I OGÓLNOPOLSKI ZLOT TURYSTYCZNY pod hasłem,,turystyka ŁĄCZY POKOLENIA PROGRAM Oddział Gdański PTTK Gdańsk, 2 4 maja 2014 r. 1
INFORMACJE PODSTAWOWE O GDAŃSKU Gdańsk miasto portowe nad Morzem Bałtyckim, położone nad Zatoką Gdańską, na Pobrzeżu Gdańskim. Gdańsk jest stolicą województwa pomorskiego oraz archidiecezji gdańskiej i prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej. To centrum kulturalne, naukowe i gospodarcze oraz węzeł komunikacyjny północnej Polski. Wraz z Gdynią i Sopotem tworzy Trójmiasto. HISTORIA GDAŃSKA Jak wskazują badania archeologiczne już w VII w na terenie obecnego miasta istniała osada rzemieślniczo-rybacka. Znaleziska świadczą o istnieniu kultury łużyckiej, kultury ludności prasłowiańskiej i okresu rzymskiego. Gdańsk jako miasto po raz pierwszy został wymieniony w Żywocie św. Wojciecha spisanym przez Jana Kanapariusza w 999 roku w Rzymie. Na początku XI w. u ujścia Wisły powstał gród obronny książąt pomorskich. Gród obwiedziony był ziemnodrewnianym wałem i fosą, a z osadą łączył go drewniany most. Lokalni książęta chętnie przyjmowali i osadzali w podgrodziu napływową ludność, które zaczynało stawać się miastem, kupców i rzemieślników. W latach 1116 1119 Bolesław III Krzywousty przyłączył Pomorze Gdańskie do Polski. Jednak po objęciu rządów na Pomorzu przez Świętopełka II, nastąpił okres uniezależnienia się Pomorza Gdańskiego od Polski. Podstawą ówczesnego rozrastającego się miasta było nadal rybołówstwo oraz rozwijający się handel. Do miasta przybywało coraz więcej osadników z Niemiec. W 1242 roku pod Gdańsk dotarł podjazd krzyżacki. Od 1260 roku bulla papieska Aleksandra IV przyznała miastu prawo organizowania dorocznych jarmarków św. Dominika. W 1263 roku miasto otrzymało prawa miejskie z rąk księcia pomorskiego Świętopełka II. W 1308 roku gród podstępnie opanowali Krzyżacy i wybudowali tu nowy zamek. Zakonnicy od podstaw zorganizowali ośrodek miejski z rajcami, burmistrzami i ławnikami. W 1343 roku zawarto układ pokojowy z Krzyżakami, w wyniku którego król Kazimierz III Wielki zrzekł się Pomorza Gdańskiego. Około 1400 roku zespół gdański składał się z czterech członów Głównego, Starego i Młodego Miasta oraz Osieka. W 1410 rada gdańska postanowiła uznać władzę Władysława Jagiełły. Gdańsk otrzymał okoliczne osady. W 1440 roku przed naporem krzyżackim miasto przystąpiło do Związku Pruskiego. W efekcie wojny trzynastoletniej w 1454 roku miasto powróciło do Polski wydanym przez Kazimierza Jagiellończyka aktem inkorporacji Prus do Polski. Nadane w 1457 roku przez Kazimierza Jagiellończyka przywileje umożliwiły Gdańsku wspaniały rozkwit przez następne 300 lat. W XVII wieku zaczął się tzw. złoty okres Gdańska. W ówczesnym czasie miasto uchodziło za jedno z największych i najbogatszych w Europie. 2
W 1772 roku w wyniku pierwszego rozbioru Polski, miasto zostaje odcięte od terytorium I Rzeczypospolitej Polskiej przez Prusy. Po drugim rozbiorze Polski w 1793 roku miasto trafia pod panowanie pruskie. 9 lipca 1807 roku w wyniku wojen napoleońskich Gdańsk staje się pierwszy raz Wolnym Miastem. Od lutego 1814 roku Gdańsk ponownie znalazł się pod panowaniem Prus, w wyniku czego ustalono przebieg nowych granic. W latach 1869-1879 wybudowano system kanalizacyjny, sieć wodociągów, uruchomiono gazownię, pierwsza linię tramwajów konnych, utworzono kąpielisko miejskie na Westerplatte, utworzono Muzeum Miejskie. W 1904 roku otwarto Politechnikę Gdańską. Od 1920 rok Gdańsk w wyniku postanowień Traktatu Wersalskiego ponownie został Wolnym Miastem. W 1925 na terenie Wolnego Miasta powstała Archidiecezja Gdańska. 