Dr hab. inż. Paweł Kozakiewicz, prof. SGGW Katedra Nauki o Drewnie i Ochrony Drewna SGGW Podział uwzględniający rodzaj uszkodzenia drewna i przyczyny jego powstawania: 1. Wady kształtu pnia i tarcicy 2. Wady anatomicznej budowy drewna (sęki, nieregularności budowy słojów i przebiegu włókien, drewno reakcyjne, zakorki, zawoje, rdzeń, nagromadzenie związków) 3. Wady wywołane przez czynniki zewnętrzne i klimatyczne (zranienia, martwice, zabitki, pęknięcia, zabarwienia chemiczne) 4. Wady wywołane przez grzyby (sinizna i inne zabarwienia, zgnilizny, zaparzenia) 5. Wady wywołane przez szkodniki zwierzęce głównie przez owady (chodniki i otwory owadzie, dziuple, spały)

WADY KSZTAŁTU PNIA Krzywizny Rozwidlenie Zbieżystość to wszelkie odchylenia od abstrakcyjnego pojęcia drewna o kształcie walca Krzywizna jednostronna Krzywizna dwustronna Krzywizna wielostronna Napływy korzeniowe Spłaszczenie Zgrubienia i narośla Zgrubienie odziomkowe Rak Obrzęk Rak otwarty Rak zamknięty

Sęki w drewnie okrągłym podział według widoczności Sęki zarośnięte podział według postaci występowania guzy róże brewki Sęki otwarte Podział według stopnia zgrupowania pojedynczy w skupieniu Podział według zrośnięcia z otaczającym drewnem zrośnięty częściowo zrośnięty niezrośnięty obrączkowy Podział według stanu zdrowotnego zdrowy nadpsuty zepsuty jasny ciemny tabaczny deresz smołowy

Pęknięcia w drewnie okrągłym podział ze względu na umiejscowienie Pęknięcia wewnętrzne Pęknięcia zewnętrzne rdzeniowe podział ze względu na kształt proste okrężne mrozowe z przesychania podział ze względu na wielkość pełne listwa mrozowa podział ze względu na głębokość płytkie załamane gwiaździste łukowe opuklina głębokie podział ze względu przebieg wzdłuż pnia o przebiegu prostym o przebiegu wichrowatym Pęknięcie jest to rozerwanie tkanki drzewnej wzdłuż włókien powstające na skutek naprężeń przekraczających jej wytrzymałość, głównie wytrzymałość na rozciąganie w poprzek włókien lub wytrzymałość na ścinanie.

Anomalie budowy słojów - widoczna różnica między szerokości.ą słojów rocznych występujących obok siebie pojedynczo lub grupowo Nierównomierna szerokość słojów Wady związane: - rdzeń mimośrodowy - wielordzenność - drewno reakcyjne - zabitka - zawoje Falistość przyrostów rocznych Wady związane: - napływy korzeniowe - zawoje na całości obwodu na części obwodu Podział według towarzyszącej wady związana z drewnem reakcyjnym związana z martwicą boczną związana z zawojami regularna nieregularna

Drewno reakcyjne Drewno reakcyjne to tkanka o zmodyfikowanej (zmienionej) budowie, wytworzona jako reakcja na działanie sił zewnętrznych. Twardzica - występuje u drzew iglastych szeroka wąska Drewno napięciowe - występuje u drzew liściastych

Zranienia - uszkodzenia mechaniczne spowodowane przez człowieka powstałe w czasie zrywki i transportu wywołane ostrymi narzędziami spowodowane przez zwierzęta odarcie kory zaciosy ciała obce (gwoździe, odłamki metali) spały żywiczarskie Martwice Podział ze względu na czynnik wywołujący Zwęglenie Oparzelina Obwar Udarowa Podział ze względu na widoczność na pobocznicy pnia Zabitka otwarta Zabitka zamknięta Wady podobne: - zakorek otwarty - zakorek zamknięty

WADY KSZTAŁTU TARCICY Krzywizny to wszelkie odchylenia od kształtu idealnego prostopadłościanu Krzywizna podłużna płaszczyzn Krzywizna podłużna boków prosta złożona Krzywizna poprzeczna płaszczyzn Wichrowatość Wady wynikające z niedokładności obróbki Wadliwy rzaz Oblina Rysy Falistość rzazu Mechowatość Nierównoległość płaszczyzn i boków Nieprostopadłość czół

