Wycieczka Mi?dzy Wa?ami Jagiello?skimi i Mot?aw? skarby G?ównego i S

Transkrypt

1 Opis: Imponujące historyczne centrum Gdańska jest świadectwem potęgi miasta, które było największym (80 tys. mieszkańców na początku XVII w.) i najzamożniejszym miastem Rzeczypospolitej, czerpiącym swe dochody z handlu (trzecia cześć europejskiego obrotu zbożem). Świadectwem bogactwa a zarazem kosmopolityczności ówczesnego Gdańska są zachowane zabytki: imponujące gotyckie świątynie, pełne gracji manierystyczne budowle użyteczności publicznej, czy wreszcie kamieniczki reprezentujące całe bogactwo stylowe minionych stuleci. Brama Wyżynna w Gdańsku Wizytę w sercu starego Gdańska rozpocząć można u stóp zachwycającej Bramy Wyżynnej z końca 1588 r. Zaprojektowana została ona przez pochodzącego z Mechelen (dzisiejsza Belgia) architekta i rzeźbiarza Willema van den Blocke. Jej rzeźbiarską dekorację wykonano w stylu manierystycznym. Strona zewnętrzna ozdobiona jest trzema herbami: pośrodku znajduje się herb Polski, po prawej stronie Gdańska, a po lewej Prus Królewskich. Dwór Bractwa św. Jerzego w Gdańsku Wzniesiony w latach , Dwór Bractwa św. Jerzego (projekt Hansa Glottaua) był siedzibą bractwa religijnego Głównego Miasta. Ceglana, gotycka budowla z wieżyczkami w narożach, zwieńczona jest wieżą z pochodzącą z 1566 r. z figurą św. Jerzego zabijającego smoka. Obiekt użytkowany był przez bractwo do 1798 r. Złota Brama w Gdańsku Złota Brama powstała według projektu Abrahama van den Blocke w stylu późnego renesansu.nie pełniła funkcji obronnej, lecz jako dzieło sztuki miała być świadectwem potęgi i bogactwa miasta. Zdobią ją rzeźby, będące alegoriami pokoju, wolności, bogactwa, sprawiedliwości, zgody, sławy i roztropności. Oryginały figur wieńczących Złotą Bramę zaginęły, zostały jednak odtworzone na podstawie XIX-wiecznych sztychów i modeli. Spod bramy, która w wyniku renowacji odzyskała swą pierwotną świetność, widać biegnącą łagodnym łukiem ulicę Długą, zakończoną wieżą ratusza Głównego Miasta. Zielona Brama w Gdańsku Największą z bram miejskich jest Zielona Brama, wzniesiona w 2. połowie XVI w. na miejscu poprzedniej, gotyckiej Bramy Kogi, zapewne według projektu saskiego architekta Hansa Kramera i pod kierownictwem mistrza Regniera z Amsterdamu. Zbudowano ją z małych niderlandzkich cegieł. Zostały one sprowadzone do Gdańska przypadkiem, gdyż przypłynęły 1 / 7

2 jako okrętowy balast. Brama ta zamyka Długi Targ, a jej nazwa pochodzi od zielonego koloru polichromii. Inna wersja wskazuje na zieleń wodorostów porastających pobliski Zielony Most. Obecnie znajduje się tu sala wystawowa Muzeum Narodowego. Wielka Zbrojownia w Gdańsku Odrestaurowana niedawno Wielka Zbrojownia, wzniesiona na początku XVII w. według projektu holenderskiego architekta Antoniego van Obberghena, stanowi wspaniały przykład manieryzmu niderlandzkiego. W dekoracji wspaniale w ostatnich latach odrestaurowanej fasady od strony Targu Węglowego i ulicy Piwnej dominują, zgodnie z przeznaczeniem budynku, motywy militarne granaty, posągi żołnierzy i rzeźby. Pośród nich wyróżnia się posąg Minerwy. Przed Zbrojownią można też zobaczyć moździerze - są one jednak od niej znacznie młodsze, gdyż pochodzą z XIX w.. Na parterze budynku znajduje się obecnie pasaż handlowy. Dom Uphagena w Gdańsku Na ul. Długiej, pod numerem 12, po