św. Katarzyny Aleksandryjskiej

Parafia pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej CIĘCINA

Pierwsze wzmianki o kościele w Cięcinie pojawiają się w 1358 roku, w spisach pobieranego w Polsce świętopietrza z lat 1345-58. W XV w., w czasach J. Długosza Cięcina była wsią bez kościoła, należącą do odległej parafii w Żywcu. W Dziejopisie żywieckim Andrzeja Komonieckiego pojawia się następujący opis: Ten miałbydź założony i zbudowany na górze Brańków nazwanej, nad wsią Cięcina, gdyż w łęgu, gdzie grunt pański folwarczny, wieś była. A kędy kościółstoi, na tym miejscu przedtem byłbrowar; w którym browarze w izbie gdzie kadzie stały gorzałczane był obraz św. Katarzyny, bez żadnej uczciwości, przed którym widywano świece gorewające, lecz to sobie lekceważono, aż piorun uderzyłw ten browar i on zapalił. Po czym parafianowie wzruszywszy się pobożnością, kapliczkę małą naprzód zbudowali, w której się ledwo ludzi 50 wmieściło, i nazwano ją imieniem św. Katarzyny, po czym Kościółwiększy zbudowano i poświęcono (...)". Informacje powyższe nie mają w pełni wartości historycznej, ale autor napisałje korzystając z żywej, miejscowej tradycji opartej na przekazie ustnym. Obecny kościółw swej najstarszej części wzniesiony zostałw 1542 roku, jako kaplica filialna kościoła w Radziechowach. Kolejnym ważnym okresem w dziejach kościoła św. Katarzyny są lata 1666-1667, kiedy to staraniem ks. Stanisława Kaszkowicza - plebana radziechowskiego zostałznacznie rozbudowany przez powiększenie nawy i dostawienie wieży. 81

82 Kościółod roku 1789 byłświątynią filialną Radziechów. Jak zapisano w kronice parafialnej pod rokiem 1836: Parkan około Kościoła, który przez wylew wody byłzruynowany, na nowo zbudowany został, gdyż na mieysce zgniłych drzew Kolator dałnowe; tenże zostałnowemi szędziołami okryty, które Kolator udzielił, gwoździe zaś X. Pleban mieyscowy dał. Zatem świątynia zyskała nowe ogrodzenie. Kolejny etap szeroko zakrojonych prac miał miejsce w 1845 r. wtedy jak znów czytamy w kronice: Co iest pamięci godne, Kościołten i Wieża całkiem naokoło we wszystkich przycieszach na wapnie mocno podmurowany i całkiem wybielony [został], Wielkie Drzwi inaczey zreparowane i wyfutrowane i nowy Zamek dany. Dlatego tu to kładę, bo ten Kościołcały i cała Wieża przez 303 lat nie byłpodmurowany, tylko gdzie niegdzie kamień goły bez wapna byłpodłożony i nie bielony. Teraz ale cały pierwszy raz wybielony. Posacka częścią z taflowych kamieni obrabianych, częścią z krzyzali dobrze przystosowanych, ktorey przez 303 lat nie było, tylko gruba nierowność panowała, nowa teraz iest dana i Sanktuarium o czwierc iest podwyższone. Ambona do ściany wprawionej deszcze położona, teraz zreparowana, na dobrym postumencie iest osadzona, do ktorey nowe stopnie czyli schodek przyzwoity iest dany i wierzchem meteryą z franclami czerwoną iest obciągniona.

Pod rokiem 1853 w kronice parafialnej zostałumieszczony taki opis dzwonów: Dzwon większy z r. 1531 z napisem Pannie Maryi Świętej Katherynie latego pistego XXXI mniejszy z tegoż samego czasu nosi w otoku napis: Marya ma przybiwai - Panrucz w Krakowie tak odczytałem, zwiedzając tu Kosciółi archiwum w mojej archeologicznej podróży d. 14 wrześ. 1853 Jstepkowski Członek Towarzystwa Nauk. Krak. Z Uniwersytetem Jagiell. połączonego. Przez wiele lat bryła kościoła nie była zmieniana, dopiero w 1857 roku, kiedy to dobudowano nową zakrystię i skarbiec-oratorium. Dalsza rozbudowa miała miejsce w 1893 r. wydłużono wtedy nawę i przesunięto wieżę na walcach ku zachodowi. W tym samym roku zbudowano także nowy babiniec i nową wieżyczkę na sygnaturkę. W dwa lata później kościół wzbogaciłsię o kaplicę św. Franciszka z Asyżu. Zmiany architektoniczne objęły również wieżę, którą w roku 1932 podwyższono o prawie 7 m. Gruntowne odnowienie wnętrza kościoła nastąpiło już w latach powojennych (1949-51). Wykonano wtedy malowanie ścian i sufitu oraz renowację ołtarzy i obrazów (złocenia i polichromia). W tym samym okresie wymieniono zgniłe, dolne płazy ścian. 83

84

Parafia pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej CIĘCINA kościółpw. Przemienienia Pańskiego

Pod koniec lat 60. i w latach 70. w związku ze wzrastającą liczbą parafian i rozbudową osiedla mieszkaniowego w Węgierskiej Górce. rozpoczęto starania o budowę nowego kościoła. Niestety ówczesne władze nie sprzyjały projektom mieszkańców. W okresie starań o budowę nowej świątyni stary kościółutrzymywano w stanie używalności, dokonując tylko drobnych remontów. Po wielu latach zmagań z urzędami parafianie uzyskali wreszcie wszystkie wymagane pozwolenia. W latach 1976-1981, w niełatwych czasach, trwała budowa nowego kościoła. Wmurowania kamienia węgielnego dokonałw roku 1978 metropolita krakowski, kard. Karol Wojtyła. Po ukończeniu budowy nowego kościoła pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego, przeniesiono do niego urząd parafialny, natomiast stara świątynia św. Katarzyny pełni funkcję kościoła pomocniczego. 87

88

Parafia pw. św. Maksymiliana Kolbego CISIEC

Cisiec pierwotnie należałdo parafii w Milówce. We wsi nie było nawet kaplicy, w której choćby okazjonalnie można było odprawić Mszę św. Wzniesienie własnej świątyni było marzeniem i ambicją wielu pokoleń mieszkańców wsi. W końcu znalazła się garstka osób, które zaczęły energicznie zabiegać o własny, cisiecki kościół. Było to na początku lat 70. XX w. Liczne pisma, prośby i wnioski pozostawały jednak bez odpowiedzi władz. W tym czasie, w 1971r. do Milówki trafił ks. Władysław Nowobilski. Do jego obowiązków między innymi należała katechizacja w Ciścu. Po bezskutecznych zabiegach w wielu urzędach, parafianie wpadli na pomysłurządzenia kaplicy w jakimś istniejącym już pomieszczeniu. Wybór padłna starą, nieczynną już piekarnię rodziny Śleziaków. Przy bliższych oględzinach okazało się jednak, że budynek nie może pełnić tej funkcji. Wtedy postanowili wybudować kaplicę od podstaw lecz w tajemnicy przed wszelkimi urzędnikami. Według planów miałto być dom dwurodzinny. Takie właśnie projekty zostały zatwierdzone przez władze. 91

