ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA 1. Karta tytułowa 2. Spis zawartości 3. Opis: 1. Część ogólna 2. Wymagania dotyczące właściwości wyrobów budowlanych 3. Wymagania dotyczące sprzętu i maszyn do wykonywania robót budowlanych 4. Wymagania dotyczące właściwości wykonywania robót budowlanych 5. Wymagania dotyczące wykonywania robót budowlanych obejmujących usunięcie elementów zawierających azbest 6. Kontrola, badania oraz odbiór wyrobów i robót budowlanych 7. Wymagania dotyczące przedmiaru i obmiaru robót 8. Odbiór robót budowlanych 9. Rozliczenie robót 10.Dokumenty odniesienia 4. Załącznik - przedmiar robót.
2 SPECYFIKACJA TECHNICZNA (ST) WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH 1. CZĘŚĆ OGÓLNA 1.1. Nazwa nadana zamówieniu przez Zamawiającego Odnowa techniczna i społeczna budownictwa wielkopłytowego na Osiedlu Miasteczko w Świeciu n/wisłą Budynek mieszkalny wielorodzinny, 5 - kondygnacyjny przy ulicy Tucholskiej 7B - działka nr 385/29 - termorenowacja i demontaż z elewacji płyt azbestowo - cementowych. 1.2. Przedmiot i zakres robót Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót wynikających z przedmiaru robót i kosztorysu inwestorskiego. 1.3. Podstawowe dane techniczne obiektu poddanego termorenowacji Obiekt złożony z 4 segmentów, zlokalizowany w Świeciu n/wisłą na Osiedlu Miasteczko, przy ul. Tucholskiej 7B o następujących danych geometrycznych: - długość całkowita budynku (4-segmenty) - 74,78 m - szerokość segmentów budynku - 10,95 m i 10,50 m - przesunięcia segmentów budynku względem siebie - 1,80 m do 2,75 m - wysokość budynku - 16,10 m - powierzchnia zabudowy budynku - 838,7 m 2 - kubatura budynku - 12970 m 2 - ilość kondygnacji nadziemnych - 5
3 - ilość kondygnacji podziemnych - 1 - ilość klatek schodowych - 5 Przed wejściem na klatki schodowe budynku wiatrołapy o wymiarach w rzucie 2,60 x 2,95 m i wysokości 2,8 m. Budynek wykonany w konstrukcji wielkopłytowej systemu OWT-67. Wiatrołapy wykonane w konstrukcji tradycyjnej murowanej i stropodach żelbetowy pełny nie wentylowany. 1.4. Stan istniejący obiektu Układy konstrukcyjne nośne wsparte na modułach powierzchniowych 540 x 480 cm i 480 x 270 cm. Wysokość kondygnacji brutto nadziemne po 270 cm, podziemna 250 cm. Konstrukcję nośną budynku w systemie OWT-67 stanowią ściany wewnętrzne podłużne oraz poprzeczne stanowiące podporę dla stropów. Ściany zewnętrzne podłużne jako osłonowe i stanowiące jedynie usztywnienie poprzecznych ścian nośnych. Ściany nośne podłużne wewnętrzne i poprzeczne stanowią płyty żelbetowe gr. 14 cm. Ściany zewnętrzne trójwarstwowe gr. 16 cm (podłużne) lub 24 cm (szczytowe).. Płyty ścian zewnętrznych składają się z warstwy nośnej żelbetowej gr. 6 cm (podłużne) i 14 cm (szczytowe), z warstwy izolacyjnej ze styropianu gr. 5 cm i warstwy elewacyjnej betonowej gr. 5 cm. Na ścianach zewnętrznych podłużnych pomiędzy płytami żelbetowymi o wysokości 120 cm pasma okien z filarkami z płyt warstwowych o konstrukcji szkieletowej drewnianej o wysokości 150 cm. Filarki międzyokienne z ociepleniem w szkielecie drewnianym ze styropianu lub wełny mineralnej, z zewnątrz osłonięte płytami azbestowo cementowymi płaskimi, a od wewnątrz płytami gipsowo kartonowymi. Na obiekcie wykonano ocieplenie ścian szczytowych skrajnych oraz w uskokach segmentów metodą lekką mokrą z warstwą styropianu gr. 10 cm. Płyty stropowe żelbetowe gr. 14 cm podparte na trzech krawędziach. Płyty
4 biegowe schodów i podesty oraz płyty balkonowe żelbetowe. Stropodach wentylowany, przekrycie dachu stanowią płyty panwiowe żelbetowe o wysokości 30 cm. Dach jednospadowy o pochyleniu ~ 5% pokryty papą na lepiku. Ponad dachem wyniesione piony wentylacyjne. Ściany wiatrołapów murowane z pustaków ceramicznych, stropodach nad wiatrołapem stanowi płyta żelbetowa z warstwą spadkową ~ 5% i pokryciem z papy na lepiku. Okna i drzwi balkonowe drewniane w niewielkiej części wymienione na nowe z PCV we własnym zakresie mieszkańców. Drzwi wejściowe do budynku stalowe, częściowo przeszklone. Stolarka okienno drzwiowa nieszczelna i w znacznym stopniu zniszczona. Rynny dachowe, rury spustowe, parapety zewnętrzne i obróbki blacharskie wykonane z blachy stalowej ocynkowanej. Rury spustowe w części dolnej żeliwne z odprowadzeniem do instalacji deszczowej. Balustrady balkonów stalowe z prętów oraz z płytą żelbetową gr. 4 cm. Do ścian zewnętrznych podłużnych zamocowana jest duża ilość anten satelitarnych i RTV. 1.5. Wyszczególnienie prac Zakres zaprojektowanych prac obejmuje: - demontaż płyt azbestowo cementowych stanowiących okładziny zewnętrzne filarków międzyokiennych oraz wykonanie przebudowy filarków, - wymianę okien, drzwi balkonowych i drzwi wejściowych do budynku, - wykonanie ocieplenia ścian zewnętrznych podłużnych budynku metodą bezspoinową lekką mokrą (ściany szczytowe zostały już ocieplone) i wykonanie na nim tynków cienkowarstwowych, - wykonanie nowych powłok malarskich kolorystyki elewacji na
5 wszystkich ścianach zewnętrznych, - wykonanie ocieplenia stropodachu wentylowanego granulatem z wełny kamiennej metodą wdmuchiwaną, - wykonanie ocieplenia ścian piwnic w pralniach i suszarniach od wewnątrz pomieszczeń metodą bezspoinową mokrą i wykonanie na nim tynków i powłok malarskich, - wykonanie ocieplenia stropu nad nie ogrzewaną piwnicą od spodu panelami z wełny mineralnej i wykonanie na nim dekoracyjnych powłok wierzchnich, - renowację płyt żelbetowych balkonów i ich balustrad, - wymianę systemu rynnowego, - wymianę parapetów zewnętrznych, - wykonanie nowych obróbek blacharskich, - przeniesienie anten występujących na elewacjach na nowe uchwyty. Szczegółowy zakres prac przewidzianych do wykonania zawarto w dokumentacji projektowej wyszczególnionej w pkt. 10.1.2 ST. 1.6. Roboty towarzyszące Robotami towarzyszącymi będą : - ustawienie rusztowań systemowych do demontażu z elewacji budynku okładzin z płyt azbestowo cementowych i wykonania przebudowy filarków oraz do ocieplenia i wykonania elewacji ścian zewnętrznych budynku, - wykonanie osłon okien z folii polietylenowej przed rozpoczęciem robót elewacyjnych ścian zewnętrznych. 1.7. Informacje o terenie budowy