Sęki w tarcicy Podział według kształtu przekroju okrągły owalny podłużny Podział według położenia na płaszczyźnie na boku na krawędzi przechodzący Podział według wymiaru średnicy szpilkowy mały perłowy średni ołówkowy duży pasierb Podział według stopnia zgrupowania pojedynczy w skupieniu skrzydlaty Podział według zrośnięcia z otaczającym drewnem zrośnięty częściowo zrośnięty niezrośnięty (wypadający) Podział według stanu zdrowotnego jasny zdrowy ciemny nadpsuty zepsuty

Pęknięcia w tarcicy podział ze względu na umiejscowienie na płaszczyźnie na boku na czole podział ze względu przyczynę i pochodzenie mrozowe z przesychania rdzeniowe okrężne podział ze względu głębokość powierzchniowe płytkie głębokie podział ze względu na ilość płaszczyzn objętych pęknięciem przechodzące nie przechodzące

Wady przebiegu włókien Skręt włókien Zawiły układ włókien Zawój Podział według rodzaju jednostronny (nieprzechodzący) dwustronny (przechodzący) naturalny pozorny pasiasty gniazdowy falisty układ włókien - barankowatość splątany układ włókien - czeczotowatość Podział według towarzyszącej wady przy sękach przy zabitkach przy pęcherzach żywicznych

powstające w rosnących drzewach Zabarwienia Podział ze względu na czas powstania powstające w drewnie po ścięciu drzew Zabarwienia pierwotne Zabarwienia wtórne Podział ze względu na czynnik wywołujący niskie temperatury Fałszywa twardziel mrozowa reakcje chemiczne garbników czynniki atmosferyczne Zaszarzenie Wewnętrzny biel woda Plamy wodne Zabarwienia od metali woda Plamy po spławie Plamy garbnikowe Zaciągi garbnikowe Zabarwienia to wszelkie odchylenia od naturalnej barwy drewna Zabarwienia od metali

Anormalne nagromadzenie substancji w drewnie Żywica pęcherz żywiczny przeżywiczenie (smolistość) Woda plamy wodne (wodosłój) mokra twardziel Związki mineralne nagromadzenie naturalne nagromadzenie sztuczne wodosłój gałęziowy wodosłój korzeniowy kamienienie krzemienienie lignity czernienie drewna

Zabarwienia to wszelkie odchylenia od naturalnej barwy drewna Podział ze względu na barwę sinizny Podział ze względu na czas rozwoju pierwotne Podział ze względu na miejsce rozwoju drewna okrągłego (surowcowa) wtórne Podział ze względu na przyczynę posuszowa brunatnica inne zabarwienia spałowa składnicowa czerwienienie zielenienie zażółcenie fioletowienie złocistość Penicillum roseum, Fusarium negundi Chlorosplenium aeruginosum Verticillum glaucum Zythia resinae Paecilomyces variotii

Podział ze względu na miejsce rozwoju Zgnilizny - wszelkie stadia rozkładu komórek drewna powodowane przez grzyby drzew żywych surowca drzewnego drewna wbudowanego Podział ze względu na rozmieszczenie: na wysokości drzewa korzeniowa odziomkowa strzały gałęziowa na przekroju poprzecznym pnia zewnętrzna wewnętrzna rozproszona Podział ze względu na stopień zaawansowania Podział ze względu na chemiczny charakter rozkładu korozyjna destrukcyjna korozyjnodestrukcyjna twarda Podział ze względu na zabarwienie jasna czerwona ciemna marmurkowa miękka Podział ze względu na strukturę porażonego drewna płytkowa gąbczasta proszkowa włóknista graniasta kostkowa

Chodniki owadzie w drewnie Podział ze względu na głębokość zalegania powierzchniowe płytkie głębokie Podział ze względu na przebieg w kierunku stycznym w kierunku promieniowym wzdłuż włókien Podział ze względu na średnicę małe duże Podział ze względu na postać owada macierzyste larwalne Podział ze względu na p. pop. chodnika okrągłe owalne Podział ze względu na obraz żerowania drabinkowe płatowe pojedyncze

Wady drewna wywołane przez inne zwierzęta niż owady. Organizmy morskie Ptaki świdrak okrętowy raczek dzięcioły Zajęczaki i gryzonie Duże ssaki jeleniowate Zranienia i martwice