STRATEGIA ROZWOJU POWIATU DĘBICKIEGO

Załącznik do uchwały Nr XXX.252.2014 Rady Powiatu Dębickiego z dnia 26 lutego 2014 r. STRATEGIA ROZWOJU POWIATU DĘBICKIEGO NA LATA 2014 2020

Spis treści 1. Wprowadzenie... 3 2. Raport o stanie Powiatu Dębickiego... 4 2.1. Położenie Powiatu Dębickiego... 4 2.2. Powiat Dębicki na tle województwa podkarpackiego... 5 2.3. Analiza stanu obecnego... 9 2.3.1. Środowisko przyrodnicze... 9 2.3.2. Infrastruktura drogowa i techniczna... 11 2.3.3. Edukacja... 23 2.3.4. Kultura i Sport... 32 2.3.5. Rolnictwo i leśnictwo... 39 2.3.6. Rynek pracy... 43 2.3.7. Ochrona zdrowia, pomoc społeczna, powiat a niepełnosprawni... 50 3. Strategia rozwoju Powiatu Dębickiego na lata 2014 2020... 59 3.1 Wizja rozwoju powiatu... 59 3.2 Obszary, cele i zadania strategiczne Powiatu Dębickiego... 60 3.2.1 Obszary strategiczne: Ochrona środowiska... 60 3.2.2 Obszary strategiczne: Infrastruktura techniczna i społeczna... 61 3.2.3 Obszary strategiczne: Bezpieczeństwo publiczne... 70 3.2.4 Obszary strategiczne: Oświata i wychowanie... 72 3.2.5 Obszary strategiczne: Bezrobocie... 74 3.2.6 Obszary strategiczne: Pomoc społeczna... 75 3.2.7 Obszary strategiczne: Kultura i Sport... 77 3.2.8 Obszary strategiczne: Administracja... 80 3.3 Wdrażanie, monitoring i źródła finansowania strategii... 84 Spis tabel... 90 Spis wykresów... 92 2

1. Wprowadzenie Zadania realizowane przez samorząd terytorialny mają charakter zadań publicznych co oznacza, że powinny zaspokajać potrzeby społeczności lokalnych. Zakres zadań realizowanych przez samorządy może być różny. W ujęciu wąskim dotyczy tylko zaspokajania bezpośrednich, typowych i powtarzających się potrzeb społecznych. W przypadku ujęcia szerokiego to przede wszystkim zaspokajanie wszelkich potrzeb, również pośrednich. Samorząd terytorialny działa w oparciu o upoważnienie, które przekazuje mu państwo. Państwo określa zakres działania poszczególnych szczebli samorządowych. Zadania z zakresu administracji państwowej dzielimy na zadania wykonywane przez administrację rządową oraz zadania wykonywane przez samorząd terytorialny, które dzielą się na zadania własne i zadania zlecone. Strategia powiatu to określenie głównych, długofalowych celów i przyjęcie takich kierunków działania oraz taką alokację zasobów, które są konieczne do zrealizowania celów. Główne zadania strategii to: wytyczanie głównych kierunków rozwoju powiatu, podstawa do podejmowania decyzji rozwojowych, zwiększenie spójności decyzji podejmowanych przez władze samorządowe, podstawa do ubiegania się o środki finansowe z krajowych i zagranicznych funduszy pomocowych oraz informacja dla mieszkańców i inwestorów. Strategia Rozwoju Powiatu Dębickiego to kluczowy dokument strategiczny, który określa obszary, cele i kierunki rozwoju powiatu do 2020 roku. Opracowana strategia stanowić będzie materiał wyjściowy dla poszczególnych, problemowych strategii. Strategia Rozwoju Powiatu Dębickiego na lata 2014 2020 spełniać będzie kilka zasadniczych funkcji. Pierwsza z nich to podstawa dobrego zarządzania przez administrację samorządową, druga to materiał informacyjny, określający kierunki rozwoju powiatu oraz jego mieszkańców. Kolejnymi ważnymi funkcjami będą trafne i celowe wydatkowanie środków własnych oraz ubieganie się o środki krajowe i zagraniczne. 3

2. Raport o stanie Powiatu Dębickiego 2.1. Położenie Powiatu Dębickiego Powiat dębicki położony jest w zachodniej części województwa podkarpackiego na pograniczu dwóch krain geograficznych: Kotliny Sandomierskiej i Pogórza Karpackiego. Rzeka Wisłoka - przepływająca przez powiat dębicki - rozgranicza w południowym skrawku Kotliny Sandomierskiej: Płaskowyż Tarnowski od Płaskowyżu Kolbuszowskiego, zaś w północnym skrawku Pogórza Karpackiego: Pogórze Ciężkowickie od Pogórza Strzyżowskiego. Powiat graniczy od zachodu z powiatem tarnowskim i dąbrowskim, od północy - z mieleckim, od wschodu - z ropczycko-sędziszowskim, od południowego wschodu - ze strzyżowskim, od południa - z jasielskim. W skład powiatu dębickiego wchodzą: gmina miejska: Dębica, gminy miejsko wiejskie: Pilzno i Brzostek oraz gminy wiejskie: Czarna, Dębica, Jodłowa i Żyraków. Położenie powiatu na szlaku komunikacyjnym: kolejowym i drogowym sprawia, iż spełnia on ważną rolę zarówno w krajowym jak i międzynarodowym systemie komunikacyjnym. Przez teren powiatu przebiega międzynarodowa droga E 40 z odgałęzieniami: - na południe w Pilźnie droga 73, - na północ w Dębicy droga 985. W dniu 31.10.2013 r. oddano do użytku kolejny odcinek autostrady A4, Dębica Pustynia Rzeszów Zachód. Przez teren powiatu przebiega również magistrala kolejowa. 4

Rysunek 1. Powiat dębicki na tle województwa podkarpackiego Źródło: Opracowanie własne. 2.2. Powiat Dębicki na tle województwa podkarpackiego Powiat Dębicki zajmuje obszar 77.748 ha tj. 777 km 2, co stanowi 4,35% powierzchni województwa. Zamieszkują go 135.239 osoby, co stanowi 6,35% ludności województwa. W skali województwa powiat pod względem powierzchni zajmuje 13 miejsce, natomiast pod względem ludności 3 miejsce. Gminę miejską zamieszkuje 47.180 osób, co stanowi 34,89% ludności powiatu, gminy miejsko wiejskie zamieszkuje 31.070 osób, co stanowi 22,97% ludności powiatu, gminy wiejskie zamieszkuje 56.989 osób, tj. 42,14% ludności powiatu. Gęstość zaludnienia wynosi 174 osoby/km 2 (średnia gęstość zaludnienia w powiatach województwa podkarpackiego kształtuje się na poziomie 119 osób/km 2 ). 5

Tabela 1. Powierzchnia i ludność powiatu dębickiego na tle województwa podkarpackiego w 2012 roku Powierzchnia Ludność Jednostka w ha w km 2 ogółem na 1 km 2 PODKARPACKIE 1 784 576 17 846 2 129 951 119 m.rzeszów 11 636 117 182 028 1 556 m.krosno 4 350 44 47 307 1 075 m.tarnobrzeg 8 540 85 48 558 571 m.przemyśl 4 617 46 64 276 1 397 Powiat bieszczadzki 113 907 1 139 22 267 20 Powiat brzozowski 53 934 539 66 546 123 Powiat dębicki 77 748 777 135 239 174 Powiat jarosławski 102 866 1 029 122 414 119 Powiat jasielski 83 087 831 115 661 139 Powiat kolbuszowski 77 317 774 62 756 81 Powiat krośnieński 92 588 926 111 858 121 Powiat leski 83 494 835 26 828 32 Powiat leżajski 58 371 583 70 106 120 Powiat lubaczowski 130 837 1 308 57 283 44 Powiat łańcucki 45 184 452 79 660 176 Powiat mielecki 88 050 880 136 296 155 Powiat niżański 78 564 786 67 656 86 Powiat przemyski 121 122 1 211 74 053 61 Powiat przeworski 69 802 698 79 304 114 Powiat ropczycko-sędziszowski 54 831 548 73 358 134 Powiat rzeszowski 115 738 1 157 164 765 142 Powiat sanocki 122 366 1 224 96 325 79 Powiat stalowowolski 83 174 832 109 111 131 Powiat strzyżowski 50 347 504 62 262 124 Powiat tarnobrzeski 52 106 521 54 034 104 Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego. 6

