AKADEMIA GÓRNICZO - HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA w KRAKOWIE WYDZIAŁ ELEKTROTECHNIKI, AUTOMATYKI, INFORMATYKI i ELEKTRONIKI KATEDRA METROLOGII Elektrotechnika LABORATORIUM METROLOGII Tryb wykonywania ćwiczeń, warunki zaliczenia oraz zasady BHP w laboratorium metrologii Kraków, 2011
TRYB WYKONYWANIA ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Podczas wprowadzenia do ćwiczeń każda z grup studenckich dzielona jest na zespoły ćwiczeniowe (A,B,C...H). Poszczególne zespoły wykonują ćwiczenia wg podanego harmonogramu, pod kierunkiem pracowników naukowo dydaktycznych Katedry Metrologii, z których jeden pełni funkcję kierownika całej grupy, nazywanego w regulaminie studiów Prowadzącym Zajęcia. Ćwiczenia wykonywane są wg następującego trybu: 1. Sprawdzenie przez Prowadzącego Zajęcia obecności studentów. 2. Przeprowadzenie dla wszystkich zespołów pisemnego testu wyboru. 3. Zapoznanie się przez każdy zespół z własnym stanowiskiem pomiarowym, instrukcją wykonania ćwiczenia oraz podanie przez prowadzącego dane ćwiczenie zadań pomiarowych, które będą realizowane. 4. Wykonanie poszczególnych zadań pomiarowych ćwiczenia, w następującej kolejności: 4.1 Wytypowanie schematu oraz dobranie przyrządów pomiarowych potrzebnych w danym zadaniu. 4.2 Połączenie układu pomiarowego wg schematu. 4.3 Określenie i nastawienie poprawnych zakresów (lub czułości) przyrządów pomiarowych. 4.4 Sprawdzenie układu i załączenie zasilania. W przypadku, gdy podczas sprawdzania poprawności połączeń przez studentów wykonujących ćwiczenie pojawią się jakiekolwiek wątpliwości, o ich wyjaśnienie powinien zostać poproszony prowadzący ćwiczenie. Jeżeli w układzie pomiarowym istnieje bezpośredni dostęp do napięcia 400/230 V, to układ przed załączeniem zasilania musi być sprawdzony przez prowadzącego ćwiczenie. 4.5 Przeprowadzenie pomiarów i sporządzenie na posiadanym przez zespół formularzu kompletnych i wiarygodnych notatek. Każdy zespół powinien we własnym zakresie wydrukować formularz i przynieść go w terminie wykonywanego ćwiczenia. 4.6 Wyłączenie zasilania. 4.7 Przeprowadzenie obliczeń oraz wykreślenie potrzebnych charakterystyk w celu kontroli poprawności wykonania pomiarów. Każdy zespół zobowiązany jest do posiadania kalkulatora naukowego (a nie kalkulatora w telefonie komórkowym!). 4.8 Po akceptacji wyników przez prowadzącego rozmontowanie układu pomiarowego. 5. W trakcie ćwiczenia prowadzący sprawdza wiadomości studentów z zakresu niezbędnego w ćwiczeniu oraz kontroluje ich aktywność i sposób wykonywania zadań pomiarowych. W przypadku stwierdzenia braku podstawowych wiadomości, niewłaściwego obchodzenia się z przyrządami lub postępowania niezgodnego z przepisami bhp, student może zostać usunięty z ćwiczenia. 6. Po wykonaniu wszystkich wymaganych zadań pomiarowych w ćwiczeniu: 6.1 Studenci sprawdzają wyłączenie zasilania oraz porządkują przyrządy i przewody na stanowisku pomiarowym, odkładając je na miejsce, z którego zostały pobrane. Uporządkowanie stanowiska jest warunkiem zaliczenia sprawozdania. 6.2 Prowadzący sprawdza stanowisko, potwierdza na sporządzonym przez studentów podczas ćwiczenia formularzu jego wykonanie oraz podejmuje decyzję o zaliczeniu, lub niezaliczeniu tekstu zawartego w formularzu jako sprawozdania. W tym drugim przypadku, prowadzący może wskazać te elementy sprawozdania, które wymagają poprawy, i wyznaczyć termin jego ponownego zaliczenia. 2 Katedra Metrologii AGH
