemiczna i procesowa 36 0,1 3

Analityka medyczna 34 0,1 Ratownictwo medyczne 27 0,1 Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej 24 0,1 Kompozycja i teoria muzyki 24 0,1 Muzykologia 22 0,1 Ochrona dóbr kultury 20 0,1 Wokalistyka 18 0,1 Praca socjalna 13 0,0 Rzeźba 10 0,0 Astronomia 7 0,0 Bezpieczeństwo narodowe 7 0,0 Dyrygentura 4 0,0 Razem 33381 100,0 Liczba absolwentów poszczególnych kierunków była bardzo zróżnicowana, gdyż mieściła się w przedziale od 4 osób (dyrygentura) do 4071 (zarządzanie). W roku poprzednim rozpiętość wynosiła od 1 (dyrygentura) do 3284 (zarządzanie). Tempo wzrostu liczby absolwentów najliczniejszego kierunku studiów (zarządzanie) przekroczyło wartość ogólnego tempa dla całej populacji absolwentów wrocławskich szkół (wynosiło 144,9% w porównaniu do roku 2006/2007). Z ogólnej liczby 88 kierunków 32,9% (29 kierunków) liczyło po mniej niż 100 absolwentów, zaś 18,2% (16 kierunków) po więcej niż 500 absolwentów. Udziały najliczniejszych kierunków w stosunku do ogółu absolwentów mieściły się pomiędzy 1,6% a 12,2%, łącznie dając sumę 64,3% ogółu absolwentów wrocławskich szkół wyższych w roku akademickim 2009/2010. W roku poprzednim liczba najliczniejszych kierunków (powyżej 500 absolwentów) również wynosiła 16, natomiast łączny udział ich absolwentów 60,5%. W roku 2009/2010 kierunki z udziałami w wysokości co najmniej 1,5% pokrywały się z tymi, które przekraczały 500 absolwentów, i tworzyły grupę złożoną z 16 jednostek o łącznym udziale wynoszącym 64,3%, a kierunki z udziałami co najmniej 1% grupę 27 jednostek o łącznym udziale 77,7%. Na 30,7% ogólnej liczby kierunków studiów przypadało zatem ponad 3/4 ogółu absolwentów. Natomiast udziały poniżej 1% dotyczyły absolwentów 61 kierunków studiów, ale łącznie osoby te stanowiły tylko 22,3% wszystkich absolwentów wrocławskich szkół wyższych. Struktura zawodowa absolwentów szkół wyższych miasta Wrocławia jest zatem bardzo bogata i zróżnicowana 4

ilościowo. W strukturze kształcenia na poziomie wyższym we Wrocławiu zwraca uwagę, podobnie jak w latach poprzednich, bardzo duża liczba absolwentów kierunków ekonomicznych: zarządzania (4071 osób), finansów i rachunkowości (3084) oraz ekonomii (1528). Łączny udział tych trzech kierunków w roku 2009/2010 wynosił bowiem ponad 8,5 tys. osób (8683), czyli 26% ogółu absolwentów wrocławskich uczelni, w roku poprzednim 7021 osób (23%), a rok wcześniej 6371 osób (22%). Wiąże się to z dynamicznym rozwojem sektora niepublicznego w tej dziedzinie edukacji począwszy od lat 90-tych ubiegłego wieku. Wysoką pozycję zajmuje też niezmiennie administracja 1830 absolwentów w roku 2009/2010, w poprzednim 1641, a w roku 2007/2008 1544 osoby. Co najmniej 1 tys. absolwentów w roku 2009/2010 opuściło mury wrocławskich uczelni także z kilku innych kierunków: filologii obcych nowożytnych (1469), pedagogiki (1262), fizjoterapii (1230) oraz stosunków międzynarodowych (1120). Znaczący wzrost liczby absolwentów w porównaniu do zeszłego roku odnotowała w tej grupie fizjoterapia (z 818, czyli ponad 50%). Kierunki mające powyżej 1000 absolwentów (8 kierunków) koncentrowały niemalże połowę (46,7%) ogółu absolwentów wrocławskich uczelni w roku 2009/2010 (w przedziałach 3,4-12,2%). W roku poprzednim odsetek takich absolwentów (7 kierunków) wynosił ponad 40%, a rok wcześniej (5 kierunków) tylko 32,5%. Kolejne osiem miejsc w rankingu absolwentów z roku 2009/2010 zajmowały kierunki z liczebnością w przedziale 544-930 (ich łączny udział w ogóle absolwentów 17,5%, w przedziałach od 1,6-2,8%): turystyka i rekreacja (930), dziennikarstwo i komunikacja społeczna (929), informatyka (811), pedagogika specjalna (749), prawo (676), elektronika i telekomunikacja (636), wychowanie fizyczne (583) oraz politologia (544). W przedziale od 1-1,4% ogólnej liczby absolwentów (od 318-479 osób) mieściło się 11 kierunków (uszeregowanych w ciągu malejącym): zarządzanie i inżynieria produkcji, budownictwo, ochrona środowiska, filologia polska, inżynieria środowiska, kosmetologia, biologia, historia, pielęgniarstwo, nauczanie początkowe z wychowaniem przedszkolnym oraz europeistyka. Udział poniżej 1% mieli absolwenci pozostałych 61 kierunków (w przedziale od 4 do 307 osób) 5

reprezentujących różne dziedziny wiedzy. Do oceny dostosowania struktury kształcenia do popytu na pracę można wykorzystać analizę bezrobotnych absolwentów według kierunków studiów. Pod koniec 2010 r. we Wrocławiu było 558 bezrobotnych absolwentów szkół wyższych, zarówno publicznych, jak i niepublicznych (tab. 2) a reprezentowali oni 68 kierunków studiów. Udział bezrobotnych absolwentów w ich ogólnej liczbie wynosił 1,7%. W porównaniu do stanu z roku poprzedniego liczba bezrobotnych absolwentów spadła o około 8% (z 606 osób), ich udział w ogólnej liczbie nieznacznie zmalał (z 2%). Zwiększyła się natomiast liczba reprezentowanych przez nich kierunków (z 60). Można zatem uznać, że sytuacja wrocławskich absolwentów na rynku pracy nieznacznie się polepszyła. Tab. 2. Bezrobotni absolwenci szkół wyższych we Wrocławiu według stanu na 31.12.2010r. w porównaniu do absolwentów tych szkół w roku akademickim 2009/2010 Lp. Kierunek studiów Liczba absolwentów Liczba bezrobotnych absolwentów Udział bezrobotnych absolwentów (w %) 1 Psychologia 159 29 18,2 2 Praca socjalna 13 1 7,7 3 Architektura krajobrazu 117 7 6,0 4 Prawo 676 38 5,6 5 Inżynieria chemiczna i procesowa 36 2 5,6 6 Transport 99 5 5,1 7 Ochrona środowiska 450 21 4,7 8 Biotechnologia 273 12 4,4 9 Architektura wnętrz 93 4 4,3 10 Socjologia 163 7 4,3 11 Archeologia 70 3 4,3 12 Biologia 390 15 3,9 13 Historia 362 13 3,6 14 Filologia polska 439 15 3,4 15 Fizyka techniczna 121 4 3,3 16 Architektura i urbanistyka 305 10 3,3 17 Grafika 67 2 3,0 18 Gospodarka przestrzenna 202 6 3,0 19 Inżynieria środowiska 439 13 3,0 20 Chemia 307 9 2,9 21 Ogrodnictwo 103 3 2,9 22 Technologia żywności i żywienia człowieka 277 8 2,9 6