Obecnie w województwie podkarpackim udział ludności kształcącej się na wszystkich poziomach edukacji w ludności ogółem wynosi 26%, wobec średniej dla Polski równej 23%. Struktura mieszkańców województwa pod względem poziomu wykształcenia wskazuje, że dominującym jest wykształcenie zawodowe (ponad 50%). Warto podkreślić wzrost liczby mieszkańców posiadających wykształcenie wyższe z 10% do 18% na przestrzeni lat 2005-2012. 1 Na podstawie Narodowego Spisu Ludności przeprowadzonego w 2011 roku liczba osób powiatu dębickiego posiadających wyższe wykształcenie wynosiła 14.492, liczba osób posiadających wykształcenie średnie wynosiła 71.428, osób posiadających wykształcenie zawodowe odnotowano 25.414, natomiast osób posiadających wykształcenie podstawowe wynosiła 23.239, osób bez wykształcenia szkolnego odnotowano 1.055. Na terenie województwa podkarpackiego w 2012 roku kształciło się ok. 319 tys. osób, z tego 39,33% w szkołach podstawowych, 22,27% w gimnazjach, 14,50% w liceach ogólnokształcących, 0,24% w liceach profilowanych, 11,60% w technikach, w zasadniczych szkołach zawodowych 7,22%, w szkołach policealnych 4,84%. W 2012 roku w szkołach powiatu dębickiego kształciło się 18.375 osób, co stanowi 5,76% ogółu osób pobierających naukę w województwie podkarpackim. W szkołach podstawowych kształciło się 8.343 uczniów, w gimnazjach 4.566 uczniów, w liceach ogólnokształcących 2.128 uczniów, a w liceach profilowanych 81 uczniów, w technikach, zasadniczych szkołach zawodowych oraz szkołach policealnych naukę pobierało 3.257 uczniów. Wykres 1. Liczba uczniów uczęszczających do poszczególnych typów szkół występujących w powiecie dębickim Zasadnicze szkoły zawodowe 805 szkoła policealna 203 Technika 2 249 Licea profilowane 81 Licea ogólnokształcące 2 128 Gimnazja 4 566 Szkoły podstawowe 8 343-1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 7 000 8 000 9 000 Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego. 1 http://monitoruj.podkarpackie.pl/system-edukacji.html 7

W województwie podkarpackim w 2012 r. było zarejestrowanych 155.034 podmiotów gospodarczych, co stanowiło 3,9% podmiotów zarejestrowanych w kraju. Wśród liczby zarejestrowanych podmiotów w sektorze publicznym zarejestrowanych było 6.096 podmiotów, natomiast pozostałą liczbę tj. 148.938 stanowił sektor prywatny. W powiecie dębickim było zarejestrowanych 8.653 podmiotów (5,58% województwa), z tego 96% stanowił sektor prywatny. W ramach sektora publicznego w powiecie dębickim zarejestrowanych było 298 państwowych i samorządowych jednostek prawa budżetowego oraz 10 spółek handlowych. W sektorze prywatnym największy procent stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, na drugim miejscu znajdowały się spółki handlowe, a tuż za nimi stowarzyszenia i organizacje społeczne. Wykres 2. Procentowy udział podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w sektorze prywatnym w powiecie dębickim w 2012 roku spółdzielnie spółki handlowe z 0,49% udziałem kapitału zagranicznego 0,75% fundacje 0,13% stowarzyszenia i organizacje społeczne 4,69% spółki handlowe 6,59% osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 87,36% Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego W 2012 roku w województwie podkarpackim przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 250 pracowników było 204 (4,46% całego kraju), średnich przedsiębiorstw zatrudniających od 50 do 249 pracowników było 1.268, małych przedsiębiorstw zatrudniających od 10 do 49 pracowników było 5.918, natomiast mikroprzedsiębiorstw zatrudniających do 9 pracowników 8

było 147.644. W powiecie dębickim największą cześć przedsiębiorstw, około 95%, stanowią przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 osób (mikroprzedsiębiorstwa). Ponad 4% stanowią przedsiębiorstwa małe, 0,8% przedsiębiorstwa średnie, natomiast przedsiębiorstwa duże stanowią nieznaczny odsetek około 0,2%. Tabela 2. Struktura podmiotów gospodarczych wpisanych do rejestru REGON wg klasy wielkości w Polsce, województwie podkarpackim i powiecie dębickim Jednostka terytorialna Liczba przedsiębior stw ogółem Liczba mikroprzedsiębiorstw (do 9 pracowników) Liczba małych przedsiębiorstw (od 10 49 pracowników) Liczba średnich przedsiębiorstw (od 50-249 pracowników) Liczba dużych przedsiębiorstw (od 250 i więcej pracowników) POLSKA 3 975 334 3 794 489 146 489 29 787 4 569 PODKARPACKIE 155 034 147 644 5 918 1 268 204 Powiat dębicki 8 653 8 194 372 71 16 Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego Według wyników Powszechnego Spisu Rolnego 2010 liczba gospodarstw rolnych w województwie podkarpackim wyniosła 263.434. Gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha użytków rolnych było 146.048 tj. 55,4% ogółu gospodarstw rolnych. Powiat dębicki liczył 15.316 gospodarstw rolnych (5,81%), z czego 61,33% stanowiło gospodarstwa o powierzchni powyżej 1 ha. 2.3. Analiza stanu obecnego 2.3.1. Środowisko przyrodnicze Powiat dębicki położony jest na pograniczu dwóch jednostek fizyczno-geograficznych Kotliny Sandomierskiej i Pogórza Karpackiego, w których skład wchodzi 6 krain geograficznych. Obszar powiatu cechuje się znacznym urozmaiceniem rzeźby, jak również klimatu. Graniczą tu ze sobą dwie dzielnice klimatyczne: - sandomiersko-krakowska (Kotlina Sandomierska) - karpacka (Pogórza) Średnia roczna temperatura powietrza to 6,5-8.0ºC, średnio roczna suma opadów atmosferycznych 700-800 mm, a pokrywa śnieżna zalega przez 80-85 dni. 9