6 Terenem budowy będzie działka nr 385/29, usytuowana w Świeciu nad Wisłą na Osiedlu Miasteczko przy ulicy Tucholskiej 7B. Dostęp do korzystania z energii elektrycznej i z wody zapewnia Zamawiający. Przekazanie placu budowy nastąpi protokolarnie zgodnie z warunkami umowy. 1.8. Organizacja robót, przekazanie placu budowy Wykonawca opracuje plan organizacji robót,oraz harmonogram robót który uzgodni z inspektorem nadzoru i użytkownikiem. Wykonawca wykona i umieści na placu budowy tablicę informacyjną. Zamawiający w terminie określonym w umowie przekaże Wykonawcy plac budowy wraz ze wszystkimi wymaganymi uzgodnieniami prawnymi i administracyjnymi oraz dziennik budowy. 1.9. Zabezpieczenie interesów osób trzecich O fakcie przypadkowego uszkodzenia urządzeń i instalacji Wykonawca bezzwłocznie powiadomi Inspektora Nadzoru i zainteresowane władze, oraz będzie z nimi współpracował dostarczając wszelkiej pomocy potrzebnej do dokonywania napraw. Wykonawca będzie odpowiadać za wszelkie, spowodowane przez niego działania, uszkodzenia instalacji na powierzchni ziemi i urządzeń podziemnych, wskazanych w dokumentach przekazanych mu przez zamawiającego. 1.10. Ochrona środowiska Wykonawca ma obowiązek znać i stosować w czasie prowadzenia robót wszelkie przepisy dotyczące ochrony środowiska naturalnego. W okresie trwania kontraktu i wykonywania robót Wykonawca będzie:
7 - podejmować wszelkie uzasadnione kroki mające na celu stosowanie się do przepisów i norm dotyczących ochrony środowiska na terenie i wokół terenu budowy, - unikać uszkodzeń lub uciążliwości dla osób lub własności społecznej i innych, a wynikających ze skażenia, hałasem lub innych przyczyn powstałych w następstwie jego sposobu działania. - materiały i elementy rozbiórkowe będą składowane w miejscu wyznaczonym przez Inwestora. 1.11. Warunki bezpieczeństwa pracy i ochrona przeciwpożarowa na budowie Kierownik budowy w odniesieniu do robót budowlanych stwarzających zagrożenie dla bezpieczeństwa będzie się stosował do Planu Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia opracowanym przez Kierownika Budowy dla przedmiotowej inwestycji. Podczas realizacji robót Wykonawca będzie przestrzegać przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. W szczególności Wykonawca ma obowiązek zadbać, aby personel nie wykonywał pracy w warunkach niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia oraz nie spełniających odpowiednich wymagań sanitarnych. Wykonawca zapewni i będzie utrzymywał wszelkie urządzenia zabezpieczające, socjalne oraz sprzęt i odpowiednią odzież dla ochrony życia i zdrowia osób zatrudnionych na budowie oraz do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego. Uznaje się, ze wszelkie koszty związane z wypełnieniem wymagań określonych powyżej nie podlegają odrębnej zapłacie i są uwzględnione w cenie umownej. Wykonawca będzie przestrzegać przepisów ochrony przeciwpożarowej. Wykonawca będzie utrzymywać sprawny sprzęt przeciwpożarowy, wymagany przez odpowiednie przepisy na terenie całego placu budowy.
8 Materiały łatwopalne będą składowane w sposób zgodny z odpowiednimi przepisami i zabezpieczone przed dostępem osób trzecich. Wykonawca będzie odpowiedzialny za wszelkie straty spowodowane pożarem wywołanym jako rezultat realizacji robót albo przez personel Wykonawcy. Przy opracowywaniu Planu Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia należy zwrócić uwagę na konieczność przestrzegania przepisów bhp i p.poż., w szczególności przepisów zawartych w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 06 lutego 2003 roku (Dz.U. nr 47 poz. 401), mających zastosowanie przy wykonawstwie planowanych prac. 1.12. Ogrodzenie placu budowy Wykonawca opracuje i przedstawi do akceptacji projekt zagospodarowania placu Budowy i technologii robót. Wykonawca będzie zobowiązany do zabezpieczenia i utrzymania placu budowy w okresie trwania kontraktu, aż do zakończenia i odbioru ostatecznego robót. Zabezpieczenie odbywa się przez: - oznaczenie przejść, - oznakowanie terenu budowy, Koszt zabezpieczenia terenu budowy nie podlega odrębnej zapłacie i przyjmuje się, ze jest włączony w cenę umowną. 1.13. Określenia podstawowe Podstawowe określenia podane w niniejszej ST są tożsame z określeniami zawartymi w warunkach umownych Inwestora z Wykonawcą.
9 2. WYMAGANIA DOTYCZĄCE WŁAŚCIWOŚCI WYROBÓW BUDOWLANYCH 2.1. Wymagania ogólne dotyczące właściwości materiałów i wyrobów Przy wykonywaniu robót budowlanych Wykonawca winien stosować wyroby budowlane o właściwościach użytkowych umożliwiających prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym elementom budowlanym spełnienie wymagań podstawowych, określonych w art. 5 ust. 1 ustawy Prawo budowlane, dopuszczone do obrotu powszechnego lub jednostkowego stosowania w budownictwie, a także z wymaganiami określonymi w szczegółowych specyfikacjach technicznych. Wyrób budowlany nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowanych, jeżeli został oznakowany znakiem CE albo znakiem budowlanym. 2.2. Wymagania ogólne dotyczące przechowywania, transportu, warunków dostaw, składowania i kontroli jakości materiałów i wyrobów Wykonawca zapewni, aby tymczasowo składowane materiały, do czasu gdy będą potrzebne do robót były zabezpieczone przed zanieczyszczeniem, zachowały swoją jakość i właściwości do robót i były dostępne do kontroli przez Inspektora Nadzoru. Miejsca czasowego składowania materiałów będą zlokalizowane w obrębie terenu budowy w miejscach uzgodnionych z Inspektorem Nadzoru lub poza terenem budowy w miejscach przygotowanych przez Wykonawcę zgodnie z planem zagospodarowania budowy.
