USTAWY OKOŁOODPADOWE I PSZOKI ZMIANY W KONTEKŚCIE TEMATU RECYKLINGU ZUŻYTEGO SPRZĘTU ELEKTRYCZNEGO I ELEKTRONICZNEGO Paweł Michalski radca prawny Kancelaria Radców Prawnych Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu
USTAWY OKOŁOODPADOWE Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w kontekście ZSEE to przede wszystkim postanowienia dotyczące organizowania punktów i miejsc zbierania ZSSE oraz zwiększenie nacisku na gminy w celu udostępniania informacji o tych miejscach. M.in. art. 3 ust. 2 pkt 6) ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach przewiduje, iż obowiązkiem każdej gminy jest tworzenie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK), w tym wskazanie miejsca, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych. Ponadto do znowelizowanej ustawy przeniesiono obowiązek przewidziany w art. 3 ust. 2 pkt 9 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach udostępniania na stronie internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo przyjęty m.in. informacji o zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z gospodarstw domowych, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495, z późn. zm.), zawierających: firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres zbierającego zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, adresy punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego na terenie danej gminy.
USTAWY OKOŁOODPADOWE Nowelizacja ustawy dokonała zasadniczej zmiana modelu gospodarki odpadami polegająca na zastąpieniu dotychczasowych indywidulanych umów zawieranych przez właścicieli nieruchomości, powszechną opłatą za gospodarowanie odpadami komunalnymi uiszczaną na rzecz gminy, w zamian za zapewnienie przez samorząd odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych. W tym kontekście pojawia się kwestia dalszego funkcjonowania dotychczas wypracowanych modeli zbierania ZSEE. Ich istnienie po wejściu w życie nowelizacji zależy zasadniczo od rozstrzygnięć gminy odnośnie kształtu całego systemu, w szczególności zawartych w regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie oraz decyzji np. co do zakresu przetargów.
USTAWY OKOŁOODPADOWE Gmina może w szczególności: - objąć ZSEE przetargiem na odbiór i zagospodarowanie z art. 6d ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, - zorganizować odbiór ZSEE (wyłącznie) poprzez Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, w tym punkty mobilne, - wskazywać miejsca, w których mogą być prowadzone ZSEE pochodzącego z gospodarstw domowych, - włączyć aktualnie istniejące sposoby zbiórki i zagospodarowania ZSEE w nowy system, w którejś z w/w form, - stosować modele mieszane.
PUNKTY SELEKTYWNEGO ZBIERANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 6) ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach obowiązkiem każdej gminy jest tworzenie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym wskazanie miejsca, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych.
UTWORZENIE PUNKTÓW SELEKTYWNEGO ZBIERANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH Utworzenie, prowadzenie oraz zagospodarowanie odpadów przekazanych do PSZOK nie jest odbieraniem odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Stąd gmina nie ma obowiązku (ale możliwość) zlecenia tej usługi w drodze przetargów, o których mowa w art. 6d ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. W wielu aktualnie prowadzonych postępowaniach skorzystano jednak z możliwości nałożenia na przyszłego wykonawcę obowiązku utworzenia i prowadzenia PSZOK. Specyfikacje Istotnych Warunków Zamówienia przewidują, iż wybrany wykonawca w określonym czasie utworzy i w czasie obowiązywania umowy będzie prowadził PSZOK. Z reguły koszty jego funkcjonowania musi ująć w cenie całej oferty, ryczałtowej lub wynikowej.
UTWORZENIE PUNKTÓW SELEKTYWNEGO ZBIERANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH Jeżeli gmina nie zdecyduje się na ujęciu PSZOK w przetargu na odbiór albo odbiór i zagospodarowanie odpadów, zastosowanie znajdą zasady ogólne, w szczególności art. 3 ustawy o gospodarce komunalnej, stanowiący, iż jednostki samorządu terytorialnego mogą powierzać wykonywania zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, w drodze umowy na zasadach ogólnych z uwzględnieniem przepisów o finansach publicznych lub, odpowiednio, przepisów o partnerstwie publiczno-prywatnym, przepisów o koncesji na roboty budowlane lub usługi, przepisów o zamówieniach publicznych i przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Zacytowany przepis nie stoi na przeszkodzie powierzeniu wykonywania tego zadania własnej jednostce organizacyjnej (np. zakład budżetowy), czy to w ramach zamówień in house, pod warunkiem zlecenia zadania własnej spółce.
