II MIĘDZYNARODOWY PLENER W KRĘGU TRADYCJI CERAMIKA SIWA 2 5 września 2013 r. Czarna Wieś Kościelna Projekt Dbajmy o tradycję współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach działania 413 Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju objętego PROW na lata 2007-2013
2 5 w r z e ś n i a 2 0 1 3 r. C z a r n a W i e ś K o ś c i e l n a II Międzynarodowy Plener Garncarski W kręgu tradycji ceramika siwa zorganizowany jest w miejscu szczególnym. Czarna Wieś Kościelna jest bowiem ostatnim czynnym, nie tylko na Podlasiu ale i w Polsce, wiejskim ośrodkiem garncarskim, w którym produkowana jest ceramika siwa. Tradycje garncarskie sięgają tu końca XVIII w. i wiążą się z przybyciem z Knyszyna garncarza Antoniego Piechowskiego, który wykorzystując miejscowe złoża gliny, toczył garnki i wyrabiał ceramiczne dachówki. W XIX w. we wsi rozwinął się duży ośrodek ludowego przemysłu domowego produkcji ceramicznej dachówki. Masowo też wytwarzana była ceramika biskwitowa, szkliwiona i ceramika siwiona wypalana w piecach bez dostępu tlenu. Dziś tradycje garncarskie kontynuują kolejne pokolenia rodu Piechowskich: Bolesław, Mirosław, Zbigniew, Jan, Adam i Paweł oraz Jan Kudrewicz, Stanisław Mosiej i Wojciech Maculewicz. Obok form współczesnych wytwarzane są, toczone ręcznie na kołach garncarskich, tradycyjne, o wielowiekowym rodowodzie naczynia dzbankowate i bezuszne tzw. ładyszki oraz flaszowate buńki a także gary, misy, dwojaki, ceramiczne zabawki. Tematem przewodnim tegorocznego pleneru jest buńka charakterystyczne pękate gliniane naczynie flaszowate toczone ręcznie na kole garncarskim. W XVIII XIX w. buńki były wytwarzane też z innych materiałów: kamionki i miedzi. Używano je do przechowywania i przenoszenia różnego rodzaju płynów napojów, oleju oraz drobnoziarnistych nasion, m.in. maku, lnu. W zależności od przeznaczenia i lokalnych
tradycji nadawano im kształty kuliste, jajowate bądź soczewkowate. Te najczęściej jednouszne naczynia, zaopatrywane były w wąski wylew na krótkiej cylindrycznej szyjce. Piękno doskonalonych przez pokolenia kształtów buniek, podkreślają rytmiczne gładzenia wykonane za pomocą krzemiennego otoczaka, które po wypaleniu mienią się metalicznym połyskiem na matowej powierzchni. W tegorocznych plenerowych spotkaniach w pracowniach garncarskich w Czarnej Wsi uczestniczą garncarze kultywujący tradycje ceramiki siwej z Białorusi, Litwy Łotwy i Ukrainy oraz garncarze z Polski, wykonujący naczynia pokrywane szkliwem według lokalnych tradycji. Każdy z nich w trakcie pleneru wytoczy zestaw tradycyjnych form tego naczynia. Wykonane naczynia trafią na stałą ekspozycję do siedziby organizatora pleneru Centrum Rękodzieła Ludowego w pobliskim Niemczynie. Plener jest też doskonałą okazją do wymiany doświadczeń, integracji środowisk garncarskich kultywujących tradycje ceramiki siwej w Polsce, na Litwie, Białorusi, Łotwie i Ukrainie oraz promocji tej szlachetnej, wielowiekowej dziedziny rękodzieła. WIESŁAW BEDNARZ Polska, Lublin ceramika biskwitowa JÓZEF BORYS Polska, Olsztyn, ceramika szkliwiona (STL) SAULIUS BOBINAS Litwa, ceramika siwa (LTS) UCZESTNICY PLENERU
2 5 w r z e ś n i a 2 0 1 3 r. C z a r n a W i e ś K o ś c i e l n a IZYDOR BORYS Polska, Olsztyn, ceramika szkliwiona (STL) NELLIJA DALBA Łotwa, Daugapilis, ceramika biskwitowa, siwa i szkliwiona EDWARD GACEK Polska, Skomielna Biała, woj. małopolskie, ceramika szkliwiona (STL) ČESLOWAS GUDŽIUS Litwa, ceramika siwa (LTS) VYGANTAS JAZERSKAS Litwa, ceramika siwa i szkliwiona (LTS) DMYTRO KAGANIUK Ukraina, ceramika siwa i biskwitowa
JAN KUDREWICZA Kościelna, ceramika siwa, biskwitowa i szkliwiona (STL) VALERII LENARTOVYCH Ukraina, ceramika siwa i biskwitowa KRYSTIAN LUBERDA Polska, woj. małopolskie, ceramika biskwitowa WOJCIECH MACULEWICZ Kościelna, ceramika biskwitowa i siwa STANISŁAW MOSIEJ Polska, nestor tradycyjnego garncarstwa w Czarnej Wsi Kościelnej (STL) OKSANA MARTYNOVYCH Ukraina, ceramika siwa i biskwitowa UCZESTNICY PLENERU
2 5 w r z e ś n i a 2 0 1 3 r. C z a r n a W i e ś K o ś c i e l n a PIOTR NYCZ Kościelna, ceramika siwa i biskwitowa RAISA OLKHOVSKA Ukraina, ceramika siwa i biskwitowa ROBERT JEHN OLSZEWSKI Polska Nowa Iwiczna, woj. warszawskie, ceramika szkliwiona (STL) JAN PIECHOWSKI Kościelna, ceramika siwa i biskwitowa (STL) ADAM PIECHOWSKI Kościelna, ceramika siwa i biskwitowa (STL) BOLESŁAW PIECHOWSKI nestor tradycyjnego garncarstwa w Czarnej Wsi Kościelnej (STL)
MIROSŁAW PIECHOWSKI Kościelna, ceramika siwa i biskwitowa (STL) INGA SAMOŠKIENÄS Litwa, ceramika siwa (LTS) PAWEŁ PIECHOWSKI Kościelna, ceramika siwa, biskwitowa i szkliwiona (STL) ARTURAS SURVILA Litwa, ceramika siwa (LTS) VALERY SZEPIELEWICZ Białoruś, ceramika siwa DAWID WĘDZARZ Polska, Raba Wyżna, woj. małopolskie, ceramika biskwitowa UCZESTNICY PLENERU
CENTRUM RĘKODZIEŁA LUDOWEGO Tekst: Wojciech Kowalczuk Zdjęcia z archiwów uczestników Pleneru i Archiwum Fotograficznego Działu Etnografii Muzeum Podlaskiego w Białymstoku (fot. Anna Sierko-Szymańska, Piotr Męcik, Wojciech Kowalczuk) Koordynator projektu Anna Stefańczuk Komisarz pleneru Wojciech Kowalczuk Proponujemy bogatą ofertę warsztatów rękodzieła, skierowaną zarówno do dzieci i młodzieży, jak też do osób dorosłych ( na poziomie początkującym i zaawansowanym). Zajęcia prowadzone są przez lokalnych twórców ludowych oraz wykwalifikowanych instruktorów. Aktywna forma zajęć, umożliwi rozwój pasji oraz posiadanych już umiejętności. Organizujemy również plenery oraz zielone szkoły. Zapraszamy!!! Niemczyn 42 16-020 Czarna Białostocka www.crl.czarnabialostocka.pl crl@czarnabialostocka.pl tel. 698 519 658; +48 85 7109149