10 2.3. Wymagania dotyczące wbudowanych materiałów Wykonawca jest odpowiedzialny, aby wszystkie materiały, elementy budowlane i urządzenia wbudowane, montowane lub instalowane w trakcie realizacji robót budowlanych odpowiadały wymaganiom określonym w art. 10 ustawy Prawo Budowlane oraz w szczegółowych specyfikacjach technicznych. Oznacza to, ze każdy produkt dostarczony na plac budowy będzie oznakowany znakiem CE, albo oznakowany polskim znakiem budowlanym. Wraz z tymi znakami winna być dołączona informacja zawierająca: - określenie, siedzibę i adres producenta oraz adres zakładu produkującego wyrób budowlany, - identyfikację wyrobu budowlanego zawierającą : nazwę, nazwę handlową, typ, odmianę, gatunek i klasę wg PN lub AT, - numer i rok publikacji Polskiej Normy wyrobu lub aprobaty technicznej, z którą potwierdzono zgodność wyrobu budowlanego, - numer i datę wystawienia krajowej deklaracji zgodności, - inne dane, jeżeli wynika to z PN lub AT, - nazwę jednostki certyfikującej, jeżeli taka jednostka brała udział w zastosowanym systemie oceny zgodności wyrobu budowlanego. Znak budowlany winien być umieszczony w sposób widoczny, czytelny, nie dający się usunąć, wskazany w PN lub AT, bezpośrednio na wyrobie budowlanym albo na etykiecie przymocowanej do niego. Jeżeli nie jest możliwe technicznie oznakowanie wyrobu budowlanego w sposób podany wyżej, oznakowanie umieszcza się na opakowaniu jednostkowym lub opakowaniu zbiorczym wyrobu budowlanego albo na dokumentach handlowych towarzyszących temu wyrobowi. Wykonawca uzgodni z inspektorem nadzoru sposób i termin przekazania informacji o przewidywanym użyciu podstawowych materiałów oraz elementów konstrukcyjnych do wykonania robót.
11 2.4. Kolorystyka wbudowywanych materiałów budowlanych Kolorystyka elewacji zgodnie z projektem budowlanym. 2.5. Materiały nie odpowiadające wymaganiom Materiały, i elementy budowlane, dostarczone przez Wykonawcę na plac budowy, które nie uzyskają akceptacji Inspektora Nadzoru, powinny być niezwłocznie usunięte z placu budowy. 2.6. Wariantowe stosowanie materiałów W przypadku wariantowego stosowania materiałów na podstawie zapisów w dokumentacji projektowej, Wykonawca powiadomi Inspektora Nadzoru i Projektanta o proponowanym wyborze. Inspektor Nadzoru, po uzgodnieniu z Projektantem oraz Zamawiającym, podejmie odpowiednią decyzję. Wybrany i zaakceptowany przez Inspektora Nadzoru materiał nie może być ponownie zmieniany bez jego zgody. 3. WYMAGANIA DOTYCZĄCE SPRZĘTU I MASZYN DO WYKONYWANIA ROBÓT BUDOWLANYCH Wykonawca jest zobowiązany do używania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość wykonywanych robót. Sprzęt używany do robót powinien być zgodny z ofertą Wykonawcy i powinien odpowiadać pod względem typów i ilości wskazaniom zawartym w projekcie organizacji robót, zaakceptowanym przez Inspektora Nadzoru. W przypadku braku ustaleń w takich dokumentach sprzęt powinien być uzgodniony i zaakceptowany przez Inspektora Nadzoru. Sprzęt będący własnością wykonawcy lub wynajęty do wykonania robót ma być utrzymany w dobrym stanie technicznym i gotowości do pracy. Będzie on zgodny z normami ochrony środowiska i przepisami dotyczącymi jego użytkowania. Użytkowany sprzęt musi bezwzględnie spełniać wymogi bezpieczeństwa
i ochrony przeciwpożarowej. 12 4. WYMAGANIA DOTYCZĄCE WŁAŚCIWOŚCI WYKONYWANIA ROBÓT BUDOWLANYCH 4.1. Ogólne wymagania dotyczące wykonywania robót Wykonawca jest odpowiedzialny za prowadzenie robót zgodnie z umową oraz za jakość zastosowanych materiałów i wykowywanych robót, za ich zgodność z dokumentacją projektową i poleceniami Inspektora Nadzoru. Wykonawca ponosi odpowiedzialność za dokładne wytyczenie w planie i wyznaczenie wysokości wszystkich elementów robót zgodnie z wymiarami i rzędnymi określonymi w dokumentacji projektowej lub przekazanymi na piśmie przez Inspektora Nadzoru. Następstwa jakiegokolwiek błędu spowodowanego przez Wykonawcę w wytyczeniu i wyznaczeniu robót zostaną, jeśli wymagać tego będzie Inspektor Nadzoru poprawione przez Wykonawcę na własny koszt. Decyzje Inspektora Nadzoru dotyczące akceptacji lub odrzucenia materiałów i elementów robót będą oparte na wymaganiach sformułowanych w umowie, dokumentacji projektowej a także w normach budowlanych i wytycznych. Polecenia Inspektora Nadzoru będą wykonywane nie później niż w czasie przez niego wyznaczonym, po ich otrzymaniu przez Wykonawcę, pod groźbą zatrzymania robót. Skutki finansowe z tego tytułu ponosi Wykonawca. 4.2. Przepisy związane 4.2.1. Normy
13 PN-EN 13499:2005 Zewnętrzne zespolone systemy ocieplenia ze styropianem. Specyfikacja. PN-EN 13163:2004/AC:2006 Wyroby ze styropianu produkowane fabrycznie. Specyfikacja. PN-B-23100:1975 Materiały do izolacji cieplnej z włókien nieorganicznych wełna mineralna. PN-EN 13162:2002/AC:2006 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby z wełny mineralnej (WN). PN-EN 13914-1:2005 Projektowanie, przygotowanie i zastosowanie tynków zewnętrznych i wewnętrznych Tynki zewnętrzne (oryg.) PN-EN 1462:2005 Uchwyty do rynien okapowych. Wymagania i badania. PN-EN 612:2005 Rynny dachowe i rury spustowe z blachy. Definicje, podział i wymagania. PN-B-94702:1999 Dach. Uchwyty stalowe do rynien półokrągłych. PN-EN 607:2005 Rynny dachowe i elementy wyposażenia z PCV-U. Definicje, wymagania i badania. PN-EN 949:2000 Okna i ściany osłonowe, drzwi, zasłony i żaluzje Oznaczenie odporności drzwi na uderzenie ciałem miękkim i ciężkim. PN-EN 12207:2001 Okna i drzwi Przepuszczalność powietrza Klasyfikacja. PN-EN 12208:2001 Okna i drzwi Wodoszczelność Klasyfikacja. PN-EN 12210:2001/AC:2006 Okna i drzwi Odporność na obciążenie wiatrem Klasyfikacja. PN-EN 12400:2004 Okna i drzwi Trwałość mechaniczna Wymagania i klasyfikacja. PN-EN 12519:2007 Okna i drzwi Terminologia.