UTWORZENIE PUNKTÓW SELEKTYWNEGO ZBIERANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH Od strony formalnej utworzenie PSZOK, zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Ochrony Środowiska, jest objęte zakresem zastosowania 3 ust. 1 pkt 81 rozporządzenia Rady Ministrów z 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko albowiem punkty do zbierania lub przeładunku odpadów, do których należy zakwalifikować punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych, są przedsięwzięciem mogącym potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. W konsekwencji podmiot planujący budowę Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych powinien przeprowadzić ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, o ile obowiązek taki został stwierdzony na podstawie art. 63 ust. 1 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
PSZOK MOBILNY I STACJONARNY W praktyce wykształciły się dwa modele PSZOK: stacjonarny i mobilny. Pierwszy z nich jest zorganizowany na określonej nieruchomości, jako punkt stały, otwarty w oznaczone dni i godziny. Do takiego punktu mieszkańcy mogą dostarczać odpady samodzielnie, ewentualnie mogą zamówić usługę transportu odpadów z ich nieruchomości do PSZOK. Drugi model polega na bezpośrednim odbiorze (zbieraniu) odpadów, w tym ZSEE od właścicieli nieruchomości w określonych terminach lub na żądanie. Powyższy podział nie jest w pełni podzielany przez Ministerstwo Ochrony Środowiska. W swoim stanowisku MOŚ dopuszcza mobilny charakter wyłącznie dla tzw. miejsc obioru za które uważane są miejsca, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych. Trudno jednak wskazać w ustawie uzasadnienie dla takiego ograniczenia.
PSZOK MOBILNY I STACJONARNY Ustawa jest bardzo enigmatyczna w zakresie ilości PSZOK. Nie ulega wątpliwości, iż liczba ta powinna być adekwatna do wielkości i gęstości zaludnienia gminy jako całości oraz jej poszczególnych części. Jedną z wytycznych w tym zakresie jest art. 6d ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, stanowiący, iż w celu zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz wyznaczenia punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych rada gminy liczącej ponad 10 000 mieszkańców może podjąć uchwałę stanowiącą akt prawa miejscowego, o podziale obszaru gminy na sektory, biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców, gęstość zaludnienia na danym terenie oraz obszar możliwy do obsługi przez jednego przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.
FUNKCJONOWANIE PSZOK W myśl art. 3 ust. 2 pkt 9 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w zakresie obowiązków informacyjnych gminy są zobowiązane do udostępniania na stronie internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo przyjęty m.in. informacje o: punktach selektywnego zbierania odpadów komunalnych, zawierające: - firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres prowadzącego punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych, - adresy punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych na terenie danej gminy, wraz ze wskazaniem godzin przyjmowania odpadów, - zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z gospodarstw domowych, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495, z późn. zm.), zawierające: - firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres zbierającego zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, - adresy punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego na terenie danej gminy.
FUNKCJONOWANIE PSZOK zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z gospodarstw domowych, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495, z późn. zm.), zawierające: firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres zbierającego zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, adresy punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego na terenie danej gminy.
FUNKCJONOWANIE PSZOK Istotą PSZOK jest możliwość z zasady nieodpłatnego przekazania tzw. odpadów problemowych. Wiele gmin zdecydowało, iż PSZOK będzie miejscem przyjmowania, w ramach opłaty za gospodarowanie odpadami, tych rodzajów selektywnie zebranych odpadów, które nie są bezpośrednio odbierane od właścicieli nieruchomości, jak np. ZSEE, gruz, opony itd. Kwestią dyskusyjną jest czy przyjęcie odpadów powinno być ilościowo nieograniczone, co można spotkać w niektórych uchwałach podejmowanych na podstawie art. 6r ust. 3 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach lub regulaminach utrzymania czystości i porządku. Jednocześnie w niektórych postępowaniach przetargowych gminy przewidują bezpośredni odbiór od mieszkańców ZSEE, w terminach określonych zgodnie z harmonogramem, w ramach całej usługi odbioru odpadów komunalnych objętej przetargiem. Są również przypadki, w których taki odbiór na życzenie powinien zapewnić mieszkańcom wybrany operator, ale odpłatnie. Nieodpłatnie mieszkańcy mogą samodzielnie dostarczyć odpady do ZSEE.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Paweł Michalski radca prawny Kancelaria Radców Prawnych Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp.k. w Poznaniu kontakt: 506 010 075