23 Geologia 104 3 2,9 24 Fizjoterapia 1230 35 2,9 25 Zarządzanie i inżynieria produkcji 479 13 2,7 26 Inżynieria materiałowa 37 1 2,7 27 Informacja naukowa i bibliotekoznawstwo 122 3 2,5 28 Technologia chemiczna 129 3 2,3 29 Automatyka i robotyka 263 6 2,3 30 Malarstwo 47 1 2,1 31 Teologia 98 2 2,0 32 Geografia 155 3 1,9 33 Politologia 544 10 1,8 34 Turystyka i rekreacja 930 17 1,8 35 Pedagogika 1262 22 1,7 36 Górnictwo i geologia 179 3 1,7 37 Zootechnika 240 4 1,7 38 Kosmetologia 428 7 1,6 39 Teleinformatyka 62 1 1,6 40 Europeistyka 318 5 1,6 41 Weterynaria 198 3 1,5 42 Zdrowie publiczne 66 1 1,5 43 Etnologia 67 1 1,5 44 Stosunki międzynarodowe 1120 15 1,3 45 Wzornictwo 77 1 1,3 46 Dziennikarstwo i komunikacja społeczna 929 12 1,3 47 Geodezja i kartografia 240 3 1,3 48 Zarządzanie 4071 50 1,2 49 Rolnictwo 247 3 1,2 50 Mechanika i budowa maszyn 258 3 1,2 51 Administracja 1830 21 1,2 52 Budownictwo 451 5 1,1 53 Elektronika i telekomunikacja 636 7 1,1 54 Historia sztuki 91 1 1,1 55 Wychowanie fizyczne 583 6 1,0 56 Informatyka i ekonometria 307 3 1,0 57 Kulturoznawstwo 103 1 1,0 58 Matematyka 206 2 1,0 59 Logistyka 212 2 0,9 60 Technika rolnicza i leśna 113 1 0,9 61 Ekonomia 1528 13 0,9 62 Fizyka 119 1 0,8 63 Położnictwo 133 1 0,8 64 Finanse i rachunkowość 3084 21 0,7 65 Pedagogika specjalna 749 5 0,7 66 Informatyka 811 5 0,6 7

67 Elektrotechnika 208 1 0,5 68 Filologia obca nowożytna 1469 4 0,3 69 Analityka medyczna 34 0 0,0 70 Astronomia 7 0 0,0 71 Bezpieczeństwo narodowe 7 0 0,0 72 Dyrygentura 4 0 0,0 73 Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej 24 0 0,0 74 Energetyka 72 0 0,0 75 Farmacja 122 0 0,0 76 Filologia klasyczna 42 0 0,0 77 Filozofia 80 0 0,0 78 Instrumentalistyka 132 0 0,0 79 Kierunek lekarski 266 0 0,0 80 Kierunek lekarsko-dentystyczny 98 0 0,0 81 Kompozycja i teoria muzyki 24 0 0,0 82 Muzykologia 22 0 0,0 83 Nauczanie początkowe z wychowaniem przedszkolnym 333 0 0,0 84 Ochrona dóbr kultury 20 0 0,0 85 Pielęgniarstwo 345 0 0,0 86 Ratownictwo medyczne 27 0 0,0 87 Rzeźba 10 0 0,0 88 Wokalistyka 18 0 0,0 Razem 33381 558 1,7 Spośród 68 kierunków, które reprezentowali bezrobotni absolwenci wrocławskich szkół wyższych w roku 2009/2010 zdecydowana większość (48 kierunków) charakteryzowała się jednocyfrową liczbą bezrobotnych, a tylko 20 liczbą dwucyfrową (w roku 2008/2009 24, w 2007/2008 1). W rankingu tych 20 kierunków kolejne miejsca zajmowały: zarządzanie (50 osób), prawo (38 osób), fizjoterapia (35 osób), psychologia (29 osób), pedagogika (22 osoby), ochrona środowiska, administracja, finanse i rachunkowość (po 21 osób), turystyka i rekreacja (17 osób), biologia, filologia polska i stosunki międzynarodowe (po 15 osób), historia, inżynieria środowiska, zarządzanie i inżynieria produkcji oraz ekonomia (po 13 osób), biotechnologia i dziennikarstwo i komunikacja społeczna (po 12 osób), architektura i urbanistyka oraz politologia (po 10 osób). W roku poprzednim najwięcej bezrobotnych absolwentów reprezentował również kierunek zarządzanie (44 osoby), a kolejny prawo (37 osób). Wyższe miejsce w rankingu zajmowały wówczas: ekonomia (34 osoby), pedagogika i technologia żywności i żywienia 8

człowieka (po 27 osób), a niższe psychologia (26 osób) fizjoterapia (25 osób) i ochrona środowiska (15 osób). Dodatkowe informacje daje analiza udziału bezrobotnych absolwentów szkół wyższych we Wrocławiu w ogólnej liczbie absolwentów tych szkół (tab. 2). Ranking kierunków według tych udziałów różni się od kierunków według struktury absolwentów podobnie jak w latach poprzednich. Najliczniejsze kierunki pod względem liczby absolwentów podobnie jak w poprzednim roku znalazły się w większości w drugiej połowie analizowanego rankingu bezrobotnych z niskimi udziałami (0,3%-2,9%): filologia obca nowożytna (0,2%), finanse i rachunkowość (0,7%), ekonomia (0,9%), administracja (1,2%), zarządzanie (1,2%), stosunki międzynarodowe (1,3%), pedagogika (1,7%) oraz fizjoterapia (2,9). Natomiast w czołówce rankingu (z udziałem bezrobotnych co najmniej 5%) znalazło się 6 kierunków z liczbą absolwentów w przedziale od 13 do 676 osób (z odsetkami w przedziale 5,1%-18,2%). W roku 2008/2009 udział powyżej 5% zanotowało 14 kierunków z liczbą absolwentów w przedziale od 7 do 645 osób. Można więc stwierdzić, że wyższy odsetek bezrobotnych nie łączył się z podobną skalą kształcenia w szkołach wyższych miasta Wrocławia. Co najmniej 3- procentowe udziały bezrobotnych dotyczyły 13 kierunków z trzycyfrową liczbą absolwentów, takich jak: psychologia (159 absolwentów i udział 18,2%), architektura krajobrazu (117 osób i 6%), prawo (676 osób i 5,6%), ochrona środowiska (450 osób i 4,7%), biotechnologia (273 osoby i 4,4 %), socjologia (163 osoby i 4,3%), biologia (390 osób i 3,9%), historia (362 osoby i 3,6%), filologia polska (439 osób i 3,4%), fizyka techniczna (121 osób i 3,3%), architektura i urbanistyka (305 osób i 3,3%), gospodarka przestrzenna (202 osoby i 3%) oraz inżynieria środowiska (439 osób i 3%). Podobnie było w poprzednim roku (18 takich kierunków). Pięć kierunków o trzycyfrowej liczbie absolwentów miało zerowy udział bezrobotnych: farmacja, instrumentalistyka, kierunek lekarski, nauczanie początkowe z wychowaniem przedszkolnym i pielęgniarstwo. W poprzednim roku takich kierunków było 11 i jeden z czterocyfrową liczba absolwentów (stosunki międzynarodowe). Oceniając dostosowanie struktury kształcenia według kierunków do potrzeb rynku pracy, należałoby uwzględniać obydwa parametry: zarówno odsetek bezrobotnych jak i liczbę absolwentów. Wysoki odsetek bezrobotnych i duża 9