14 PN-EN 13115:2002 Okna Klasyfikacja właściwości mechanicznych Obciążenia pionowe, zwichrowanie i siły operacyjne. PN-EN 14351-1:2006 Okna i drzwi Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i dymoszczelności. PN-EN 14600:2005 Drzwi, bramy i otwieralne okna z właściwościami dotyczącymi odporności ogniowej i/lub dymoszczelności Wymagania i klasyfikacja (oryg.) PN-B-0500:1996 Okna i drzwi Pakowanie, przechowywanie i transport. PN-EN 951:2000 Skrzydła drzwiowe Metoda pomiaru wysokości, szerokości, grubości i prostokątności. PN-EN 952:2000 Skrzydła drzwiowe Płaskość ogólna i miejscowa Metoda pomiaru. PN-EN 1026:2001 Okna i drzwi Przepuszczalność powietrza Metoda badania. PN-EN 1027:2001 Okna i drzwi Wodoszczelność Metoda badania. PN-EN 1192:2001 Drzwi Klasyfikacja wymagań wytrzymałościowych. PN-EN 1529:2001 Skrzydła drzwiowe Wysokość, szerokość, grubość i prostokątność Klasy tolerancji. PN-EN 1530:2001 Skrzydła drzwiowe Płaskość ogólna i miejscowa Klasy tolerancji. 4.2.2 Inne dokumenty i instrukcje - Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych - Część B - Roboty wykończeniowe, zeszyt 1
15 - Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych - Część C: Zabezpieczenie i izolacje, zeszyt 1 - Instrukcja ITB nr 334/2002 Bezspoinowy system ocieplania ścian zewnętrznych budynków. Warszawa 2002. - Tynki", wydanie ITB - 2003 rok. - Instrukcje stosowania materiałów i montażu urządzeń wydane przez producentów - Świadectwa dopuszczenia materiałów wydane przez Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie lub inne upoważnione instytucje - Warunki techniczne wykonywania robót budowlano montażowych 5. WYMAGANIA DOTYCZĄCE WYKONYWANIA ROBÓT BUDOWLANYCH OBEJMUJĄCYCH USUNIĘCIE ELEMENTÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Na podstawie projektu budowlanego. Na obiekcie przewidzianym do termorenowacji projektowanie jest wcześniejsze usunięcie elementów zawierających azbest. Do demontażu przewidziane są okładziny zewnętrzne z płyt azbestowo cementowych płaskich występujących na filarkach międzyokiennych w ścianach podłużnych budynku. Schemat występowania okładzin zawierających azbest przeznaczonych do demontażu patrz projekt budowlany - rys. nr 1326.08-4. Szczegół przebudowy filarków międzyokiennych po usunięciu z nich okładzin zawierających azbest - patrz projekt budowlany rys. nr 1326.08-7. 5.1. Podstawowe akty prawne regulujące problematykę azbestu
16 Unijna dyrektywa 1999/77/WE wprowadziła całkowity zakaz stosowania azbestu od 1 stycznia 2005r. Dyrektywa 2003/18/WE wprowadziła natomiast zakaz wydobycia azbestu oraz produkcji i przetwarzania materiałów zawierających azbest. W rezultacie niedozwolone jest odtąd narażanie ludzi na działanie włókien azbestu w podstawowych gałęziach przemysłu. Pozostaje jednak problem narażania na kontakt z azbestem w trakcie prac związanych z jego usuwaniem, rozbiórek oraz konserwacji i naprawy materiałów zawierających azbest. Szczególne zasady postępowania z odpadami azbestowymi reguluje szereg aktów prawnych m.in. ustawa o zakazie stosowania azbestu, ustawa Prawo ochrony środowiska, ustawa o odpadach oraz związane z nimi rozporządzenia. Najważniejszym jednak dokumentem określającym organizację i przebieg wycofywania azbestu z gospodarki jest Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski przyjęty przez Radę Ministrów w maju 2002r. 5.2. Zasady postępowania właścicieli obiektu budowlanego z wyrobami azbestowymi PROCEDURA 1 Obejmuje zakres posiadania budynku, budowli, instalacji lub urządzenia przemysłowego oraz terenu, na którym znajdują się wyroby zawierające azbest (niezależnie od ich wielkości lub stanu). - Ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest sporządza właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości w 2 egzemplarzach, wzór oceny określa załącznik nr 1 (Dz.U. Nr 71, poz. 649). Pierwszy egzemplarz należy dostarczyć w terminie 30 dni od daty sporządzenia do właściwego organu architektoniczno budowlanego lub nadzoru budowlanego,
17 drugi egzemplarz przechowywany jest wraz z dokumentacją w miejscu zawierającym azbest aż do następnej Oceny. Terminy następnych kontroli wynikają z oceny stanu technicznego: - po 5 latach jeżeli wyroby są w dobrym stanie technicznym i nieuszkodzone, - po 1 roku jeżeli zostały ujawnione drobne uszkodzenia (do 3% powierzchni wyrobu), - wyroby posiadające duże i widoczne uszkodzenia stanowią duże zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, podlegają bezzwłocznemu usunięciu. Przeprowadzenie inwentaryzacji (spisu z natury) miejsca zawierających azbest ma służyć do sporządzenia stosownej informacji dla wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego dla miejsca znajdowania się budynku, budowli, instalacji lub urządzenia przemysłowego oraz terenu z wyrobami zawierającymi azbest Informacje przedkłada się corocznie celem wykazania ewentualnych zmian w ilości posiadanych wyrobów zawierających azbest co pozwoli na ocenę zagrożenia dla ludzi i środowiska w danym rejonie. Wzory informacji są odpowiednio w załącznikach (Dz.U. Nr 192, poz. 1876). Załącznik 2 Informacja o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania. Załącznik 3 Informacja o wyrobach zawierających azbest, których wykorzystywanie zostało zakończone. Oznakowanie pomieszczeń, gdzie znajdują się urządzenia lub instalacje z wyrobami zawierającymi azbest odpowiednim znakiem ostrzegawczym dla azbestu określonym w załączniku 1 (Dz.U. Nr 192, poz. 1876) lub załączniku nr 2 (Dz.U. Nr 71, poz. 649). Opracowania i wywieszenia na widocznym miejscu instrukcji bezpiecznego postępowania i użytkowania
18 pomieszczenia z wyrobami zawierającymi azbest (Dz.U. Nr 192, poz. 1876). Zaznaczenie na panie sytuacyjnym terenu miejsc z wyrobami zawierającymi azbest (Dz.U. Nr 192, poz. 1876). Jeżeli wyroby zawierające azbest mają gęstość objętościową mniejszą niż. 1000 kg/m3 lub zawierają azbest krokidolitowy i znajdują się w zamkniętych pomieszczeniach, gdzie istnieje obawa dużej emisji azbestu do środowiska - właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości powinien opracować plan kontroli powietrza (monitoringu), a jego warunki uwzględnić przy dalszej eksploatacji lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest (Dz.U. Nr 192, poz. 1876). PROCEDURA 2 Obejmuje zakres podjęcia decyzji o zabezpieczeniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest do zakończenia tych robót i uzyskania stosownego oświadczenia wykonawcy pracy. - Decyzja o usuwaniu wyrobów zawierających azbest powinna nastąpić na podstawie dokonanej wcześniej Oceny..., którą wskaże stopień pilności wykonania prac. Ostatecznie wyroby azbestowe należy usunąć do 31 grudnia 2032 roku (Dz.U. Nr 192, poz. 1876), bez względu na ich stan techniczny, a usunięte wyroby zastąpić innymi nie zawierającymi tego materiału. - Właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości, gdzie znajdują się wyroby zawierające azbest ma obowiązek zlecić dokonanie identyfikacji uprawnionemu do takich prac laboratorium, celem określenia rodzaju, ilości azbestu w wyrobach. Identyfikacja ta powinna nastąpić w czasie użytkowania wyrobu, jeszcze przed przystąpieniem do prac związanych z usuwaniem azbestu (Dz.U. Nr 71, poz. 649).