92 Wiosną 1972 roku rozpoczęły się prace przy fundamentach. Sekretu jednak nie udało się długo utrzymać. Pod koniec czerwca, gdy zaczęto wznosić pierwszą ścianę przyszłej kaplicy, urzędnicy nakazali wstrzymać prace pod pretekstem odstępstw od zatwierdzonych planów. Rozpoczęły się pierwsze przesłuchania. Właściciela posesji i formalnego budowniczego domu Władysława Śleziaka nakłaniano do ujawnienia przeznaczenia budynku. Namawiano go też do odsprzedaży rozpoczętej budowy państwu miałoby tam zostać wybudowane przedszkole. Prośby i groźby nie pomogły. W październiku władze postawiły ultimatum: albo sprzedaż rozpoczętej budowy albo jej natychmiastowa rozbiórka. Postanowiono zatem o jak najszybszym wybudowaniu świątyni. Prace miały być rozpoczęte późnym wieczorem w ostatnią sobotę października. Wcześniej w ukryciu zgromadzono materiały budowlane i przygotowane elementy więźby. Mimo, że wszystkie te prace starano się prowadzić tylko w wąskim kręgu wtajemniczonych osób, to do władz dotarły informacje o planowanej budowie. Dzień przed zaplanowaną datą rozpoczęły się wezwania mieszkańców do gminy, gdzie ostrzegano ich przed przystąpieniem do nielegalnej budowy. We wsi pojawiły się wzmożone siły milicji. To wszystko spowodowało, że budowę odwołano.

Kolejny termin rozpoczęcia budowy ustalono na niedzielny poranek 5 listopada. Aby krąg osób wtajemniczonych był jak najmniejszy, postanowiono, że dopiero w ostatniej chwili zostanie rozniesiona po wsi wiadomość, że za chwilę na fundamentach wstrzymanej budowy zostanie odprawiona Msza Święta. Tym razem się udało. Ksiądz Nowobilski od ołtarza, utworzonego z pustaków i desek wezwał, po raz pierwszy jawnie i głośno do rozpoczęcia budowy. Duże musiało być zaskoczenie władz, bo dopiero po kilku godzinach na teren budowy przybyło kilku funkcjonariuszy SB z kamerami i aparatami fotograficznymi. Później prośbami, obietnicami i groźbami próbowano nakłonić mieszkańców do wstrzymania prac. Bezskutecznie. Gdy we wsi wyłączono prąd, budowę kontynuowano w świetle samochodowych reflektorów, pochodni i płonących opon. Po 24 godzinach 5,5 metrowe ściany kaplicy były gotowe, a na ich szczycie ułożona była więźba. Dwie następne doby to krycie dachu deskami i papą. Cisiec miałwreszcie własny dom Boży, lecz mieszkańców czekałjeszcze długi okres obrony swej świątyni. Były grzywny, sprawy sądowe, dotkliwe szykany. Pojawiły się groźby zburzenia kaplicy. Mieszkańcy wsi noc w noc przez całe dwa lata pełnili dyżury w kaplicy. Władze próbowały też wymusić na krakowskiej Kurii decyzję o zamknięciu nielegalnej kaplicy. 93

94 Następne miesiące i lata, to wciąż nielegalne rozbudowywanie i urządzanie kościoła. Jego poświęcenia dokonałkardynałk. Wojtyła w grudniu 1977 roku. W końcu władze ustąpiły przed uporem i determinacją mieszkańców wsi i w roku 1979 zalegalizowały kościół. Konsekracja świątyni nastąpiła 14 listopada 1982 roku, a 14 sierpnia 1984 roku w Ciścu została erygowana samodzielna parafia. Jej patronem zostałśw. Maksymilian Marii Kolbe, ten sam, który od dwunastu lat patronowałcisieckiemu kościołowi. Dzięki ofiarności parafian zmieniłsię nie do poznania. Swój ostateczny kształt uzyskałon na dwudziestolecie pamiętnej budowy. Wciąż jeszcze środkową nawę tworzą mury, wybudowane niegdyś w ciągu jednej doby. Trzeba je było tylko wzmocnić murowanymi podporami.

Parafia pw. Nawiedzenia Najśw. Maryi Panny JUSZCZYNA

Kościół w Juszczynie wzniesiono w 1927 r. i nadano mu wezwanie Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Usytuowany jest w centrum Juszczyny. Myśl o wybudowaniu świątyni zrodziła się już 20 lat wcześniej, kiedy to w wyniku oberwania chmury gwałtownie wezbrałprzepływający przez wieś potok Juszczynka i zatopiłczęść miejscowości oraz zabił 21 mieszkańców. Komitet budowy powstałw roku 1922 i zatwierdziłprojekt drewnianego kościoła na kamiennej podmurówce, z zewnątrz i wewnątrz szalowanego deskami. W 1923 r. ruszyły prace budowlane przy wznoszeniu drewnianej świątyni, poświęcono też kamień węgielny. W 1925 r. kościółbyłgotowy, a dwa lata później, latem 1927 r., poświęciłgo biskup krakowski ks. Stanisław Rospond. Uroczysta konsekracja miała miejsce w 1932 r. 97