liczba absolwentów danego kierunku oznaczałaby potrzebę stabilizacji zakresu kształcenia, a brak bezrobotnych jego zwiększenie. Analiza danych o bezrobotnych absolwentach nie wskazuje jednoznacznie na konieczność ograniczenia zakresu szkolenia na którymś z kierunków. Najliczniej reprezentowane były kierunki ekonomiczne, ale odsetki bezrobotnych absolwentów tych kierunków były niskie. Za wyjątkiem zarządzania i inżynierii produkcji nie osiągnęły bowiem nawet 2% i wynosiły odpowiednio: finanse i rachunkowość 0,7%, ekonomia 0,9%, zarządzanie 1,2%, a tylko zarządzanie i inżynieria produkcji 2,7%. Wrocławski ośrodek akademicki ma jednakże charakter ponadregionalny i nie można ograniczać tutejszej struktury kształcenia do potrzeb rynku pracy miasta Wrocławia. 2. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych we Wrocławiu w roku szkolnym 2009/2010 tworzyli grupę 9872 osób, czyli 29,6% liczby absolwentów szkół wyższych w tym samym okresie. W porównaniu do poprzedniego roku szkolnego liczba tych absolwentów zmniejszyła się o 3,7% (o 382 osoby). Od roku 2008/2009 rozpoczął się systematyczny spadek liczby absolwentów szkół ponadgimnazjalnych (wówczas było to -3,3% w porównaniu do poprzedniego z liczbą absolwentów 10601). W strukturze kształcenia ponadgimnazjalnego według typów szkół ponad połowę (58,8%) zajmowali absolwenci liceów ogólnokształcących i profilowanych, czyli osoby nie posiadające zawodu (tab.3.). Struktura kształcenia ponadgimnazjalnego, ukierunkowana na kształcenie ogólne, stanowi m.in. spuściznę reformy szkolnictwa ponadgimnazjalnego, przenoszącej zdobywanie kwalifikacji zawodowych na poziomie średnim do szkół policealnych. Tab. 3. Typy szkół ponadgimnazjalnych i ich absolwenci we Wrocławiu w latach 2010-2011 Typ wykształcenia Absolwenci w roku szkolnym 2009/2010 Bezrobotni absolwenci -stan na 31.12.2010 Przewidywani absolwenci w roku szkolnym 2010/2011 Udział bezrobotnych absolwentów w 2010 r. (3):(2) w % Indeks dynamiki absolwentów w latach 2010-2011 (4):(2) w % 1 2 3 4 5 6 10

Wykształcenie policealne i średnie zawodowe Wykształcenie średnie ogólnokształcące 3333 110 5476 3,3 164,3 5803 150 6115 2,6 105,4 Wykształcenie zasadnicze zawodowe 736 64 793 8,7 107,7 Razem 9872 324 12384 3,3 125,4 W porównaniu do poprzedniego roku odsetek tych absolwentów zmniejszył się (z 65,5%), co może oznaczać powolny odwrót od kształcenia ponadgimnazjalnego ogólnego na rzecz zawodowego. Na kształcenie zawodowe w roku szkolnym 2009/2010 przypadało: 33,8% absolwentów w szkołach policealnych i średnich zawodowych oraz 7,5% zasadniczych zawodowych. W porównaniu do roku poprzedniego wzrósł nieznacznie odsetek absolwentów szkół zasadniczych zawodowych (z 6,2% w zeszłym roku), a znaczący wzrost odnotowały szkoły policealne i średnie zawodowe (z 28,3%). Ten kierunek zmian strukturalnych będzie kontynuowany w roku szkolnym 2010/2011. Największą dynamikę wzrostu osiągnie bowiem liczba absolwentów szkół policealnych i średnich zawodowych aż 164,3%, dużo mniejszą zasadniczych zawodowych (107,7%). Przy tym jednak zwiększy się też nieznacznie liczba absolwentów szkół kształcenia ogólnego (105,4%). Powyższe zmiany i ogólny wzrost przewidywanej liczby absolwentów szkół ponadgimnazjalnych (125,4%) sprawią, iż struktura kształcenia ponadgimnazjalnego w podziale na ogólne i zawodowe będzie zbliżać się do równowagi (49,4% wobec 50,6%). Natomiast kształcenie zawodowe będzie zdominowane przez szkoły policealne oraz średnie zawodowe 44,2% wobec 6,4% przewidywanych absolwentów szkół zasadniczych zawodowych. Uszczegółowieniu badania absolwentów szkół ponadgimnazjalnych posłużyło przeprowadzenie analizy według grup zawodowych (wielkich i elementarnych), co obrazuje tab. 4 i tab. 5. 11

Tab. 4. Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych we Wrocławiu według wielkich grup zawodowych w latach 2010-2011 Grupa zawodowa Absolwenci w roku szkolnym 2009/2010 Bezrobotni absolwenci ze szkół we Wrocławiu, stan na 31.12.2010 Przewidywani absolwenci w roku szkolnym 2010/2011 Udział bezrobotnych absolwentów w 2010 r. (3):(2) w % Indeks dynamiki absolwentów w latach 2010-2011 (4):(2) w % 1 2 3 4 5 6 Specjaliści 129 0 242 0,0 187,6 Technicy i inny średni personel 2111 78 3793 3,7 179,7 Pracownicy biurowi 170 4 285 2,4 167,6 Pracownicy usług i sprzedawcy 834 51 1481 6,1 177,6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 12 0 11 0,0 91,7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 431 33 414 7,7 96,1 Operatorzy i monterzy 0 0 0 - - maszyn i urzą- dzeń Pracownicy przy pracach prostych 5 1 7 20 140 Razem 3692 167 6233 4,5 168,8 W układzie wielkich grup zawodowych ponad połowę (57,2%) ogólnej liczby absolwentów z zawodem w roku szkolnym 2009/2010 stanowili technicy i inny średni personel (2111 osób). Na grupę pracowników usług osobistych i sprzedawców przypadało znacznie mniej 22,6% (834 osoby), a na robotników przemysłowych i rzemieślników 11,7% (431 osoby). Ponad stu absolwentów reprezentowało jeszcze grupy pracowników biurowych (170 osób i 4,6%) oraz specjalistów (129 osób i 3,5%). Minimalne udziały natomiast zajmowali: rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy (12 osób i 0,3%) oraz pracownicy przy pracach prostych (5 osób i 0,1%). Natomiast nie było reprezentantów wielkiej grupy zawodowej operatorów maszyn i urządzeń. W porównaniu do poprzedniego roku ponad pięciokrotnie zwiększył się udział pracowników biurowych (z 1%). Zmniejszył się udział grupy technicy i średni personel (z 64,2%), a do zera spadł udział wielkiej grupy zawodowej: operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń. Nie zmienił się natomiast znacznie 12