19 - Właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości, gdzie znajdują się wyroby zawierające azbest, ma obowiązek zgłoszenia prac budowlano remontowych, polegających na usunięciu wyrobów zawierających azbest wraz z określonymi warunkami na 30 dni przed ich rozpoczęciem. Wniosek powinien być sporządzony z uwzględnieniem przepisów wynikających z ustawy Prawo budowlane (Dz.U. Nr 156, poz. 1118 z późn.zm.). Zatajenie informacji o występowaniu azbestu w wyrobach, które będą przedmiotem prac skutkuje odpowiedzialnością karną na podstawie Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627 z późn.zm.) - Dopełnienie obowiązków formalno prawnych: właściciel lub zarządca dokonuje wyboru wykonawcy prac wytwórcy odpadów - niebezpiecznych. Umowa powinna opierać się na wykonaniu prac zabezpieczających lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest, jak również oczyszczeniu budynku, budowli, instalacji lub urządzenia oraz terenu z pyłu azbestowego. W umowie powinny być jasno sprecyzowane obowiązki stron, również zakres zabezpieczenia przed emisją azbestu w czasie trwania prac. - Niezależnie od obowiązków wykonawcy prac, właściciel lub zarządca powinien poinformować mieszkańców lub użytkowników budynku, budowli, instalacji lub urządzenia oraz terenu o usuwaniu niebezpiecznych materiałów zawierających substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla ludzi oraz sposobach zabezpieczenia przed tą szkodliwością; co wynika z tytułu własności oraz odpowiedzialności prawnej, dotyczącej ochrony osób trzecich od szkód wynikających z nieodpowiedniej eksploatacji przedmiotu stanowiącego własność. - Na końcu właściciel lub zarządca powinien uzyskać od wykonawcy prac, pisemne oświadczenie o prawidłowości wykonania robót i
20 oczyszczenia z azbestu, a następnie przechowywać je przez okres, co najmniej 5 lat, wraz z inną dokumentacją budynku, budowli, instalacji lub urządzenia oraz terenu (Dz.U. Nr 71, poz. 649). 5.3. Zasady postępowania wykonawców prac z wyrobami azbestowymi PROCEDURA 3 Obejmuje zasady postępowania podczas prac przygotowawczych do usuwania wyrobów zawierających azbest lub ich zabezpieczania. 1) Zgodnie z Ustawą o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628, z późn.zm. art.3) wytwórcą odpadów jest wykonawca usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji napraw chyba, że umowa stanowi inaczej. 2) Wykonawca prac polegających na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest obowiązany jest do uzyskania odpowiedniej 3) decyzji zatwierdzenia programu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, (jeżeli wytwarza odpady w ilości powyżej 0,1 Mg rocznie) (art. 17 Dz.U. Nr 62, poz. 628 z późn.zm.). Program gospodarki odpadami niebezpiecznymi dołączony do wniosku o wydanie decyzji zatwierdzającej, powinien zawierać: - wyszczególnienie rodzajów odpadów niebezpiecznych, przewidzianych do wytwarzania, a w przypadku gdy określenie rodzaju nie jest wystarczające do ustalenia zagrożeń, jakie mogą powodować odpady niebezpieczne, właściwy organ może wezwać wnioskodawcę do podania składu chemicznego i właściwości odpadów, - określenia ilości odpadów niebezpiecznych poszczególnych rodzajów przewidzianych do wytworzenia w ciągu roku, - informację wskazującą na sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów niebezpiecznych lub ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko,
21 - szczegółowy opis sposobów gospodarowania odpadami, z uwzględnieniem zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, - wskazania miejsca i sposobu magazynowania odpadów, - określenia czasu prowadzenia działalności związanej z wytwarzaniem odpadów. Wytwórca odpadów niebezpiecznych obowiązany jest przedłożyć wniosek właściwemu organowi na dwa miesiące przed rozpoczęciem działalności powodującej powstawanie odpadów niebezpiecznych lub zmianą tej działalności wpływającą na rodzaj, ilość wytwarzanych odpadów niebezpiecznych lub sposób gospodarowania nimi. Organem właściwym jest marszałek województwa dla programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi dla przedsięwzięć mogących znacząco wpłynąć na środowisko, starosta dla pozostałych przedsięwzięć (Dz.U. Nr 257, poz. 2573). 4) Przedłożenie odpowiedniemu organowi informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobie gospodarowania wytworzonymi odpadami (jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości powyżej 0,1 Mg rocznie), (art. 17 Dz.U. Nr 62, poz. 628 z późń. zm.). Informacja powinna zostać złożona w 4 egzemplarzach w terminie 30 dni przed rozpoczęciem działalności powodującej powstawanie odpadów lub zmianą tej działalności wpływającą na ilość lub rodzaj wytwarzanych odpadów lub sposobów gospodarowania nimi. Informacja powinna zawierać: - wyszczególnienie rodzajów odpadów niebezpiecznych, przewidzianych do wytwarzania, a w przypadku gdy określenie rodzaju nie jest wystarczające do ustalenia zagrożeń, jakie mogą powodować odpady