98 Po zakończeniu drugiej wojny światowej mieszkańcy wsi rozpoczęli starania o utworzenie w Juszczynie samodzielnej parafii. Ich dążenia wspierałmetropolita krakowski książę kardynał Adam Sapieha, który w 1951 r. skierowałdo Juszczyny pierwszego stałego kapłana. Rok później, dekretem z dnia 16 listopada 1952 r., ks. biskup Eugeniusz Baziak powołałdo istnienia samodzielną parafię Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, co zostało potwierdzone odrębnym pismem wystawionym w kwietniu 1966 r. przez biskupa Karola Wojtyłę, metropolitę krakowskiego. W listopadzie 1997 r. wspólnota parafialna w Juszczynie obchodziła jubileusz 75-lecia rozpoczęcia budowy kościoła. Z tej okazji odprawiona została uroczysta Msza św., której przewodniczyłks. biskup Tadeusz Rakoczy, ordynariusz diecezji bielsko-żywieckiej. W środkowej części tryptyku ołtarza głównego zobaczyć można scenę nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny; w skrzydłach stoją figury apostołów św. Piotra i św. Pawła. Wystrój prezbiterium uzupełniają dwa okna witrażowe, na których widnieją symbole eucharystyczne: chleb, ryby, winna latorośl oraz atrybuty maryjne. W lewym ołtarzu bocznym znajduje się figura Najświętszego Serca Pana Jezusa;

w zwieńczeniu niewielka rzeźba chrztu Pana Jezusa w Jordanie. W prawym ołtarzu bocznym umieszczono figurę św. Józefa z Dzieciątkiem na ręku; w zwieńczeniu - rzeźba Maryi Panny z Dzieciątkiem. Na ścianach kościoła wiszą oryginalne płaskorzeźby ze stacjami drogi krzyżowej, ufundowane przez parafian na jubileusz 75-lecia istnienia kościoła. Wystrój świątyni uzupełniają: ikona Matki Bożej Częstochowskiej, obraz Miłosierdzia Bożego oraz dwie figury Chrystusa Salwatora i św. Antoniego Padewskiego, umocowane przy parapecie chóru muzycznego. W przedsionku uwagę zwraca grupa ludowych rzeźb przedstawiająca wydarzenie Golgoty - pod krzyżem, na którym zawisło ciało Zbawiciela, stoją Matka Boża Bolesna i św. Jan; poniżej na podstawie wyeksponowano symbole męki Pańskiej: młotek, gwoździe i obcęgi. Tuż przy wejściu głównym stoi marmurowa kropielnica, wykonana z okazji millenium chrztu Polski w 1966 r. Na placu kościelnym, od strony północnej, znajduje się kapliczka Matki Bożej Różańcowej. Kameralna, odnowiona w ostatnich latach świątynia, otoczona jest drewnianym parkanem, z drewnianą bramką od frontu. 99

100

Parafia pw. św. Michała Archanioła LEŚNA

Źródła historyczne milczą na temat dokładnej daty powstania Leśnej. Prawdopodobnie jej początek sięga roku 1448 kiedy to książę oświęcimski Przemysław potwierdziłprawa miejskie Żywca i nadałmiastu przyległe ziemie wraz z lasem Kabat. Myśl o budowie kościoła w Leśnej narodziła się w latach 20. ubiegłego wieku. Starania w tym celu rozpocząłw 1963 r. ks. kan. Bieniasz, proboszcz radziechowski. Zezwolenie uzyskano w następnym roku, a działkę pod budowę przekazali Michałi Zofia Caputowie, którzy też byli pomysłodawcami powstania nowej świątyni. Niestety wybuch II wojny światowej zablokowałrozpoczęcie prac budowlanych, a sołtys Leśnej ocaliłprzed wywózką zgromadzone materiały budując piętrowy dom (obecne przedszkole). Dopiero w 1955 r. powołano nowy komitet ds. budowy świątyni, jednak władze świeckie nie zgodziły się na jej powstanie. Batalia trwała dwa lata. Najpierw na placu powstała prowizoryczna, drewniana kaplica, a w 1959 r. ks. bp Karol Wojtyła poświęciłkamień węgielny, a już dwa lata później (1961) 103

104 ks. biskup Eugeniusz Baziak poświęca kościół. Parafia w Leśnej erygowana została w 1973 r. Rozpocząłsię bardzo trudny okres dla nowo powstałego kościoła. Mimo szczerych chęci trudno było wykończyć świątynię. Małymi krokami prowadzono prace wykończeniowe, które trwały do 2010 roku. Na przestrzeni trzech lat od 1987-1990r. powstawałołtarz główny w prezbiterium w formie tryptyku ukazujący trzech Archaniołów i Matkę Bożą z Dzieciątkiem na ręku, który poświęciłks. biskup Jan Szkodoń. W dalszym ciągu upiększano i wyposażano świątynię. W 1994 r. zajęto się nadbudową wieży. Kolejny ważny okres w historii parafii, to zakrojony na szeroką skalę remont kościoła, łącznie z wymianą ołtarza głównego w prezbiterium. Dwa ołtarze boczne poświęcone zostały Bożemu Miłosierdziu (z relikwiami św. siostry Faustyny) oraz św. Józefowi i Matce Bożej Nieustającej Pomocy. W jubileuszowym roku 2000 ks. bp Tadeusz Rakoczy poświęcił odnowioną część kościoła oraz zainstalował relikwie św. Faustyny Kowalskiej. Wtedy też rozpoczęła się peregrynacja obrazu Jezu, ufam Tobie w rodzinach. Widomym znakiem obchodów roku jubileuszowego jest również wystawienie kapliczki Matki Bożej przed kościołem, jako wotum. Zewnętrzne ściany kościoła zdobią dwie mozaiki. Nad

portalem wejścia bocznego znajduje się mozaika pt. Pantokrator (Wszechwładca) wykonana w 2005 r., a kolejna od strony prezbiterium z 2006 r. wyobraża Mater Ecclesiae Matkę Kościoła. Ostatnia mozaika ku czci św. Krzysztofa umieszczona została we wnęce kapliczki wkomponowanej w mur ogrodzenia kościoła. W świątyni znalazło się miejsce dla ponad setki relikwii świętych i błogosławionych, m. in.: św. Jadwigi Śląskiej, bł. Matki Teresy z Kalkuty, św. Mikołaja, św. Jana Sarkandra, św. Joanny Beretty Molla, bł. Wincentego Kadłubka, św. Jana Vianneya, św. Agnieszki, św. Cecylii, św. Franciszka Ksawerego, św. Stanisława Kostki, św. Alojzego Gonzagi, św. Wacława, św. Jana Berchamsa i wielu innych. Parafia jest również znana z wcielania w czyn wezwania Chrystusa do miłosiernej ofiary. Mieszkańcy oddali już kilkaset litrów bezcennego daru ratującego życie człowieka krwi oraz szpiku kostnego. Rozpropagowano również podpisywanie deklaracji zezwalającej na pośmiertne pobranie organów do przeszczepu. Uroczysta konsekracja świątyni odbyła się 27 września 2008. Dokonałjej ks. biskup Tadeusz Rakoczy. 105