Szata roślinna i świat zwierzęcy są bardzo zróżnicowane, zależne od środowiska geograficznego, klimatu i sposobu użytkowania ziemi. Ponad 24% powierzchni powiatu pokryte jest lasami (42,5% las wyżynny, południowa część powiatu, 37,1 % bór mieszany część północna). W lesie wyżynnym przeważają liściaste gatunki drzew: buk, dąb, olsza, jodła, natomiast w borze mieszanym: sosna, dąb, modrzew. Sporadycznie występują również inne rodzaje drzewostanu: las mieszany świeży, bór mieszany wilgotny, bór świeży, las świeży, las mieszany wilgotny, ols, las wilgotny, ols jesionowy, bór wilgotny, bór mieszany bagienny. W lasach dębickich spotkamy: sosnę - 52,5 %, buka - 26,3 %, jodłę -10,0 %, dęba - 5,4 %, olszę czarną - 2,8 % oraz modrzewia, świerka, jesiona, graba, brzozę, osikę i trześnię. Rejon powiatu dębickiego jest bogaty oraz zróżnicowanych pod względem fauny i flory. Na faunę powiatu dębickiego składają się m.in. jelenie, sarny, łosie, lisy, dziki, zające, kuny, łasice, gronostaje, tchórze, bobry, piżmaki, jeże, borsuki, wiewiórki, popielice, ryjówki. Wśród ptaków zamieszkujących powiat dębicki możemy wyróżnić bażanty, kuropatwy, jastrzębie, gołębiarze, myszołowy, kwiczoły, sowy, puchacze, cietrzewie, głuszce, szpaki, rybołowy, pustółki, kobuzy, kopczyki, krogulce, skowronki, jaskółki, słowiki, szczygły, dzięcioły, drozdy, pliszki, sikorki, czyżyki, szpaki, kukułki, przepiórki, czajki, turkawki, sójki, wrony, bociany (również czarne). Na ziemi dębickiej istnieją trzy leśne rezerwaty florystyczne: Torfy, Słotwina, Kamera. Do chronionych roślin na naszym terenie należą: bluszcz pospolity, czosnek niedźwiedzi, bagno zwyczajne, cebulica dwulistna, obrazki plamiste, ciemiężyca zielona. Rezerwat Torfy to rezerwat ścisły, przedmiotem ochrony jest torfowisko przejściowe i występująca na nim rzadka roślina owadożerna rosiczka okrągłolistna oraz inne gatunki roślin związanych z biotopem torfowiska i boru bagiennego. Rezerwat Słotwina to rezerwat częściowy, przedmiotem ochrony jest naturalne stanowisko paproci piuropusznika strusiego rosnącego w zbiorowisku łęgowym, występującym wzdłuż potoku Machowskiego. Rezerwat Kamera to rezerwat częściowy, przedmiotem ochrony jest kompleks leśny ze stanowiskiem rzadkiego krzewu kłokoczki południowej oraz zbiorowiskiem żyznej buczyny karpackiej w formie podgórskiej z wieloma gatunkami roślin górskich i chronionych. Celem ochrony jest zachowania tego kompleksu ze względów naukowych i dydaktycznych. Około 67% powierzchni objęte jest różnymi formami ochrony prawnej, na co niewątpliwie wpływ ma fakt, iż należy on do grupy powiatów województwa podkarpackiego o największej emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Przez powiat przepływa rzeka Wisłoka, która należy do dorzecza górnej Wisły. Na terenie powiatu występują zagrożenia powodziowe, które powodują starty w 10

infrastrukturze komunikacyjnej, komunalnej, zabudowie mieszkaniowej, gospodarstwach rolnych, a także w infrastrukturze produkcyjnej i usługowej. W 2010 roku wody powodziowe wywołały szkody w 538 miejscowościach województwa podkarpackiego, blisko 13 tys. gospodarstw domowych oraz zalały ok. 64 tys. ha obszarów rolnych. Zniszczeniu uległo ok. 1700 km dróg powiatowych i gminnych oraz ponad 600 mostów, kładek i przepustów. Największe straty wystąpiły na terenie powiatów: mieleckiego, tarnobrzeskiego, dębickiego, jasielskiego i ropczycko-sędziszowskiego. Powiat dębicki leży na styku dwóch dużych struktur geologicznych: Pogórza Karpackiego i Kotliny Sandomierskiej. Kotlinę budują utwory mioceńskie pokryte utworami czwartorzędowymi. Podstawowym budulcem Pogórza jest flisz karpacki niejednorodna, krucha, łatwo rozsypująca się osadowa mieszanina łupków, margli, glin, iłów, zlepieńców, piaskowców. Z budową geologiczną związane jest występowanie surowców mineralnych. Surowce mineralne powiatu dębickiego to: - kruszywo naturalne: dolina rzeki Wisłoki - na terenie wszystkich gmin powiatu - wody mineralne siarczanowo-wapniowo-siarkowe gmina Dębica, - gaz ziemny- gminy: Pilzno, Dębica, Żyraków, Czarna, - ropa naftowa gmina Czarna. W wody podziemne bogate są gminy, przez które przepływa rzeka Wisłoka, oraz gminy, w których znajdują się utwory tzw. Rynny Podkarpackiej (Pilzno, Czarna). Znajdują się tutaj także źródła geotermalne z dwoma odwiertami o temperaturze 65 o C i 75 o C. 2.3.2. Infrastruktura drogowa i techniczna Układ drogowy powiatu dębickiego tworzą drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Stan techniczny dróg powiatu jest bardzo zróżnicowany. Drogi powiatowe stanowią 379,7 km, z których 358,4 km stanowią drogi o nawierzchni twardej, natomiast pozostałe 21,3 km to drogi o nawierzchni gruntowej (tabela nr 3). 11

Tabela 3. Sieć dróg w powiecie dębickim Lp. Nr drogi Nazwa drogi Długość w km 1 1180R ul. Kościuszki, Dębica-Zdziarzec 1,452 2 1294R ul. 1-go Maja 1,54 3 1294R ul. Jana Pawła 2,28 4 1295R ul. Krakowska 3,22 5 1295R ul. Rynek 0,23 6 1295R ul. Rzeszowska 2,41 7 1296R ul. Robotnicza 0,565 8 1280R ul. Kraszewskiego, Pilzno-Róża 2,044 9 1306R ul. 3-go Maja, Pilzno-Szynwałd 2,587 10 1297R ul. Wielopolska 0,961 11 2509R ul. Świętosława 5,587 12 1169R Zasów - gr. pow. - Ruda 2,444 13 1179R Zarówka - gr. pow. - Jastrząbka Stara 1,765 14 1180R Dębica - gr. pow. Zdziarzec 13,035 15 1181R Radomyśl Wlk. - gr. pow. - Jastrząbka Stara 3,492 16 1182R Brzeźnica - gr. pow. - Radomyśl Wlk. 11,536 17 1183R Łączki Brzeskie - gr. pow. - Nagoszyn 1,209 18 1184R Przecław - gr. pow. - Chotowa 21,2 19 1278R Podlesie - Czarna 11,196 20 1279R Róża - Jastrząbka Stara 7,418 21 1280R Pilzno - Róża 17,32 dojazd do stacji PKP 0,16 22 1281R Męciszów - Kochanówka 7,537 23 1282R Pustków - gr. pow. - Wola Ociecka 4,389 24 1283R Brzeźnica - Krownica 4,758 25 1284R Ostrów - gr. pow. - Brzeźnica 5,897 26 1285R St. Kochanówka - Paszczyna 3,453 27 1286R Lubzina - gr. pow. - Paszczyna 0,985 28 1287R Skrzyszów - gr. pow. - Brzeźnica 5,29 29 1288R Zawada - Pustynia 3,546 30 1289R Straszęcin - Wiewiórka 4,707 31 1290R Dębica - Straszęcin - Grabiny - Czarna 1,973+6,977 32 1291R Czarna - Jawornik 6,02 33 1293R Chotowa - Borowa 6,925 34 1296R Wielopole - gr. pow. - Dębica 1,269+11,276 35 1298R Nagawczyna - Stasiówka 5,53 36 1299R Zawada - Stasiówka 6,587 37 1300R Stasiówka - Łupiny 5,02 12

