Nr 6/2012 Sandomierz, czerwiec 2012 ISSN 2084-3275 OD REDAKCJI Zbliżają się wakacje. Sezon urlopowy przed nami. W związku z powyższym pragniemy poinformować szanownych czytelników i sympatyków naszego pisma, że w miesiącu lipcu i sierpniu br. nie będzie prezentacji nowych wydań książkowych. Czas na wypoczynek. Spotkanie z nową książką odbędzie się w pierwszej połowie września, jak zwykle w czytelni Biblioteki Pedagogicznej w Sandomierzu. O dokładnym terminie, tytule i autorze publikacji prezentowanej książki powiadomimy wszystkich zainteresowanych w sierpniowym wydaniu Sandomierskiej Strefy. Informujemy i zapewniamy jednocześnie, że w okresie wakacji będą ukazywać się nowe, o ciekawej tematyce, numery Sandomierskiej Strefy. Zapraszamy do czytania kolejnych wydań. Zespół Redakcji w te dni wolne od pracy i nauki, życzy wszystkim bez wyjątku ładnej pogody, miłych wrażeń, dobrego wypoczynku i szczęśliwego powrotu z urlopów. Mimo laby, w tym wolnym i beztroskim czasie, nie zapominajmy o trwającym konkursie literackim na talent Sandomierza, 1
którego termin składania prac jest już bardzo bliski. Regulamin można pobrać z poniższych stron: http://fundacjaparadosi.pl http://armoryka.pl ZŁOTE MYŚLI W państwie rządzonym dobrze - wstyd być biednym, w państwie rządzonym źle - jest hańbą być bogatym. Konfucjusz. Duża wiedza czyni skromnym, mała zarozumiałym. Puste kłosy dumnie wznoszą się ku niebu, pełne zboża w pokorze pochylają się ku ziemi Eskine Caldwell Na świecie nie istnieje żaden głos, śmiech, czy płacz dopóki ktoś nie zechce go usłyszeć. /-/ INFORMACJE W dniu 11 maja br. w czytelni Biblioteki Pedagogicznej w Sandomierzu odbyło się spotkanie z Grzegorzem Niedzielskim, który zaprezentował swoją książkę pt. Sandomierz mityczny. 2
Książka ta ukazała się nakładem Wydawnictwa Armoryka jako piąta w tym roku, a siedemnasta już w kolejności, z serii Biblioteka Tradycji Sandomierskiej. Polecamy i zachęcamy czytelników do zapoznania się z treścią książki, którą nabyć można w Księgarni Literackiej im. Sióstr Chodakowskich ul. Sokolnickiego 2, lub w księgarni internetowej Wydawnictwie Armoryka www.armoryka.pl PROMOCJA KOLEJNYCH KSIĄŻEK Informujemy, wszystkich sympatyków i zainteresowanych, że w dniu 22 czerwca br. (piątek) o godz.17,00 w czytelni Biblioteki Pedagogicznej przy ul. Sokolnickiego 4 w Sandomierzu odbędzie się promocja dwóch książek: Pierwsza autorstwa dr. Piotra Sławińskiego pt. Parafie prawosławne w Opatowie. Druga zaś, autorstwa Jana Lama pt. Z kronik ziemi halic kiej o bitwie pod Zawichostem, ze wstępem Joanny Sarwy. Książki te jako szósta i siódma w kolejności ukazały się nakładem Wydawnictwa Armoryka w Sandomierzu z serii Biblioteka Tradycji Sandomierskiej. Serdecznie zapraszamy na spotkanie z autorem książki dr Piotrem Sławińskim. Prowadzenie mgr Anna Strugalska i red. Joanna Sarwa. Wstęp wolny. 3
Historie znane i mniej znane O KORONIE HEŁMOWEJ KRÓLA KAZIMIERZA III WIELKIEGO. O koronie hełmowej króla Kazimierza Wielkiego znalezionej w Sandomierzu napisano już wiele opracowań historycznych i publikacji. Sporo na ten temat, można znaleźć również i w Internecie. Natomiast nigdzie nie natrafiłem na informację, kto koronę znalazł. Odnaleziona korona hełmowa jest jedyną zachowaną w całości polską średniowieczną koroną podróżną. Miasto w którym została odnaleziona to Sandomierz, dlatego też nazywana jest koroną sandomierską. Orginał korony przechowywany jest w Muzeum Katedralnym w Krakowie, natomiast jej wierna kopia znajduje się w Muzeum Okręgowym w Sandomierzu. Sandomierska korona hełmowa. Fot. z archiwum Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu (źródło: K. Gajek, Życie i działalność wydawniczo-księgarska sióstr Chodakowskich w Sandomierzu w latach 1892-1957, Sandomierz 2012, s. 125) 4