udział takich grup jak: pracownicy usług osobistych i sprzedawcy, robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy oraz rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy. W układzie wielkich grup zawodowych pojawili się przedstawiciele grup: specjaliści (129 osób i udział 3,5%) oraz pracownicy przy pracach prostych (5 osób i udział 0,1%). W krótkookresowej, rocznej perspektywie (roku szkolnego 2010/2011) można spodziewać się wyraźnego wzrostu liczby absolwentów większości analizowanych wielkich grup, za wyjątkiem rolników, ogrodników, leśników i rybaków (spadek o 8,3%) oraz robotników przemysłowych i rzemieślników (spadek o 4,9%). Najwyższą dynamikę wzrostu osiągnie grupa specjalistów (187,6%), co wiążę się z rozwojem szkolnictwa policealnego kształcącego absolwentów tej grupy. Znaczny wzrost odnotują także grupy: technicy i średni personel (179,7%), pracownicy usług i sprzedawcy (177,6%) oraz pracownicy biurowi (167,6%). Nieco mniejszą dynamikę wzrostu uzyska grupa: pracownicy przy pracach prostych (140%). Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych z zawodem w roku szkolnym 2009/2010 tworzyli zbiór 64 elementarnych grup zawodowych (tab. 5) W roku poprzednim było ich 53, a jeszcze wcześniej 54. Tab. 5. Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych we Wrocławiu według elementarnych grup zawodowych w roku szkolnym 2009/2010 Lp. Kod grupy zawodowej Nazwa grupy elementarnej Liczba osób Udział w % 1 5142 Kosmetyczki i pokrewni 315 8,5 2 3343 Pracownicy administracyjni 201 5,4 3 3512 itechtechnicznegotechnicznego 192 5,2 4 5141 Fryzjerzy 176 4,8 5 5120 Kucharze 165 4,5 6 3213 Technicy farmaceuci 150 4,1 7 3255 Średni personel ochrony środowiska, medycyny pracy, bhp 118 3,2 8 3331 Spedytorzy i pokrewni 117 3,2 9 3214 Technicy medyczni i dentystyczni 114 3,1 10 3254 Technicy fizjoterapii i masażyści 91 2,5 11 3431 Fotografowie 89 2,4 12 5321 Pomocniczy personel medyczny 85 2,3 13 4224 Recepcjoniści hotelowi 80 2,2 13

14 3412 Pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej 79 2,1 15 3314 Średni personel do spraw statystyki i 78 2,1 16 3339 Pośrednicy usług biznesowych gdzie indziej nie sklasyfikowani 76 2,1 17 7231 Mechanicy pojazdów samochodowych 76 2,1 18 3436 Muzycy i pokrewni 74 2,0 19 2643 Filolodzy i tłumacze 70 1,9 20 3432 Plastycy, dekoratorzy wnętrz i pokrewni 70 1,9 21 3256 Ratownicy medyczni 67 1,8 22 3113 Technicy elektrycy 60 1,6 23 3111 24 3521 Technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni Operatorzy urządzeń do rejestracji i transmisji obrazu i dźwięku 59 1,6 59 1,6 25 3142 Technicy rolnictwa i pokrewni 58 1,6 26 7412 Elektromechanicy i elektromonterzy 58 1,6 27 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 56 1,5 28 3112 Technicy budownictwa 54 1,5 29 3115 Technicy mechanicy 54 1,5 30 4221 31 3259 Konsultanci i inni pracownicy biur podróży Średni personel do spraw zdrowia gdzie indziej nie sklasyfikowany 53 1,4 47 1,3 32 7411 Elektrycy budowlani i pokrewni 45 1,2 33 7421 Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych 43 1,2 34 5413 Pracownicy ochrony osób i mienia 37 1,0 35 7512 Pisarze, cukiernicy i pokrewni 36 1,0 36 3251 Asystenci dentystyczni 35 0,9 37 3114 Technicy elektronicy i pokrewni 34 0,9 38 3439 39 2330 40 2351 41 3434 Średni personel w zakresie działalności artystycznej i kulturalnej gdzie indziej nie sklasyfikowany Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) Wizytatorzy i specjaliści metod nauczania Szefowie kuchni i organizatorzy usług gastronomicznych 42 4311 Pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości 43 7223 44 3119 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni Technicy nauk fizycznych i technicznych gdzie indziej nie sklasyfikowania 32 0,9 30 0,8 29 0,8 26 0,7 26 0,7 25 0,7 24 0,5 14

45 3253 Optycy okularowi 18 0,5 46 7126 47 7422 48 3433 49 7233 Hydraulicy i monterzy instalacji sanitarnych Monterzy i serwisanci sieci, instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów i informacji naukowej Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 18 0,5 17 0,4 16 0,4 16 0,4 50 7522 Stolarze meblowi i pokrewni 16 0,4 51 7531 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 15 0,4 52 7144 Betoniarze, zbrojarze i pokrewni 13 0,4 53 6113 Ogrodnicy 12 0,3 54 7222 Ślusarze i pokrewni 12 0,3 55 4110 Sekretarki 11 0,3 56 7213 Blacharze 11 0,3 57 7323 Introligatorzy i pokrewni 11 0,3 58 3211 Operatorzy aparatury medycznej 10 0,3 59 7112 Murarze i pokrewni 10 0,3 60 3522 Operatorzy urządzeń telekomunikacyjnych 9 0,2 61 7122 Posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy 7 0,2 62 9112 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 5 0,1 63 7313 Jubilerzy, złotnicy i pokrewni 1 0,1 64 7318 Rękodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry i pokrewnych materiałów 1 0,0 Razem 3692 100,0 Liczebność poszczególnych grup była zróżnicowana i mieściła się w przedziale od 1 osoby do 315 osób (w roku poprzednim był to przedział od 1 do 448 osób). Do pierwszych 10 grup w rankingu według tej liczebności, o łącznym udziale w wysokości 44% (w przedziale 2,5%-8,5%) należeli: kosmetyczki i pokrewni (315 osób i 8,5%), pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu (201 osób i 5,4%), technicy wsparcia informatycznego i technicznego (192 osoby i 5,2%), fryzjerzy (176 osób i 4,8%), kucharze (165 osób i 4,5%), technicy farmaceutyczni (150 osób i 4,1%), średni personel ochrony środowiska, medycyny pracy i bhp (118 osób i 3,2%), spedytorzy i pokrewni (118 osób i 3,2%), technicy medyczni i dentystyczni (114 osób i 3,1%), technicy fizjoterapii i masażyści (91 osób i 2,5%). W roku poprzednim w pierwszych 10 grupach elementarnych znalazło 15