Lp. Nr drogi Nazwa drogi Długość w km 38 1301R Latoszyn - Braciejowa 9,827 39 1302R Braciejowa - Południk 3,005 40 1303R Łabuzie - Południk - Kamieniec 12,883 41 1304R Gołeczyna - Jaworze Górne 6,344 42 1305R Machowa - Łęki Górne 4,321 43 1306R Pilzno - gr.pow. - Szynwałd 8,313 44 1307R Łęki Górne - Zwiernik - gr.pow. - Zalasowa 6,713 45 1308R Zagórze - Zwiernik 8,118 46 1309R Strzegocice - Słotowa - g.pow. - Lubcza 7,912 47 1310R Bielowy - Jodłowa 8,013 48 1311R Zalasowa - Lubcza - gr.pow. - Dobrzyń 3,821 49 1312R Zawadka Brzostecka - Przeczyca - Jodłowa 4,403 50 1313R Jasło - gr.pow. - Jodłowa gr.pow. - Ryglice 11,97 51 1314R Czermna - gr.pow. - Dębowa 2,248 52 1315R Jodłowa - Wisowa - gr.pow. - Czermna 3,103 53 1316R Głobikowa - Siedliska Bogusz 8,096 54 1317R Kamienica Dolna - Gródna Górna 13,635 55 1318R Brzostek - Siedliska Bogusz 3,886 56 1319R Brzostek - Kamienica Górna - Smarżowa 11,25 57 1320R Cieszyna - gr.pow. - Kamienica Górna 2,26 58 1321R Brzostek - Skurowa - gr.pow. - Błażkowa 4,86 59 1322R Brzostek - Opacionka 3,965 60 1323R Frysztak - gr.pow. - Klecie 5,323 61 1324R Pogórska Wola - gr.pow. - Zdżary 1,517 62 2402R Zasów - Wola Żyrakowska 9,197 63 2403R Machowa - Czarna 7,058 64 2404R Połomia - Gębiczyna - Południk 5 Źródło: Zarząd Dróg Powiatowych w Dębicy Samorząd Powiatu Dębickiego w swojej polityce inwestycyjnej szczególną uwagę poświęca infrastrukturze drogowej wychodząc z założenia, że transport jest jednym z ważniejszych czynników determinujących rozwój gospodarczy regionu. Dobre połączenia drogowe pomiędzy newralgicznymi ośrodkami gospodarczymi, a przez to efektywnie funkcjonujący system transportowy sprzyjają rozwojowi gospodarczemu i ekonomicznemu terenu, jak również umocnieniu spójności społecznej. Podejmując starania zmierzające do poprawy stanu dróg w powiecie, na przestrzeni tylko kilku ostatnich lat przeprowadzono kompleksowe remonty i przebudowy kilkuset 13

kilometrów dróg. Położono nowe nawierzchnie bitumiczne, utwardzono pobocza, wykonano szereg działań, których efektem jest przede wszystkim zwiększenie komfortu i bezpieczeństwa użytkowników, a jednocześnie prawidłowe funkcjonowanie ciągów komunikacyjnych. Stąd też dbałość o czyszczenie przydrożnych rowów, przebudowy i odbudowy przepustów, kilometry nowych i wyremontowanych chodników, przebudowane mosty. Do najważniejszych, wykonanych w ostatnich kilkunastu miesiącach inwestycji drogowo mostowych powiat zalicza między innymi: - przebudowę mostu na rzece Gogołówka w miejscowości Januszkowice oraz drogi powiatowej Frysztak Klecie na odcinku ponad 5 km. W miejscu starego, bardzo zniszczonego stanął nowy, solidny, żelbetowy most. Konstrukcja nośna z płyt sprzężonych, nowa płyta zespalająca, podpory, izolacje, kapy chodnikowe, nawierzchnia bitumiczna na moście oraz na dojazdach, barieroporęcze, umocnione kamienno siatkowymi koszami skarpy, reprofilacja odcinka koryta rzeki to prace wykonane przy przebudowie mostu. Remont drogi obejmował wymianę nawierzchni, przebudowę zjazdów do posesji i przebudowę drogowych obiektów inżynierskich czyli przepustów, odbudowano rowy przydrożne. W miejscach szczególnie niebezpiecznych ustawiono 620 mb barier ochronnych. Ta największa w roku 2012 inwestycja powiatu, której koszt wyniósł prawie 6 mln zł, zakończyła przebudowę drogi na terenie powiatu strzyżowskiego w ciągu drogowym Frysztak Klecie. - inwestycję obejmującą przebudowę mostu oraz remont 3 km odcinka drogi Czarna Borowa w kwocie 2 mln 400 tys. zł. Dokonano odtworzenia korpusu drogowego, wykonano nową nawierzchnie, renowacje rowów i przepustów, wyprofilowano pobocza na remontowanych drogach: - Pilzno Szynwałd 3,1 km 1mln 450 tys. zł, - Łabuzie Kamieniec 1,6 km 2 mln zł, - Zawada Stasiówka 2 km 1 mln 30 tys. zł, - Jodłowa Wisowa 2 km 1 mln 40 tys. zł, - Brzostek Smarzowa 3,04 km 1 mln 730 tys. zł, - Zawadka Brzostecka Przeczyca Jodłowa 1,3 km 600 tys. zł, - Dębica Wielopole 1,4 km 1 mln 600 tys. zł. Położono nowe nawierzchnie bitumiczne na drogach: - Zasów Wola Żyrakowska - 2 km 600 tys. zł, 14

- Głowaczowa w ciągu drogi powiatowej Chotowa Borowa 1,5 km 800 tys. zł, - Aleja Jana Pawła II w Dębicy - 2,3 km 1 mln 750 tys. zł, - ul. Świętosława w Dębicy - 1,5 km - 700 tys. zł, - przebudowano skrzyżowanie ulicy Kościuszki i Rzeszowskiej w Dębicy - 230 tys. zł, - na terenie gminy Dębicy: Stasiówka 1 km, Pustków 1,5 km, Paszczyna 1,2 km 1 mln 400 tys. zł, - wykonano remont mostu i drogi w miejscowości Stara Jastrząbka jako element końcowy w połączeniu komunikacyjnym z powiatem mieleckim w kierunku miejscowości Żarówka 0, 4 km 400 tys. zł. Wybudowano nowe chodniki w: - Grabinach 1 km 440 tys. (Gmina Czarna), - Woli Żyrakowskiej 460 m 145 tys. zł (Gmina Żyraków), - Wiewiórce - Górze Motycznej 431 m 200 tys. zł (Gmina Żyraków), - Dębicy na ul. Świętosława 505 m 388 tys. zł, - Dębicy na ul. Krakowska 1,1 km 462 tys. zł. Powiat dębicki zalicza się do czołówki samorządów województwa podkarpackiego w aplikowaniu środków na remonty dróg z funduszy europejskich. W ubiegłym roku ze środków zewnętrznych pozyskano 12,5 mln. zł W samym 2012 roku na poprawę infrastruktury komunikacyjnej wydano 22 mln zł, co stanowi 20% budżetu powiatu dębickiego. Transport kolejowy stanowi uzupełnienie transportu drogowego. Sieć kolejowa przebiega przez teren gminy Czarna oraz miasta i gminy Dębica : magistrala kolejowa Kraków - Przemyśl, w kierunku północnym linia Dębica - Sandomierz. Województwo podkarpackie charakteryzuje się średnim zagęszczeniem sieci telekomunikacyjnych. Liczba telefonicznych łączy głównych sieci publicznych wynosiła 360,5 tyś, co stanowiło 4% wszystkich łączy głównych w Polsce (8,2 mln). Pomimo stałego wzrostu sieci stacji bazowych telefonii i nadajników radiowych, w województwie występują obszary o ograniczonej dostępności sieci operatorów sieci mobilnych. Mieszkańcy niektórych południowych rejonów województwa są zagrożeni wykluczeniem cyfrowym. Na terenach wiejskich województwa występuje zdecydowanie gorsza dostępność do usług szerokopasmowych w porównaniu z dostępnością do takich usług na terenach miejskich. 2 2 Diagnoza Sytuacji Społeczno Gospodarczej Województwa Podkarpackiego. Aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 15