prawej stronie, znajduje się Dom Uphagena pierwotnie gotycka kamienica, przebudowana w stylu późnego baroku dla pochodzącego z Flandrii patrycjuszowskiego rodu Uphagenów. W marcu 1945 r. kamienica została spalona. Po odbudowie do jej wnętrz wróciło rokokowe wyposażenie, wcześniej zdemontowane. Dziś mieści się tu oddział Muzeum Historycznego Gdańska Muzeum Wnętrz Mieszczańskich. Bazylika Wniebowzięcia NMP w Gdańsku Bazylika Wniebowzięcia NMP przez wiele lat była największą świątynią Polski (ostatnio wyprzedziła ją bazylika w Licheniu). Uważana jest równocześnie za największy ceglany kościół świata. Mierzy 105 m długości i 66 m szerokości w transepcie, wysokość naw sięga 30 m, a wieża ma 77 m wysokości. W tej monumentalnej świątyni, do której wiedzie siedem bram, może się zmieścić 25 tys. wiernych. Kościół wznoszono od połowy XIV do początku XVI stulecia. W 70 lat po ukończeniu budowy świątynią zawładnęli ewangelicy, stan ten trwał aż do końca II wojny światowej. Poważnie uszkodzony kościół został ponownie konsekrowany 10 lat po zakończeniu wojny, a odbudowa trwa właściwie po dziś dzień. Ołtarz główny został wykonany w początkach XVI w. przez mistrza Michaela z Augsburga. Na lewo od wejścia znajduje się kopia Sądu Ostatecznego Hansa Memlinga. Dzieło Memlinga trafiło do Gdańska jako łup kaperski kapitana Paula Benecke, zdobyty w 1473 r. Wotum to przekazano do kościoła NMP. Po wojnie trypty, odnaleziony w petersburskim Ermitażu, dopiero w 1956 r. powrócił do Gdańska, choć już nie do bazyliki Mariackiej, lecz do Muzeum Narodowego. W nawach znajduje się szereg nagrobków, m.in. rodziny Bahrów oraz XV-wiecznych burmistrzów Gdańska Letzkaua i Hechta. W nawie poprzecznej wzrok przykuwa XV-wieczny zegar astronomiczny dzieło pochodzącego z Torunia Hansa Düringera. Naprzeciw niego znajduje się kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej z tablicami poświęconymi kresowym formacjom wojskowym oraz Armii Krajowej. W północnej części transeptu umieszczono też późnogotyckie ołtarze św. Doroty z alabastrową częścią pośrodku oraz wykonany w Antwerpii ołtarz św. Adriana. W nawie głównej stoi bogato zdobiona, manierystyczna ambona z serią obrazów Izaaka van den Blocke. 2 / 7

3 Podobnie jak ambona również organy pochodzą ze zniszczonego kościoła św. Jana. Warto wejść po ponad 400 stopniach na wieżę bazyliki. Panorama, którą można stąd podziwiać, należy do najpiękniejszych na Wybrzeżu widać prawie cały Gdańsk, Zatoki Pucką i Gdańską od Helu aż po Mierzeję Wiślaną oraz duże fragmenty Żuław Wiślanych i Kaszub. Długi Targ w Gdańsku Długi Targ to reprezentacyjny plac Gdańska, który - w odróżnieniu od innych średniowiecznych miast Polski - nie ma rynku. Wzdłuż Długiego Targu stoją gmachy najważniejszych instytucji publicznych (Zielona Brama, Dwór Artusa i ratusz) oraz najbardziej reprezentacyjne kamienice mieszczańskie. Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku Ratusz Głównego Miasta wznoszony był w wiekach od XIV do XVI. Po wielkim pożarze, dobudowano do niego renesansowy hełm, na szczycie którego znalazła się pozłacana figura Zygmunta Augusta. W tym samym wieku wzniesiono też trzy skrzydła otaczające ratuszowy dziedziniec. W XVIII w. ratusz wzbogacił się o heraldyczny portal, przedstawiający dwa lwy podtrzymujące tarczę herbową i patrzące w stronę Złotej Bramy. Dziś w ratuszu siedzibę ma Muzeum Historyczne Miasta Gdańska. Najciekawszymi jego pomieszczeniami są: sień z kręconymi, bogato rzeźbionymi schodami, Wielka Sala Ławy, Wielka Sala Rady (Letnia Sala Rady, zwana też Salą Czerwoną), Zimowa Sala Rady, Kamlaria (kasa miejska) i skarbiec Rady Miejskiej. Z galeryjki poniżej zegara wieżowego roztacza się widok na dachy Głównego Miasta. Szczyt hełmu wieży zdobi pozłacana figura Zygmunta Augusta. Dwór Artusa w Gdańsku Dwór Artusa, wzniesiony przez gdańskie Bractwo św. Jerzego, jest związany ze średniowieczną legendą o królu Arturze (Artusie) i Rycerzach Okrągłego Stołu. Manierystyczna fasada od strony Długiego Targu zaprojektowana została w początkach XVII w. przez Abrahama van den Blocke. We wnętrzu tego reprezentacyjnego gmachu uwagę zwracają: olbrzymia sala o wymiarach 25 na 18 m, mająca ponad 12 m wysokości, zwieńczona sklepieniem wspartym na smukłych kolumnach,oraz renesansowy piec kaflowy, posągi, obrazy w lunetach ze scenami mitologicznymi i fryz przedstawiający wjazd do Gdańska Kazimierza Jagiellończyka. Dziś Dwór Artusa jest siedzibą oddziału Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Fontanna Neptuna w Gdańsku Fontannę Neptuna postawiono w 1. połowie XVII stulecia po lewej stronie wejścia na Długi Targ. Zaprojektował ją Abraham van den Blocke. Władca mórz to chyba najpopularniejszy symbol Gdańska i jeden z najstarszych (obok warszawskiej kolumny Zygmunta) pomników o świeckim charakterze na terytorium dzisiejszej Polski. 3 / 7

4 Brama Mariacka i ul. Mariacka w Gdańsku Ulica Mariacka wyróżnia się na tle pozostałych traktów gdańskiego Głównego Miasta. Nigdzie indziej nie zachowało się tyle przedproży, charakterystycznych niegdyś dla gdańskich ulic. Ponieważ pochodzą one z obszaru całego miasta, można tu przyjrzeć się reprezentantom kilku stylów architektonicznych od gotyku przez renesans po barok i rokoko. Odbudowana ze zniszczeń wojennych uliczka znakomicie przywołuje atmosferę starego, hanzeatyckiego Gdańska. Ulicę zamyka gotycka Brama Mariacka z ostatniej ćwierci XV w., na której zachowały się po dziś dzień herby od strony Motławy: Gdańska, Prus Królewskich i Polski, zaś od strony miejskiej: przytrzymywany przez dwa lwy herb Gdańska z koroną królewską. Żuraw portowy nad Motławą w Gdańsku Żuraw jest symbolem Gdańska. To gotycka brama z połowy XV stulecia, składająca się z dwóch baszt i wykonanej z drewna konstrukcji dźwigowej. Mechanizm, napędzany dwiema parami kół deptakowych, służył do przeładunku towarów i do stawiania masztów na statkach. Konstrukcja była wykorzystywana jeszcze w okresie międzywojennym. Po zniszczeniach wojennych Żuraw został odbudowany w kształcie z XVII w. Obecnie stanowi siedzibę Oddziału Centralnego Muzeum Morskiego w zabytku oglądać można wystawę Gdańsk od XVI do XVIII wieku życie portowego miasta. Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku Centralne Muzeum Morskie położone jest po obu stronach Motławy. W głównej siedzibie (w budynkach położonych przy ul. Ołowianka 9-13) zobaczyć można wystawę dokumentującą obecność Polaków na morzach i oceanach świata. W dziale Archeologia morska i nurkowanie udostępnione są znaleziska z wraków, m.in. perskiego statku (III tys. p.n.e.), handlowego Miedziowca (XV w.), szwedzkiego okrętu wojennego Solena (XVII w.), czy angielskiej jednostki General Carlton of Withby (XVIII w.). Miłośników sztuki zainteresuje z pewnością kolekcja 81 obrazów o tematyce marynistycznej. Są tu płótna polskie, niemieckie, holenderskie, włoskie, francuskie, rosyjskie, głównie z XIX i XX w. 4 / 7