się 7 podobnych grup 2, a dwa lata wcześniej 5, co świadczy o stopniowych zmianach struktury kształcenia zawodowego we Wrocławiu. Łączny udział tych 10 grup w poprzednich latach był wyższy (w 2009 roku 55,9%, w 2008 54,4%). Spadek ich udziału jest spowodowany zwiększeniem udziałów uprzednio mniej reprezentowanych elementarnych grup zawodowych oraz pojawieniem się nowych, wcześniej przez absolwentów szkół ponadgimnazjalnych nie reprezentowanych. Na kolejne 8 grup elementarnych z udziałami co najmniej 2% (od 2%- 2,4%) przypadło w roku szkolnym 2009/2010 17,3% ogółu absolwentów z wykształceniem zawodowym. Występowali tutaj prawie wyłącznie reprezentanci wielkiej grupy techników i innego średniego personelu: fotografowie (89 osób i 2,4%), pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej (79 osób i 2,1%), średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych (78 osób i 2,1%), pośrednicy usług biznesowych gdzie indziej niesklasyfikowani (76 osób i 2,1%) oraz muzycy i pokrewni (74 osoby i 2,0%), a także pomocniczy personel medyczny (85 osób i 2,3%), recepcjoniści hotelowi (80 osób i 2,2%) oraz mechanicy pojazdów samochodowych (76 osób i 2,1%). Łączny udział absolwentów w 18 wyżej analizowanych grupach stanowił 61,7% ogółu absolwentów z wykształceniem zawodowym. W roku poprzednim na dodatkowe 7 grup elementarnych z udziałami powyżej 2% przypadało 15,6% ogółu absolwentów szkół ponadgimnazjalnych z wykształceniem zawodowym, a łączny odsetek absolwentów z udziałem co najmniej 2% wynosił 71,5%, czyli był znacznie wyższy niż w 2010 roku. Kolejne 17 grup elementarnych charakteryzowało się niższymi udziałami (w przedziale 1,0%-1,9%) i liczebnością (36-70 osób). W tym podzbiorze dominowali także przedstawiciele wielkiej grupy zawodowej technicy i inny średni personel (aż 9 elementarnych grup): plastycy, dekoratorzy wnętrz i pokrewni, ratownicy medyczni, technicy elektrycy, technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni, operatorzy urządzeń do rejestracji i transmisji obrazu i dźwięku, technicy rolnictwa i pokrewni, technicy budownictwa, technicy mechanicy oraz średni personel do spraw zdrowia gdzie indziej 2 Różnice wynikają z wejścia w życie z dniem 1 lipca 2010 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania Dz. U. nr 82, poz. 537. 16

niesklasyfikowany. Kolejną licznie reprezentowaną wielką grupą zawodową byli robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (4 elementarne grupy): elektromechanicy i elektromonterzy, elektrycy budowalni i pokrewni, monterzy i serwisanci urządzeń oraz piekarze cukiernicy i pokrewni. Powyżej 1% udziałów w ogóle absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w roku 2010 miało też dwóch reprezentantów grupy pracownicy usług i sprzedawcy: sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) oraz pracownicy ochrony osób i mienia). Na powyższych pozycjach w rankingu znalazło się też po 1 reprezentancie wielkich grup zawodowych pracowników biurowych (konsultanci i inni pracownicy biur podróży) oraz specjalistów (filolodzy i tłumacze 3 ). Na ostatni podzbiór o bardzo małej liczebności w grupach elementarnych (poniżej 1%, w przedziale od 1 do 35 osób) przypadało łącznie 29 zróżnicowanych grup oraz 10,4% udziału w ogólnej liczbie absolwentów z ponadgimnazjalnym wykształceniem zawodowym. Zagadnienia dostosowania struktury kształcenia do potrzeb rynku pracy można rozpatrywać przy uwzględnieniu bezrobocia absolwentów (tab. 6). Według stanu na koniec 2010r. z wrocławskich szkół ponadgimnazjalnych pochodziło 167 bezrobotnych absolwentów z kwalifikacjami zawodowymi, zaliczonych do 40 elementarnych grup zawodowych. Stanowili oni 4,5% ogółu absolwentów z zawodem z roku szkolnego 2009/2010 oraz 62,5% liczby grup elementarnych tych absolwentów. W roku poprzednim tych bezrobotnych było mniej (133 osoby), ale ich udział w ogólnej liczbie absolwentów z zawodem pozostawał na podobnym poziomie (4,3%). Natomiast reprezentowali oni mniej grup elementarnych 30, które stanowiły mniejszy odsetek ogólnej liczby grup absolwentów. Sytuacja wrocławskich absolwentów szkół ponadgimnazjalnych na rynku pracy miasta Wrocławia nie zmieniła się znacznie. Tab.6. Bezrobotni absolwenci szkół ponadgimnazjalnych we Wrocławiu według elementarnych grup zawodowych w 2010 r. 3 Absolwenci prywatnych szkół policealnych, które kształcą na kierunkach filologicznych. 17

Lp. Kod grupy zawodowej Nazwa grupy elementarnej Absolwenci szkół we Wrocławiu w roku szkolnym 2009/2010 Bezrobotni absolwenci szkół we Wrocławiu, stan na 31.12.2010 Udział bezrobotnych absolwentów (5): (4) w % 18

1 2 3 4 5 6 Pomoce i sprzątaczki 20,0 1 9112 5 1 biurowe, hotelowe i pokrewne 2 7213 Blacharze 11 2 18,2 3 7231 Mechanicy pojazdów 76 11 14,5 4 5141 Fryzjerzy 176 23 13,1 5 7522 Stolarze meblowi i pokrewni 16 2 12,5 6 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 25 3 12,0 7 3114 8 7412 Technicy elektronicy i pokrewni Elektromechanicy i elektromonterzy 34 4 58 6 11,8 10,3 9 7112 Murarze i pokrewni 10 1 10,0 10 4110 Pracownicy obsługi biurowej 11 1 9,1 11 3314 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 78 7 9,0 12 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 56 5 13 7222 Ślusarze i pokrewni 12 1 8,3 14 5120 Kucharze 165 13 7,9 15 3512 16 7114 17 3214 18 7531 19 3343 20 7422 Technicy wsparcia informatycznego i technicznego Betoniarze, zbrojarze i pokrewni Technicy medyczni i dentystyczni Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni Technicy medyczni i dentystyczni Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 192 15 13 1 114 8 15 1 201 13 17 1 21 7126 Hydraulicy i monterzy 18 1 5,6 instalacji sanitarnych 22 7512 Piekarze, cukiernicy i 36 2 5,6 23 3115 pokrewni Technicy mechanicy 54 3 5,6 24 3254 25 3255 26 3119 Technicy fizjoterapii i masażyści Średni personel ochrony środowiska, medycyny pracy i bhp Technicy nauk fizycznych i technicznych gdzie indziej nie sklasyfikowani 91 4 118 5 24 1 27 3112 Technicy budownictwa 54 2 3,7 8,9 7,8 7,7 7,0 6,7 6,5 5,9 4,4 4,2 4,2 19