Stan infrastruktury telekomunikacyjnej województwa podkarpackiego oraz powiatu dębickiego przedstawia poniższa tabela. Tabela 4. Stan infrastruktury telekomunikacyjnej województwa podkarpackiego oraz powiatu dębickiego Nazwa województwa/ powiatu Liczba miejscowości z zakończeniem sieci światłowodowej 0 PT 1 PT 2 PT 3 lub więcej PT Liczba miejscowości z węzłami telekomunikacyjnymi 0 PT 1 PT 2 PT 3 lub więcej PT Liczba miejscowości z dostępowymi węzłami telekomunikacyjnymi 0 PT 1 PT 2 PT 3 lub więcej PT PODKARPACKIE 1 120 489 91 52 653 412 298 389 689 431 301 331 dębicki 36 7 28 15 27 9 17 33 27 9 19 31 Nazwa województwa/ powiatu Liczba miejscowości z zasięgiem sieci kablowych lub terminalami radiowymi 3 lub 0 PT 1 PT 2 PT więcej PT Liczba miejscowości z optycznymi punktami styku sieci 3 lub 0 PT 1 PT 2 PT więcej PT Penetracja budynkowa (bez operatorów komórkowych) PODKARPACKIE 188 169 234 1 161 1 742 4 3 3 50,84% Dębicki 0 15 13 58 85 1 0 0 85,78% Oznaczenia 0PT, 1PT, 2PT, 3+PT odpowiadają sytuacji w której żaden, jeden, dwóch lub trzech i więcej z PT (przedsiębiorców telekomunikacyjnych), JST (jednostek samorządu terytorialnego) lub PUP (przedsiębiorstw użyteczności publicznej) zadeklarowało występowanie analizowanego elementu infrastruktury na terenie danej miejscowości. Źródło: Raport pokrycia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej istniejącą infrastrukturą telekomunikacyjną. UKE 2011 Na terenie województwa podkarpackiego wody powierzchniowe Wisły i zlewni jej dopływów: Wisłoki oraz Sanu i Wisłoka stanowią źródło zaopatrzenia w wodę do celów komunalnych i przemysłowych. W 2012 roku długość sieci wodociągowej na terenie województwa podkarpackiego wynosiła 13.747,7 km, z tego na terenie powiatu dębickiego wynosiła 922,9 km. W 2012 roku do sieci wodociągowej podłączonych było 18.891 budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Liczba osób korzystających sieci wodociągowej w 2011 roku na terenie powiatu wyniosła 99.722, natomiast na 1 mieszkaniec powiatu dębickiego zużył w 2011 roku 22,4 m 3 wody (tabela nr 5). 16

Tabela 5. Liczba osób korzystających z sieci wodociągowej oraz zużycie wody na 1 mieszkańca w latach 2011 2012 Jednostka terytorialna ludność korzystająca z sieci wodociągowej zużycie wody w gospodarstwach domowych ogółem na 1 mieszkańca zużycie wody w gospodarstwach domowych w miastach na 1 mieszkańca zużycie wody w gospodarstwach domowych na wsi na 1 mieszkańca 2011 2011 2012 2011 2012 2011 2012 osoba m3 m3 m3 m3 m3 m3 PODKARPACKIE 1 616 459 22,2 22,4 30,4 30,4 16,4 16,8 Powiat dębicki 99 722 22,4 22,1 27,6 28,1 18,9 18,0 miasto Dębica 43 362 28,5 28,7 28,5 28,7 0,0 0,0 miasto i gmina Brzostek 4 115 6,4 6,7 26,1 29,5 1,5 0,9 gmina Czarna 10 893 36,3 37,1 0,0 0,0 36,3 37,1 gmina Dębica 19 107 23,7 20,0 0,0 0,0 23,7 20,0 gmina Jodłowa 0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 miasto i gmina Pilzno 9 036 12,6 13,9 19,5 22,1 10,2 10,9 gmina Żyraków 13 209 23,2 23,3 0,0 0,0 23,2 23,3 Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego Jednym z głównych problemów gospodarki wodnej w województwie podkarpackim jest zanieczyszczenie wód powierzchniowych związane z emisją ścieków komunalnych. W 2012 długość sieci kanalizacyjnej na terenie województwa podkarpackiego wynosiła 14.482,4 km, z tego na terenie powiatu dębickiego wynosiła 677,5 km. W 2012 roku do sieci kanalizacyjnych podłączonych było 12.843 budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Liczba osób korzystających sieci kanalizacyjnych w 2011 roku na terenie powiatu wyniosła 74.688 (tabela nr 6). Tabela 6. Liczba ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnych w 2011 roku Jednostka terytorialna ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej PODKARPACKIE 1 291 799 Powiat dębicki 74 688 miasto Dębica 38 997 miasto i gmina Brzostek 2 887 gmina Czarna 6 933 gmina Dębica 15 130 gmina Jodłowa 496 miasto i gmina Pilzno 2 484 gmina Żyraków 7 761 Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego 17

W 2012 roku na terenie powiatu dębickiego funkcjonowało 16 komunalnych oczyszczalni ścieków, z których 14 to oczyszczalnie ścieków biologiczne, a 2 to oczyszczalnie ścieków z podwyższonym usuwaniem biogenów. Przez oczyszczalnie ścieków biologiczną należy rozumieć zespół urządzeń technologicznych do mechaniczno-biologicznego lub mechaniczno-chemicznego oczyszczania ścieków. Zadaniem oczyszczalni biologicznych jest usuwanie ze ścieków ciał stałych, zawiesin łatwo i trudno opadających, koloidów i substancji organicznych rozpuszczonych w ściekach. Przez oczyszczalnie ścieków z podwyższonym usuwaniem biogenów należy rozumieć zespół obiektów o wysoko efektywnych technologiach oczyszczania (głównie biologicznych, a także chemicznych) umożliwiających zwiększoną redukcję azotu i fosforu. Liczbę zlokalizowanych komunalnych oczyszczalni ścieków prezentuje poniższa tabela. Tabela 7. Komunalne oczyszczalnie ścieków zlokalizowane na terenie powiatu dębickiego w 2012 roku Jednostka terytorialna mechaniczne biologiczne z podwyższonym usuwaniem biogenów PODKARPACKIE 3 189 37 Powiat dębicki 0 14 2 miasto Dębica 0 0 1 miasto i gmina Brzostek 0 1 0 gmina Czarna 0 3 0 gmina Dębica 0 5 1 gmina Jodłowa 0 1 0 miasto i gmina Pilzno 0 1 0 gmina Żyraków 0 3 0 Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego Na terenie powiatu działa również 5 przemysłowych oczyszczalni ścieków, 3 na terenie miasta Dębicy oraz 2 na terenie gminy Dębica. Zadania z zakresu gospodarki odpadami określają cele polegające na ograniczeniu ilości wytwarzanych odpadach oraz wdrożenie nowoczesnego systemu ich wykorzystywania i unieszkodliwiania. Zgodnie z definicją odpady komunalne to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. 18

Zgodnie z Raportem o stanie środowiska w województwie podkarpackim w 2012 roku na terenie województwa w 2012 r. zebrano ok. 411,6 tys. Mg odpadów komunalnych, w tym ok. 339,8 tys. Mg odpadów niesegregowanych (zmieszanych), co stanowiło 82,6 % odpadów zebranych z terenu całego województwa. Pozostała cześć odpadów tj. 17,4 % (71,8 tys. Mg) została zebrana selektywnie. Procentowy udział poszczególnych rodzajów odpadów zebranych selektywnie na terenie województwa podkarpackiego obrazuje poniższy wykres. Wykres 3. Procentowy udział poszczególnych rodzajów odpadów zebranych selektywnie na terenie województwa podkarpackiego w 2012 roku 1,72% 3,44% 0,14% 6,29% 16,06% 2,69% 4,48% 24,35% 40,84% papier i tektura tworzywa sztuczne tekstylia zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne szkło metale niebezpieczne wielkogabarytowe Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego Odpady przemysłowe to odpady powstające w toku działalności gospodarczej, pochodzące z różnych gałęzi przemysłu. W 2012 roku na terenie województwa podkarpackiego wytworzonych zostało 1.439,1 tys. Mg odpadów, z których około 25% (353,2 tys. Mg odpadów) pochodziło z terenu powiatu dębickiego. Z odpadów wytworzonych na terenie powiatu dębickiego 97,03% poddano odzyskowi, unieszkodliwiono łącznie 2,97% odpadów, w tym 84,76% termicznie, a 15,24% poprzez składowanie. 19