W 2001 roku oryginalną koronę można było oglądać wystawioną w sandomierskim Muzeum Diecezjalnym. Okoliczności, miejsce i przez kogo została odnaleziona korona owiane były tajemnicą, aż do czasów II wojny światowej. Po wojnie coraz częściej zaczęto o niej rozmawiać. Aktualnie wiemy kto koronę króla Kazimierza Wielkiego w Sandomierzu znalazł. Miało to miejsce wiosną 1910 roku, a osobą tą był Ignacy Strugalski, który pracował jako woźnica i ogrodnik w Seminarium Duchownym przy kościele Św. Michała w Sandomierzu. W kwietniu tegoż roku w niewielkiej odległości od budynków seminaryjnych, podczas usuwania korzeni i zmurszałego pnia uszkodzonej przez piorun lipy, wykopał on koronę i szyszak. W tym czasie nie zdawał sobie sprawy jak wielkiego dokonał odkrycia. Znalezione przedmioty przekazał księdzu Pawłowi Kubickiemu, który od 1907 roku był profesorem i rektorem sandomierskiego Seminarium Duchownego, a w latach 1918-1944 biskupem pomocniczym diecezji sandomierskiej. Znalezionymi i przekazanymi przez Ignacego Strugalskiego przedmiotami zajął się i podjął ich zabezpieczenia ksiądz Jan Gajkowski. Ignacy Strugalski w darze za bezcenne znalezisko od księdza Pawła Kubickiego otrzymał drewno modrzewiowe z rozebranego spichlerza klasztornego. Z owego drewna przed wybuchem I wojny światowej ok. 1912 roku zbudował dom drewniany na Rokitku, który stoi do dziś, obecnie jest to ulica Polna. W końcu 1914 roku Ignacy Strugalski został wywieziony w głąb Rosji. Uciekł z niewoli, a wracając do rodzinnego domu chronił się u różnych ludzi, pracował za żywność i noc5
leg. Ponieważ z zawodu był szewcem więc robił ludziom buty. Z tułaczki, do rodzinnego wybudowanego przez siebie domu, wrócił w 1918 roku. Było to zdarzenie niezwykłe, bowiem rzecz działa się w wigilię Bożego Narodzenia. Oto kiedy rodzina zasiadła do wieczerzy otworzyły się drzwi i na progu stanął wycieńczony ojciec. Myśleliśmy, że to duch - wspomina relację synowa Władysława Strugalskiego pani Anna Strugalska. Wycieńczony zesłaniem i niesłychanie trudnym z niego powrotem Ignacy Strugalski żył krótko. Zmarł przed wybuchem II wojny światowej. Pochowany jest na Cmentarzu Świętopawelskim w Sandomierzu w grobowcu rodziny Dytmanów. Bohater naszej opowieści żonaty był ze Stanisławą, z którą miał pięcioro dzieci: Feliksa, Stefana, który zginął w bitwie pod Pielaszowem (informacja o tym znajduje się na tablicy na Cmentarzu Katedralnym), Mariana,Władysława (jest to teść Anny Strugalskiej) i Janinę - po mężu Dytman, która zmarła w maju 2012 roku. Sądzę, iż warto było zaprezentować ten temat, oraz opisać w skrócie życie osoby, która znalazła tak bezcenny dla Polski, a i także oczywiście dla Sandomierza, przedmiot jakim jest korona hełmowa króla Kazimierza III Wielkiego. Artykuł ten powstał na podstawie notki spisanej przez Panią Annę Strugalską, za co pani Annie serdecznie dziękuję. Opracował: Andrzej Cebula 6
Dom, który został zbudowany z drewna otrzymanego przez Ignacego Strugalskiego w nagrodę za odnalezienie korony króla Kazimierza Wielkiego. Fot. A. Cebula 7
Wincenty Pol Kazimierz Wielki A to jest Kazimierz Wielki! Król kochany od narodu, Sławny w dziejach z czynów wielu, A ostatni z Piastów rodu, Jako leży na Wawelu. Niegdyś królem chłopków zwany, Sprawiedliwy i kochany Bo za prawem rządził I sumieniem sądził, I wziął Polskę budowaną, A zostawił murowaną: Więc jak Piast, więc jak pan, Pośród ludu pochowan! Marcello Bacciarelli (1731-1818), Kazimierz Wielki Sandomierska Strefa. WYDAWCA: Fundacja Kultury i Tradycji Europejskiej Paradosi w Sandomierzu, KONTAKT Z REDAKCJĄ: Andruszkowice 99, 27-650 Samborzec, tel. 601 633 651, e-mail: fundacjaparadosi@interia.pl, REDAKCJA: redaguje zespół, redaktor naczelny - Andrzej Cebula. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i adiustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów. 8
9