28 3111 Technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni 59 2 29 3113 Technicy elektrycy 60 2 3,3 30 3213 Technicy farmaceutyczni 150 5 3,3 31 5142 Kosmetyczki i pokrewni 315 9 2,9 32 3339 Pośrednicy usług biznesowych gdzie indziej nie sklasyfikowani 76 2 33 4224 Recepcjoniści hotelowi 80 2 2,5 34 7421 35 3259 36 4221 Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych Średni personel do spraw zdrowia gdzie indziej nie sklasyfikowany Konsultanci i inni pracownicy biur podróży 43 1 47 1 53 1 37 3142 Technicy rolnictwa i pokrewni 58 1 1,7 38 3331 Spedytorzy i pokrewni 117 2 1,7 39 3412 40 5321 41 7318 Pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej Pomocniczy personel medyczny Rękodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry i pokrewnych materiałów 79 1 85 1 1 0 42 7313 Jubilerzy, złotnicy i pokrewni 1 0 0,0 43 7122 44 3522 45 3211 Posadzkarze, parkieciarze i pokrewni Operatorzy urządzeń telekomunikacyjnych Operatorzy aparatury medycznej 7 0 9 0 10 0 46 7323 Introligatorzy i pokrewni 11 0 0,0 47 6113 Ogrodnicy 12 0 0,0 48 7233 49 3433 Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów i informacji naukowej 16 0 16 0 50 3253 Optycy okularowi 18 0 0,0 51 4311 52 3434 53 2351 Pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości Szefowie kuchni i organizatorzy usług gastronomicznych Wizytatorzy i specjaliści metod nauczania 54 2330 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z 26 0 26 0 29 0 3,4 2,6 2,3 2,1 1,9 1,3 1,2 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 30 0 0,0 20

55 3439 wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) Średni personel w zakresie działalności artystycznej i kulturalnej gdzie indziej nie sklasyfikowany 32 0 56 3251 Asystenci dentystyczni 35 0 0,0 57 5413 58 7411 59 3521 Pracownicy ochrony osób i mienia Elektrycy budowlani i pokrewni Operatorzy urządzeń do rejestracji i transmisji obrazu i dźwięku 37 0 45 0 59 0 60 3256 Ratownicy medyczni 67 0 0,0 61 3432 Plastycy, dekoratorzy wnętrz i pokrewni 70 0 62 2643 Filolodzy i tłumacze 70 0 0,0 63 3436 Muzycy i pokrewni 74 0 0,0 64 3431 Fotografowie 89 0 0,0 Razem 3692 167 4,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Liczebność bezrobotnych w poszczególnych grupach była jednocyfrowa, za wyjątkiem: fryzjerów (23 osoby), techników wsparcia informatycznego i technicznego (15 osób), kucharzy oraz pracowników administracyjnych i sekretarzy biura zarządu (po 13 osób). W roku poprzednim lista ta była dłuższa i obejmowała: sprzedawców i demonstratorów (15 osób), fryzjerów, kosmetyczek i pokrewnych (13 osób), spedytorów i pokrewnych (13 osób), techników elektroników, telekomunikacji i pokrewnych (11 osób) oraz pracowników do spraw finansowych i handlowych gdzie indziej niesklasyfikowanych (10 osób). Na tle grup z jednocyfrową liczbą bezrobotnych absolwentów w 2010 r. pod względem wielkości wyróżniało się 5 grup: asystenci i technicy dentystyczni (9 osób), organizatorzy turystyki i pokrewni (8 osób), technicy mechanicy oraz pracownicy administracyjni, sekretarze i pokrewni (po 6 osób) i kucharze (5 osób). Analizując najliczniej reprezentowane przez bezrobotnych absolwentów elementarne grupy zawodowe, zwraca uwagę fakt, iż znajdują one swoje miejsce na początku rankingu w strukturze kształcenia zawodowego. Pod względem udziału bezrobotnych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w ogólnej liczbie absolwentów tych szkół posiadających zawód analizowane grupy elementarne w 2010 r. zawierały się w przedziale 21

od 1,2% (pomocniczy personel medyczny) do 20% (pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne. W przedziale powyżej 5% bezrobotnych absolwentów znajdowały się aż 23 grupy elementarne, w tym 9 mających powyżej 10% bezrobotnych absolwentów: pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne (20%), blacharze (18,2%), mechanicy pojazdów samochodowych (14,5%), fryzjerzy (13,1%), stolarze meblowi i pokrewni (12,5%), ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni (12%), technicy elektronicy i pokrewni (11,8%), elektrotechnicy i elektromonterzy (10,3%) oraz murarze i pokrewni (10%). W przedziale od 5% do 10% mieściły się pozostałe 13 z najliczniej reprezentowanych grup: pracownicy obsługi biurowej (9,1%), średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych (9%), sprzedawcy sklepowi [ekspedienci] (8,9%), ślusarze i pokrewni (8,3%), kucharze (7,9%), technicy wsparcia informatycznego i technicznego (7,8%), betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni (7,7%), technicy medyczni i dentystyczni (7%), krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni (6,7%), pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu (6,5%), monterzy i serwisanci sieci instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych (5,9%), hydraulicy i monterzy instalacji sanitarnych, piekarze, cukiernicy i pokrewni oraz technicy mechanicy (po 5,6%). Odsetek bezrobotnych absolwentów poniżej 4,4% w roku 2010 cechował zbiór 17 grup elementarnych, w którym przeważali reprezentanci wielkiej grupy techników i innego średniego personelu (12 grup), a po dwóch reprezentantów przypadało na wielkie grupy pracowników biurowych oraz pracowników usług i sprzedawców, natomiast tylko jedna grupa elementarna w tym zbiorze była przedstawicielem wielkiej grupy robotników przemysłowych i rzemieślników. Porównując wyżej analizowane rankingi grup zawodowych bezrobotnych absolwentów dla dwu kolejnych lat (2009 i 2010) należy stwierdzi, że w 2010 r. oprócz wzrostu liczby grup elementarnych, wystąpiły także znaczne przemieszczenia tych grup, związane ze spadkiem bezrobocia absolwentów w grupach na początku szeregu rangowego w 2009 r., a wzrostem w grupach na dalszych miejscach rankingu. W porównaniu do bezrobotnych absolwentów szkół wyższych odsetek bezrobotnych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych z zawodem w 2010 r. był 22

prawie trzykrotnie wyższy (4,5% wobec 1,7%). Oznacza to nieznaczne zwiększenie dysproporcji z roku poprzedniego (4,3% wobec 2%). Krótkookresowe przewidywania zmian kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym we Wrocławiu (na rok szkolny 2010/2011) wskazują na znaczny wzrost liczby absolwentów z zawodem (o 2541 osób, czyli 68,8%). Natomiast w roku poprzednim przewidywany wzrost był nieco mniejszy (o 1711 osób, czyli 55%). Kontynuacja tego kierunku zmian powoduje stopniowe odbudowywanie szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowego we Wrocławiu. Godne podkreślenia są też zróżnicowane zmiany strukturalne według elementarnych grup zawodowych (tab. 7). Na ogólną liczbę 64 grup absolwentów tych szkół z roku szkolnego 2009/2010 w aż 50 wrośnie liczba absolwentów, a indeks dynamiki dla nich ukształtuje się w przedziale od 105,2% do 338,5%, w 1 nie zmieni się, a w pozostałych 13 spadnie w tempie zróżnicowanym (indeks dynamiki w przedziale od 0% do 97,4%). Tab. 7. Zmiany liczby absolwentów szkół ponadgimnazjalnych we Wrocławiu według elementarnych grup zawodowych w latach 2010-2011 Lp. Kod grupy zawodowej Nazwa grupy elementarnej Absolwenci szkół we Wrocławiu w roku szkolnym 2009/2010 Przewidywani absolwenci w roku szkolnym 2010/2011 Indeks dynamiki absolwentów w latach 2010-2011 (5):(6) w % 1 2 3 4 5 6 1 3434 Szefowie kuchni i 338,5 26 88 organizatorzy usług 2 3115 gastronomicznych Technicy mechanicy 54 179 331,5 3 3439 Średni personel w zakresie działalności artystycznej i kulturalnej gdzie indziej nie sklasyfikowany 32 102 318,8 4 3314 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 78 228 292,3 5 3112 Technicy budownictwa 54 155 287,0 Plastycy, dekoratorzy wnętrz i 281,4 6 3432 70 197 pokrewni 7 3522 8 2351 Operatorzy urządzeń telekomunikacyjnych Wizytatorzy i specjaliści metod nauczania 9 24 29 69 266,7 237,9 23