m.rzeszów m.przemyśl m.krosno m.tarnobrzeg bieszczadzki brzozowski jasielski krośnieoski sanocki jarosławski lubaczowski przemyski przeworski kolbuszowski łaocucki ropczycko-sędziszowski rzeszowski dębicki leżajski mielecki niżaoski stalowowolski tarnobrzeski odpady przemysłowe (tys. Mg) Największą ilość odpadów przemysłowych, stanowiąca 75% odpadów z całego województwa podkarpackiego powstała w powiatach: dębickim, stalowowolskim, jarosławskim, mieleckim i w mieście Rzeszowie (wykres nr 4). Wykres 4. 400,0 Wielkość odpadów przemysłowych wytworzonych w powiatach województwa podkarpackiego w 2012 roku 353,2 300,0 229,6 261,7 200,0 147,2 100,0 0,0 90,2 25,4 32,8 40,8 14,4 4,7 13,2 35,1 6,3 2,3 1,4 17,1 34,336,0 6,6 15,4 52,8 6,3 12,3 powiat Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego Zgodnie z wykazem składowisk odpadów komunalnych na dzień 26.06.2013 r. na terenie powiatu dębickiego działa 2 składowiska komunalne, które planowane są do zamknięcia po 2020 roku (rysunek nr 2). Na terenie powiatu Dębickiego zlokalizowane są również trzy składowiska odpadów przyjmujące odpady przemysłowe (rysunek nr 2) tj. Zakładowe Składowisko Odpadów w Pustkowie. Składowisko odpadów sektor A, Zakładowe Składowisko odpadów w Pustkowie. Składowisko odpadów sektor B, Składowisko odpadów niebezpiecznych z Dębicy Polimex - Mostostal S.A. Zakład Zabezpieczeń Antykorozyjnych Z3D Ocynkownia Dębica. 20

Rysunek 2. podkarpackiego Składowiska komunalne i przemysłowe zlokalizowane na terenie województwa Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie W dalszym ciągu obserwuje się wzrost odpadów pochodzących z selektywnej zbiórki. Ma to duży związek ze zmianą świadomości ekologicznej społeczeństwa. Powiat dębicki w 2011 i 2012 roku sfinansował Akcję Sprzątania Świata Ład i porządek w lasach powiatu dębickiego. W akcji uczestniczyły wszystkie gminy powiatu, młodzież szkół ponadgimnazjalnych. 21

Podmiot wytwarzający odpady jest obowiązany, w zależności od ilości i rodzajów wytwarzanych odpadów, złożyć informację o wytwarzanych odpadach lub uzyskać decyzję zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi albo pozwolenie na wytwarzanie odpadów. Podmioty gospodarcze prowadzące działalność w zakresie gospodarowania odpadami /zbieranie, transport, odzysk, unieszkodliwianie/ winny uzyskać zezwolenie na prowadzenie takiej działalności. W 2011 roku wydano 33 zezwolenia. Wytwórcy odpadów występują do starosty jako organu ochrony środowiska o wydanie stosownych zezwoleń. W 2011 roku wydano 8 decyzji zatwierdzających program gospodarowania odpadami dla wytwarzających odpady niebezpieczne w ilości od 100 kg rocznie. Dla wytwarzających odpady niebezpieczne, w związku z prowadzeniem instalacji, w ilości powyżej 1.000 kg rocznie lub odpady inne niż niebezpieczne w ilości powyżej 5 tys. ton rocznie wydano 21 pozwoleń. Prowadzący instalację, wytwarzający odpady niebezpieczne w ilości do 100 kg i inne niż niebezpieczne w ilości od 5 tyś. ton mają obowiązek złożenia informacji o wytwarzanych odpadach. W 2011 roku złożono 97 takich informacji. W Starostwie Powiatowym prowadzony jest rejestr podmiotów gospodarczych, które prowadzą działalność w zakresie zbierania lub transportu odpadów, na prowadzenie której nie jest wymagane zezwolenie lecz wpis do rejestru prowadzonego przez starostę. W 2011 roku wpisano do rejestru 5 takich podmiotów. W 2012 roku wydano w Starostwie Powiatowym 39 zezwoleń w zakresie gospodarowania odpadami (zbieranie, transport, odzysk, unieszkodliwianie), 6 decyzji zatwierdzających program gospodarowania odpadami dla wytwarzających odpady niebezpieczne w ilości od 100 kg rocznie. Dla wytwarzających odpady niebezpieczne, w związku z prowadzeniem instalacji, w ilości powyżej 1.000 kg rocznie lub odpady inne niż niebezpieczne w ilości powyżej 5 tyś. ton rocznie wydano 22 pozwoleń. Prowadzący instalację, wytwarzający odpady niebezpieczne w ilości do 100 kg i inne niż niebezpieczne w ilości od 5 tyś. ton maja obowiązek złożenia informacji o wytwarzanych odpadach. W 2011 roku złożono 53 takich informacji. W Starostwie Powiatowym w Dębicy prowadzony jest rejestr podmiotów gospodarczych, które prowadzą działalność w zakresie zbierania lub transportu odpadów, na prowadzenie której nie jest wymagane zezwolenie lecz wpis do rejestru prowadzonego przez starostę. W 2011 roku wpisano do rejestru 2 podmioty. 22

2.3.3. Edukacja 1 września 1999 roku rozpoczęła się reforma systemu edukacji, która doprowadziła do przekształcenia obowiązującego od 1968 roku dwustopniowego systemu szkolnictwa w strukturę trzystopniową. Do zadań pierwszego poziomu samorządu lokalnego samorządu gminnego ustawodawca wpisał prowadzenie przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów. Zgodnie natomiast z nowym systemem oświaty w gestii powiatów znajduje się szkolnictwo ponadgimnazjalne. Od roku szkolnego 2009/2010 wdrażana jest, począwszy od klasy I gimnazjum, nowa podstawa programowa, zaś od 1 września 2012 r. obowiązuje nowa struktura szkół ponadgimnazjalnych oraz wdrażana jest nowa podstawa programowa kształcenia w zawodach. Absolwenci gimnazjów mogą kontynuować naukę w następujących typach szkół ponadgimnazjalnych: 3 letnim liceum ogólnokształcącym, 4 letnim technikum i 3 letniej zasadniczej szkole zawodowej. W technikach i zasadniczych szkołach zawodowych zawody podzielono na kwalifikacje, co ma przybliżyć kształcenie zawodowe do rzeczywistych potrzeb i oczekiwań pracodawców, czym ułatwi absolwentom kształcenia zawodowego znalezienie pracy. Stan oświaty powiatu dębickiego w liczbach obrazują poniższe tabele: Tabela 8. Liczba szkół podstawowych, oddziałów i uczniów w powiecie dębickim w 2012 roku Jednostka terytorialna Liczba szkół Liczba oddziałów w Liczba uczniów szkołach Powiat dębicki 68 513 8 343 miasto Dębica 9 129 2 693 miasto i gmina Brzostek 10 69 922 gmina Czarna 10 62 784 gmina Dębica 13 92 1 674 gmina Jodłowa 5 27 322 miasto i gmina Pilzno 11 74 1 114 gmina Żyraków 10 60 834 Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego 23

Tabela 9. Liczba gimnazjów, oddziałów i uczniów w powiecie dębickim w 2012 roku Jednostka terytorialna Liczba szkół Liczba oddziałów w Liczba uczniów szkołach Powiat dębicki 51 229 4 566 miasto Dębica 5 57 1 441 miasto i gmina Brzostek 4 23 489 gmina Czarna 9 27 415 gmina Dębica 13 47 896 gmina Jodłowa 1 9 191 miasto i gmina Pilzno 11 39 663 gmina Żyraków 8 27 471 Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego Na terenie powiatu dębickiego funkcjonuje 10 szkół ponadgimnazjalnych kształcących młodzież oraz dorosłych. Są to w przeważającej większości zespoły szkół, dysponujące miejscami nauki w różnych typach szkół, co ilustruje tabela nr 10. 24