5 kościół św. Mikołaja w Gdańsku Podominikański kościół św. Mikołaja jest jedną z najstarszych gdańskich świątyń (XIV-XV w.). W przeciwieństwie do innych świątyń niemal nie ucierpiał podczas zdobywania miasta przez Armię Czerwoną. Część wyposażenia wnętrza (brązowy świecznik, barokowa ambona, barokowe i rokokowe stalle) pochodzi z okresu późniejszego niż budowa kościoła. W prezbiterium uwagę zwraca późnogotycka polichromia. Ołtarz główny to dzieło siedemnastowieczne. Umieszczono w nim obraz Koronacja św. Mikołaja, prawdopodobnie pędzla Hermana Hana. Warto przyjrzeć się ołtarzom bocznym: Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana Chrzciciela. W lewym ołtarzu znajduje się ikona Matki Boskiej Zwycięskiej sprowadzona, jak głosi legenda, ze Lwowa. Baszta Jacek w Gdańsku Piękna Baszta Jacek jest pozostałością dawnych fortyfikacji Głównego Miasta. Ceglana, ośmioboczna wieża ma wysokość 36 m. Baszta została zbudowana około 1400 r., zaś dach namiotowy został nad nią wzniesiony w 1556 r. (poniżej dachu zachowane są gotyckie arkady osadzone na kamiennych konsolach). dom opatów pelplińskich w Gdańsku Dom Opatów Pelplińskich pochodzi z 1. połowy XVII w. i, jak wskazuje nazwa, należał do cystersów z Pelplina. Wzniesiono go w stylu manierystycznym i jako już gotowa budowla został nabyty przez zakonników z przeznaczeniem na rezydencję przełożonych pelplińskiego zgromadzenia zakonnego. kościół św. Elżbiety w Gdańsku Kościół św. Elżbiety, wzniesiony w stylu gotyckim w XV w., stanowił początkowo kaplicę przyszpitalną szpitala pod tym samym wezwaniem. W XIX w. był kościołem garnizonowym. Uległ znacznym zniszczeniom w trakcie działań wojennych, a odbudowany został w uproszczonej formie. Co prawda, wyposażenie wnętrza jest współczesne, nie mniej jednak warto zwrócić uwagę na kilka jego elementów, m.in. na metalowe ołtarze czy na brązowe drzwi kruchty ze scenami przedstawiającymi św. Wojciecha, bł. Wincentego Palottiego i papieża Jana Pawła II. Ratusz Starego Miasta w Gdańsku Ratusz Starego Miasta wzniesiono w XVI w. w stylu renesansu niderlandzkiego, według 5 / 7

6 projektu holenderskiego architekta Antoniego van Obbergena, jednak już wcześniej w tym miejscu znajdowała się siedziba władz Starego Miasta Gdańska. Na skutek przebudowy wnętrza niemal całkowicie zatraciły swój pierwotny charakter. Uwagę zwracają barokowe kręcone schody, wiodące do Wielkiej Sali, oraz malowane kobaltem na błękitno kafle importowane z holenderskich Delf, zdobiące ściany. W Wielkiej Sali i w bocznej klatce schodowej zachowały się autentyczne stropy renesansowe, natomiast piękne meble gdańskie w gabinecie burmistrza to już wyroby z XX w. Obecnie w budynku, który - mimo spalenia całego Korzennego Miasta - szczęśliwie przetrwał wojnę, mieści się Nadbałtyckie Centrum Kultury. Wielki Młyn w Gdańsku Zbudowany jeszcze przez Krzyżaków Wielki Młyn jest największym średniowiecznym zakładem przemysłowym na ziemiach polskich. We wnętrzu mieścił się sześciopiętrowy spichlerz zbożowy, a od frontu zbudowano piec chlebowy. Napęd urządzeniom