1 września 1939 roku atakiem Niemców na Westerplatte rozpoczęła się II wojnę światową. W marcu 1945 roku podczas tzw. wyzwolenia miasta przez wojska radzieckie i polskie Gdańsk doznał największych zniszczeń. Od 1946 Gdańsk był siedzibą województwa gdańskiego. Podczas wydarzeń Grudnia 1970 rozpoczął się strajk w Stoczni Gdańskiej. 31 sierpnia 1980 podpisano porozumienia sierpniowe, kończące falę protestów robotniczych i strajków. ZABYTKI I ATRAKCJE GDAŃSKA * RATUSZ GŁÓWNEGO MIASTA ta gotycko-renesansowa budowla jest jedną z najwspanialszych budowli tego typu w Polsce. Powstawał etapami, od 1379 do 1492 roku. Na jednym z narożników znajduje się zegar słoneczny z 1589 r., na którym widniej łaciński napis: Cieniem są nasze dni. Z ratuszowych wnętrz najbardziej zachwyca Sala Czerwona, której wnętrze jest jednym z najpiękniejszych w Europie. Obecnie we wnętrzu ratusza mieści się Muzeum Historyczne Miasta Gdańska. W sezonie, na wieży, działa punkt widokowy (10.00-18.00). * ULICA DŁUGA jest najbardziej reprezentacyjną ulicą Gdańska. W przeszłości mieszkali tu najzamożniejsi patrycjusze gdańscy. Jedną z najpiękniejszych kamienic jest Dom Uphagena ( nr 12), który to przetrwał niemal w niezmienionym stanie do początków XX w. Obecnie we wnętrzu mieści się Muzeum Wnętrz Mieszczańskich. * FONTANNA NEPTUNA - to symbol miasta, który nie może być pominięty przez przybyszów. Postać Neptuna nawiązuje do związków Gdańska z morzem. Podobno, raz na sto lat, z fontanny zamiast wody tryska złota wódka. Posąg króla stoi na Długim Targu od 1633 roku. * ULICA MARIACKA - jedna z najpiękniejszych ulic Gdańska. Stoją na niej bogato dekorowane kamienice oraz baśniowy świat rzeźbionych przedproży. Na ulicy Mariackiej można zaopatrzyć się w bursztyny. * BAZYLIKA MARIACKA - jest jedną z największych gotyckich świątyń Europy i dumą 3
Gdańska. Wznoszona była w kilku etapach od 1343 do 1502 r. We wnętrzu można podziwiać późnogotycki ołtarz główny, gotycką pietę, Piękną Madonnę, krucyfiks, epitafia i płyty nagrobne oraz kopię obrazu Hansa Memlinga Sąd Ostateczny. Interesującym jest również zegar astronomiczny. Z 78-metrowej wieży, na którą prowadzą 402 stopnie, można podziwiać piękną panoramę miasta. Wnętrze kościoła może pomieścić 25 tys. ludzi. * BRAMA WYŻYNNA otwiera tzw. Drogę Królewską biegnącą ulicami Długą i Długim Targiem do Bramy Zielonej. Renesansowa brama w kształcie łuku triumfalnego została zbudowana w latach 1586-88 przez Wilhelma van den Blocke. W górnej partii bramy widoczne są trzy herby: Gdańska, Polski i Prus Królewskich. * ZESPÓŁ PRZEDBRAMIA - jest to zespół obronny, chroniący główny wjazd do Gdańska. Złożony jest z gotyckiej wieży Więziennej i gotycko-renesansowej Katowni. Na ścianie wieży Więziennej można zobaczyć dawny pręgierz z resztkami łańcucha, a wewnątrz zespołu cele więzienne i loch śmierci głodowej (tzw. Jama żmij ). Obecnie w obiekcie znajduje się znakomite Muzeum Bursztynu. * ZŁOTA BRAMA (na ulicy Długiej) renesansowa brama zbudowana w latach 1612-1614 w miejscu skromnej bramy Długoulicznej. Budowla wykonana jest w stylu rzymskich łuków triumfalnych. Jej nazwa wzięła się od pozłacanych detalów fasady. * DWÓR BRACTWA ŚW. JERZEGO przylega do Złotej Bramy. Jest to późnogotycka budowla wzniesiona pod koniec XV w. Na szczycie dachu zamieszczona jest figura św. Jerzego zabijającego smoka. * DWÓR ARTUSA znajduje się przy Długim Targu, jest jednym z budynków wchodzącym w skład Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. We wnętrzu można podziwiać modele starych