106

Parafia pw. św. Batłomieja LIPOWA

Lipowa, wtopiona w kotlinę żywiecką, leży u podnóża Skrzycznego i jest jedną z najstarszych miejscowości żywiecczyzny. Zapisy o jej istnieniu pojawiają się już w 1242 r. Kościół w Lipowej powstał około 1350 roku, ale przebudowany był dwukrotnie: w pierwszej połowie XVI i przy końcu XIX wieku. Na przestrzeni XV-XVI w. wiele parafii górskich wchłanianych było przez większe, prężniejsze. Taki los spotkałparafię w Lipowej, która wraz z Cięciną, została przyłączona do Radziechów. Kronika kościoła radziechowskiego podaje, że Lipowa była pierwotnie probostwem, a około 1585 roku zmieniona została na kościółfilialny wraz z fundacjami i dochodami. Jak wynika z dokumentacji z wizytacji z lat 1610 i 1617. Lipowa w pocz. XVII w. dalej należała do parafii w Radziechowach. Dopiero w XVII w. zaznaczono, że w Lipowej odprawiano Msze św. co drugą niedzielę. W roku 1850 Lipową podniesiono do godności kapelanii lokalnej. Prawo patronatu przejął arcyksiążę Karol Habsburg, dziedzic Żywca. Pierwszy raz kościółw Lipowej zostałwymieniony w roku 1350 w spisach pobieranego w Polsce świętopierza z lat 1346-1358. Byłcałkowicie drewniany z kamienną posadzką i amboną ozdobioną postaciami czterech Ewangelistów. W ołtarzu głównym umieszczony byłobraz przedstawiający św. Annę, a także malowidła św. Bartłomieja i św. Jana Chrzciciela. Kościółbyłwielokrotnie przebudowywany i bogato 109

110 wyposażany przez kolejnych proboszczów. Obecny kościółmurowany pochodzi z 1896 roku, kiedy to ponownie erygowano parafię w Lipowej. Świątynię konsekrowano 20 czerwca 1904 r., choć urządzanie kościoła trwało do 1912r. Zostałwystawiony staraniem mieszkańców, ponieważ poprzedni kościółbyłjuż bardzo zniszczony i zbyt mały na potrzeby parafian. W 1896 r. ulano również i poświęcono dzwony, które jednak szybko zostały zarekwirowane przez austriackie władze wojskowe w czasie I wojny światowej. Kościół powstał w stylu pseudo-gotyckim ze sklepieniem beczkowym. W ołtarzu głównym znajduje się rzeźbiona grupa przedstawiająca Chrystusa, św. Bartłomieja i apostołów: św. Jana, Piotra i Jakuba. Tabernakulum i konfesjonały są utrzymane w stylu gotyckim, drewniane i bogato rzeźbione. Uwagę zwraca również tryptyk malowany na desce ukazujący św. Annę Samotrzecią, św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja, konserwowany w 1956 r. W l. 50. XX w. dokonano niezbędnych remontów i przeróbek w kościele powiększono m. in. zakrystię, zamontowano ogrzewanie. W 1976 r. udało się wreszcie sprowadzić, poświęcić i zainstalować dzwony. Kolejne lata to renowacja, udoskonalanie świątyni pod względem technicznym i dbałość o liczne sprzęty liturgiczne, a od 1990 r. także budowa nowej plebani.

Parafia pw. Matki Bożej Różańcowej OSTRE TWARDORZECZKA

Parafia w Ostrem jest jedną z najmłodszych w diecezji bielsko-żywieckiej. 7 października 2010 r. ks. bp Tadeusz Rakoczy wydałdekret dotyczący erygowania Ośrodka Duszpasterskiego pw. MB Różańcowej w Ostrem-Twardorzeczce. Już kilka dni później 10 X odbyłsię pierwszy odpust ku czci Patronki. W kolejnych miesiącach rozpoczęło się stopniowe doposażenie kościoła i, co ważniejsze, rozwijanie duszpasterstwa. Kaplica istniała w tym miejscu już od 1984 r., kiedy to na ofiarowanym przez mieszkańców Ostrego i Twardorzeczki polu postawiono krzyż i zalano fundamenty. Kilka dni później przewieziono do Ostrego i zmontowano na przygotowanych fundamentach drewnianą Kaplicę z Przybędzy. Zaczęto równie szybko gromadzić materiałdo budowy murowanej kaplicy. Po uzyskaniu pozwolenia już w 1988 roku, a ks. bp Kazimierz Nycz dokonałpoświęcenia budowanej kaplicy i wmurowałkamień węgielny. W grudniu 1989 roku odprawiona została pierwsza Msza Św. Pasterska w nowo wybudowanej kaplicy. Kościół tętni życiem oprócz tradycyjnych nabożeństw stał się ośrodkiem życia kulturalnego. Odbywają się w nim spotkania kolędowe góralskie i strażackie, koncerty chóralne, konkursy palm. Podczas Świąt Wielkanocnych w. 2011 r. Ośrodek Duszpasterski mocą dekretu ks. bpa T. Rakoczego zostałparafią pod tym samym wezwaniem. Już w czerwcu rozpoczęła się budowa plebanii. W lutym następnego roku podczas wizytacji kanoniczej po raz pierwszy został udzielony sakrament bierzmowania, który przyjęło 17 osób z rąk Ks. Biskupa Piotra Gregera. 113

114

Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej PRZYBĘDZA

Parafia w Przybędzy jest jedną z najmłodszych, bo ustanowiona została 26 sierpnia 2013 r. (w trzydziestolecie powstania świątyni). Liczy ok. 1000 wiernych i utworzono ją z wydzielonego terenu parafii pw. św. Marcina w Radziechowach. Dotąd funkcjonowała tu kaplica wzniesiona na początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Kościółpowstałdzięki staraniom parafian i ks. prałata proboszcza parafii Radziechowy Stanisława Gawlika. Poświęcono ją 26 sierpnia 1983 roku. W ceremonii uczestniczyłbp Jan Pietraszko z Kurii diecezjalnej w Krakowie. 21 kwietnia 1984 roku w nowej kaplicy p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej odbyło się wielkanocne święcenie potraw, a Mszę świętą w niedzielę wielkanocną odprawiłradziechowianin, bp Tadeusz Pieronek. 16 września 1984 r. odbyły się w kaplicy dożynki, którym przewodniczyłówczesny proboszcz parafii, ks. Stanisław Gawlik. Proboszczem nowej parafii w Przybędzy zostałks. Janusz Dudek. 117