Tabela 10. Oferta edukacyjna w szkołach powiatu dębickiego I Liceum Ogólnokształcące w Dębicy Liceum ogólnokształcące Liceum Ogólnokształcące w Pilźnie Liceum ogólnokształcące Zespół Szkół Ekonomicznych w Dębicy Technik ekonomista Technik handlowiec Technik organizacji reklamy Technik organizacji usług gastronomicznych Technik żywienia i gospodarstwa domowego Technik żywienia i usług gastronomicznych Zespół Szkół Zawodowych w Pustkowie Osiedlu Liceum ogólnokształcące Kelner Technik hotelarstwa Technik żywienia i gospodarstwa domowego Technik żywienia i usług gastronomicznych Zespół Szkół nr 2 w Dębicy Liceum ogólnokształcące Technik elektronik Technik elektryk Technik informatyk Zespół Szkół Nr 4 w Dębicy Technik informatyk Technik spedytor Technik usług fryzjerskich Cukiernik Fryzjer II Liceum Ogólnokształcące w Dębicy Liceum ogólnokształcące Zespół Szkół w Jodłowej Liceum ogólnokształcące Zespół Szkół im. Jana Pawła II w Brzostku Liceum ogólnokształcące Technik architektury krajobrazu Technik mechanizacji rolnictwa Technik żywienia i gospodarstwa domowego Technik żywienia i usług gastronomicznych Mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych Zespół Szkół Zawodowych Nr 1 w Dębicy Liceum profilowane Technik budownictwa Technik cyfrowych procesów graficznych Technik elektryk Technik mechatronik Technik pojazdów samochodowych Technik technologii odzieży Technik teleinformatyk Technik telekomunikacji Blacharz izolacji przemysłowych Elektromechanik pojazdów samochodowych Elektryk Mechanik pojazdów samochodowych Monter izolacji przemysłowych Monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie Operator obrabiarek skrawających Technolog robót wykończeniowych w budownictwie Kucharz Mechanik pojazdów samochodowych Murarz-tynkarz Piekarz Sprzedawca Wędliniarz Centrum Kształcenia Ustawicznego w Zespole Szkół Nr 4 w Dębicy Liceum ogólnokształcące dla dorosłych Liceum ogólnokształcące uzupełniające dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w SIO na dzień 30.09.2013 r. 25

Ogółem w roku 2012 w szkołach, dla których organem prowadzący był powiat uczyło się łącznie 4.857 uczniów, w tym w klasach młodzieżowych 4.650 osoby oraz w oddziałach dla dorosłych 207 osób. Tabela 11. Liczba uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych powiatu dębickiego w 2012 roku Nazwa szkoły Liczba oddziałów Liczba uczniów Średnie liczebności oddziałów Zespół Szkół Zawodowych Nr 1 w Dębicy 37 991 26,78 Zespół Szkół nr 2 w Dębicy 30 751 25,03 Zespół Szkół Ekonomicznych w Dębicy 26 740 28,46 I Liceum Ogólnokształcące w Dębicy 23 657 28,57 II Liceum Ogólnokształcące w Dębicy 16 460 28,75 Zespół Szkół w Brzostku 13 340 26,15 Zespół Szkół Nr 4 w Dębicy 11 300 27,27 Centrum Kształcenia Ustawicznego w Zespole Szkół Nr 4 w Dębicy 5 150 30,00 Zespół Szkół Zawodowych w Pustkowie Osiedlu 9 190 21,11 Liceum Ogólnokształcące w Pilźnie 4 121 30,25 Zespół Szkół Specjalnych w Dębicy 15 95 6,33 Zespół Szkół w Jodłowej 3 62 20,67 Suma końcowa 192 4 857 25,30 Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w SIO na dzień 30.09.2012 r. W roku szkolnym 2012/2013 do szkół ponadgimnazjalnych najliczniejsza grupa młodzieży uczęszczała do technikum, drugie miejsce zajęło liceum ogólnokształcącego, następnie zasadnicza szkoła zawodowa oraz liceum profilowane (wykres nr 5). Dorośli kształcących się w szkołach powiatu dębickiego wybierali głównie kształcenie w liceum ogólnokształcącym oraz w uzupełniającym liceum ogólnokształcącym dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych (wykres nr 6) 26

Wykres 5. Preferencje młodzieży dotyczące wyboru typu szkoły na terenie powiatu dębickiego 12% 37% 49% 2% Liceum ogólnokształcące Technikum Liceum profilowane Zasadnicza szkoła zawodowa Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w SIO na dzień 30.09.2012 r. Wykres 6. Preferencje dorosłych dotyczące wyboru typu szkoły na terenie powiatu dębickiego 35% 65% Liceum ogólnokształcące Liceum ogólnokształcące uzupełniające dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w SIO na dzień 30.09.2012 r. 27

Przywołane dane pokazują na zmianę wcześniejszej tendencji w preferencjach młodzieży co do wyboru ścieżki edukacyjnej po ukończeniu gimnazjum widoczny jest wzrost zainteresowania szkolnictwem zawodowym (61%), przy równoczesnym zmniejszeniu wyborów liceów ogólnokształcących (37%). Marginalna liczba wyborów liceów profilowanych (2%) wynika z wygaszania tego typu szkoły od 1 września 2012 r. Analizując powyższą tendencję wyciągnąć można następujące wnioski: - oferta szkół zawodowych jest coraz bardziej atrakcyjna, - wzrost atrakcyjności szkolnictwa zawodowego wynika m.in. z poprawy bazy, dostosowania oferty do oczekiwań absolwentów gimnazjów, - nie bez znaczenia jest, wdrażana od 1 września 2012 r., reforma szkolnictwa zawodowego, poprzedzona szeroką kampanią informacyjną zarówno na szczeblu ogólnopolskim jak i lokalnym. Podkreślić należy również fakt, że oferta szkół zawodowych jest na bieżąco aktualizowana, z uwzględnieniem potrzeb rynku pracy. Mimo szerokiej oferty szkolnictwa ponadgimnazjalnego część młodzieży wybiera kontynuację nauki poza powiatem dębickim (11 16%). Tendencji tej jednak nie da się uniknąć choćby z uwagi na uwarunkowania lokalizacyjne i komunikacyjne. Tabela 12. Dane demograficzne 1997 2010 gmina/rok 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Jodłowa 70 68 70 58 68 67 47 53 48 54 51 53 67 53 Brzostek 170 166 182 189 161 169 159 163 122 142 172 178 174 158 m. Dębica 429 439 444 406 436 411 391 441 423 455 464 505 546 505 gm. Dębica 318 315 328 303 310 283 263 300 300 287 278 295 319 285 Czarna 171 157 153 140 150 136 135 142 138 115 157 145 149 168 Pilzno 219 234 207 220 211 214 197 165 195 173 199 165 228 220 Żyraków 207 169 179 175 167 150 161 165 148 164 163 159 160 154 razem 1584 1548 1563 1491 1503 1430 1353 1429 1374 1390 1484 1500 1643 1543 Źródło: Opracowano na podstawie danych z Urzędu Gmin Widoczna jest stała tendencja zmniejszania się liczby urodzonych w powiecie dębickim, liczba ta będzie systematycznie maleć, a konsekwencją tego będzie coraz mniejsza liczba oddziałów w poszczególnych szkołach. 28