żaglowców, malowidła, freski oraz ogromny renesansowy piec kaflowy, wysoki na 11 m, składający się z 520 kafli. W kamienicy zwanej Domem Ławników lub Sienią Gdańską o godz. 13.03., 15.03. i 17.03 pojawia się słynna Panienka z okienka, która kłania się przechodniom. * BRAMA ZIELONA ta renesansowa brama zamyka Długi Targ od zachodu. Stoi na miejscu dawnej bramy Kogi. Została wzniesiona w latach 1568-1571 przez Regniera z Amsterdamu i Hansa Kramera z Drezna. * RATUSZ STAROMIEJSKI ta renesansowa budowla jest dziełem Antoniego van Obberghena (1587-1595). Ciekawymi elementami są drewniane schody oraz cenny portal z ok. 1517 r. Obecnie Ratusz Staromiejski jest siedzibą Nadbałtyckiego Centrum Kultury. * DŁUGIE POBRZEŻE zaczyna się za Zieloną Bramą. Przy Długim Pobrzeżu, wzdłuż Motławy znajdują się średniowieczne bramy wodne: Krowia, Chlebnicka, Mariacka oraz Żuraw, który był największym dźwigiem średniowiecznej Europy. * KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA - znajduje się na końcu ulicy Świętojańskiej. Jest najstarszą świątynią Gdańska, zbudowaną w pod koniec XII w. Wystrój wnętrza jest 4
wczesnobarokowy, na który składają się: ołtarze boczne, ambona oraz organy. * KOŚCIÓŁ ŚW. KATARZYNY - jeden z najstarszych kościołów Gdańska, zwany prze mieszkańców Katarzynką. We wnętrzu zobaczymy m.in. epitafium i grób Jana Heweliusza. Na 76-metrowej wieży kościelnej wisi carillon złożony z 50 dzwonów oraz Muzeum Zegarów Wieżowych. * WIELKI MŁYN znajduje się na przeciw kościoła św. Katarzyny. Został zbudowany w połowie XIV w. i pracował prawie przez 600 lat (do 1945 r.). W młynie znajdowała się również piekarnia i magazyn. Obecnie w młynie mieści się dom handlowy. * WESTERPLATTE cmentarz, na którym znajdują się mogiły poległych żołnierzy, którzy w 1939 r. bohatersko bronili Wojskową Składnicę Tranzytową. Na Westerplatte mieści się również ocalała Wartownia nr 1, ruiny koszar i Wartowni nr 3 oraz pomnik Obrońców Wybrzeża. * MUZEUM NARODOWE mieści się w dawnym klasztorze franciszkańskim i stanowi cześć średniowiecznego zespołu architektonicznego, w skład którego wchodzi kościół Trójcy Świętej, kaplica św. Anny oraz dom kazalnicowy. Ekspozycja muzeum stanowi malarstwo polskie XIX w. (Gerson, Michałowski, Boznańska, Malczewski), malarstwo światowe (Brueghel Młodszy, Dürer), gotycka rzeźba sakralna, skarbiec oraz słynne meble gdańskie. Jednak największą atrakcją jest słynny tryptyk Hansa Memlinga Sąd Ostateczny (1467-1473). * KATEDRA OLIWSKA gotycki kościół został wzniesiony jako świątynia cysterska w XIII w. Obecnie pełni funkcję katedry archidiecezji gdańskiej. Katedra oliwska jest najdłuższym kościołem w Polsce mierzy 107 m. Wnętrze wyposażone jest w stylu barokowym i rokokowym. W 1577 r. spłonęło gotyckie wyposażenie świątyni. Interesującą ozdobą katedry są znakomite rokokowe organy pochodzące z drugiej połowy XVIII w., należą do najcenniejszych w Europie. * PARK OLIWSKI - przylega do katedry. Powstał w XVIII w. na terenie dawnych ogrodów klasztornych. Podzielony jest na dwie części: francuską (cisy, graby, lipy, stawy i Grota Szeptów) i angielską (miłorząb japoński, chińska altanka, sztuczne pagórki). We wschodniej części parku mieści się alpinarium i palmiarnia. * LATARNIA MORSKA - znajduje się w Nowym Porcie. Statkom wskazywała wejście do portu gdańskiego do roku 1984. Latarnia została wzniesiona na wzór słynnej latarni wybudowanej w 1871 r. w Cleveland (USA). We wnętrzu latarni możemy podziwiać wspaniale zachowane historyczne urządzenia optyczne oraz wystawę Latarnie morskie Gdańska na przestrzeni wieków. Ze szczytu roztacza się malownicza panorama na Port Gdański, Westerplatte oraz całą Zatokę Gdańską aż po Gdynię i Hel. * ZOO znajduje się na pięknych terenach w Oliwie, swą powierzchnią zajmuje ponad 100 ha terenu. W częściowo naturalnych warunkach żyje tu kilkaset gatunków zwierząt. Atrakcją terenu jest nowoczesny szklany dom dla szympansów. 5