118

Parafia pw. św. Marcina RADZIECHOWY

Kościółi parafia radziechowska, podobnie jak sama wieś należą do jednych z najstarszych w Kotlinie Żywieckiej. Położona jest po lewej stronie Soły, wzdłuż wąwozu, na trasie zwanej Drogą Cesarską" (obecnie droga Żywiec-Zwardoń). Za rok powstania parafii przyjęło się uważać rok 1390. Jak podają kroniki w roku 1610 do parafii radziechowskiej należały wsie: Wieprz, Juszczyna, Cięcina, Milówka, Rajcza, Lipowa i Słotwina. Od 1617 roku doszły jeszcze nowe wsie: Bystra, Brzuśnik, Kamesznica, Żabnica, Rycerka, Sól, Nieledwia i Szare. W 1630 r. za sprawą królowej Konstancji powstałkościółi parafia w Milówce, do której włączono wsie górnego dorzecza Soły. Kościółbyłwielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany. W roku 1590 byłto już kościółmurowany i dobrze wyposażony. Znów przebudowany w 1630 r. i na nowo konsekrowany w roku 1636. W 1722 roku zaczęto trwający blisko 80 lat remont i rozbudowę kościoła. Dobudowano od strony północnej kaplicę św. Izydora oraz do obecnego prezbiterium nawę łączącą kościółz oddzielnie stojącą dzwonnicą. W 1800 roku w miejscu starej, drewnianej wieży wystawiono nową z kamienia, o czym ma świadczy napis wykuty nad głównym wejściem: Stanęła w 1800 r. ta wieża i umieszczono w niej trzy dzwony. W celu powiększenia wnętrza kościoła, w latach 1927-28 dobudowano do nawy głównej od strony południowej nawę boczną, obecnie kaplica Męki Pańskiej. W latach 20. XX w. dobudowano nawę południową, wymieniono belkowanie, położono 121

122 nowe tynki i posadzki. Później dokonano nowego połączenia kaplicy św. Izydora z kościołem, przeprowadzono remont wieży, stropu i dachu. Na dzwonnicy w roku 1966, jako dar milenijny, zawieszono cztery nowe dzwony o imionach: Chrystus Król, Maryja, Józef, Marcin. W kościele jest zgromadzonych szereg cennych zabytków sztuki sakralnej. Ołtarz główny późnobarokowy z ornamentami rejencji i rokoka pochodzi z lat 1756-59. W ołtarzu późnogotycka Madonna z Dzieciątkiem, datowana na rok 1510, a po bokach statuły świętych Piotra i Pawła. Ołtarze boczne pochodzą z XVIII wieku. Sklepienie i ściany boczne pełnią role opowiadań o wydarzeniach z życia Kościoła, postaci biblijnych. W roku 1990 w Radziechowach odbyły się uroczystości jubileuszowe 600-lecia istnienia kościoła i parafii w Radziechowach. Z tej okazji odnowiono polichromię kościoła.

Parafia pw. Najśw. Serca Pana Jezusa SŁOTWINA

W 2006 r. w Słotwinie, przy nowo wybudowanym kościele, powstałnajpierw ośrodek duszpasterski, który przekształcono następnie w dniu 8 grudnia 2008 roku w samodzielną parafię. Uroczystość ta miała miejsce we wspomnienie Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Parafia została erygowana, natomiast 14 grudnia 2008 r. Ks. prał. Stanisław Bogacz podczas uroczystej Mszy św. odczytałdekret powołujący parafię pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Słotwinie. Parafia została przyjęta do grona parafii dekanatu radziechowskiego. Napis na tablicy wmurowanej w świątyni głosi: Kościółwybudowany jako wotum Roku Jubileuszowego, staraniem mieszkańców Słotwiny, Poddzielca i Bugaja oraz całej wspólnoty wiernych wraz z ks. kan. Janem Krystą. Świątynia pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa poświęcona została w 2000 r. w stanie surowym. Budowę ukończono w 11 miesięcy. Kościółwzniesiono tuż obok najstarszej kaplicy w Słotwinie (z 1900 r.), stojącej na skrzyżowaniu dróg, w samym środku miejscowości. Pierwotnie mieszkańcy Słotwiny uczęszczali do kościoła św. Bartłomieja w Lipowej i tam właśnie uczestniczyli w ważniejszych uroczystościach. Równocześnie z budową świątyni duszpasterze zaczęli tworzenie wspólnoty parafialnej 125

126 powstawały grupy: Dzieci Maryi, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży, oddziałakcji Katolickiej, grupy różańcowe, zespół charytatywny, rada duszpasterska i ministranci. W związku z tworzeniem siedziby parafii zajęto się również m. in. pracami adaptacyjnymi mającymi na celu dostosowanie punktu katechetycznego budynku z 1983 r. do potrzeb plebanii. Niezwykle ważnym wydarzeniem dla najstarszych mieszkańców wsi było również odnowienie starej kaplicy, która istnieje już od 1900 r. to z tym miejscem wiążą się wspomnienia budujące historię wioski. Wchodząc do kościoła, przyciąga wiernych uwagę przestronny ołtarz. W prezbiterium umieszczona została Trójca Święta: Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty. Na symbolice Księgi Pisma Świętego wykonanej z marmuru (waga 2,7 tony) umieszczony jest obraz Serca Pana Jezusa. Nad księgą widnieje rzeźba Ducha Świętego. Na drzwiczkach umieszczono napis Jubilaeum A. D. 2000 i słowa: Christus, Hodie, Heri, Semper (czyli Chrystus, wczoraj, dziś, na wieki ). Boczny ołtarz poświęcony zostałmiłosierdziu Bożemu z obrazem Jezusa Miłosiernego i św. Faustyny. Wykonany z marmuru symbolizuje Dzienniczek Św. Faustyny. Poniżej w relikwiarzu znajdują się relikwie: św. Ojca Pio, św. Faustyny, Błogosławionych Pastuszków,

bł. księdza Jerzego Popiełuszki, św. Marii od Apostołów oraz św. Filipa Smalone. Drugi boczny ołtarz poświęcony jest Matce Bożej i symbolizuje Encyklikę Jana Pawła II Matka Odkupiciela. Przed obrazem stoi relikwiarz Jana Pawła II. Całe prezbiterium to również ołtarz soborowy, ambona, chrzcielnica i balustrady komunijne wykonane z marmuru. W kościele na ścianach znajdują się ręcznie rzeźbione stacje drogi krzyżowej. 30 kwietnia 2013r. zainstalowano nowe organy, które przypłynęły ze Stanów Zjednoczonych. Dopełnieniem wyposażenia świątyni są nowe dzwony. Największy z nich dedykowano Najświętszemu Sercu Pana Jezusa w nawiązaniu do wezwania patronalnego parafii, które przypomina także wystrój głównego ołtarza. Średniemu dzwonowi nadano imię Faustyna. Najmniejszy dzwon, używany jako sygnaturka, nosi imię Jana Pawła II. To hołd dla Ojca Świętego a także pamiątka jego beatyfikacji. Pięknie ozdobione dzwony wizerunkami i imionami swoich patronów zostały zestrojone z czwartym, posiadanym już przez parafię dzwonem, poświęconym Matce Bożej. Najstarszy dzwon zostałodlany w 1923 roku dla kościoła św. Bartłomieja w macierzystej Lipowej. W 1942 roku hitlerowcy zrabowali znajdujące się tutaj dzwony, z nieznanych przyczyn pozostawiając ten dedykowany Maryi. W połowie lat 127