22 niebezpieczne, właściwy organ może wezwać wnioskodawcę do podania podstawowego składu chemicznego i właściwości odpadów, - określenia ilości odpadów niebezpiecznych poszczególnych rodzajów przewidzianych do wytworzenia w ciągu roku, - informację wskazującą na sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów niebezpiecznych lub ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, - opis dalszego sposobu gospodarowania odpadami, z uwzględnieniem zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, - wskazanie miejsca i sposobu magazynowania odpadów. Do rozpoczęcia działalności można przystąpić, jeżeli organ właściwy do przyjęcia informacji, w terminie 30 dni od dnia złożenia informacji nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji. 5) Wykonawca prac, przed przystąpieniem do prac polegających na zabezpieczeniu lub usunięciu wyrobów zawierających azbest z obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, a także z terenu prac, obowiązany jest do zgłoszenia tego faktu właściwemu organowi nadzoru budowlanego oraz właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy. Zgłoszenie powinno zawierać w szczególności (Dz.U. Nr 71, poz. 649): - rodzaj lub nazwę wyrobów zawierających azbest, według grup wyrobów określonych w odrębnych przepisach, - termin rozpoczęcia i planowanego zakończenia prac, - adres obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, - kopię aktualnej oceny stanu wyrobów zawierających azbest, - określenie liczby pracowników, którzy przebywać będą w kontakcie z azbestem,
23 - obowiązanie wykonawcy prac do przedłożenia nowego zgłoszenia w przypadku zmiany warunków prowadzenia robót. 6) Dla prawidłowego zawarcia umowy, koniecznym jest określenie stanu środowiska przed przystąpieniem do prac, w tym strefy przyszłych prac. Pozwoli to na określenie stopnia narażania na azbest w miejscu pracy oraz prawidłowe przygotowanie planu prac. 7) Opracowania przed rozpoczęciem prac szczegółowego planu prac usuwania wyrobów zawierających azbest, obejmującego w szczególności (Dz.U. Nr 71, poz. 649): - identyfikacje azbestu w przewidzianych do usunięcia materiałach, na podstawie udokumentowanej informacji od właściciela lub zarządcy obiektu albo też na podstawie badań przeprowadzonych przez akredytowane laboratorium, - aktualną Ocenę stanu..., - przewidywaną ilość wytwarzanych odpadów do usunięcia, - informacje o rodzaju i metodach wykonywania planowanych prac, - zakres niezbędnych zabezpieczeń pracowników oraz środowiska przed narażeniem na szkodliwość emisji azbestu, w tym problematykę określoną przepisami dotyczącymi planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, - ustalenie niezbędnego dla rodzaju wykonywanych prac monitoringu powietrza. Opracowany szczegółowy plan jest dokumentem, który żądany jest przy kontroli prowadzenia prac i na podstawie, którego dokonuje się oceny ich prawidłowości. 8) Wykonawca powinien opracować plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia BIOZ obejmujący (Dz.U. Nr 120, poz. 1125 i 1126): - informacje dotyczącą przewidywanych zagrożeń, występujących podczas realizacji robót budowlanych, określających skalę i rodzaje zagrożeń oraz miejsca i czas wystąpienia,
24 - informacje o wydzieleniu i oznakowaniu miejsc prowadzenia robót budowlanych, stosownie do rodzaju zagrożenia, - informacje o sposobie prowadzenia instruktażu pracowników przed przystąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych, w tym: a) określania zasad postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia, b) konieczność stosowania przez pracowników środków ochrony indywidualnej, zabezpieczającej przed skutkami zagrożeń, c) zasady bezpośredniego nadzoru nad pracami szczególnie niebezpiecznymi, przez wyznaczone w tym celu osoby. - określenie sposobu przechowywania i przemieszczania materiałów, wyrobów, substancji oraz preparatów niebezpiecznych na terenie budowy, - wskazanie środków technicznych i organizacyjnych, zapobiegających niebezpieczeństwom wynikającym z wykonywania robót budowlanych szczególnie zagrożonych zdrowiu. 9) Wykonawca pracy ma obowiązek przeszkolenia przez uprawniona instytucję zatrudnianych pracowników, osób kierujących lub nadzorujących prace polegające na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu tych wyrobów oraz przestrzegania procedur dotyczących bezpiecznego postępowania. Szkolenie powinno być przeprowadzone zgodnie z przepisami Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy (Dz.U. Nr 216, poz. 1824) i potwierdzone odpowiednim świadectwem lub zaświadczeniem. Pracodawca ma obowiązek zapoznania pracowników lub ich przedstawicieli z planem prac, szczególnie dotyczącego bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.
25 10)Obowiązkiem wytwórcy jest prowadzenie ewidencji (art. 36 Dz.U. Nr 62, poz. 628 z późn.zm.) odpadów zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów (Dz.U. Nr 112, poz. 1206) i listą odpadów niebezpiecznych, przy zastosowaniu następujących dokumentów: - Karty ewidencji odpadów, prowadzonej dla każdego rodzaju odpadu odrębnie (zał.1 Dz.U. Nr 30, poz. 213), - Karty przekazania odpadku (zał.4 Dz.U. Nr 30, poz. 213). 11)Celem zapewnienia składowania odpadów niebezpiecznych powstałych po usuwaniu wyrobów zawierających azbest, wytwórca odpadów powinien przed przeprowadzeniem robót, zawrzeć porozumienie z zarządzającym składowiskiem odpowiednim dla odpadów niebezpiecznych zawierających azbest (składowanie oddzielne lub odpowiednio przygotowana kwatera na innym składowisku). 12)Ważną sprawą jest przygotowanie miejsca i sposobu tymczasowego magazynowania odpadów niebezpiecznych na placu budowy po ich demontażu a jeszcze przed transportem na składowisko. Miejsce takie powinno być wydzielone i zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych oraz oznakowane znakami ostrzegawczymi o treści: Uwaga! Zagrożenie azbestem!, Osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony (Dz.U. Nr 71, poz. 649). 13)Jeżeli usuwane są wyroby o gęstości objętościowej mniejszej niż 1000 kg/m3, lub inne mocno uszkodzone, a także zawierające krokidiolit oraz wyroby znajdujące się w pomieszczeniach zamkniętych niezbędne jest zawarcie umowy z laboratorium upoważnionym do prowadzenia monitoringu powietrza (Dz.U. Nr 71, poz. 649).