Tabela 13. Planowana liczba uczniów i oddziałów w latach 2014 2020 Rok szkolny Liczba urodzonych Szacowana liczba uczniów kl. I % kontynuujących naukę w powiecie dębickim Liczba oddziałów kl. I 2014/2015 1548 1331 86 44 2015/2016 1563 1344 86 45 2016/2017 1491 1282 86 43 2017/2018 1503 1292 86 43 2018/2019 1430 1230 86 41 2019/2020 1353 1164 86 39 Źródło: Opracowano na podstawie danych z Urzędu Gmin Systematyczny spadek liczny oddziałów skutkować będzie zmniejszeniem liczby zatrudnionych w szkołach nauczycieli. Konieczne jest zatem zaplanowanie możliwości przekwalifikowania części nauczycieli. Poza szkołami dla młodzieży w powiecie dębickim funkcjonują szkoły i placówki, oferujące edukację dorosłych. Są to: Centrum Kształcenia Ustawicznego (w Zespole Szkół nr 4 w Dębicy), Zespół Szkół w Brzostku oraz Centrum Kształcenia Praktycznego w Dębicy. Dwie pierwsze oferują możliwość zdobycia wykształcenia średniego w liceach ogólnokształcących dla dorosłych (co cieszy się coraz większym zainteresowaniem osób dorosłych wykres nr 6), w perspektywie natomiast zdobycie kwalifikacji zawodowych na kwalifikacyjnych kursach zawodowych. Centrum Kształcenia Praktycznego w Dębicy, poza bogatą ofertą zajęć praktycznych i kursów, jako pierwsze w powiecie, wprowadziło do swojej oferty kwalifikacyjne kursy zawodowe, co spotkało się z dużym zainteresowaniem osób, chcących zdobyć zawód (kwalifikację w zawodzie). Ważne miejsce w systemie edukacji powiatu stanowią Zespół Szkół nr 2 w Dębicy prowadzący kształcenie uczniów niepełnosprawnych w klasach integracyjnych oraz Zespół Szkół Specjalnych. W ramach Zespołu Szkół Specjalnych funkcjonują: szkoła podstawowa specjalna, gimnazjum specjalne, szkoła specjalna przysposabiająca do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z więcej niż jedną niepełnosprawnością, wczesne wspomaganie, zespół rewalidacyjno wychowawczy oraz grupa wychowawcza przy Zespole Opieki Zdrowotnej w Dębicy. 29

Tabela 14. Liczba uczniów objętych kształceniem specjalnym w Powiecie Dębickim w 2012 roku Zespół Szkół Specjalnych w Dębicy Liczba uczniów Gimnazjum 25 Szkoła podstawowa 19 Szkoła specjalna przysposabiająca do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z więcej niż jedną niepełnosprawnością Zespoły rewalidacyjno - wychowawcze 9 Źródło: Opracowano na podstawie danych zgromadzonych w SIO na dzień 30.09.2012 r. Na terenie powiatu dębickiego funkcjonuje również szkolnictwo niepubliczne, które jest uzupełnieniem oferty edukacyjnej powiatu dębickiego szczególnie w zakresie kształcenia dla dorosłych. W 2012 roku dotacje z budżetu powiatu dębickiego otrzymywały następuje szkoły niepubliczne posiadające uprawnienia szkoły publicznej: - Rzemieślnicza Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Pilźnie kształcąca młodzież, - Europejska Szkoła Nowych Technologii i Turystyki w Dębicy kształcąca dorosłych, - Policealna Szkoła Centrum Kształcenia Europejskiego Wiedza w Dębicy kształcąca dorosłych, - Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Dębicy Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Rzeszowie kształcące dorosłych, - Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Dębicy Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Rzeszowie kształcące dorosłych, - Policealne Studium w Dębicy Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Rzeszowie kształcące dorosłych. Na terenie powiatu funkcjonuje Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Dębicy prowadząca różnego rodzaju badania diagnostyczne, zajęcia terapeutyczne oraz działalność profilaktyczną, psychoedukacyjną, doradczą i orzeczniczą (tabela nr 15). W skład zespołu poradni wchodzą psycholodzy, pedagodzy, logopedzi. Poradnia współpracuje z placówkami oświatowymi w udzielaniu i organizowaniu pomocy psychologiczno pedagogicznej dla dzieci i młodzieży. Współdziała z placówkami doskonalenia nauczycieli, udziela wsparcia merytorycznego nauczycielom. Podejmuje działania w zakresie mediacji i interwencji kryzysowej w odpowiedzi na zgłaszane problemy. 51 30

Tabela 15. Działania Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Dębicy Diagnoza Profilaktyka Z zakresu diagnozy prowadzi badania psychologiczne, pedagogiczne, logopedyczne, na podstawie których diagnozowane są: Z zakresu profilaktyki prowadzi zajęcia psychoedukacyjne z uczniami w każdym wieku szkolnym: - poziom zdolności intelektualnych - dla uczniów szkół podstawowych, kl. I- III - szczególne uzdolnienia dzieci i młodzieży - dla uczniów szkół podstawowych, kl. IV-VI - predyspozycje zawodowe - dla uczniów gimnazjów - ogólne trudności dydaktyczne - dla młodzieży ze szkół ponadgimnazjalnych - dysleksję rozwojową - oferuje zajęcia psychoedukacyjne dla dzieci i - dyskalkulię młodzieży na terenie szkół - zaburzenia osobowości i emocji - organizuje zajęcia warsztatowe Treningu - zaburzenia zachowania Zastępowania Agresji prowadzone w małych - zaburzenia mowy grupach dla dzieci w różnych przedziałach wiekowych Prowadzi przesiewowe badania: - proponuje dla dzieci przedszkolnych i z klas I III - dzieci przedszkolnych pod kątem ryzyka dysleksji szkoły podstawowej zajęcia profilaktyczno - rozwojowej wychowawcze Unikanie zagrożeń dotyczące - badania słuchu dzieci i młodzieży od 3 do 19 roku bezpieczeństwa dzieci i kształcące u nich - życia umiejętność prawidłowego zachowania się w - badania mowy sytuacjach zagrożeń - rodzicom proponuje na terenie placówki grupę wsparcia mającą na celu polepszenie wzajemnych relacji w rodzinie - prowadzi spotkania grupy wsparcia dla rodziców dzieci z Zespołem Downa. Doradztwo Terapia Prowadzi: - doradztwo psychologiczno- pedagogiczne dla nauczycieli, rodziców dotyczące wieku poniemowlęcego i przedszkolnego - doradztwo dla rodziców dzieci z opóźnieniami i zaburzeniami w rozwoju - wczesną profilaktykę logopedyczną, pedagogiczną, psychologiczną obejmującą dzieci od 0-6 roku życia Prowadzi: - doraźną pomoc psychoterapeutyczną dzieciom, młodzieży, rodzicom, nauczycielom w indywidualnie zgłoszonych przypadkach - terapię indywidualną i grupową dla dzieci i młodzieży oraz terapię rodzin zajęcia indywidualne z zakresu terapii - pedagogicznej - terapię logopedyczną - doradztwo dla nauczycieli prowadzących klasy integracyjne - trening biofeedback usprawniający pamięć, zdolność koncentracji uwagi - cykliczne spotkania z pedagogami szkolnymi Orzecznictwo - cykliczne spotkania z doradcami zawodowymi Zespoły Orzekające wydają: - spotkania szkoleniowe i warsztatowe z radami pedagogicznymi - orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży - - orzeczenia o potrzebie indywidualnego zajęcia aktywizujące do wyboru zawodu, pomoc obowiązkowego rocznego przygotowania młodzieży w planowaniu drogi zawodowej - doradztwo dla nauczycieli dotyczące rozwijania i stymulowania zdolności twórczych u uczniów i pracy z uczniem zdolnym - pogadanki i prelekcje dla rodziców na zaproszenie zainteresowanych placówek - zajęcia warsztatowe dla nauczycieli i wychowawców dotyczące problemów zgłaszanych przez przedszkola i szkoły przedszkolnego - orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży - orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim - opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Źródło: Opracowano na podstawie informacji udostępnionych na stronie internetowej Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Dębicy. 31