128 70., kiedy w Lipowej ufundowano nowe dzwony, zabytkowy dzwon przekazano do Słotwiny, gdzie do dziś wzywa wiernych na modlitwę. Dzwony, podczas uroczystej Mszy św., poświęcił 6 września 2011 r. ks. bp Tadeusz Rakoczy. Na zewnątrz kościoła znajduje się pomnik poświęcony Ojcu Świętemu (wykonany z 13 ton granitu). Przedstawia Krzyż Misyjny, a poniżej Papież Jan PawełII mówi: Otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi. Uderza symbolika otwartych drzwi, składających się z dwóch kwater. Pierwsza w hołdzie bliskim, którzy zginęli za ojczyznę, w 70. rocznicę pacyfikacji mieszkańców oraz bł. ks. Jerzemu Popiełuszce. Druga kwatera Jezu ufam Tobie poświęcona została misjom świętym. Obok pomnika znajdują się tablice z tajemnicami różańcowymi.

Parafia pw. Niepokalanego Serca NMP WIEPRZ

Od XV wieku Wieprz należałdo parafii radziechowskiej, a po 1789 r. wraz z Bystrą i Brzuśnikiem do nowo wyodrębnionej parafii cięcińskiej. Już jednak w latach 1854 1863 wsie Wieprz, Bystra i Brzuśnik solidarnie starały się o przeniesienie kościoła parafialnego z Cięciny do Brzuśnika lub wyodrębnienie tych miejscowości z parafii cięcińskiej i utworzenie z nich nowej odrębnej parafii, motywując to zbytnim oddaleniem kościoła oraz niszczeniem go przez wylewy Soły. Nowy kościółzamierzano wybudować przy granicy wsi Brzuśnik i Wieprz, stąd też było blisko do Bystrej. Ostatecznie do wyodrębnienia nowej parafii jednak wtedy nie doszło, ale już kilka lat później w nowo wybudowanych kaplicach w Wieprzu i Brzuśniku, a później również w Bystrej, zaczęto w porze letniej odprawiać Msze św. dla najrzadziej chodzących do kościoła osób starszych i dzieci. Sprawa powołania nowej parafii odżyła na początku lat 20. XX wieku, gdy mieszkańcy Wieprza, Brzuśnika i Bystrej odmówili złożenia składki na rozbudowę kościoła w Cięcinie. Po II wojnie światowej w 1948 r. powstałw Wieprzu komitet budowy kościoła. Jego 131

132 członkowie porozumieli się z mieszkańcami wsi Bystra i Brzuśik i zgodzono się na wspólne przedsięwzięcie budowę nowego kościoła i staranie się o ustanowienie parafii. Zalecano również wykonanie niezbędnych planów architektonicznych i konstrukcyjnych. 10 marca 1950 r. uzyskano pozwolenie na budowę kościoła, a krótko potem rozpoczęto prace budowlane, prowadzone tzw. systemem gospodarczym. Dzięki ofiarności mieszkańców, roboty posuwały się szybko i gdy 1 lipca 1950 r. ks. biskup Franciszek Jop dokonałpoświęcenia kamienia węgielnego, stały już mury prezbiterium. W 1958 r. Kuria Metropolii Krakowskiej utworzyła przy budującym się kościele rektorat. Do Wieprza przybył na stałe ks. rektor Władysław Para, wyznaczony do pełnienia funkcji duszpasterza przyszłej parafii i organizatora budowy jej świątyni. W październiku 1960 r. budowa kościoła została wstrzymana przez ówczesne władze, a zakaz utrzymałswą moc przez kolejne siedem lat. Okres ten nie byłjednak stracony, gdyż w tym czasie wykonano kosztowne prace budowlane i wykończenie wnętrza kościoła. W 1963 r. dwie artystki z Warszawy rozpoczęły prace nad pokrywającymi wnętrze polichromiami sgraffito. Zaawansowanie wszystkich tych prac pozwoliło z kolei, by 23 sierpnia 1964 r. ks. abp metropolita krakowski

Karol Wojtyła dokonałkonsekracji wielkiego ołtarza i poświęcenia tabernakulum we wciąż jeszcze budowanym kościele. Trzy lata później, 27 sierpnia 1967 r., dokonałon również poświęcenia czterech dzwonów przeznaczonych do zawieszenia na niewybudowanej jeszcze wieży. W dniu 22 października 1970 r. ks. arcybiskup Karol Wojtyła wydałdekret erygujący parafię w Wieprzu. W 1973 r. rozpoczęto także budowę plebani. Prace w kolejnych latach obejmowały m. in. dokończenie instalacji ogrzewania kościoła, oprawę tabernakulum za głównym ołtarzem, w prezbiterium, wykonanie ogrodzenia terenu kościoła, odnowienie wnętrza kościoła tj. oczyszczenie cennych polichromii, zainstalowanie nowych świeczników, zainstalowanie nowego nagłośnienia kościoła i remont organów. W dniu 8 grudnia 1995 r. konsekracji kościoła dokonał ks. bp Tadeusz Rakoczy. Wydarzenie to uwieńczyło trwający 45 lat proces budowy świątyni. W dniu 27 września 2003 r. wyremontowana staraniem parafian świątynia w Wieprzu została poświęcona przez ks. bpa Janusza Zimniaka i nadano jej wezwanie Matki Boskiej Częstochowskiej. 133

134

Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej ŻABNICA

Wieś Żabnica położona jest w Beskidzie Żywieckim w dolinie pomiędzy górą Prusów (1010 m n.p.m.) a wzniesieniem Abrahamów (865m n.p.m.). Od wschodu Żabnicę zamyka góra Romanka (1366 m n.p.m.). Początek historii Żabnicy sięga XVI wieku. Wioska należała wtedy do rodziny Komorowskich, później do Cecylii Renaty, żony króla Jana Kazimierza, następnie do rodziny Wielopolskich, a w końcu stała się własnością książęcej rodziny Habsburgów. Żabnica w XVII wieku należała do parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Radziechowach. Od 1673 roku po odłączeniu od parafii Radziechowy została przyłączona do bliżej położonej, erygowanej w Milówce w 1625 roku parafii p.w. Matki Bożej Wniebowzięcia. Pod koniec XIX wieku mieszkańcy Żabnicy zaczęli myśleć o uniezależnieniu się od parafii w Milówce, ponieważ niektórzy z nich do kościoła parafialnego mieli około 15 km. W 1910 roku przystąpiono do budowy własnego, drewnianego kościoła. Zwożono drewno z lasu gminnego 137