WARUNKI ZALICZENIA 1. Obecność na zajęciach jest obowiązkowa nieobecności będą traktowane zgodnie z obowiązującym regulaminem studiów i powinny być każdorazowo usprawiedliwiane. 2. Do odrabiania zaległych ćwiczeń dopuszczani będą w pierwszej kolejności studenci mogący wykazać się usprawiedliwieniem nieobecności. Zaległe ćwiczenia można odrabiać w innych grupach tego samego kierunku studiów. Odrabianie ćwiczenia jest możliwe jedynie wówczas, gdy na stanowisku pomiarowym, które go dotyczy istnieje wolne miejsce. Wszystkie zaległe ćwiczenia powinny być odrobione w możliwie najbliższych terminach. W uzasadnionym przypadku, w końcowej części semestru możliwe jest odrabianie zaległości na zajęciach odbywających się w terminie rezerwowym, o ile taki termin może być zrealizowany w ramach aktualnego harmonogramu zajęć. Zaliczenie ćwiczenia odrabianego indywidualnie w innej grupie, następuje po oddaniu we własnej grupie formularza sprawozdania sporządzonego podczas jego wykonania, podpisanego przez pracownika prowadzącego to ćwiczenie. Jeśli brakujące ćwiczenie nie zostanie odrobione z nieusprawiedliwionych przyczyn przed zakończeniem wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych w danym semestrze, uniemożliwia to uzyskanie oceny pozytywnej, a tym samym zaliczenia ćwiczeń w tym semestrze. Ćwiczenie to może zostać odrobione w semestrze następnym, w dowolnej grupie studenckiej, o ile program ćwiczeń laboratoryjnych stwarza taką możliwość. 3. Pisemny test wyboru przeprowadzany jest na początku ćwiczenia, którego dotyczy. Zawiera trzy pytania, każde oceniane w skali 0 2 punkty i trwa od 5 do 10 minut (czas trwania podaje Prowadzący Zajęcia). W przypadku spóźnienia się, przez osoby przystępujące do testu, tak dużego, że uniemożliwi to jego napisanie, uzyskują one za wszystkie pytania testu 0 punktów, ale mogą wykonywać ćwiczenie. Zakres materiału do testu obejmuje wszystkie punkty podane w programie ćwiczenia oraz ogólne wiadomości uzupełniające z literatury (rodzaje przyrządów, ich podstawowe właściwości, metody pomiarowe, zasady regulacji prądów oraz napięć itp.), podane w instrukcji ćwiczenia jako Zakres wymaganych wiadomości. Dodatkowe informacje dotyczące tematyki i zakresu materiału mogą studenci uzyskać na konsultacjach, których terminy podawane są na początku semestru przez pracowników naukowodydaktycznych prowadzących ćwiczenia oraz na stronie internetowej Katedry Metrologii http://www.kmet.agh.edu.pl. 4. Sprawozdanie z danego ćwiczenia ma postać formularza wypełnianego podczas wykonywania pomiarów, którego wzór zamieszczony jest w wersji elektronicznej na stronie Katedry Metrologii. Każdy zespół powinien we własnym zakresie wydrukować formularz i przynieść go w terminie wykonywanego ćwiczenia. 5. Zaliczenie sprawozdania powinno nastąpić w końcowym okresie wykonywanego ćwiczenia, po wykonaniu wszystkich przewidzianych pomiarów, obliczeń i uporządkowaniu stanowiska. Zaliczenie powinno odbyć się z takim wyprzedzeniem czasowym, aby nie przekroczyć czasu 3 Katedra Metrologii AGH