26 Duże znaczenie ma również przygotowanie i organizacja zaplecza budowy, w tym części socjalnej, obejmującej: - Urządzenia sanitarno higieniczne z możliwością umycia się i natrysku po pracy w kontakcie z azbestem, - Pomieszczenia na szatnie czyste i brudne - Pomieszczenia dla spożywania posiłków oraz regeneracji 14)Ważne znaczenie dla prawidłowego przygotowania robót ma skompletowanie wyposażenia technicznego, w tym narzędzi ręcznych i wolnoobrotowych, narzędzi mechanicznych, urządzeń wentylacyjnych oraz podstawowego sprzętu przeciwpożarowego. Na tym etapie należy też zabezpieczyć techniczne środki zapobiegające emisji azbestu w miejscu pracy oraz środowisku w zależności od określenia stanu środowiska, dokonanego przed przystąpieniem do wykonywania prac (Dz.U. Nr 71, poz. 649). 15)Skompletowanie środków ochrony pracowników, tj. odpowiednich ubrań roboczych w takiej ilości, a by zabezpieczyć pracowników przez cały czas trwania robót i oczyszczania terenu po tych robotach (Dz.U. Nr 71, poz. 649). PROCEDURA 4 Obejmuje okres od rozpoczęcia do zakończenia prac polegających na usuwaniu wyrobów zawierających azbest wytwarzania odpadów niebezpiecznych. W celu zapewnienia warunków bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest z miejsca ich występowania, wykonawca prac obowiązany jest do (Dz.U. Nr 71, poz. 649):
27 - izolowania otoczenia obszaru prac przez stosowanie osłon zabezpieczających przenikanie azbestu do środowiska, - ogrodzenia terenu prac z zachowaniem bezpiecznej odległości od traktów komunikacyjnych dla osób pieszych, nie mniejszej niż 1 m, przy zastosowaniu osłon zabezpieczających przed przenikaniem azbestu do środowiska, - umieszczenia w strefie prac, w widocznym miejscu, tablic informacyjnych o następującej treści: Uwaga! Zagrożenie azbestem!, w przypadku prowadzenia prac w wyrobami zawierającymi krokidolit treść tablic informacyjnych powinna być następująca: Uwaga! Zagrożenie azbestem krokidolitem!, - zastosowania odpowiednich środków technicznych ograniczających do minimum emisję azbestu do środowiska, - zastosowania w obiekcie, gdzie prowadzone są prace, odpowiednich zabezpieczeń przed pyleniem i narażeniem na azbest, w tym uszczelnienia otworów okiennych i drzwiowych, a także innych zabezpieczeń przewidzianych w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, - codziennego usuwania pozostałości pyłu azbestowego ze strefy pracy przy zastosowaniu podciśnieniowego sprzętu odkurzającego lub metodą czyszczenia na mokro, - izolowania pomieszczeń, w których zostały przekroczone dopuszczalne wartości stężeń pyłu azbestowego dla obszaru prac, w szczególności izolowania pomieszczeń w przypadku prowadzenia prac z wyrobami zawierającymi krokidolit, - stosowania zespołu szczelnych pomieszczeń, w których następuje oczyszczenie pracowników z azbestu (komora dekontaminacyjna), przy usuwaniu pyłu azbestowego przekraczającego dopuszczalne wartości stężeń,
28 - zapoznania pracowników bezpośrednio zatrudnionych przy pracach z wyrobami zawierającymi azbest lub ich przedstawicieli z planem prac, a w szczególności z wymogami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie wykonywania prac. Prace związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest prowadzi się w sposób uniemożliwiający emisję azbestu do środowiska oraz powodujący zminimalizowanie pylenia poprzez (Dz.U. Nr 71, poz. 649): - nawilżanie wodą wyrobów zawierających azbest przed ich usuwaniem lub demontażem i utrzymywanie w stanie wilgotnym przez cały czas pracy, - demontaż całych wyrobów (płyt, rur, kształtek) bez jakiegokolwiek uszkadzania, tam gdzie jest to technicznie możliwe, - odspajania materiałów trwale związanych z podłożem przy stosowaniu wyłącznie narzędzi ręcznych lub wolnoobrotowych, wyposażonych w miejscowe instalacje odciągające powietrze, - prowadzenia kontrolnego monitoringu powietrza w przypadku stwierdzenia występowania przekroczeń najwyższych dopuszczalnych stężeń pyłu azbestu w środowisku pracy, w miejscach prowadzonych prac, w tym również z wyrobami zawierającymi krokidolit, - codzienne zabezpieczanie zdemontowanych wyrobów i odpadów zawierających azbest oraz ich magazynowanie na wyznaczonym i zabezpieczonym miejscu. Po wykonaniu prac, wykonawca prac ma obowiązek złożenia właścicielowi, użytkownikowi wieczystemu lub zarządcy nieruchomości, urządzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawierającego azbest pisemnego oświadczenia o prawidłowości wykonania prac o oczyszczeniu terenu z pyłu azbestowego, z zachowaniem
29 właściwych przepisów technicznych i sanitarnych. Oświadczenie przechowuje się przez okres, co najmniej 5 lat. 5.4. Zasady postępowania właścicieli przedsiębiorstw transportujących odpady niebezpieczne PROCEDURA 5 Obejmuje działania dotyczące przygotowania i transportu odpadów niebezpiecznych zawierających azbest. Posiadacz odpadów, który prowadzi działalność w zakresie zbierania i transportu odpadów niebezpiecznych jest obowiązany zgodnie z Ustawą o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628 z późn.zm.) do uzyskania zezwolenia na prowadzenie tej działalności wydane przez właściwego starostę. Transport wyrobów i odpadów zawierających azbest, dla których przepisy o transporcie towarów niebezpiecznych nie ustalają szczególnych warunków przewozowych, należy wykonać w sposób uniemożliwiający emisję azbestu do środowiska, a w szczególności przez: 1) szczelne opakowanie w folię polietylenową o grubości nie mniejszej niż 0,2 mm, wyrobów i odpadów o gęstości objętościowej równej lub większej niż 1000 kg/m3, 2) zestalenie przy użyciu cementu, a następnie po utwardzeniu szczelne opakowanie w folię polietylenową o grubości nie mniejszej niż 0,2 mm odpadów zawierających azbest o gęstości objętościowej mniejszej niż 1000 kg/m3, 3) szczelne opakowanie odpadów pozostających w kontakcie z azbestem i zakwalifikowanych jako odpady o gęstości objętościowej mniejszej niż 1000 kg/m3 w worki z folii polietylenowej o grubości nie mniejszej niż 0,2 mm, a następnie umieszczenie w opakowaniu zbiorczy z folii polietylenowej i szczelne zamknięcie,
30 4) utrzymywanie w stanie wilgotnym odpadów zawierających azbest w trakcie ich przygotowywania do transportu, 5) oznakowanie opakowań zgodnie z załącznikiem nr 2 do rozporządzenia, 6) magazynowanie przygotowanych do transportu opakowań w osobnych miejscach zabezpieczonych przed dostępem osób niepowołanych. Przed załadowaniem przygotowanych odpadów zawierających azbest środek transportu powinien być oczyszczony z elementów umożliwiających uszkodzenie opakowań w trakcie transportu. Do obowiązków posiadacza odpadów niebezpiecznych prowadzącego działalność, wyłącznie w zakresie transportu na składowisko, należy posiadanie zestawu niezbędnych dokumentów: - dowód rejestracyjny pojazdu, - dokument przewozowy z opisem przewożonych towarów (odpadów) niebezpiecznych, - kartę przekazania odpadu, - świadectwo dopuszczenia do przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, - zaświadczenia ADR z przeszkolenia kierowców pojazdów. Ładunek odpadów zawierających azbest powinien być tak umocowany, aby w trakcie transportu nie był narażony na wstrząsy, przewracanie lub wypadnięcie z pojazdu. Każdy pojazd przewożący odpady zawierające azbest powinien być oznakowany dwiema odblaskowymi tablicami ostrzegawczymi bez numerów rozpoznawczych. Tablice te powinny być prostokątne, o wymiarach 30 x 40 cm, barwy pomarańczowej odblaskowej, dookoła otoczone czarnym, nieodblaskowym paskiem, o szerokości nie przekraczającej 15 mm.
31 Odpady niebezpieczne zawierające azbest transportowane są na składowisko przeznaczone do wyłącznego składowania odpadów zawierających azbest wskazane na mocy ustawy o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628 z późn.zm.) przez wytwórcę odpadów. Tam następuje ich przekazanie następnemu posiadaczowi odpadów zarządzającemu składowiskiem i potwierdzenie tego faktu na Karcie przekazania odpadu. 5.5. Zasady postępowania zarządców składowiskiem odpadów niebezpiecznych PROCEDURA 6 Dotyczy składowania odpadów niebezpiecznych zawierających azbest. Do obowiązków zarządzającego składowiskiem odpadów niebezpiecznych zawierających azbest należy: - przeszkolenie pracowników w zakresie bezpiecznych metod postępowania z odpadami zawierającymi azbest, - potwierdzenie w Karcie przekazania odpadów przyjęcia partii odpadów na składowisko, - sporządzenie zbiorczego zestawienia danych o rodzaju i ilości odpadów przyjętych na składowisko, - składowania odpadów zgodnie z przepisami dotyczącymi odpadów niebezpiecznych zawierających azbest oraz zatwierdzoną instrukcją eksploatacji składowiska, - zapewnić deponowanie odpadów w sposób nie powodujący uszkodzenia opakowań odpadów, - wykorzystać racjonalnie pojemność eksploatacyjną składowiska.