9 3259 10 3119 11 3211 12 3114 13 3512 Średni personel do spraw zdrowia gdzie indziej nie sklasyfikowany Technicy nauk fizycznych i technicznych gdzie indziej nie sklasyfikowani Operatorzy aparatury medycznej Technicy elektronicy i pokrewni Technicy wsparcia informatycznego i technicznego 47 110 24 56 10 22 34 74 192 402 234,0 233,3 220,0 217,6 209,4 14 3251 Asystenci dentystyczni 35 73 208,6 15 5142 Kosmetyczki i pokrewni 315 647 205,4 16 5223 Sprzedawcy sklepowi 56 115 205,4 17 4221 18 3255 19 3339 Konsultanci i inni pracownicy biur podróży Średni personel ochrony środowiska, medycyny pracy i bhp 53 108 118 230 Pośrednicy usług biznesowych gdzie indziej nie sklasyfikowani 76 148 203,8 194,9 194,7 20 7213 Blacharze 11 18 163,6 21 3213 Technicy farmaceutyczni 150 240 160,0 22 4224 Recepcjoniści hotelowi 80 126 157,5 23 5120 Kucharze 165 257 155,8 24 7323 Introligatorzy i pokrewni 11 17 154,5 25 5413 Pracownicy ochrony osób i mienia 37 56 151,4 26 3253 Optycy okularowi 18 27 150,0 27 3433 28 4311 Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów i informacji naukowej Pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości 16 24 26 39 150,0 150,0 29 5141 Fryzjerzy 176 264 150,0 30 3331 Spedytorzy i pokrewni 117 179 148,7 31 3431 Fotografowie 89 131 147,2 32 7422 33 9112 Monterzy i serwisanci sieci, instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 17 24 5 7 141,2 140,0 34 7522 Stolarze meblowi i pokrewni 16 21 131,3 35 3256 Ratownicy medyczni 67 87 129,9 36 3343 Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu 201 253 125,9 24

37 7512 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 36 45 125,0 38 5321 39 3111 Pomocniczy personel medyczny Technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni 85 104 59 72 122,4 122,0 40 3436 Muzycy i pokrewni 74 89 120,3 41 3113 Technicy elektrycy 60 71 118,3 42 3521 43 7412 44 3214 45 3254 Operatorzy urządzeń do rejestracji i transmisji obrazu i dźwięku Elektromechanicy i elektromonterzy Technicy medyczni i dentystyczni 59 69 58 67 114 131 Technicy fizjoterapii i masażyści 91 104 46 7122 Posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy 47 2330 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) 7 8 30 34 116,9 115,5 114,9 114,3 114,3 113,3 48 4110 Pracownicy obsługi biurowej 11 12 109,1 49 7531 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 15 16 106,7 50 3142 Technicy rolnictwa i pokrewni 58 61 105,2 51 7318 52 7231 Rękodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry i pokrewnych materiałów Mechanicy pojazdów samochodowych 1 1 76 74 100,0 97,4 53 2643 Filolodzy i tłumacze 70 68 97,1 54 6113 Ogrodnicy 12 11 91,7 55 3412 56 7421 57 7233 Pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 79 67 43 36 16 12 84,8 83,7 75,0 58 7411 Elektrycy budowlani i pokrewni 45 33 73,3 59 7126 Hydraulicy i monterzy instalacji sanitarnych 18 11 61,1 60 7112 Murarze i pokrewni 10 6 60,0 61 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 25 9 36,0 62 7114 Betoniarze, betoniarze- 13 0 0,0 25

zbrojarze i pokrewni 63 7222 Ślusarze i pokrewni 12 0 0,0 64 7313 Jubilerzy, złotnicy i pokrewni 1 0 0,0 Nowe grupy zawodów 1 3511 2 2166 3 3230 4 5329 5 2411 Operatorzy urządzeń teleinformatycznych Projektanci grafik i multimediów Praktykujący niekonwencjonalne lub komplementarne metody terapii Pracownicy opieki osobistej w ochronie zdrowia i pokrewni gdzie indziej nie sklasyfikowani Specjaliści do spraw księgowości i rachunkowości 0 56 0 51 0 49 0 21 0 20 6 5131 Kelnerzy 0 17-7 7129 Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewnych gdzie indziej nie sklasyfikowani 0 10 8 7132 Lakiernicy 0 6 - Razem 3692 6233 168,8 - - - - - - Godne uwagi jest zjawisko, iż najwyższy wzrost odnotują elementarne grupy zawodów, które składają się na wielką grupę techników i innego średniego personelu (aż 13 z 17 grup, w których liczba absolwentów wzrośnie co najmniej dwukrotnie). Zauważa się też odwrót od wykształcenia zasadniczego zawodowego na rzecz średniego w niektórych zawodach. Przykładem jest przewidywany spadek liczby absolwentów w zawodzie mechanicy pojazdów samochodowych (indeks dynamiki 97,4%), a wzrost w zawodzie technicy mechanicy (331%) czy zmniejszenie liczby absolwentów w robotniczych zawodach budowlanych, a wzrost techników budownictwa (287%). Najwyższy wzrost liczby absolwentów ponad trzykrotny osiągną elementarne grupy zawodowe: szefowie kuchni i organizatorzy usług turystycznych (338,5%), technicy mechanicy (331,5%) oraz średni personel w zakresie działalności artystycznej i kulturalnej gdzie indziej niesklasyfikowany (318,8%). Istotne wydaje się też znaczne zwiększenie liczby absolwentów w takich grupach jak: technicy budownictwa (292,3%), 26