trwania tego ćwiczenia (90 min.). Za zaliczone wówczas sprawozdanie każdy student w zespole uzyskuje jeden punkt. Jeśli z obiektywnych przyczyn sprawozdanie nie zostaje zaliczone w tym terminie i zostało skierowane do poprawy, to powinno zostać zaliczone w terminie kolejnych zajęć. Jeśli to nie nastąpi, ćwiczenie którego sprawozdanie dotyczy ulega unieważnieniu i powinno być ponownie wykonane przez cały zespół. Sprawozdanie z wykonanych pomiarów sporządzane jest w jednym egzemplarzu dla całego zespołu wykonywującego dane ćwiczenie i musi być po zakończeniu ćwiczenia podpisane przez pracownika prowadzącego to ćwiczenie. Przy zaliczaniu sprawozdania ocenia się nie tylko jego zawartość merytoryczną, lecz także jego formę, która może być oceniona przez prowadzącego w dwustopniowej skali : +/. Łączna liczba + oraz, przeliczona na punkty, uwzględniana jest w składniku d oceny końcowej. W przypadku stwierdzenia faktu, że w sprawozdaniu zostały wykorzystane wyniki uzyskane przez inny zespół, ćwiczenie zostaje unieważnione i powinno być ponownie wykonane przez wszystkich studentów zespołu. 6. Ćwiczenie, z którego student został usunięty, powinno zostać przez niego ponownie odrobione, w możliwie najbliższym terminie. 7. Fakt obecności (nieobecności) na ćwiczeniach, zaliczenia sprawozdań oraz oceny z testów odnotowywane są w kartach ćwiczeniowych, które są zakładane dla poszczególnych zespołów danej grupy na pierwszych zajęciach i stanowią dokumentację umożliwiającą ocenę całosemestralnej pracy każdego studenta. 8. Ocenę końcową wystawia Prowadzący Zajęcia na podstawie liczby punktów, które student uzyskał podczas całego semestru. Maksymalna liczba punktów może wynieść 100, a jej składowe to: a. wyniki pisemnych testów wyboru (jednokrotnego lub dwukrotnego), sprawdzających stopień przygotowania do zajęć; maksymalna liczba punktów 72 b. punkty uzyskiwane za sprawozdania zaliczone w terminie ćwiczeń; maksymalna liczba punktów 12 c. punkty uzyskiwane za systematyczne uczęszczanie na ćwiczenia w terminach wynikających z harmonogramu danej grupy; maksymalna liczba punktów 7 d. punkty uzyskiwane za aktywność na ćwiczeniach oraz ponadprzeciętną (wyróżnioną +) jakość sprawozdań; maksymalna liczba punktów 9 Łączna liczba punktów jest przeliczana na ocenę końcową wg. skali ocen podanej w regulaminie studiów w AGH: 91 100% (5,0) bdb 81 90% (4,5) +db 71 80% (4,0) db 61 70% (3,5) +dst 51 60% (3,0) dst, poniżej 50% (2,0) ndst 4 Katedra Metrologii AGH
Ocena końcowa jest pozytywna, gdy liczba punktów uzyskanych przez studenta jest nie mniejsza niż 50 i wykonane zostały wszystkie ćwiczenia przewidziane harmonogramem Jeśli liczba punktów uzyskanych przez studenta w ciągu semestru jest za mała, co uniemożliwia uzyskanie zaliczenia w terminie podstawowym (ocena 2,0 lub brak zaliczenia ), student ma prawo do dwukrotnego zdawania poprawkowego kolokwium zaliczeniowego w czasie trwania sesji egzaminacyjnej. Z prawa tego może skorzystać student, który bez usprawiedliwienia opuścił nie więcej niż 20% ćwiczeń. O dopuszczeniu studentów do kolokwiów poprawkowych decyduje Prowadzący Zajęcia. Terminy tych kolokwiów, po ustaleniu z przedstawicielami zainteresowanych nim studentów, są wywieszane na tablicy ogłoszeń Katedry Metrologii. Nie przystąpienie do kolokwium poprawkowego w uzgodnionym terminie z nieusprawiedliwionych przyczyn, jest równoznaczne z uzyskaniem oceny niedostatecznej. W terminach poprawkowych przewidywane jest pisemne kolokwium z tematyki obejmującej wszystkie ćwiczenia wykonywane w ciągu semestru, a jego ocena zadecyduje o uzyskaniu (lub nieuzyskaniu) zaliczenia. Za zgodą Prowadzącego Zajęcia student może przystąpić do jednokrotnego poprawiania pozytywnej oceny zaliczenia uzyskanego w terminie podstawowym; uzyskana wówczas ocena jest ostateczna. Nie istnieje możliwość poprawiania pojedynczych ocen z testów dotyczących poszczególnych ćwiczeń. 