młyńskim zapewniały wody Kanału Raduni. Swą funkcję młynarską Wielki Młyn pełnił aż do ostatniej wojny. Odbudowany ze zniszczeń wojennych jest dziś siedzibą centrum handlowego. W sąsiedztwie Wielkiego znajduje się też Mały Młyn. kościół św. Katarzyny w Gdańsku Najstarsza świątynia gdańskiej starówki kościół św. Katarzyny od początku XX w. aż dwukrotnie ulegała poważnym pożarom: w 1905 r. i 2006 r. Podczas tego ostatniego płonący dach oparł się o strop, dzięki czemu ocało cenne wyposażenie: rzeźbiony ołtarz gotycki tryptyk z 1515 r., barokowa chrzcielnica z 1583 r., obrazy Antoniego Möllera i Izaaka van den Blocke z XVII w. oraz ambona ozdobiona niderlandzkimi ornamentami z 1638 r. We wnętrzu kościoła odnaleźć można także epitafium Jana Heweliusza, który przychodził na msze do wówczas jeszcze ewengelickiej świątyni. W latach 90. XX w. kościół wzbogacił się o carillon, składający się aż z 49 dzwonów o łącznej masie aż 15 t. Niezwykły instrument muzyczny, największy tego typu w Polsce, szczęśliwie ocalał z pożaru. Pięknych i majestatycznych brzmień carillonu najlepiej posłuchać podczas odbywającego się na przełomie lipca i sierpnia Gdańskiego Festiwalu Carillonowego, na który przybywają najwięksi wirtuozi tego instrumentu. Kościół kryje jeszcze jedną atrakcję, do czasu zakończenia remontu niestety niedostępną. Jest nią Muzeum Zegarów Wieżowych, prezentujące interesującą kolekcję mechanizmów zegarowych z ostatnich pięciu stuleci. kościół św. Brygidy w Gdańsku Kościół św. Brygidy [D1] wzniesiono w stylu gotyckim w XIV w. jako kościół klasztorny zakonu brygidek. Został znacznie zniszczony w marcu 1945 r. oraz przez pożar 12 lat później. Odbudowywany od 1970 r., stał się nieoficjalną świątynią gdańskich stoczniowców. Poważną rolę odgrywał w trakcie strajku w sierpniu 1980 r., a także w czasie stanu wojennego. Wyposażenie wnętrza jest współczesne. Na uwagę zasługują bursztynowa monstrancja ważąca ponad 30 kg oraz relikwiarz św. Brygidy. Plany poprzedniego proboszcza parafii, ks. prałata Henryka Jankowskiego, przewidywały wyposażenie kościoła w główny ołtarz wykonany z 6 / 7

7 Powered by TCPDF ( Wycieczka Mi?dzy Wa?ami Jagiello?skimi i Mot?aw? skarby G?ównego i S bursztynu. Z zabytkowego wyposażenia świątyni zachowały się epitafia, nieliczne rzeźby oraz cenny obraz Hermana Hana Apoteoza św. Brygidy. Pomnik Poległych Stoczniowców w Gdańsku Pomnik Poległych Stoczniowców na placu Solidarności stoi przed historyczną bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej. 16 grudnia 1970 r. w tym miejscu poległo trzech stoczniowców. Pomnik w kształcie trzech krzyży o wysokości 42 m z rozpiętymi na nich kotwicami (symbolizującymi związki z morzem, a równocześnie ukrzyżowaną nadzieję) odsłonięto w dziesiątą rocznicę grudniowej masakry. W latach 80. plac był miejscem demonstracji, rozpraszanych bezwzględnie przez milicję i ZOMO. Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku W Muzeum Poczty Polskiej mieści się wystawa poświęcona dziejom poczty w Gdańsku oraz jej obronie w 1939 r., a także urząd pocztowy z zachowanym dawnym numerem (Główny Urząd Pocztowy w Gdańsku nosi nr 50, nie zaś, jak w innych miastach, nr 1, gdyż do dziś jedynką oznaczany jest urząd pocztowy mieszczący się w tym historycznym budynku Poczty Polskiej). Więcej informacji znajdziesz 7 / 7