plastycy, dekoratorzy wnętrz i pokrewni (281,4%), operatorzy urządzeń telekomunikacyjnych (266,7%). Takie poszerzenie kształcenia mogą uzasadniać aktualne kierunki rozwoju miasta Wrocławia i regionu dolnośląskiego oraz prognozowany wzrost zapotrzebowania na pracowników w danych zawodach. Zawody te reprezentują w większości kluczowe i strategiczne branże dla miasta i regionu budownictwo, hotele i restauracje, produkcja maszyn i urządzeń, produkcja pojazdów samochodowych 4, a także sferę kultury, która odgrywa istotną rolę w rozwoju miasta. Struktura ponadgimnazjalnego kształcenia zawodowego we Wrocławiu wzbogaci się także w roku szkolnym 2010/2011 o 8 nowych grup zawodowych po dwie z wielkich grup zawodowych specjalistów, techników i innego średniego personelu, pracowników usług i sprzedawców oraz robotników przemysłowych i robotników. Najwięcej absolwentów przybędzie w grupach elementarnych: operatorzy urządzeń teleinformatycznych (56), projektanci grafiki i multimediów (51) oraz praktykujący niekonwencjonalne lub komplementarne metody terapii (49). Podsumowanie W edukacji na poziomie szkół wyższych Wrocław pełni rolę regionalnego ośrodka akademickiego z bogatą ofertą kształcenia w zakresie nauk technicznych, ekonomicznych, przyrodniczych, rolniczych, administracyjnoprawnych, humanistycznych i społecznych, medycznych i artystycznych. W roku akademickim 2009/2010 wrocławskie publiczne i niepubliczne szkoły wyższe ukończyło na wszystkich poziomach (licencjackich, inżynierskich i magisterskich) i we wszystkich formach studiów (stacjonarnych i niestacjonarnych) 33381 studentów 88 kierunków studiów. W okresie od roku 2006/2007 liczba absolwentów wrocławskich szkół wyższych wzrosła o 29,2%, co świadczy o wysokiej randze wrocławskiego ośrodka akademickiego nie tylko w skali regionalnej. W strukturze kształcenia na poziomie wyższym we Wrocławiu zwraca uwagę, podobnie jak w latach poprzednich, bardzo duża liczba absolwentów kierunków ekonomicznych: zarządzania, finansów i rachunkowości oraz 4 Według: Prognoza rozwoju dolnośląskiego rynku pracy, Ageron Polska, na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, 2010 r. 27

ekonomii. Łączny udział tych trzech kierunków w roku 2009/2010 wynosił bowiem ponad 8,5 tys. osób (8683), czyli 26% ogółu absolwentów wrocławskich uczelni. Wiąże się to z dynamicznym rozwojem sektora niepublicznego w tej dziedzinie edukacji począwszy od lat 90-tych ubiegłego wieku. Wysoką pozycję zajmuje też niezmiennie administracja 1830 absolwentów. Co najmniej 1 tys. absolwentów w roku 2009/2010 opuściło mury wrocławskich uczelni także z kilku innych kierunków: filologii obcych nowożytnych (1469), pedagogiki (1262), fizjoterapii (1230) oraz stosunków międzynarodowych (1120). Kierunki mające powyżej 1000 absolwentów (8 kierunków) koncentrowały niemalże połowę (46,7%) ogółu absolwentów wrocławskich uczelni w roku 2009/2010. W końcu 2010 r. w Wrocławiu było 558 bezrobotnych absolwentów wrocławskich szkół wyższych, zarówno publicznych, jak i niepublicznych, z 68 kierunków studiów. Udział bezrobotnych absolwentów w ich ogólnej liczbie wynosił 1,7%. W porównaniu do stanu z roku poprzedniego liczba bezrobotnych absolwentów spadła o około 8% (z 606 osób), ich udział w ogólnej liczbie nieznacznie zmalał (z 2%). Zwiększyła się natomiast liczba reprezentowanych przez nich kierunków (z 60). Sytuacja wrocławskich absolwentów na rynku pracy nieznacznie się polepszyła. Zdecydowana większość kierunków charakteryzowała się jednocyfrową liczbą bezrobotnych, a tylko 20 - liczbą dwucyfrową. Najwięcej bezrobotnych absolwentów reprezentowało kierunki: zarządzanie, prawo, fizjoterapię, psychologię, pedagogikę (22 osoby), ochronę środowiska, administrację oraz finanse i rachunkowość (po 21 osób). Ranking kierunków studiów według udziału bezrobotnych absolwentów szkół w ogólnej liczbie absolwentów tych szkół różni się od powyższego. Najwyższe udziały bezrobotnych wśród ogółu absolwentów odnotowały: psychologia (18,2%), praca socjalna (7,7%), architektura krajobrazu (6%), prawo oraz inżynieria chemiczna i procesowa (po 5,6%). Najliczniejsze kierunki pod względem liczby absolwentów znalazły się w większości w drugiej połowie analizowanego rankingu bezrobotnych z niskimi udziałami (0,3%-2,9%). Oznacza to, że wyższy odsetek bezrobotnych z reguły nie łączył się z podobną skalą kształcenia w szkołach wyższych miasta Wrocławia. Oceniając dostosowanie struktury kształcenia według kierunków do potrzeb rynku pracy należałoby uwzględniać obydwa parametry: zarówno 28

odsetek bezrobotnych jak i liczbę absolwentów. Wysoki odsetek bezrobotnych i duża liczba absolwentów danego kierunku oznaczałaby potrzebę stabilizacji zakresu kształcenia, a brak bezrobotnych jego zwiększenie. Analiza danych o bezrobotnych absolwentach nie wskazuje jednoznacznie na konieczność ograniczenia zakresu szkolenia na którymś z kierunków. Najliczniej reprezentowane były kierunki ekonomiczne, ale odsetki bezrobotnych absolwentów tych kierunków były niskie. Wrocławski ośrodek akademicki ma jednakże charakter ponadregionalny i nie można ograniczać tutejszej struktury kształcenia do potrzeb rynku pracy miasta Wrocławia. Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych we Wrocławiu w roku szkolnym 2009/2010 tworzyli grupę 9872 osób, czyli 29,6% liczby absolwentów szkół wyższych w tym samym okresie. W porównaniu do poprzedniego roku szkolnego liczba tych absolwentów zmniejszyła się o 3,7% (o 382 osoby). Od roku 2008/2009 rozpoczął się systematyczny spadek liczby absolwentów szkół ponadgimnazjalnych (wówczas było to -3,3% w porównaniu do poprzedniego z liczbą absolwentów 10601). W strukturze kształcenia ponadgimnazjalnego według typów szkół ponad połowę (58,8%) zajmowali absolwenci liceów ogólnokształcących i profilowanych, czyli osoby nie posiadające zawodu. Struktura kształcenia ponadgimnazjalnego, ukierunkowana na kształcenie ogólne, stanowi m.in. spuściznę reformy szkolnictwa ponadgimnazjalnego, przenoszącej zdobywanie kwalifikacji zawodowych na poziomie średnim do szkół policealnych. Kilkuletnie doświadczenia zdobyte w okresie funkcjonowania zreformowanego systemu szkolnictwa ponadgimnazjalnego zaowocowały próbami wprowadzenia zmian w strukturze kształcenia zawodowego w kierunku zwiększenia udziału szkół zawodowych zarówno średnich i policealnych, jak i zasadniczych. W efekcie, w roku szkolnym 2009/2010 odsetek absolwentów bez zawodu zmniejszył się (z 65,5%). Na kształcenie zawodowe w roku szkolnym 2009/2010 przypadało: 33,8% absolwentów w szkołach policealnych i średnich zawodowych oraz 7,5% w zasadniczych zawodowych. W porównaniu do roku poprzedniego wzrósł nieznacznie odsetek absolwentów szkół zasadniczych zawodowych (z 6,2% w zeszłym roku), a znaczący wzrost odnotowały szkoły policealne i średnie zawodowe (z 28,3%). 29