REGULAMIN ZLOTU I. CELE ZLOTU - promocja walorów krajoznawczych Pomorza, - popularyzacja turystyki rodzinnej pod hasłem Turystyka łączy pokolenia, - zdobywanie odznak turystycznych i krajoznawczych, - spotkanie członków klubów turystyki motorowej i kół grodzkich PTTK, wymiana doświadczeń, - uczczenie Jubileuszu 5-lecia Koła Grodzkiego PTTK w Gdańsku. 02 04 maja 2014 r. II. TERMIN III. MIEJSCE Pensjonat,,TULIPAN ul. Kwiatowa 6, 80-690 Gdańsk Sobieszewo tel. 58 308-04-80: e-mail: pensjonat@tulipan.turystyka.pl IV. ORGANIZATORZY - Oddział Gdański PTTK - Koło Grodzkie PTTK w Gdańsku - Klub Turystyki Motorowej PTTK,,Westerplatte - Koło Przewodników PTTK im. F. Mamuszki - Komisja Krajoznawcza Oddziału Gdańskiego PTTK V. KIEROWNICTWO ZLOTU Komandor Zlotu kol. Andrzej Bazan tel. 506-340-198 V-ce Komandor Zlotu kol. Eugeniusz Koczara tel. 502-160-166 VI. ZGŁOSZENIA Zgłoszenia imienne wraz z potwierdzeniem uiszczenia wpisowego należy należy przesłać w terminie do 14.04.2014 r. na adres: Oddział Gdański PTTK ul. Długa 45, 80-827 Gdańsk; tel. 58 301-91 - 51 UWAGA: Ilość uczestników jest ograniczona. Decyduje data zgłoszenia uczestnictwa. VII. WPISOWE Wpisowe od jednej osoby za cały pobyt na zlocie wynosi 200,00 zł. Wpisowe należy wpłacić do dnia 14 kwietnia br. na konto Oddziału Gdańskiego PTTK: PKO 70 1240 5400 1111 0010 3785 1629 z dopiskiem,,i szy Zlot''. Osoby przybywające na Zlot winny posiadać ze sobą dowód wpłaty za udział oraz polisę ubezpieczeniową ( ważną legitymację PTTK na rok 2014). 6
VIII. PROGRAM ZLOTU 2 maja 2014 r. piątek od godz. 14.00 do godz. 16.00 zakwaterowanie w pensjonacie,,tulipan godz. 17.00 - otwarcie Zlotu - powitanie uczestników Zlotu - prezes Gdańskiego Oddziału PTTK Kol. Stanisław Sikora - prezentacja 5 lat działalności Koła Grodzkiego prezes Koła Grodzkiego Kol. Andrzej Kuligowski - informacja o działalności Klubu Turystyki Motorowej Westerplatte - prezes Klubu Kol. Andrzej Bazan godz. 19.00 kolacja i wieczór integracyjny 3 maja 2014 r. - sobota godz. 8.00 śniadanie godz. 9.00 wycieczka autokarowa z przewodnikiem po Trójmieście ( w trakcie wycieczki 1 godz. przerwy na odpoczynek ) godz. 15.00 - obiad godz. 16.30 - I Ogólnopolskie Zawody klubów turystyki motorowej i kół grodzkich PTTK w zbieraniu bursztynu na plaży godz. 19.00 ognisko 4 maja 2014 r. - niedziela godz. 8.00 śniadanie godz. 9.00 spacer nad morzem godz. 11.00 zakończenie i zamknięcie Zlotu VIII. POSTANOWIENIA KOŃCOWE W razie nieprzybycia osoby wcześniej zgłoszonej organizatorzy nie zwracają wpisowego. Organizatorzy zastrzegają sobie prawo do dokonywania zmian w programie Zlotu. Z turystycznym pozdrowieniem Organizatorzy Dojazd z Dworca Głównego PKP Gdańsk do pensjonatu,, TULIPAN Gdańsku - Sobieszewie ( przystanek Kwiatowa ) w Autobus komunikacji miejskiej nr 112 Dni powszednie: 4 20,43 5 11,39 6 09,40 7 06,46 8 26 9 06,46 10 26 11 06,46 12 26 13 06,34 14 11,41 15 11,41 16 11,41 17 21,51 18 36 19 16,56 20 36 21 16,56 Autobus komunikacji miejskiej nr 212 Cena biletu: normalny 3.00 złote Dni powszednie: ulgowy 1,50 złotego 14 00,30 15 00,30 16 00,30 17 05 Czas dojazdu: 40 minut Osoby powyżej 70 roku życia podróżują autobusami komunikacji miejskiej bezpłatnie. 7