138 oraz ofiarowane również przez arcyksięcia Karola Stefana Habsburga. Kościółbędący obecnie siedzibą parafii został wzniesiony w latach 1910-1914, a prawie pół wieku później go rozbudowano. W 1914 roku świątynia została wykończona i wyposażona w potrzebne obrazy, ołtarze i przedmioty liturgiczne. W tym samym roku ks. proboszcz Piotr Padykuła dokonał uroczystego poświęcenia kościoła. W budowę w pierwotnym kształcie włączyli się zarówno mieszkańcy Żabnicy, jak i arcyksiążę Karol Stefan Habsburg. W 1915 r. dobudowano wieżę zwieńczoną obecnie baniastym hełmem i zakupiono dwa dzwony, które w 1916 i 1917 roku zostały zarekwirowane przez wojskowe władze austriackie. Zakupiono również grunt pod cmentarz parafialny. Jako zabytek drewniany kościółwpisano w Szlak Architektury Drewnianej województwa śląskiego, w pętli beskidzkiej. W 1918 r. Żabnica odłączyła się od Milówki i stała się samodzielną placówką duszpasterską. W 1921 i 1922 roku ponownie zakupiono dzwony. Obecnie na wieży znajdują się trzy dzwony, mające imiona: Matka Boża Królowa Polski z 1967 roku, Św. Józef z 1922 roku i Św. Barbara - 1972 roku. Kościółzbudowany jest na planie krzyża o długości 34 m i szerokości w nawach bocznych po 18 m. Na dachu świątyni znajduje się sygnaturka. Do wielobocznego prezbiterium przylega

zakrystia, a od nawy po bokach odchodzą dwie kaplice. Wystrój kościoła utrzymany jest w stylu, neobarokowym. W ołtarzu głównym wykonanym przez znanego na żywiecczyźnie i w ziemi oświęcimskiej Stanisława Jarząbka, rzeźbiarza z Kęt, znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. Ołtarze boczne poświęcone są św. Józefowi i św. Annie. Dekretem Kurii Biskupiej w Krakowie z dnia 24 kwietnia 1918 roku, po oddzieleniu od parafii w Milówce, erygowano w Żabnicy samodzielne duszpasterstwo tj. parafię p.w. Matki Bożej Częstochowskiej z ekspozytem posiadającym władzę proboszczowską. Warto zauważyć, iż w lipcu 1922 roku w Żabnicy odbyła się pierwsza wizytacja kanoniczna przeprowadzona przez ks. bpa, Adama Sapiechę, w czasie której do bierzmowania przystąpiło ponad 600 osób. W 1956 roku otrzymano pozwolenie na powiększenie kościoła, który został wykończony wewnątrz w 1960 roku. W latach 60. ub. wieku w świątyni zamontowano również ambonę, organy oraz drewniane żyrandole z 1965. W 1966 roku Żabnica dekretem ks. bp. Karola Wojtyły formalnie została parafią, gdyż wcześniej miała tylko status ekspozytury. 139

140

Spis treści Dekanat Milówka Parafia pw. Najświętszego Imienia Maryi Kamesznica Kościółpw. Imienia NMP - Kamesznica Kościółpw. Najśw. Maryi Panny Królowej Świata - Kamesznica Górna Kaplica pw. Matki Bożej Szkaplerznej - Kamesznica na Grapce Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej i św. Floriana - Kiczora Nieledwia Kościółpw. Matki Bożej Częstochowskiej - Kiczora Kościółpw. Św. Floriana - Nieldwia Parafia pw. Zesłania Ducha Świętego - Laliki Kościółpw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy - Laliki Pochodzita Kościółpw. Zesłania Ducha Świętego - Laliki Parafia pw. Wniebowzięcia Najśw. Maryi Panny - Milówka Kościółpw. Wniebowzięcia Najśw. Maryi Panny - Milówka Kaplica pw. św. Józefa - Szare Parafia pw. św. Wawrzyńca DM i św. Kazimierza Królewicza - Rajcza Kościółpw. św. Wawrzyńca DM i św. Kazimierza Królewicza - Rajcza Kaplica pw. Miłosierdzia Bożego, Matki Bożej Bolesnej i św. Jana Apostoła - Rajcza Nickulina Kaplica pw. św. Stanisława Kostki, św. Jana Sarkandra i bł. Karoliny Kózkówny - Rajcza Dolna Kaplica pw. Chrystusa Króla i św. App. Piotra i Pawła - Rycerka Dolna Parafia pw. NMP Nieustającej Pomocy - Rycerka Górna Kościółpw. NMP Nieustającej Pomocy - Rycerka Górna Kaplica pw. św. Józefa - Rycerka Korona Parafia pw. Niepokalanego Serca NMP - Soblówka Parafia pw. Najśw. Serca Pana Jezusa - Sól Parafia pw. św. Józefa Robotnika - Ujsoły Kościółpw. św. Józefa Robotnika - Ujsoły Kaplica pw. św. brata Alberta Chmielowskiego - Glinka Kaplica pw. św. App. Piotra i Pawła - Młada Hora Kaplica pw. Matki Bożej Częstochowskiej - Złatna Parafia pw. św. Nawiedzenia Najśw. Maryi Panny - Zwardoń Dekanat Radziechowy Parafia pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej - Cięcina Kościółpw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej - Cięcina Kościółpw. Przemienienia Pańskiego Parafia pw. św. Maksymiliana Kolbego - Cisiec Parafia pw. Nawiedzenia Najśw. Maryi Panny - Juszczyna Parafia pw. św. Michała Archanioła - Leśna Parafia pw. św. Batłomieja - Lipowa Parafia pw Matki Bożej Różańcowej - Ostre Twardorzeczka Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej - Przybędza Parafia pw. św. Marcina - Radziechowy Parafia pw. Najśw. Serca Pana Jezusa - Słotwina Parafia pw. Niepokalanego Serca NMP - Wieprz Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej - Żabnica 7 7 11 13 15 15 19 23 23 27 33 33 37 39 39 45 47 49 51 51 55 57 61 65 65 69 71 73 75 79 79 85 89 95 101 107 111 115 119 123 129 135