9. Jeżeli ćwiczenie nie odbędzie się z przyczyn nieprzewidzianych w planowanym terminie, wynikającym z harmonogramu zajęć, dalszy tryb i kolejność ćwiczeń ustala Prowadzący Zajęcia. 10. Szczegółowe terminy wystawiania zaliczeń, trwania sesji egzaminacyjnej oraz terminy poprawkowe są corocznie podawane w zarządzeniach Dziekana Wydziału EAIiE. 5 Katedra Metrologii AGH
ZASADY ORGANIZACJI I BEZPIECZEŃSTWA PRACY W LABORATORIUM METROLOGII 1. Zajęcia rozpoczynają się i kończą punktualnie wg podanego rozkładu. 2. Odzież wierzchnią należy zostawiać w szatni. 3. W laboratorium zabrania się palić. 4. W czasie ćwiczeń studenci przebywają tylko przy własnym stanowisku. Chwilowe opuszczenie stanowiska lub laboratorium wymaga zgody prowadzącego ćwiczenia. 5. Ćwiczącym nie wolno manipulować urządzeniami (przyrządami, generatorami sygnałowymi, zasilaczami itp.) nie należącymi do ich stanowiska ani przenosić jakichkolwiek urządzeń bez zgody prowadzącego ćwiczenia. 6. Studenci są obowiązani do przestrzegania porządku i natychmiastowego zgłaszania prowadzącemu wszelkich usterek i niesprawności urządzeń na stanowisku. 7. Przed rozpoczęciem ćwiczeń, a zwłaszcza przed rozpoczęciem łączenia układu pomiarowego w każdym z punktów ćwiczenia, należy się upewnić, czy wszystkie wyłączniki na stanowisku pomiarowym są w położeniu "Wyłączone. Dźwignia wyłącznika powinna być w położeniu "0" (dotyczy to stanowisk pomiarowych wyposażonych w zasilanie trójfazowe). Układy pomiarowe należy bezwzględnie wyłączać tylko za pomocą wyłączników. Po zakończeniu całego ćwiczenia wszystkie wyłączniki muszą pozostać w pozycji "Wyłączone", a przyrządy odłożone na miejsce z którego zostały pobrane. Uporządkowanie stanowiska jest warunkiem zaliczenia ćwiczenia! 8. W układzie będącym pod napięciem nie wolno dokonywać żadnych przełączeń ani nie wolno dotykać części nieizolowanych. Zmiany w układzie pomiarowym, po zakończeniu fragmentu ćwiczenia, wolno dokonać jedynie po wyłączeniu napięcia. 9. Jeżeli w trakcie ćwiczenia wystąpi niebezpieczna sytuacja na którymkolwiek stanowisku, należy natychmiast wyłączyć napięcie wyłącznikiem bezpieczeństwa i zawiadomić prowadzącego o przyczynie wyłączenia. 10. Instalacja zasilająca laboratorium posiada przewód zerujący i przewód ochronny. W układach pomiarowych łączonych za pomocą pojedynczych przewodów może to powodować wystąpienie sytuacji awaryjnych (np. zwarcie fragmentu obwodu do "zera" sieci). W takich przypadkach przyrządy wymagające zasilania sieciowego należy dołączać do sieci za pomocą transformatorów separujących 230/230V. 11. W razie wykroczenia przeciw zasadom organizacji i bezpieczeństwa pracy, stwarzającym zagrożenie dla zdrowia lub życia osób wykonywujących ćwiczenie, lub prowadzącym do uszkodzenia urządzeń na stanowisku, student może zostać usunięty z Laboratorium w czasie trwania ćwiczenia. 6 Katedra Metrologii AGH