32 Odpady zawierające azbest pochodzące z budowy, remontu, demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej oznaczone w katalogu odpadów kodami 17 06 01 i 17 06 05 mogą być unieszkodliwiane przez składowanie na składowiskach lub wydzielonych kwaterach na terenie innych składowisk, przeznaczonych do wyłącznego składowania tych odpadów. 5.6. Przepisy związane 5.6.1. Wykaz najważniejszych przepisów dotyczących odpadów azbestowych - Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 roku o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (tj. Dz.U. z 2003r. Nr 3, poz. 20 z późn.zm.), - Ustawa z dnia 28 października 2002 roku o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (tj. Dz.U. Nr 199, poz. 1671), - Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 roku o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (tj. Dz.U. z 2007r. Nr 75, poz. 493), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 roku w sprawie katalogu odpadów (tj. Dz.U. z 2001r. Nr 112, poz. 1206), - Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 roku w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (tj. Dz.U. z 2005r. Nr 216, poz. 1824), - Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (tj. Dz.U. z 2004r. Nr 71, poz. 649),
33 - Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 roku w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji i urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz.U. Nr 192, poz. 1876), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 lutego 2006 roku w sprawie dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji opadów (Dz.U. Nr 30, poz. 213), - Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 217, poz. 1833 z późn.zm. ostatnia zmiana z dnia 30 sierpnia 2007 roku Dz.U. Nr 161, poz. 1142). 5.6.2 Normy PN-EN ISO 16000-7:2007 Powietrze wnętrz Część 7: Strategia pobierania próbek do pomiaru stężeń włókien azbestu zawieszonych w powietrzu. PN-B-06611:1987 Wyroby azbestowo - cementowe - Nazwy, określenia i klasyfikacje. PN-B-06612:1987 Wyroby azbestowo - cementowe - Nazwy, określenia i klasyfikacje. PN-B-14043:1984 Wyroby azbestowo - cementowe - Metody badań. PN-B-14044:1980 Wyroby azbestowo - cementowe Płyty płaskie okładzinowe. PN-M-11029-07:1979 Wyroby azbestowe Wyznaczanie wilgotności i ubytku masy po prażeniu.
34 PN-Z-04202-02:1988 Ochrona czystości powietrza Badania zawartości azbestu Oznaczanie stężenia liczbowego respirabilnych włókien azbestu na stanowiskach pracy metodą mikroskopii optycznej 6. KONTROLA, BADANIA ORAZ ODBIÓR WYROBÓW I ROBÓT BUDOWLANYCH 6.1. Zasady kontroli jakości robót Celem kontroli jakości jest osiągnięcie wymaganych standardów wykonania robót. Wykonawca jest odpowiedzialny za pełną kontrolę robót i jakość materiałów. 6.2. Pobieranie próbek Na zlecenie Inspektora Nadzoru wykonawca będzie przeprowadzać dodatkowe badania tych materiałów które budzą wątpliwość co do jakości, o ile kwestionowane materiały nie zostaną przez Wykonawcę wymienione lub naprawione z własnej woli. Koszty tych dodatkowych badań pokrywa Wykonawca tylko w przypadku stwierdzenia usterek, w przeciwnym przypadku koszty te pokrywa Zamawiający. 6.3. Raporty z badań Wykonawca powinien przekazywać Inspektorowi Nadzoru kopie raportów z wynikami badań celem ich oceny. Wyniki badań będą przechowywane w postaci zaproponowanej przez Inspektora Nadzoru. 6.4. Dokumentacja budowy 6.4.1. Dziennik budowy
35 Dziennik budowy jest wymaganym dokumentem prawnym obowiązującym Zamawiającego i Wykonawcę w okresie od przekazania Wykonawcy terenu budowy do końca okresu gwarancyjnego. Odpowiedzialność za prowadzenie dziennika budowy zgodnie z obowiązującymi przepisami spoczywa na Kierowniku Budowy. Zapisy w dzienniku budowy będą dokonywane na bieżąco i będą dotyczyć przebiegu robót, stanu bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz technicznej i gospodarczej strony budowy. Każdy zapis w dzienniku budowy będzie opatrzony datą jego dokonania, podpisem osoby która dokonała zapisu, z podaniem jej imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego. Zapisy będą czytelne w porządku chronologicznym. Załączone do dziennika budowy protokoły i inne dokumenty będą oznaczone kolejnym numerem załącznika i opatrzone datą i podpisem Wykonawcy i Inspektora. Do dziennika budowy należy wpisywać w szczególności: - datę przekazania Wykonawcy terenu budowy - datę przekazania przez zamawiającego dokumentacji projektowej wraz z załącznikami - terminy rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych elementów robót - przebieg robót, trudności i przeszkody w ich prowadzeniu, okresy i przyczyny przerw w robotach - uwagi i polecenia Inspektora Nadzoru - daty zarządzenia przez Inspektora Nadzoru wstrzymania robót, z podaniem powodu - zgłoszenia i daty odbiorów robót zanikających i ulegających zakryciu, częściowych i ostatecznych odbiorów robót
36 - wyjaśnienia, uwagi i propozycje Inspektora Nadzoru - dane dotyczące sposobu wykonywania zabezpieczenia robót - inne istotne informacje o przebiegu robót Propozycje, uwagi i wyjaśnienia Wykonawcy, wpisane do dziennika budowy będą przedłożone Inspektorowi Nadzoru do ustosunkowania się. Decyzje Inspektora nadzoru wpisane do dziennika budowy Wykonawca podpisuje z zaznaczeniem ich przyjęcia lub zajęciem stanowiska. 6.4.2. Księga obmiarów Oznacza księgę zapisów wszystkich dokonanych obmiarów, wliczając w to wymiary, notatki, obliczenia, szkice i rysunki niezbędne do określenia ilości i obmiaru tych robót, prowadzona tylko do części lub elementów robót wskazanych na piśmie przez Inwestora. Księga obmiarów jest zatwierdzana przez Inspektora Nadzoru. 6.4.3. Pozostałe dokumenty budowy Do dokumentów budowy zalicza się również następujące dokumenty: a) pozwolenie na budowę b) protokoły przekazania placu budowy c) umowy cywilno-prawnej z osobami trzecimi i inne umowyjeżeli wystąpią d) protokoły odbioru robót e) protokoły z narad i instrukcje Inspektora Nadzoru f) korespondencję na budowie 6.4.4. Przechowywanie dokumentów budowy