BIBLIOGRAFIA: 450 lat kościoła św. Katarzyny 1542-1999, opr. J. Musiałek, Z. Juraszek, bmw., brw. Droga krzyżowa. Golgota Beskidów w Radziechowach, Radziechowy 2009. Laliki najpiękniejsze beskidzkie gronie broszura. Miejsca kultu maryjnego w diecezji bielsko-żywieckiej, oprac. ks. dr S. Lubaszka. Zawsze z góralami Z ks. Władysławem Zązlem, proboszczem Kamesznicy rozmawia Anna Musialik-Chmiel, Katowice 2012. Adamczyk I., Janoszek E., Makowski M., Dřevěné kostely a kaple v Beskydech a okolí. Drewniane kościoły i kaplice w Beskidach i okolicy, Český Těšín 2009. Biernacki M., Szlakiem drewnianych świątyń na Podbeskidziu, Bielsko-Biała 2009. Buba K., Życie kościelne wsi i parafii Juszczyna (ok. 1581-1980), Kraków 2002. Dyrglaga M, Dyrglaga P., Zabytkowe kaplice, kapliczki i figury przydrożne we wsiach gminy Radziechowy- Wieprz, bmw, brw. Ficoń W., KościółPrzemienienia Pańskiego. Budowa i życie religijne, Parafia Cięcina 2011. Karolak W., Ślusarek R., Gruszkierwicz Z. ks., Sanktuarium Matki Boskiej Kazimierzowskiej w Rajczy, Parafia Rzymsko-Katolicka w Rajczy 1993. Konior D., Nowa parafia u stóp Skrzycznego W: Tygodnik Katolicki Niedziela w: http://www.niedziela.pl/artykul_w_niedzieli.php?doc=ed200851&nr=0 [dostęp 2013-02-01] Kracik J., Radziechowy. Parafia z jagiellońskich czasów, Radziechowy 1993. Kronika parafialna parafii w Zwardoniu Duda M., Michniewski A., Michniewska M., Kościoły drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Pruszków 2006. Nowobilski Wł., On namaściłmoje dłonie Ks. kard. Karol Wojtyła w moim życiu kapłańskim, Cisiec 2009. Piela M. SDS, Z dziejów parafii pod wezwaniem św. Bartłomieja w Lipowej w stulecie wybudowania nowej świątyni, Bagno 1996. Rocznik św. Jana z Kęt, Moja parafia, Kraków 1996. Tyc-Waniczek A., Cudowne 24 godziny. Historia budowy kościoła w Ciścu, Cisiec 2009. Własiuk U. J., Jestem synem tej ziemi. Szlaki papieskie. Przewodnik, t. 4. Beskid Żywiecki, Kielce 2013. Woźniak H. Kościółi parafia w Soblówce. W: Nad Sołą i Koszarawą - nr 9 (160) - rok VIII [on-line] W: http://www.nsik.com.pl/archiwum/160/a25.html. [dostęp 2011-12-11]. Woźniak H., Drewniana architektura sakralna - Kościółw Żabnicy pw. Matki Boskiej Częstochowskiej W: Nad Sołą i Koszarawą - nr 4 (155) - rok VIII [on-line] w: http://www.nsik.com.pl/archiwum/155/a21.html. [dostęp 2012-12-01] Woźniak H., Radziechowy. Monografia wsi, Radziechowy 2002. Strony internetowe: http://cisiecfara.w.interia.pl http://parafiaciecina.pl http://parafiaostretwardorzeczka.pl http://www.grojcowianie.org http://www.kamesznica.wiara.org.pl http://www.laliki.wiara.org.pl http://www.parafia.milowka.pl http://www.parafiakiczora.y0.pl http://www.parafialipowa.pl http://www.parafiaradziechowy.pl http://www.parafiarycerkagorna.pl http://www.ujsoly.katolik.bielsko.pl

SKŁADAM SERDECZNE PODZIĘKOWANIA: ks. prał. Władysławowi Zązlowi, proboszczowi Parafii pw. Najświętszego Imienia Maryi z Kamesznicy ks. kan. Krzysztofowi Żakowi, proboszczowi Parafii pw. MB Częstochowskiej i Św. Floriana z Kiczory - Nieledwi ks. kan. Wojciechowi Janke, proboszczowi Parafii pw. Zesłania Ducha Świętego w Lalikach ks. kan. Piotrowi Koszykowi, proboszczowi Parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Milówce ks. kan. Franciszkowi Warzesze, proboszczowi Parafii pw. św. Wawrzyńca DM i Św. Kazimierza Królewicza w Rajczy ks. kan. Zdzisławowi Grochalowi, proboszczowi Parafii pw. NMP Nieustającej Pomocy w Rycerce Górnej ks. kan. Janowi Stanisławowi Króżlowi, proboszczowi Parafii pw. Niepokalanego Serca NMP w Soblówce ks. kan. Janowi Mamcarzowi, proboszczowi Parafii pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Soli ks. kan. Józefowi Gębali, proboszczowi Parafii pw. Świętego Józefa Robotnika w Ujsołach ks. kan. Janowi Kurdasowi, proboszczowi Parafii pw. Nawiedzenia NMP w Zwardoniu ks. prał. Stanisławowi Bogaczowi, proboszczowi Parafii pw. Świętej Katarzyny w Cięcinie ks. prał. Władysławowi Nowobilskiemu, proboszczowi Parafii pw. Świętego Maksymiliana Kolbego w Ciścu ks. kan. Kazimierzowi Bubie, proboszczowi Parafii pw. Nawiedzenia NMP w Juszczynie ks. kan. Piotriowi Sadkiewiczowi, proboszczowi Parafii pw. Świętego Michała Archanioła w Leśnej ks. kan. Janowi Kudłacikowi, proboszczowi Parafii pw. Świętego Bartłomieja w Lipowej ks. Krzysztofowi Gałeckiemu, proboszczowi Parafii pw. Matki Bożej Różańcowej w Ostrym-Twardorzeczce ks. Januszowi Dudkowi, proboszczowi Parafii pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Przybędzy ks. kan. Ryszardowi Kubasiakowi, proboszczowi Parafii pw. Świętego Marcina w Radziechowach ks. kan. Mieczysławowi Grabowskiemu, proboszczowi Parafii pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Słotwinie ks. Jerzemu Maturze, proboszczowi Parafii pw. Niepokalanego Serca NMP w Wieprzu ks. kan. Jackowi Jaskierni, proboszczowi Parafii pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Żabnicy